Psst...kom 's langs en kijk eens naar de lage prijzen
vanonzenachtmodeenmorgenkleding
ederland bang dat Frankrijk
ijnverdrag niet na kan komen
SPA
Verontwaardiging door boek over Putten
deBijenkort|J,jf
°)iilips mede in studie
>or walradar Rotterdam
Doorgedraaide groente
voor ontwikkelingshulp
;th4r duidelijkheid gevraagd over plannen voor zoutopslag
inderen hebben
zeling nogal
ed doorstaan'
Politie Rotterdam:
man pleegde
waarschijnlijk
zelfmoord
eerst m'n
§CfüdMids§e
opeteni
Suggestie van prins Claus:
Dertien mensen
met vuurwapenen
Spa Reine
Schrijvers uiten kritiek op houding dorpelingen en kerk tijdens bezetting
Niet-cao-lonen
Albeda neemt
wetsontwerp
Boersma over
'Koopkrachtoffer in
ruil brengen voor
werkgelegenheid'
ËRDAG 15 DECEMBER 1977
BINNENLAND
Trouw/Kwartet
(ADVERTENTIE)
1971
tegi
do<f
)nei
s vj
'Mien onzer verslaggevers
n. IfTERDAM Het is onze-
"'"M Frankrijk in staat zal
Jjfóór 1980 de zoutlozingen
iiitf Rijn met de algesproken
iveplheid te verminderen. De
mrlandse delegatie in de in-
-nsitionale Rijncommissie,
.jisteren en eergisteren in
poJlfrdam vergaderde, heeft
:enj de Fransen met klem op
atijédrongen meer duidelijk-
te verschaffen over de
"sRien voor de ondergrondse
wa,
zij]
U.
'tl!
ig van een deel van het
;out.
In het verdrag over de vermindering
van de zoutlozingen op de Rijn, dat
vorig jaar december in Bonn voor de
Rijnoeverstaten werd ondertekend,
wordt bepaald dat Frankrijk vóór 1
januari 1980 zestig kilo chloor-ionen
per seconde (dat is iets minder dan
honderd kilo keukenzout) onder
gronds zal opslaan in plaats van di
rect op de Rijn te lozen.
De opslag zou in drie fasen gebeuren
die elk twintig kilo per seconde om
vatten. De eerste twintig kilo die in
de grond wordt gespoten, is afkom
stig van de kalimijnen in de Elzas.
De inspraak-procedures voor deze
opslag zijn grotendeels doorlopen en
verwacht wordt dat binnenkort met
ju I
"eiHOVEN - Philips heeft van de
lente Rotterdam de opdracht
Ji gen deel te nemen aan een stu-
oor een nieuw walradarsysteem
Rijnmond. Doel van de studie
vervanging van het oude radar-
a]em dat Philips in de jaren vijf-
eeft aangelegd.
ps zal betrokken worden bij de
fase, de zogenaamde aankoop-
jmentatie voor een proefradar-
£|?em- In de tweede fase van de
ie gaat men in Rotterdam testen
proefsysteem functioneert in
egeleiding van het scheepvaart-
eer. Philips zal nog aanvullende
ies verrichten op het gebied van
jrecho's.
d ]ips heeft eindelijk de order ge-
die beSin 1976 al min of meer
d toegezegd door de overheid.
deining was destijds ontstaan
C( bekend werd dat de gemeente
erdam overwoog de studie-op-
:ht voor een nieuw radarsysteem
erstrekken aan het Amerikaanse
■Ri
P»
DRDWIJKERHOUT (ANP) -
t nu toe lijkt het erop dat de
jzelde kinderen van de openba-
gere school in Bovensmilde hun
Jgst ernstige bejegening goed
doorstaan. Mij is verteld dat
op school goede prestaties leve-
en thuis geen bijzonderheden
onen". Dit zei de zenuwarts J.
Londen, directeur-generaal van
Volksgezondheid gisteravond, op
bijeenkomst van de vereniging
jn kindermishandeling, in
në7rdwijkerhout. De heer Van Lon-
noemde dit overigens opval-
concern Sperry. De ministerraad
moest er aan te pas komen opdat
zowel bij de studie als de uiteindelij
ke levering ook het Nederlandse be
drijfsleven zou worden betrokken.
Voor de levering van de radarappa-
ratuur komt in aanmerking de Phi-
lipsdochter Hollandse Signaalappa
raten in Hengelo. De feitelijke order
voor de levering is echter nog steeds
niet gegeven.
