~onke Dragt: Staatsprijs
oor de jeugdliteratuur
IÉ
Dollar verder
bergafwaarts
ivööiüëênvraagVi Vlasfabriek dicht:
ontslag 60 werknemers
Mi
'och nog nieuw
nultivezelakkoord
Bundeling confectie
t leven gaat door, ook al schrijf ik niets meer'
itzonderingsbepaling voor EG
|S
België verhoogt
officiële rente
met 2 procent
Rij 25 km méér
per volle tank.
M@bilD de olie die
benzine bespaart.
Dat Nilfisk schoonmaakmachines
kunnen meehelpen aan
een nog efficiëntere
produktie?
Daag ons
S eens uit!
Industrie met
minder orders
ERDAG 15 DECEMBER 1977
BINNENLAND
Trouw/Kwartet P17-RHS19
Gertie Evenhuis
lijk helemaal niet bestaan. Of, wèl?
Ze zien maar."
rootste prijs die een auteur van jeugdboeken kan ontvangen Absurde
om de drie jaar uitgereikte Staatsprijs voor Jeugdlitera-
uit handen van de minister van CRM. Hij werd gisteren
jandigd aan Tonke Dragt voor haar gehele oeuvre, in het
iltheater te Den Haag. Reden voor een vraaggesprek met de
jfster, die in 1930 te Batavia werd geboren en er haar jeugd
bracht. In Nederland doorliep zij na de HBS de Academie
Beeldende Kunsten in Den Haag. Daar is zij nu docente
len aan de Rijkswijkse Scholengemeenschap. Ze illustreert
^Sr eigen boeken, soms ook die van anderen.
sen in liggen de kinderjaren
kamp, waarvan zijzelf zegt:
tijn 12e tot mijn 15e jaar zat
zen Jappenkamp. Er was niets
en we verveelden ons. Ik
op de muren en op straat,
„en had ik mijn hele leven wel
m. Mijn vriendinnetje en ik
|oen maar een avonturenver-
begonnen op alle soorten pa-
Ydie we maar konden krijgen,
,c. papier toe."
ten prachtig avonturenverhaal
leerde zij in 1961: Verhalen van
Ioeelingbroers, een edelsmid en
Hef, en in 1962 verscheen De
f voor de Koning; waarvan de
typerend is voor deze
s een verhaal van lang geleden,
er nog ridders waren. Het be-
op een nacht in de kleine kapel
Ie heuvel buiten de stad van
mau. Vijf jongelieden door-
:ten daar de nacht vóórdat ze
Idder zouden worden geslagen,
i was de jongste van hen; hij
pas zestien jaar."
deze Tiuri wordt weer verno-
het openingsgedeelte van Ge-
ten van het Wilde Woud (1965):
zon gaat onder in de zee, in het
ir," zei de Dwaas van de Boshut,
al het mijn broers zeggen, die
n het niet. Of is het een geheim?
__zijn geen gehiemen meer," zei
Dwaas rimpelde zijn hoofd.
geheimen meer?" herhaalde
Ie noemen mij de Dwaas, maar
iloof ik niet." Tiuiri keek hem
plotseling met wat meer eer-
„Ja," zei hij, „je hebt gelijk.
i geheim mag ik nu wel vertellen,
r er zijn natuurlijk vele De Ge-
oen van het Wilde Woud bijvoor-
d, en nog een heleboel meer. Van
mige hebben we misschien nooit
Dord. En sommige zullen we
it begrijpen," „Nu begrijp ik niet
je zegt", zei de Dwaas.
itaal figuur
woud is geheimzinnige gete-
Met lettertekens en met ande-
!n als de stijl „de stem van de
jver op papier is" dan hebben
hier een proefje daarvan. Zo
Hjft zij, zo is zij. Een totaalfiguur
van veel hedendaagse schrijf-
s daarin verschilt dat zij totaal
n moeite doet op de voorgrond te
len, werk te „promoten", of aan
weg te timmeren. Na De Zeven-
png (1966) kwam Torenhoog en
lenbreed; het verwierf de Nienke
van Hichtumprijs van de Jan Cam-
pertstichting.
