ware industrie blijft belangrijk in Sowjet-Unie i 5LO probeert Sadats valkuil te ontwijken rits Lib-Lab-pact taat op de tocht Bonn: geen steun aan raketproeven Zaire CDU eist aftreden van Leber Palestij nen :onomische groei en produktiviteit blijven weer achter it ijwel zeker uitstel Euro-stembus iW Lw •JF \rafat poogt enige vertegenwoordiger Palestijnen te blijven BUITENLAND Trouw/Kwartet7 van dan rlies a de ge- nde- Wil- aan •ver: "dag tals al ïoeg t de •ms- dat ■eek i je gen I6KOU (AP, Reuter, UPI) De zware industrie in de Sowjet-Unie blijft belangrijker dan het rtbrengen van consumptiegoederen voor de man en de vrouw in de straat. blijft uit het nieuwe economi- programma, dat gisteren is be- I gemaakt. De economie moet ens plan volgend jaar met 4,5 ent groeien. Een cijfer dat be- jdener is dan in 1977, toen nog kt werd op 5,8 procent, wat niet haald. ofte is aan de Sowjet-burgers de be- gedaan dat volgend jaar een j behui2ing zullen krijgen, dat gemiddelde loon met 5 procent worden opgetrokken tot 159 roe bel (ongeveer 759 gulden) per maand. Deze toezeggingen zijn gekoppeld aan nieuwe oproepen aan de Russen om harder en doelmatiger te werken. De produktiviteit in de Sowjet-Unie (wat per arbeider wordt gemaakt) blijft ver achter bij die in veel andere landen. Volgens waarnemers komt dat o.a. doordat de prikkel van loon naar werken en de betrokkenheid bij het bedrijf en bij wat wordt gepiaakt in veel gevallen ontbreken. Het nieuwe economische program ma voor de Sowjet-Unie werd giste ren aangekondigd tijdens een bij- Ull S nd: •EN (Reuter, UPI) Het verdrag tussen de Britse Libera- en de socialistische minderheidsregering van James Callag- het zogenaamde Lib-Lab-pact, is in gevaar gekomen door de slag gisternacht van de stemming óver het Britse kiesstelsel or de Europese verkiezingen. i meerderheid van de lagerhuisle- i stemde voor het traditionele dis- ctenstelsel en zorgde er daardoor eerste voor dat de Liberalen :hijnlijk niet in het Euro-par- it vertegenwoordigd zullen zijn [itn tweede dat de datum van de :ingen hoogstwaarschijnlijk Igend najaar en misschien zelfs irjaar 1979 zal moeten worden •oven. De kans is levensgroot binnen veertien dagen een par es van de Liberale Partij ver van het pact met Labour zal sen. ibour heeft namelijk als tegenpres- ce voor actieve steun van de Libe- fractie voor de minderheidsrege- ;g beloofd dat de Labourlagerhuis- den „in voldoende mate" hun eun zouden geven aan het wets- •orstel om de afgevaardigden voor Euro-parlement aan te wijzen Igens een beperkt systeem van mredige vertegenwoordiging. Gis- nacht stemde echter de helft van fractie en een aanzienlijk aantal inisters voor het traditionele sys- em. De stemverhouding was: 319 •or het districtensysteem tegen 222 evenredige vertegenwoordi- tpu Md; vhtir - bijna driekwart van de Conser- fractie stemde tegen evenre- rertegenwoordiging. Gisteren Itóaldat de Liberalen de socialisten tó» aanwijzen als de hoofschuldi- fomdat deze partij een belofte had (daan, die zij niet is nagekomen. De ïberaie leider David Steel had gis- i al een onderhoud met Callag- over de consequenties van de stemming over de Euro-verkiezin gen. Schotten De kans bestaat dat als de Liberalen het pact verbreken Callaghan steun zal zoeken bij de Noordierse Unionis ten en/of de Schotse nationalisten. Met name een verdrag met de Schot se afscheidingspartij behoort tot de reële mogelijkheden sinds Labour zich, althans op papier ertoe bereid heeft getoond te streven naar zelf bestuur voor Schotland en Wales. Callaghan gokt erop dat in een voor genomen volksraadpleging na be handeling van de wetsontwerpen de bevolking van beide delen van het Verenigd Koninkrijk het „devolutie- plan" wel zal