ROTTERDAM (ANP) De buiten
lander, die eergisteren in een vuur
gevecht met de Rotterdamse politie
de dood vond, heeft vermoedelijk
zelfmoord gepleegd. Sectie heeft uit
gewezen dat de man een schot in het
hoofd heeft gekregen, dat op een
centimeter afstand is afgevuurd.
Bovendien is de politie er vrijwel
zeker van dat de schotwond is ver
oorzaakt door een kogel uit het Ba-
retta-pistool, dat de man bij zich
had. De man had verder een kogel in
het bovenbeen, die afkomstig was
uit een politiekarabijn. Inmiddels is
de politie achter de identiteit van de
man. Het is de 31-jarige Marokkaan
Shmoli H. uit Fez.
De politie is er achter gekomen, dat
Shmoli de bewuste avond in een
woning in de Josephstraat onder
handelingen voerde over heroïne
handel met een paar Surinamers.
Tijdens onenigheid, die hierbij is
ontstaan, heeft de Marokkaan een
pistool getrokken en een schot afge
vuurd op de Surinamer M. Deze
werd in een been geraakt en opgeno
men in het Dijkzigt Ziekenhuis. M.
staat onder arrest.
de bouw van de installatie kan wor
den begonnen. Aangenomen wordt
dat, conform de afspraak, de instal
latie voor het begin van 1979 kan
draaien.
De tweede installatie zal echter niet,
zoals in Nederland algemeen werd
aangenomen, in de Elzas verschij
nen, maar bij de sodafabrieken in
Lotharingen. Hiervoor moeten ech
ter nog proeven worden genomen en
technische voorbereidingen worden
getroffen, zodat de vrees bestaat dat
met de bouw meer tijd gemoeid zal
zijn. De derde installatie zal waar
schijnlijk weer in de Elzas, bij de
kalimijn, worden gebouwd, maar
hierover bestaat nog geen zekerheid.
De sodafabrieken in Lotharingen lo
zen calciumchloride, terwijl de kali-
mijnen in de Elzas natriumchloride
lozen. Volgens de leider van de Ne
derlandse delgatie, ir A. de Graaff,
maakt dat echter weinig verschil,"
omdat het verdrag spreekt van het
terugbrengen van het lozen van
chloor-ionen. Ook is Frankrijk alleea
gehouden de eerste installatie in de
Elzas te bouwen: de andere kunnen
op andere plaatsen worden neer
gezet.
Een eventuele vertraging in de uit
voering van de plannen betekent dat
de zoutvracht die de Rijn bij binnen
komst in Nederland draagt, voorals
nog nauwelijks zal verminderen. De
Rijnoeverstaten hebben afgespro
ken de lozingen te bevriezen op de in
1972 geloosde hoeveelheid. Toen ver
dween driehonderd kilo chloor-ionen
per seconde in de Rijn: twee kilo uit
Zwitserland, 135 kilo uit West-Duits-
land en 163 kilo uit Frankrijk. Met de
eerste fase wordt de zoutvracht met
zes procent verminderd.
Bij de besprekingen in de internatio
nale Rijncommissie (waarin ambte
naren van Zwitserland, Frankrijk,
West-Duitsland, Luxemburg en Ne
derland zitting hebben) is overeen
stemming bereikt over een aantal
ADVERTENTIE
gevaarlijke stoffen, die op de zogehe
ten „zwarte lijst" moeten worden ge
plaatst. Die „zwarte lijst" behoort bij
het eveneens vorig jaar december
ondertekende verdrag ter bescher
ming van de Rijn tegen chemische
verontreiniging. In dat verdrag
wordt bepaald dat van de gevaarlijk
ste stoffen in geen van de vijf Rijnoe
verstaten meer dan een bepaalde
hoeveelheid mag worden geloosd.
Het is de bedoeling de lozing van
deze stoffen uiteindelijk geheel te
verbieden. De uitwerking van dit
verdrag zal veel tijd vergen, omdat
eerst moet worden vastgesteld welke
de gevaarlijkste stoffen zijn en wat
van iedere stof maximaal mag wor
den geloosd. Daarna moeten per stof
en per bedrijfstak de termijnen wor
den vastgesteld waarbinnen de sane
ring haar beslag moet krijgen.
De internationale Rijncommissie
heeft nu elf stoffen genoemd, die op
de „zwarte lijst" moeten komen.
Deze stoffen en de verbindingen van
deze stoffen waarvan de lozing uit
eindelijk tot nul moet worden terug
gebracht zijn: kwik, cadmium, al-
drin, endrin, dieldrin, chloordaan,
heptachloor, hexachloorbenzeen,
hexachloorcyclohexaan. polychloor-
bifenylen (PCB's) en DDT.