De Brief voor de koning kreeg in
1952 de Kinderboekenprijs, ik weet
dat zo goed omdat wij toen rivalen
waren op een „drietal"; tegenwoor
dig werkt men met Griffels. Maar
ook als schrijver kan men verheugd
zijn dat deze prijs juist Tonke Dragt
is toegevallen. Zij is zo veelzijdig
begaafd, haar boeken zo gaaf en
glashelder, in opbouw, uitwerking
tot in het kleinste detail, zo precies
en ragfijn in karaktertekening, zo
waarachtig in teken ten taal. Ze zijn
vol fantasie en ernst, vertrouwen in
de mens.
De ridderromans, waar men beloften
nakomt maar ook werkelijk zoekt
naar zijn eigen wezen, en of men de
waarheid afweert of zoekt, en dus
groeit. Vol nuchterheid ook en vol
absurditeiten die het al te ernstige
dat haar wel wordt verweten ruim
corrigeren! Van haar boeken kun je
zeggen dat ze door alle leeftijden
genoten kunnen worden, door het
geheimzinnige, het magische dat
volgens haar in elk mens zit. En dat
hij zal gebruiken of afgrendelen.
Zelf zegt ze: „Ik ben een echt B-
mens. Maar dat wil niet zeggen dat
ik niet erg emotioneel ben tegelijk en
wel degelijk met de realiteit omga."
Maar ook dat doet ze tot In de klein
ste details, alles klopt zo precies dat
je er wel eens zenuwachtig van
wordt; alles zoekt ze uit tot op de
bodem. Sommige boeken lijken dan
ook wel op een puzzel: Neem De
Torens van Februari (1973) over we
reld A en wereld B, die elkaar om het
jaar raken. Je kunt A inruilen voor B,
als de ene je niet bevalt. Maar dan
moet je wel de formule weten. Hoe?
Wie daar per ongeluk in mocht sla
gen schrijft het op, om evenwel te
ontdekken dat hij er reeds een vol
gende overtocht niets meer van be
grijpt. Wereld A is spiegelbeeld van
Wereld B. „Moeilijk?" zegt Tonke
grinnikend. „Dat zeggen ze vaker.
Maar voor iets goeds mag je best
even wat moeite doen. vind ik. Ik
heb in dit boek ook de dingen weer
naar het absurde getrokken: een da
tum die niet bestaat (30 februari), de
schrikkelmaand; de verwarringen
die je daarmee kan stichten. En be
staat die jongen nu wel of niet? Heet
hij Tim; of toch Tom? Ja dat moeten
ze zelf maar weten. Ze vragen mij
zelfs naar zijn adres zeg. Dingen als
De Toverberg en science fiction ko
men erin voor. Maar ik ga het niet
staan uitleggen. Ze leven het er zelf
maar uit. Die flats kunnen natuur-
n een onzer verslaggevers
1NEVE De textiel importerende en exporterende landen
i het toch nog eens geworden over een nieuw multivezelak-
srd. een afspraak die de wereldtextielhandel regelt. De vijftig
iden die aan de textielconferentie in Genève deelnamen
amen overeen om het oude multivezelakkoord, dat op 31
iember afloopt in grote trekken met vier Jaar te verlengen.
ge
Or in feite op het laatste moment
I een overeenstemming eigen-
een compromis te bereiken,
iben de betrokken landen voorko-
D dat volgend jaar een chaos zou
staan in de textielhandel. Lang
tft her er naar uit gezien dat er
t tijdig een akkoord bereikt zou
rden. Eerdere besprekingen in juli
l dit jaar liepen vast en een week
6den besloot men de onderhande
len voor onbepaalde tijd te verda-
zogenaamd omdat de textielsi-
le nog nader bestudeerd moest
len. Binnenskamers hebben de
igrijkste exporterende en im-
;rende landen toen echter ver-
gepraat met als resultaat dat zij
overige deelnemende landen een
Dpromisvoorstel konden overleg-
L Dit is gisteren geaccepteerd.
b procent
izaak van de bijzonder moeizame
lierhandelingen was de bepaling
het oude multivezelakkoord, dat
derde wereldlanden Jaarlijks hun
port naar de industrielanden met
I procent mochten vergroten.
1 binnen de Europese Gemeen-
i waar de laatste jaren enige
ïerdduizenden arbeidsplaatsen
de textielindustrie zijn verloren
laan, bestond grote weerstand te
il die zes procentsregeleing. Het
luwe multivezelakkoord nu, gaat
I voorheen uit van een zes procent
portgroei voor de derde wereld
tar maakt voor de EG-landen een
pondering. In totaal valt ongeveer
[procent van de wereldtextielhan-
i onder het nieuwe akkoord.