verwerpen. In de overige EG-landen is met te leurstelling gereageerd op de uitslag van de stemming in het lagerhuis, al hadden de meeste regeringen een dergelijk resultaat wel verwacht. Ne derland heeft al gevraagd om een breed overleg van de negen, die zich volgens Den Haag ten spoedigste moeten bezinnen op de thans ontsta ne situatie en de consequenties er van. Verwacht wordt dat de minis ters van buitenlandse zaken van de EG er op hun overleg van begin volgende week over zullen spreken. De vice-voorzitter van het Europese Parlement, de Nederlandse liberaal mr. Cees Berkhouwer, heeft voorge steld toch te blijven streven naar verkiezingen in de voorzomer van het komend jaar en een precieze datum zo snel mogelijk vast te leggen. zondere zitting van de Opperste Sowjet, 't Russische parlement. De lagere verwachtingen voor de economische groei wijzen er volgens deskundigen op dat men zich meer op de kwaliteit dan op de kwantiteit van artikelen wil richten. Van veel produkten in de Sowjet-Unie werden wel veel voortgebracht, maar zij vol deden niet aan de eisen. Ook wordt erop gewezen dat de moeilijkheden in de bouw- en in de lichte industrie (die veel verbruiksgoederen maken) nog voortduren, waardoor eveneens het economische groeicijfer lager moest worden gesteld. In het nieuwe plan is sterk de nadruk gelegd op verbeteren en opnieuw uit rusten van bestaande fabrieken. Moskou had al enige tijd geleden laten merken het niet langer te wil len zoeken in voornamelijk het bou wen van nieuwe bedrijven en het aankopen van meer materiaal en machines. Overigens willen de Sowjets probe ren in het hele lopende vijfjarenplan (1976-'80) de industriële produktie te verhogen met gemiddeld 6,5 procent per jaar. Voor de zware industrie is voor 1978 echter slechts 4,7 procent gepland, het laagste cijfer sinds de oorlog en bijna 2 procent minder dan de plannen voor 1977. De gehele industriële groei tussen 1971 en 1976 was nog 7,5 procent en van 1966 tot 1971 zelfs nog 8,4. Volgens minister van financiën Wa- sili Garboezow gisteren in het parle ment zijn de grenzen van „snelle en gemakkelijke" groei bereikt. Ook hij riep de Sowjets op tot harder werken, een hogere produktiviteit. Deze stijgt dit jaar met hoogstens 3,5 procent, 0,2 procent meer dan in 1976 toen het produktiviteitscijfer het laagste was in 25 jaar. v -■ ;V-;. VN;' Oogst Over de tegengevallen oogst dit jaar zei de bewindsman dat dit kwam door „niet al te best weer". De graanopbrengst wordt geschat op 195,5 miljoen ton. terwijl voor vol gend jaar wordt gemikt 220 miljoen ton. In het Russische recordland bouwjaar (1976) werd 223,8 miljoen ton binnengehaald. Volgend jaar zal de Sowjet-Unie on danks de hoog geraamde eigen oogst toch nog zo'n 15 miljoen in de Verenigde Staten moeten kopen. Dit is meegedeeld door de Ameri kaanse onder-minister voor land bouw, Dale Hathaway. Hij is in Mos kou om een overeenkomst te onder tekenen over samenwerking tussen de Verenigde Staten en de Sowjet- Unie op landbouwgebied. De Russi sche landbouw zou veel meer kun nen voortbrengen, als zij beter was georganiseerd. Opnieuw kregen particuliere boeren tijdens de zitting van de Opperst Sowjet een pluim. Zij leveren onge veer één derde van alle groenten en De vroegere Russische president Nikolai Podgorny groet een bekende, bij het begin van de zitting van de Opperste Sowjet. vlees, terwijl er naar verhouding weinig eigen land is in de Sowjet- Unie. Volgens waarnemers zijn de boeren geneigd op de eigen stukjes grond veel harder te werken dan op de gemeenschappelijke landbouw bedrijven. De Sowjet-Unie zal haar uitgaven voor defensie in 1978 op 17,2 miljard roebel (86 miljard gulden) houden, maar westerse defensiedeskundigen meenden