Deze kinderen willen blijven wonen in hun Noordhollandse geboortedorp De Kwakei dat tussen
Uithoorn en Aalsmeer ligt De inwoners van Kwakei demonstreerden gisteren op het Haagse
Binnenhof voor de bouw van meer woningen in hun dorp. Al zes jaar is er geen woning meer
bijgekomen omdat de rijksoverheid niet nog meer mensen aan de geluidshinder van Schiphol wil
blootstellen. De Kwakelaars vinden dat het met die hinder wel mee valt.
ADVERTENTIC.
het vers gebraden 10 minuten haantje
van Herman Kramer. Joure
't ligt bi] de vleeswaren
HILLEGOM In Nederland zou
men eens moeten onderzoeken of
tomaten, komkommers en andere
groenten die op de veiling doorge
draaid zijn, niet geconserveerd
kunnen worden in plaats van ver
nietigd. Ze zouden dan ter beschik
king kunnen komen van de ontwik
kelingssamenwerking, bijvoor
beeld ten behoeve van noodlijden
de kinderen in ontwikkelings
landen.
Prins Claus, als voorzitter van de
Stichting Nederlandse Vrijwilli
gers, opperde gisteren dit idee in
de te Hillegom gehouden vergade
ring van de Katholieke Land- en
Tuinbouwbond.
Het doorgedraaide produkt, meen
de de prins, zou waarschijnlijk zo
danig aangeboden kunnen worden
dat er geen oneerlijke concurrentie
ontstaat voor commerciële produk-
ten, bijvoorbeeld in de vorm van
een mengsel van groenten. Boven
dien moet het mogelijk zijn deze
hulp buiten de commerciële kana
len te houden.
Nederland zou de distributie van
deze groenteconserven zelf kun
nen verzorgen, maar dan wel via de
daarvoor geschikte organisaties,
zoals het wereld voedsel-program-
ma of particuliere instellingen.
Experiment
Uit de begroting voor ontwikke
lingssamenwerking van het minis
terie van Buitenlandse Zaken zou
den gelden beschikbaar kunnen
worden gesteld. Men zou met een
beperkt experiment kunnen begin
nen, zo meende prins Claus.
De voorzitter van de Katholieke
Land- en Tuinbouwbond, de heer
P. J. Verhoef, bood de prins uit het
solidariteitsfonds van deze organi
satie een cheque van tienduizend
gulden aan voor kleine landbouw
activiteiten in zendings- en missie
gebieden.
In dezelfde vergadering sprak mi
nister Van der Stee (Landbouw en
Visserij). Hij voorspelde een ver
hevigde concurrentie voor Neder
lands vroege tomaten als Grieken
land, Spanjle en Portugal tot de
Europese Gemeenschap zullen
zijn toegetreden.
„Het duurt niet lang meer. Ze heeft
zojuist van oor gewisseld."
ARNHEM Opnieuw heeft het spe
ciaal opgerichte vuurwapenteam
van de recherche dertien Zuidmo-
lukkers aangehouden voor het bezit
of het verhandelen van vuurwapens.
Zoals bekend zijn in november 33
mensen, voornamelijk Zuidmolukse
verdachten aangehouden. De thans
aangehouden mensen zijn voor on
geveer de helft afkomstig uit het
woonoord Vaassen De overigen wo
nen elders over het land verspreid.
In verband met het lopende onder
zoek wil de politie geen nadere gege
vens verschaffen.
Natriumarm bronwater
zonder koolzuur
Uitstekend geschikt
■oor natriumarm dieet
Van een onzer verslaggevers
PUTTEN In Putten is onrust onstaan over een door Willem G. van Maanen en
Koos Groen geschreven boek handelend over het drama dat zich op 1 en 2
oktober 1944 aan de bevolking van dit Veluwedorp voltrok, nadat een aanslag
was gepleegd op een auto met Duitse militairen. Er werd een meedogenloze
razzia gehouden waarbij ruim zeshonderd Puttenaren werden weggevoerd.
Meer dan vijfhonderd van
hen kWamen in concentratie
kampen om. De schrijvers,
van wie Van Maanen sinds
tien jaar in Putten woont,
trachten-in hun na de Kerst
te verschijnen boek oorzaken
en verklaringen te vinden.
Hetzelfde gebeurt in een op
tweede kerstdag via Neder
land 1 van 21.50-23.10 uur
door de VARA uit te zenden
documentaire getiteld „Put
ten op de Veluwe/Het spoor
terug naar de tragedie van
1944."