I EG mag zich echter houden aan
Eiraken met afzonderlijke Alli
en Aziatische landen die de
en weken zijn gemaakt Zij
Verheugd
Aan zulke uitlatingen merk je dat
Tonke Dragt niet de nobele, ernsti
ge, afstandelijke schrijfster is die al
leen over ridderdeugden schrijft. „Ik
ben bang voor fanatieke mensen, die
overal recht op af sturen. Ik stuur ze
liever een zijkant op, die van het
absurde. „Wat denk je dat erin zit
van Jezelf, als kind? Verlangen?'.'
„Dat weet je niet hè Ik was nog
klein, in Indië. Toch die wouden in
Torenhoog en Mijlenbreed (1969) zijn
door iemand exact de tropische wou
den genoemd. Ja, dat verlangen heb
ik wel, de liefde voor dat obsessieve
groen, dat tropische. Het geheimzin
nige ook; want daar kan toch maar
van alles gebeuren. Landschappen,
dingen, die komen toch wel terug
denk ik; Je neemt scherp waa als Je
klein bent. In Indië was je tenslotte
een vreemdeling. Mijn moeder, die er
toch veel langer was geweest was er
bang voor, alleen mijn vader was
veel vertrouwder met het land; hij
hield ervan.
Over de Staatsprijs: „Ik voel me een
soort papegaai die telkens maar het
zelfde moet zeggen. De hele dag
bellen, telegrammen, telefoon, soms
om 7 uur al, bloemstukken, maar
ook nare telefoontjes. Verzoeken
van uitgevers om nieuw werk: hoe
zou ik daar nu aan kunnen voldoen!
Natuurlijk ben ik apetrots. Maar
ook bang, wat ontregeld: mag ik van
nu af alleen maar goeie boeken
schrijven? Ik ben nu met mijn denk-
rede bezig, maar dat kan ook niet
even een vlot praatje zijn, daar moet
ik heel protocollair meningen om
trent de jeugdliteratuur poneren.
Nou. ik wéét er een paar! Tegelijk
ben ik nuchter genoeg om te weten
dat alles betrekkelijk is; volgend
jaar heeft iemand anders die prijs,
en dan is dit vergeten. Schrijven,
dat is tenslotte waar het op aan
komt. Ik ben blij met mijn baan op
de Rijswijker Scholengemeenschap;
schrijven alléén is zo'n verschrikke
lijk geïsoleerde Job. Kinderen reiken
je ook zoveel aan, stimuleren Je,
zonder dat zelf te merken. Die prijs:
nu ja, 't is fijn dat ik nu een soort
sleuteltje in handen heb: misschien
mag ik nu eindelijk eens een boek in
veel kleuren maken, dat kon nooit.
Kón ook niet, tenzij in co-produktie.
Geen antwoord
Schrijven, waarom? Dat kan een
schrijver aan een andere eigenlijk
niet vragen. Hij kent het antwoord:
„Ik ben zo geboren". Op het „waar
óm?" Is geen antwoord." Toch. zou
je 't blijven doen als er nooit ant
woord, nooit respons, kwam?" „O
nee! Ik ben tenslotte een mens, ik
heb al zo 'n afkeer van kille afstan
delijke mensen, zonder respons. Ons
schoolcabaret zal bij de prijsuitrei
king het gedicht van Edwars Lear
„spelen", het lied van de zee en de
zeef. Andere mensen staan aan de
oever, ze worden geroepen maar
gaan niet, later zeggen ze „Hadden
we toch maar „Ja, je wordt zo
geboren. Daar kun je niets aan ver
anderen. Even weinig als een van je
blauwe ogen en je wipneus. Schrij
ven: natuurlijk is het ook zelfbeves
tiging, zelfexpressie Ja? Zou ik
dan twaalf maal schrijven en her
schrijven? Toch: een mens heeft ge
hoor nodig. Erkenning, liefde, tegen
werking desnoods. Niets is dodelij
ker en verwoestender dan onver-
Van een onzer verslaggevers
AMSTERDAM De dollar blijft op de voornaamste valuta
markten ln Europa, Amerika en Japan terrein verliezen. In
Amsterdam zakte de Amerikaanse munt gisteren ln tot 2,3025.