dat dit bedrag in werke lijkheid wel drie vier keer zo hoog zou kunnen zijn. Genoemd begro tingscijfer zou volgens hen namelijk alleen de kosten dekken van het leger zoals het functioneert en van militaire bouw. Kosten van de voor ziening met nieuwe wapens en van onderzoek op dit gebied zouden er bijvoorbeeld al niet in zijn begrepen. De totale Sowjetbegroting beloopt volgend jaar 246 miljard roebel (on geveer 1230 miljard gulden). De in komsten zouden bij de Russen (die altijd schoonschrijven) vrijwel ge lijk zijn. Volgens westerse deskundi gen echter ontbreekt het hun aan geld om onder andere voedsel en technische kennis te kopen. De Russische pers heeft gisteren be drijfstakken gegispt, die de produk- tiedoelen niet hebben gehaald. Het partijblad Prawda noemde met name de verbruiksgoederenindu- strie, maar ook ijzer en staal, hout, papier, bouwmaterialen en de kolen- industrie. BONN (AP. Reuter) De Westduit- se regering heeft ontkend dat zij betrokken is bij raketproeven in Zai re (voormalig Belgisch Kongo). Een woordvoerder in Bonn noemde een verhaal van het blad Penthouse, waarin dit werd beweerd, „pure onzin". Volgens Penthouse neemt West- Duitsland in de provincie Sjaba (vroeger Katanga) proeven met kruisraketten en projectielen voor de middellange afstand. Dat zou ge beuren met goedvinden en met me deweten van de Amerikaanse rege ring. Meewerken aan de bouw van geleide en lange afstandsraketten is West-Duitsland verboden, althans in eigen land. Het Westduitse bedrijf Otrag heeft wel in 1975 een overeenkomst gete kend met de Zairese regering, waar bij het toestemming kreeg proeven te nemen met raketten voor het lan ceren van weer- en communicatiesa tellieten. Ook heeft Otrag enkele ja ren geleden 7 miljoen gulden steun gekregen van de regering in Bonn. Dit is volgens de regeringswoord voerder gebruikt voor onderzoek naar toepassing van raketten voor vreedzaam gebruik. Het nu bekend geworden artikel in Penthouse zal in het maartnummer verschijnen. Het is geschreven door Tad Szulc, een vroegere medewerker van de New York Times. Volgens hem zijn al vier of vijf proto types getest van een raket, die ge schikt is voor het vervoeren van een atoomlading. Financiële steun zou zijn gegeven door West-Duitsland, terwijl de deskundigen uit de Vere nigde Staten komen. Szulc staaft zijn beweringen onder andere met de mededeling dat het gebied in Sjaba (100.000 vierkante kilometer) veel te groot is voor de projecten waarmee Otrag zich zegt bezig te houden. Een terrein van die uitgestrektheid is nodig voor het tes ten van bijvoorbeeld kruisraketten (die zich op eigen kracht voortbe weegt) en ballistische projectielen (die worden afgeschoten), beide voor militaire doeleinden. Onderzoek spionage BONN (AP/Reuter) De West duitse oppositie heeft het aftre den geëist van minister van de fensie Georg Leber. Dat ge beurde nadat een giote spiona- ge-zaak aan het licht is geko men, waarvoor Leber verant woordelijk wordt gesteld. Volgens de voorzitter van de CDU- oppositie in de Bondsdag, Helmut Kohl, is Leber ongeschikt voor zijn taak. Ook stelde hij bondskanselier Helmut Schmidt gedeeltelijk verant woordelijk voor het in handen spelen van geheime documenten aan Oost- Duitsland. Schmidt heeft laten we ten dat de onthullingen volkomen nieuw voor hem zijn. en dat de zaak op geen enkele manier mag worden onderschat. Sussen Verscheidene Westduitse kranten, waaronder regeringsgezinde, hebben Leber ervan beschuldigd te proberen de zaak te sussen. Een aantal bladen toonde zich verbaasd over Lebcrs verklaring dat hij een geheim rap port over het onderzoek niet had gelezen en over het schandaal was ..ingelicht" door het artikel in de Frankfurter Allgemeine E>e onaf