Volgens de VARA is deze uit
zending niet naar het boek
gemaakt, maar moet zij wor
den gezien als een parallello-
pend werkstuk. Van Maanen
en Groen hebben overigens
meegewerkt aan de totstand
koming van de documentaire
waarvoor verder tekenen
Henk de Bie en Jan Roe-
lands.
De Puttense gemeenteraad,
daartoe opgeroepen door het
college van B en W zal waar
schijnlijk vanavond de in zijn
midden vertoevende com
missaris van de koningin in
Gelderland, mr Geertsema.
verzoeken zijn invloed aan te
wenden om de tv-uitzending,
niet, althans niet op tweede
kerstdag te laten doorgaan.
In de weekendbijlage van het
Veluws Dagblad en de
Amersfoortse Courant kwam
zaterdag een vraaggesprek
voor met een der schrijvers
van het boek, Willem van
Maanen. Wat hij daarin zegt
over de wijze waarop de be
volking van Putten het dra
ma over zich heen heeft laten
gaan en over de verantwoor
delijkheid daarvoor van de
kerk, met name Puttens her-
vormd-gereformeerde bonds-
gemeente, heeft behalve on
rust over de inhoud van het
boek en de tv-documentaire
grote verontwaardiging ge
wekt. Burgemeester jonk
heer mr. W. F. Quarles van
Ufford is hevig verbolgen
over: „de beledigende manier
waarop hij de kerk aanvalt
en de bijzonder onaangena
me wijze waarop hij een vol
strekt verkeerde voorstelling
van zaken geeft."
Klachtenregen
Een klachtenregen uit de be
volking heeft het college van
B en W aanleiding gegeven in
de maandagavond gehouden
raadsvergadering een verkla
ring af te leggen. Daarin werd
diep betreurd dat op tweede
kerstdag een documentaire
over de Puttense tragedie
wordt uitgezonden. Er wordt
niet gesproken over een „met
het boek verband houdende
documentaire" en ook wordt
de VARA niet genoemd-
De bedoeling is echter duide
lijk al geeft de burgemeester
toe dat over de inhoud van de
tv-uitzending vanzelfspre
kend nog niets te zeggen valt.
Het gaat echter vooral ook
om het tijdstip van de uitzen
ding. „Als je een dergelijke
documentaire wilt uitzenden
(maar waarom moeten de
toen geslagen wonden tel
kens weer worden opengere
ten?). doe dat dan niet juist
met kerst maar in oktober. In
die maand is per slot van
rekening het verschrikkelijke
drama in 1944 gebeurt."
Men heeft zich in Putten bij
zonder gestoten in wat Van
Maanen in het vraaggesprek
zegt over de gelatenheid van
de Puttense bevolking. Een
citaat: „Omdat de kerk op de
Veluwe, en ik doel nu op de
gereformeerde bond in de
hervormde kerk, de mensen
weerloos maakt. Alle gezag is
van God gegeven, leert de
kerk. In andere kerken wordt
de mensen voorgehouden dat
men zich tegen een bepaald
soort gezag, bijvoorbeeld dat
wat de Duitsers uitoefenden,
mag verzetten. De gerefor
meerde bond accepteert iede
re vorm van gezag. De Put
tense dominee en de kerke-
raad hebben in de oorlog het
Duitse gezag dan ook geac
cepteerd. De dominee had
zijn kudde stevig onder de
duim. Niet voor niets heeft
het verzet in Putten en op de
hele Veluwe nauwelijks iets
voorgesteld."
Dit laatste heeft ook bij oud
verzetsmensen kwaad bloed
gezet. Een van hen, de heer J.
"van de Kemp uit Voorthui
zen. vindt het verschrikkelijk
dat volgens hem toegespeel
de informatie de verantwoor
delijkheid van de aanslag in
de documentaire bij de ver
keerde man, de doodgescho
ten Berend t)ijkman alias
Piet van de Veluwe wordt
gelegd.
Van verraad, van een directe
opdracht uit Londen en van
de liquidatie van iemand die
te veel wist is, zoals hij zegt,
geen sprake geweest. „Als
Van Maanen wil beweren dat
het verzet op de Veluwe van
geen betekenis is geweest
dan is dat een pertinente on
waarheid."
Verzet
Van Maanen is overigens zelf
in het verzet geweest. Hij was
lid van de groep Joop Wester
weel, die Joodse vluchtelin
gen aan onderdak hielp. In
het interview zegt hij verder
zich te hebben verbaasd over
de enorme sterfte van de Put
tenaren in de kampen. Die
was verhoudingsgewijs het
hoogste van alle groepen.