Dat ls ruim 2 cent beneden het slot van dinsdag bij 2,3290 lag.
Volgens valutahandelaren werd de markt gekenrtierkt door
onzekerheid. De omvang van de handel was niet groot
Tonke Dragt
schllllgheld en negaUe. Schrijven op
een onbewoond eiland? Nee, daar
geloof ik niet in. Dacht Je dat Robin
son al die dingen in elkaar gezet had
als Vrijdag niet zou zijn tegengeko
men? In de gevangenis, en nooit
meer eruit mogen, dan zou Je uit
verveling wel gaan krabbelen en
schrijven, maar 't zou op de duur
doven. Het zou immers nergens aan
komen."
„Lees je veel?" „Zeer veel. Vanaf
Jules Veme, Tolkien, C. S. Lewis,
Alan Garner, ook gek op Borges, en
een Canadese schrijfster van kinder
boeken, haar romans kende ik ook.
Dat zijn de grootsten, die voor kin
deren én groten schrijven. Die hok
ken zijn zo vreselijk! Leeftijden op
je boeken; peuters in crèche, kleu
ters in kleuterklas, zesjarigen naar
basisschool, pubers op midden
school: ik vind het benauwend.
Goed, de groep die net leert lezen is
heel bijzonder, en die heeft heel
aparte boeken nodig. Maar zij die 't
meest te kort komen zijn toch de
tieners. Terwijl er voor hen zoveel
boeken zijn. Maar ze worden hen
niet aangereikt."
Tekenen
„Een kind van 13 wil immers romans
lezen. Ik ben toch geen kind?" „Dat
nu wil ik doorbreken. Dat trap be
klimmen, tree een, tree twee en dan
opeens tree zeven. Ja dan kom je wel
bij Biggies terecht." „Wat is moeilij
ker: „Schrijven of tekenen?" „Te
kenen is veel gemakkelijker natuur
lijk. Je kunt zo abstract blijven als
Je maar wilt, en de interpretatie
overlaten. Schrijven: gevoelens,
emoties uitdrukken, dót is moeilijk.
De letter komt tenslotte voort uit
het beeld: tot mijn 25 heb ik gete
kend. Tekenlerares zijn: ik doe het
graag, vindt alleen jammer dat het
vak zo onderschat wordt ln onze
intellectualistische opvoeding. „Ben
jij een A mens? O, dan zul Je wel
geen wiskunde kunnen." Woedend
word ik op zulke leraren, ouders. Als
ik al 'ns straf geef laat ik ze een
opstel maken; doen ze nog leuk ook.
Maar 't sterft van de taalfouten.
Terwijl die er, als ze „dictee" heb
ben. opeens uit zijn. Omdat dan het
vakje „taal" openstaat, 't Is om ra
zend te worden."
In Frankfort was het al niet andere
gesteld. Ook hier moest de dollar
opnieuw een veer laten op een diep
tepunt van DM 2,1227, tegen een slot
van de voorgaande dag van DM
2,1550.
Volgens de geldhandel moet de druk
op de dollar worden gezien tegen de
achtergrond van de negatieve resul
taat van de besprekingen, die de
presidenten van de centrale banken
van de voornaamste westerse indu
strielanden maandag en dinsdag in
Bazel hebben gevoerd. Zoals gemeld,
werd geen overeenstemming bereikt
over een gezamenlijke actie tegen de
koersdaling van de dollar. Met name
niet, omdat de Amerikaanse mone
taire autoriteiten niet wakker blij
ken te liggen van het koersverlies.
Ze gaan ervan uit, dat het handelse-
venwicht zich wel vanzelf zal herstel
len als de dollar goedkoper wordt en
munten als de Duitse mark, Zwitser
se frank, gulden en de Japanse yen
ln waarde stijgen. Hoewel ln Washin-
ton is meegedeeld, dat de Ameri
kaanse Federal Reserve Bank (het
centrale banksysteem) zich de laat
ste weken wat intensiever heeft be
zig gehouden met de valutahandel
dan voorheen, gaat het, volgens de
handel, hier toch voornamelijk om
pogingen een al te grote wanorde op
de valutamarkten te voorkomen en
niet om een wezenlijke steun aan de
dollar.