hankelijke Keulse stadtanzeiger schreef dat Leber kennelijk „zijn mi nisterie niet meer onder controle heeft." Leber verklaarde dat Bonn zijn Noordatlantische bondgenoten vol ledig geïnformeerd houdt Functio narissen van het Amerikaanse mi nisterie van defensie meldden echter uit Washington dat zij evenmin af wisten van de omvang van het schandaal tot zij de berichten erover in de kranten lazen, die door een woordvoerder van het Westduitse ministerie van defensie „in wezen juist" zijn genoemd. Vervolg van pagina 1 onbezette stoelen waren geen naam bordjes geplaatst. Voorzitter Meguid zat recht tegen over de Israëlische delegatieleider Ben-Elissar. Het hoofd van de Ame rikaanse afvaardiging, Alfred Ather- ton, zit tegenover luitenant-generaal Ensio Silasvuo van Finland, de afge vaardigde van de Verenigde Naties. De onbezette stoelen staan tussen de aanwezige delegaties in. Meguid begon met het voorlezen van een Egyptische beleidsverklaring, waarin hij zei dat „vrede ondeel baar" is. De eerste besloten vergade ring na de openingszitting duurde' maar enkele minuten. oor James Dorsey AIRO PLO-functionaris Issam Sartawi heeft deze week in Wenen een verklaring afgelegd, laraan, zo blijkt; Egyptische regeringskringen bijzonder veel waarde hechten. artawi die een hoofdrol speelde in Ie Parijse besprekingen tussen '10-leden en linkse Israëli's liet na- celijk weten dat Sadats reis naar iraël een „enorm effect" heeft ge- ad en het verlangen naar vrede van gyptes president heeft aangetoond, olgens Sartawi was Sadats reis een stap in de richting van het afbreken an de psychologische barrières", •artawi had oog voor de „construc- ieve waarde" van de momenteel ge- ouden conferentie van Caïro. ii Cairo twijfelt men er geen ogen- •lik aan dat Sartawi's uitlatingen in - •pdracht van PLO-leider Jasser Ara- it werden gedaan. „Een verklaring an dergelijk politiek kaliber kan iet zonder toestemming van Arafat orden afgegeven. Anders zou het leerkomen op het ondertekenen van eigen doodvonnis". Politieke 'aarnemers zien Sartawi dan ook als e boodschappenjongen van Arafat de impopulaire zaken in eerste Jtttantie moet opknappen. Hij moet e aanzet geven voor de propagan- lacampagne, die hetgeen nu nog als erraad wordt beschouwd, aan- o- raardbaar moet maken. Ja noch nee Op basis van Sartawi's verklaring en Ie dagelijkse contacten tussen het at- Igyptische ministerie van buiten st andse zaken en nog in Caïro verblij- >n. ende PLO-functionarissen wordt [en mogelijke omkering van de Pa- estijnse opstelling jegens de confe- [if fentle van Cairo niet uitgesloten ge- icht. Bovendien heeft de PLO in is egenstelling tot Syrië niet officieel tfantwoord op de verstuurde uitno- de te nemen aan de bespre ngen in het Mena House. Met an- re. kre woorden, officieel heeft de PLO j£ ot nu toe ja noch nee gezegd. PLO- s- 'inctionarissen in Caïro weigeren o öan ook absoluut iets over de huidi- R politieke ontwikkelingen los te rr- h,*n. R- ingewijden menen in Sartawi's uit- II. bUngen een belangrijke boodschap k kunnen lezen. Sartawi zou Ara fats wens dat de Caïrese conferentie slaagt hebben laten blijken. Een ge slaagde conferentie wil zeggen dat Israël zich bereid verklaart om met Arafat aan één tafel te zitten. Deze hoop komt voort uit het feit dat de PLO de hoek ingeduwd is. Het moet nu kiezen tussen het permanente gevaar van fysieke uitroeiing door de Syriërs en politieke uitschakeling door de Egyptenaren. Arafat ver kiest in wezen het Egyptische pis tool op zijn borst. Zijn sleutelwoord is daarom momenteel: afwachten. In Caïro ziet men deze ontwikkeling als een teken dat het Egyptische beleid vruchten heeft afgeworpen. Egypte probeerde de PLO voor de keuze te stellen: meedraaien in