„Ook dat is tegen de achter
grond van het geloof ver
klaarbaar. De mannen dach
ten dat ze in de hel terecht
waren gekomen en ze vonden
dat ze hun straf moesten on
dergaan zonder enige vorm
van verzet. Als ze een schop
in de handen kregen geduwd
begonnen ze te graven, zich
drukken was er niet bij. Ze
gingen nooit naar de dokter,
ze kregen alle ziekten die zich
maar in de kampen voorde
den, ze klitten aan elkaar,
hielden zich aan elkaar vast.
voedden elkaar met hiemwee
en als er mensen uit de groep
uitvielen bleven de anderen
ontredderd achter.
Al deze dingen samen heb
ben geleid tot de enorme
sterfte onder de Puttenaren
en dit terwijl de mannen uit
Putten een lichamelijke con
ditie hadden die tienmaal be
ter was dan die van anderen
in de kampen.
Als je je dit realiseert, dan
denk je toch: had de kerk de
mensen niet moeten wape
nen? Had de kerk de mensen
niet bij moeten brengen dat
verzet mogelijk is en dat Je je
niet bij alles behoeft neer te
leggen."
Van Maanen konden wij he
laas niet bereiken om hem
commentaar te vragen op de
storm van verontwaardiging
'die hij in Putten heeft veroor
zaakt De VARA meent dat
moeilijk tegen een tv-uitzen
ding als deze kan worden ge
protesteerd als in feite nie
mand nog weet wat zij in
houdt. „Weloverwogen heb
ben wij deze documentaire
op het schema gezet," aldus
deelde VARA ons mee. „Een
verzoek om het niet uit te
zenden althans niet op twee
de kerstdag heeft ons nog
niet bereikt. Als het komt
lijkt het vooralsnog moeilijk
eraan te voldoen. Het is ove
rigens wel vreemd dat daar
de commissaris van de konin
gin voor ingeschakeld moet
worden. Ze kunnen het toch
ook zelf vragen?"
Van onze soc. econ. redactie
DEN HAAG De aanstaande mi
nister van sociale zaken, dr Albeda,
zal het wetsontwerp van zijn voor
ganger Boersma inzake beheersing
van niet-cao-lonen overnemen. Al
beda heeft hierover al afspraken ge
maakt met formateur Van Agt. toen
deze hem vroeg minister van sociale
zaken te worden. Deze afspraak is
een onderdeel van de „garanties"
die Albeda van de formateur heeft
gekregen.
Het is hierdoor vrij zeker geworden
dat het wetje van Boersma de eind-
streep*zal halen, ondanks de ruime
kritiek die de VVD er tot nu toe op
heeft uitgeoefend Ook van CDA-
zijde in de Tweede Kamer is trou
wens de vraag gesteld of dit wetje
wel nodig is. Verwacht wordt echter
dat uiteindelijk in elk geval een gro
te meerderheid van de CDA-fractie
vóór het wetsontwerp zal stemmen.
Een complicatie doet zich nog wel
voor doordat de behandeling van
het wetsontwerp nog steeds niet de
finitief op de agenda van de Tweede
Kamer is gezet. De Kamer wacht op
het nieuwe kabinet. Het was de be
doeling dat het wetsontwerp nog dit
ja&r wordt afgehandeld, omdat het 1
januari van kracht zou moeten wor
den. Deskundigen in de Kamer ach
ten het echter technisch niet onmo
gelijk wanneer het wetje pas begin
januari definitief zou worden afge
handeld.
Van een onzer verslaggevers
DEN HAAG Veel leden van de
industriebonden NVV en NKV wil
len in beginsel wel een „koopkracht
offer" brengen in ruil voor het be
houd van werkgelegenheid. Dat
blijkt uit een „tussenstand" die de
bonden gemaakt hebben aan de
hand van telefoontjes met een groot
aantal districtsbestuurders. In veel
districten zijn de leden al geraad
pleegd over het eventueel „inleve
ren" van een stukje prijscompensa
tie. in de overige districten gebeurt
dat nog deze week. Cijfers over aan
tallen voor- en tegenstanders kun
nen de bonden pas in de loop van
volgende week verschaffen.
Vorige week werd de spits afgebeten
door de leden bij Hoogovens IJmui-
den. In meerderheid verklaarden zij
zich bereid een deel maximaal 1.5
procent van de prijscompensatie
volgend jaar af te staan. Dat deel
mag uitsluitend gebruikt worden
voor het behoud van werk. Volgens
de industrie bond NW kan Hoogo
vens de bijdrage van de leden wel
vergeten als het bedrijf niets wil
weten van een eerlijker verdeling
van het werk.