Duitse export
Stereotiepen
„Ik vond bij Nederlands de gramma
tica minstens zo moeilijk als wis
kunde." „Daar heb Je het nu! Precies
hetzelfde zegt mijn zusje van hóór
taalstudie Frans! Je doet al die din
gen met dezelfde hersendelen! De
zelfde stereotiepen kom je bij rechts
en linkshandig tegen. Daar de hele
maatschappij op rechtshandigen is
ingericht en ik links ben heb ik wel
gezorgd dat ik met beide handen
handiger ben dan wie ook. Naar nog
steeds zeggen ze niet tegen links
handige kinderen; Leg jij Je blaadje
even in spiegelbeeld op Je tafel! „De
stomste dingen. Wat tekenen aan
gaat: bepaalde mensen zijn nu een
maal geheel grafisch ingesteld;
Rembrandt zal altijd schilder blij
ven; zo ben ik geneigd tot het fan
tastische, maar tegelijk nuchter en
realistisch genoeg om daar dan alles
over uit te pluizen. Zo lees ik nu over
astronomie, hoewel ik de helft niet
snap, omdat ik nieuwsgierig ben.
Dol op wiskunde, ook op schaken. Ik
wil weten hoe de dingen ln elkaar
zitten."
„En nu? Over schrijven gesproken?"
Van creatief schrijven zal de eerste
maanden niet veel komen. Gelukkig
heb ik een vertaalopdracht. Als ik
weer ga schrijven zal ik even moeten
vergeten dat ik die prijs heb gehad.
Ach; alles is zo betrekkelijk. Als er
geen Tonke Dragt meer is. (en ik ben
niet gelovig, dood is dood) dan weet
Tonke Dragt daar ook niets meer
van af. Het leven zal doorgaan. Ook
al schrijf ik na vandaag nooit meer
iets." „Is dat waarschijnlijk, denk
Je." „Nee."
In haar maandelijkse overzicht heeft
de Westduitse Bundesbank, de Duit
se centrale bank, erop gewezen, dat
de voor de Westduitse economie zo
belangrijke exportmarkt niet alleen
te lijden heeft van de economische
windstilte ln de buurlanden, maar
ook van de Jongste koersstijging van
de mark, die verband houdt met de
sterke koersdaling van de dollar.
In de periode van 1 oktober tot 9
december heeft de Bundesbank voor
ongeveer 9 miljard gulden aan devie
zen moeten opkopen om al te heftige
koersschommelingen (vooral van de
dollar) tegen te gaan. Er kon echter
niet worden voorkomen, dat de mark
ten opzichte van de dollar en andere
valuta's duurder werd met alle ge
volgen vandien voor de concurren
tiepositie van het Westduitse be
drijfsleven.
Een vooraanstaand bankier. Will-
fried Guth van de grootste West
duitse handelsbank, de Deutsche
Bank, heeft gezegd, dat een aan dui
delijkheid niets te wensen overlaten
de verklaring van president Carter
nodig is wil men de problemen rond
de dollar de baas worden. HIJ zei van
mening te zijn, dat speculanten dit
maal niet in hoofdzaak verantwoor
delijk zijn voor de daling van de
dollar, hoewel hun optreden de situ
atie wel heeft verergerd.
Guth zei, dat er zeker grenzen zijn
gesteld aan de mate. waarin de nlet-
Amerikaanse centrale banken de
dollar zullen verdedigen. Hij bena
drukte tevens, dat de daling van de
dollarkoers de olieproducerende
(OPEC) landen voor ernstige proble
men heeft geplaatst wat betreft hun
investeringen en de vaststelling van
de olieprijzen. Hij deed een beroep
op Amerika niet langer de zaak op
zijn beloop te laten, maar de buiten
landse centrale banken te steunen ln
hun politiek.
BRUSSEL De Belgische Nationa
le Bank heeft besloten het disconto
(officiële rentevoet) met onmiddel- t
lijke ingang van zeven tot negen i
procent te verhogen. Op 2 december
jl. werd het Belgische disconto van
zes tot zeven procent verhoogd.
De bank heeft niet meegedeeld
waarom zij tot de verhoging heeft
besloten maar het is wel duidelijk
dat zij beoogt de druk op de Belgi
sche frank enigszins te verminderen.