het door Sadat opgestelde vredesscena- rio of worden uitgeschakeld als „eni ge wettige vertegenwoordiger van het Palestijnse volk". Hoe graag men in Caïro dit laatste had geko zen, men kon toch niet om het feit heen dat een politiek alternatief voor de PLO niet zomaar uit de grond te stampen is. „Wij kunnen nu de PLO niet laten vallen. Ik begrijp niet dat er in de afgelopen tien jaar met behulp van Israël geen politiek alternatief voor de PLO is ge creëerd", zegt een hoge Egyptische regeringsfunctionaris. Gevraagd hoe lang het zal duren voor Egypte de PLO werkelijk zal laten vallen zegt hij echter dat de PLO slechts voor de periode van de conferentie van Caïro, die naar zijn zeggen tien dagen zal duren, veilig is. Verdeling Een politiek alternatief is nodig wil Sadat namens de overige Arabieren, zoals hij stelt, een algehele regeling van het conflict in het Midden-Oos ten bereiken. „Het einde van de weg" van Sadat oftewel het compro mis waarop Egypte en Israël elkaar zouden kunnen vinden is het Dajan- plan van de functionele verdeling. De ontwerp vredesverdragen die Is- raëls premier Begin in Washington door president Carter wil laten goedkeuren zijn op het Dajan-plan gebaseerd. Begins ontwerpverdrag moet dienen als model voor vredes overeenkomsten met de overige Arabische confrontatiestaten. Presi dent Sadat heeft echter herhaalde lijk laten weten noch een apart vre desakkoord noch een nieuw tussen tijds akkoord met Israël te zullen sluiten. Egyptische regeringsfunctionarissen leggen deze uitspraken echter als volgt uit: „Het is niet fair van de Israëli's om nu al op de sluiting van een aparte vrede met Egypte aan te dringen. Daarvoor is het nog te vroeg. Uitein delijk zal het natuurlijk misschien daarop best uitlopen". De al vrij oude gedachtengang van de huidige Israëlische minister van buitenlandse zaken Mosje Dajan houdt in een vorm van beperkte autonomie voor de Palestijnen op de westelijke Jordaanoever. Het burgelijk bestuur wordt aan de Pa lestijnen, dat wil zeggen de plaatse lijke bevolking overgedragen, maar militair blijft het gebied in handen van Israël. Geen territoriale deling dus maar een deling van de macht. Egyptische regeringsfunctionaris sen verkopen dit beleid als aanslui tend bij het streven van de PLO om de politieke macht in geheel Palesti na met de Joden op basis van gelijk heid te delen. „Zij zouden zelfs op een gegeven ogenblik de politieke leiders van het land kunnen worden". Ideologisch wordt dit beleid In Caïro onderbouwd op een manier waar de Likoedpartij van Begin nog iets van kan leren. „Israëls premier heeft ge lijk met zijn redenering dat Palesti na niet bestaat. Het woord Palestina komt noch in de Koran noch in de bijbel voor. Alle steden in dat gebied hebben zowel Hebreeuwse als Arabi sche namen. Palestina Is gewoon de vertaling van Erets Israël. Wat wij nu graag willen is dat Israël terug zou keren naar de oorspronkelijke zionistische uitgangspunten. De oorspronkelijke Zionisten dachten er bepaald niet aan om de Arabische staten van de kaart te vegen. Theo- dor Herzl had het al over het be Rondom het Mena-gebouw in Cairo, waar de onderhandelingen tussen Egypte en Israël plaatsvinden, zijn strenge veiligheidsmaatregelen getroffen. Iedereen die het hek binnen wil moet zich aan een uitgebreid onderzoek onderwerpen. staan van twee volkeren in Pales tina". In de Egyptische hoofdstad verblijft al enkele dagen een honderd man sterke delegatie uit de op Egypte in 1967 veroverde Gazastrook. Nog nauwelijks in Caïro aangekomen no digden de Gaza-bewoners Arafat uit om zich onmiddellijk naar de confe rentietafel in het Mena House te begeven. De Gaza bewoners ont trokken zich hiermee aan de Egypti sche strategie van