De laatste tijd wordt het Belgische
geld op de wisselmarkten aangebo
den als bij-effect van de voortduren
de koersdaling van de dollar.
Dat heeft tot gevolg dat de frank op
of maar nauwelijks boven zijn laag
ste interventlekoers binnen de
„muntslang" wordt verhandeld en
er voortdurend steunaankopen no
dig zijn om te voorkomen dat de
frank „uit de slang barst", dat wil
zeggen meer dan 4.5 procent daalt
ten opzichte van de hoogst geno
teerde munt van het slang-arrange
ment. de D-mark. De andere mun
ten ln de slang zijn de gulden en de
kronen van Denemarken en Noor
wegen.
ADVERTENTIE
ADVERTENTIE
voorzien veelal in een bevriezing van
de export naar de EG op een peil van
1976. Speciaal op het gebied van
ondergoed, katoenen stoffen en over
hemden heeft de EG flink de rem
gezet op de import uit landen als
Hong Kong, Zuid-Korea en Japan.
Volgens de in Genève bereikte over
eenkomst mogen de afspraken van
de EG evenwel slechts een tijdelijk
karakter dragen. De EG-delegatie in
Geneve heeft daarop verklaard dat
de door de EG gemaakte afspraken
die voor tfén Jaar gelden binnen
het textleloverleg van Geneve niet
voor discussie vatbaar zijn. Overi
gens heeft de EG-delegatle voor de
ondertekening van het akkoord het
voorbehoud gemaakt dat de EG-mi-
nisterraad met de bereikte overeen
komst kan instemmen. De ministers
komen op 19 en 20 december bijeen.
STEENBERGEN (ANP) De vlasfabriek Dinteloord in Steenbergen (NB) gaat dicht, vermoede
lijk in mei volgend jaar of iets eerder. Het besluit tot liquidatie is deze week genomen. De ongeveer
zestig werknemers zijn voor ontslag aangemeld bij het arbeidsbureau. Met de vakbonden probeert
het bedrijf tot een afvloeiingsregeling te komen.
Secretaris L. Kusters van de NEVEC,
de Nederlandse Economische Vere
niging voor de Confectie-Industrie
zei in een eerste reactie verheugd te
zijn dat er ln ieder geval nog een
multivezelakkoord is tot stand geko
men. Dat acht hij beter dan dat ieder
land met een ander moet proberen
tot afspraken te komen. Bovendien
is de overeenkomst van Genève be
langrijk omdat de akkoorden tussen
de EG en de Aziatische/Afrikaanse
landen vallen onder de paraplu van
het multivezelakkoord. Zonder deze
paraplu geen overeenkomst tussen
de EG en landen als Hong Kong. De
heer Kusters gelooft niet zo erg in
het tijdelijke karakter van de be
perkte EO-invoer. Landen als Frank
rijk en Engeland die nog een vrij
sterke confectie-industrie hebben,
zullen daar wel voor zorgen.
DEN BOSCH De Nederland
se Herstructureringsmaat
schappij (Nehem) heeft een
hulpprogramma opgezet voor
de loonconfectiebedrijven in
Nederland.
Via een coöperatieve vereniging van
loonconfectionairs, waarbij de
kracht van de individuele onderne
mers wordt samengebundeld, hoopt
men het huidige bestand van circa
50 bedrijven met ongeveer 1500
werknemers te. kunnen stabiliseren,
aldus de Nehem.
Tot op heden hebben zich 32 bedrij
ven als lid aangemeld. Deze 32 on
dernemingen verschaffen werk aan
1000 mensen. Waar verwacht wordt
dat het komende seizoen een loon-
capaclteitstekort zal ontstaan, is
het een gunstige ontwikkeling bin
nen deze coöperatie de produktie-
mogelijkheden zo goed en zo rede
lijk mogelijk te coördineren.
Verwacht wordt dat in de komende
'maanden nog een vijftal bedrijven
zich zal aanmelden. Het merendeel
van de 50 loonconfectiebedrijven
houdt zich bezig met de fabricage
van het „betere" kledingpakket.
De coöperatie heeft ten doel de aan
wezige capaciteit te bewaken, de
rentabiliteit te verhogen via werk
methode- en kwaliteitsverbetering,
het machinepark optimaal te benut
ten en uit te breiden door middel
van machine-pooling en haar leden
ondersteuning te geven ln al haar
andere bedrijfsproblemen door het
bieden van een volledig manage
ment
Volgens president-commissaris Ir C.
8. Knottnerus heeft de fabriek nog
een voldoende voorraad grondstof
om tot mei te draaien, terwijl er
contracten zijn die moeten worden
nagekomen. Ondanks de vrij gunsti
ge prijzen voor het produkt blijft de
fabriek zitten met een tekort van een
paar ton per jaar.
De onkostenpost die de meeste
hoofdbrekens kostte was de aan het
Waterschap West-Brabant verschul
digde heffing voor lozing van afval
water per jaar twee ton. Het bedrijf
wilde een installatie bouwen, waarin
het afvalwater van het vlasroten zou
worden gezuiverd met behulp van
anaerobe zonder zuurstof levende
bacteriën. Deze methode, uitge
dacht bij de Landbouwhogeschool in
Wagenlngen, is sinds kort in gebruik
bij de Centrale Suiker Maatschappij
ln Halfweg. Zo'n installatie bij de
vlasfabriek zou een investering van
3,5 miljoen kosten. Het waterschap
wilde uit het heffingsgeld wel subsi
die geven, maar de subsidie van het
ministerie van Economische Zaken
die men ook nodig achtte werd door
dat ministerie geweigerd. Ook de mi
nister van Landbouw had niet veel
belangstelling, vertelde Ir Knott
nerus.
Ir. Knottnerus vreest, dat de ophef
fing van zijn bedrijf funest zal zijn
voor de vlasteelt ln Nederland. Er
wordt hier (in het zuidwestelijk zee
kleigebied, de Wleringermeer, de
Haarlemmermeer, in geringe mate
ook ln de Noordoostpolder en Oro-
nlngen) ln totaal nog vijfduizend
hectare vlas geteeld. Vroeger was het
gemiddeld dertigduizend hectare
per Jaar.
EUROGAS: Het havenschip Vlis-
singen is akkoord gegaan met de
grondverkoop aan het bedrijf Euro-
gas Terminals, voor de vestiging van
een gastankpark in het midden
zeeuwse Sloegebied. Het gaat in eer
ste instantie om de uitgifte van een
vier hectare groot terrein en het op
tie verlenen op een terrein van
twaalf hectare.
Eurogas Terminals, een gezamenlij
ke activiteit van Paktank, Phs. van
Ommeren en Thljssen-Bomemisza
Europe zal ln drie fasen worden op
gebouwd.
SCHUTTERSVELD: De exploita
tie ln de eerste negen maanden van
1977 heeft nog tot aanzienlijke ver
liezen aanleiding gegeven. Volgens
de directie mag echter verwacht wor
den dat het tweede halfjaar tot een
bescheiden positieve bedrijf sul t-
komst zal leidea Door de verliezen
van het eerste halfjaar zal 1977, naar
verwacht wordt worden afgesloten
met een negatief resultaat. Het ver
lies zal echter lager uitvallen dan
over 1976 2.2 miljoen).
WERELDHA VE: Deze beleg
gingsmaatschappij komt met een 7
procent converteerbare obligatiele
ning van ƒ30 miljoen. Het is een
tenderlening, wat betekent dat be
langstellenden zelf opgeven welke
koers zij voor de obligaties wensen te
betalen. De uitglftekoere wordt zo
doende eerst na sluiting van de In
schrijving (22 december) vastge
steld. De onderneming heeft voorts
laten weten onderhands aandelen te
zullen plaatsen tegen een koers
„dicht bij de huidige beurskoers".
DEN HAAG Vorige maand zijn de
nieuwe orders voor de Nederlandse
industrie zowel uit het eigen land als
uit het buitenland afgenomen. Dit is
een van de uitkomsten van de
maandelijkse conjunctuurtest van
het Centraal Bureau voor de Statis
tiek.
Het 'oordeel van de ondernemers
over hun orderontvangst onderging
ln vergelijking met oktober weinig
verandering, maar het oordeel over
de orderpositie vertoonde ln verge
lijking met einde oktober een ver
schuiving van het oordeel „nor
maal" naar het oordeel „klein". Eind
november noemde 54 procent (was
57 procent) der ondernemingen de
orderpositie normaal, 4 procent (was
eveneens 4 procent) sprak van groot
en 42 procent (was 39 pet) sprak van
klein.