de stok achter de deur. Caïro wilde de PLO de kans niet meer geven om tegelijkertijd van twee walletjes te eten. Het moest niet meer „en en" zijn maar „of of". Wanneer de PLO zou blijven weigeren op Sadats voorwaarden naar Caïro te komen zouden de ln het Mena House voor de PLO leeg gehouden stoelen door uit de bezet te gebieden afkomstig Palestijnen kunnen worden bezet. Deze strategie is mislukt. De hoop dat een delegatie van Palestijnen afkomstig van de westelijke Jor daanoever zich bij de bezoekers uit Gaza zou voegen bleek tevergeefs te Hoessein zijn. Bovendien lieten de als pro- Egyptisch te boek staande Palestij nen uit Gaza tijdens een ontmoeting met Egyptische kabinetsleden we ten dat zij de PLO als hun politieke vertegenwoordiger beschouwen en Jasser Arafat als hun leider. fel in het Mena House. Hieruit blijkt volgens politieke waarnemers dat de PLO in de bezette gebieden nog voldoende invloed heeft om een bondgenootschap tussen Sadat en Palestijnse notabelen te verijdelen. Duidelijk stelden zij in hun gesprek met de Egyptenaren, die het met geen woord over de PLO hadden dat zij niet bereid waren om zelf plaats te nemen aan de onderhandelingsta Bovendien blijft vooralsnog de hou ding van Jordanië onduidelijk. Ko ning Hoessein heeft weliswaar ln Rabat in 1974 samen met de andere Arabische staten de PLO als de eni ge wettige vertegenwoordiger van het Palestijnse volk erkend maar tegelijkertijd zijn aanspraken op de in 1967 op Amman veroverde weste lijke Jordaanoever nooit echt opge geven. Hoessein is „optimistischer dan ooit tevoren" over de kansen op vrede in het Midden-Oosten maar geeft er de voorkeur aan om zijn plaats aan de conferentietafel in Cairo onbemand te laten. Niet uitgesloten mag worden dat het bezoek van de Jordaanse koning verleden week aan Egypte minder harmonisch is verlopen dan Sadat en zijn gast wilden doen geloven. Mogelijkerwijs weigerde Hoessein om zelfs een waarnemer naar Cairo af te vaardigen uit angst voor de repercussies dat een dergelijke stap zou hebben op het bondgenoot schap tussen Amman en Damascus. Geruime tijd drong Egypte er bij de PLO op aan om al bij voorbaat overeen te komen dat een toekom stige Palestijnse staat banden met Jordanië zou aangaan. Inmiddels is de keuze nu de PLO of Jordanië. Sadat heeft de eerste stap gedaan om de beslissing van de Arabische topconferentie van Rabat van 1974 ongedaan te maken. „Elke fase heeft z'n eigen specifieke omstandigheden. In deze fase vraagt het besluit dat de PLO de enigi- wettige vertegenwoordiger van het Palestijnse volk is om her ziening" zeggen Egyptische rege ringskringen. In een gesprek met de Franse pers legde Sadat de verantwoordelijk heid voor het ongedaan maken van de besluiten van Rabat bij de deel nemers aan de anti-Sadat top ln Tripoli. Tot de aanwezigen ln Tripoli behoorde ook de PLO. Sadat verwijt de conferentie van Tripoli de gerechtvaardigde eisen van de Arabieren op losse schroeven te hebben gesteld. Immers ln Rabat werd mondeling overeengekomen dat de Israëlische terugtrekking uit de in 1967 bezette gebieden en de stichting van een onafhankelijke Palestijnse staat ook op vreedzame wijze zou kunnen worden nage streefd. Deze optie, aldus Sadat, zou echter in Tripoli zijn afgeknepen. Waarmee naar zijn mening de be sluiten van Rabat op losse schroe ven zijn komen te staan. Met deze redenering heeft 8adat de mogelijk heid voor zich zelf geschapen om de drukkende last van de besluiten van Rabat kwijt te raken. De opstelling van de Palestijnen ln de bezette gebieden en de uitlatingen van Is sam Sartawi zouden een dergelijke ontwikkeling kunnen voorkomen.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Nieuwe Leidsche Courant | 1977 | | pagina 7