Rhodesische actie hindert gesprek Carter roept op tot deelname aan 'Cairo' Franz Josef Strauss zaait weer verdeeldheid BOEKEN li Callaghan prijst brandweerofficieren Australië levert vluchtelingen niet uit aan Vietnam Doodstraf voor leden moslimsekte in Cairo Politieke staking in Frankrijk Zwarte leider Moezorewa wil eerst verklaring Illegale immigranten deels vrijuit Beierse CSU-leider probeert Kohl nu al buiten spel te zetten BELANGRIJKE DONDERDAG 1 DECEMBER 1977 BUITENLAND Trouw/Kwartet SALISBURY (Reuter, UPI) De grote Rhodesische actie in Mozambique (waarbij 1200 mensen om het leven zouden zijn gekomen) blijkt een ernstige hinderpaal voor het overleg van de blanke minderheidsregering met de gematigde zwarten in het land. Eerder al sprak de zwarte leider bis schop Abel Moezorewa van een „massamoord" door Rhodesische troepen op voornamelijk vluchtelin gen, waaronder veel vrouwen en kin deren. Moezorewa bestreed dat het om guerrillabases zou gaan. i In een brief aan de blanke leider Ian Smith heeft hij nu om een verklaring gevraagd, en de verzekering dat geen nieuwe „massamoorden" zullen wor den gepleegd. Een woordvoerder van Moezorewa's Verenigde Afrikaanse Nationale Raad (UANC) zei dat zo 1 lang er geen antwoord is, niet met vertegenwoordigers van de blanke minderheidsregering zal worden gepraat. Het antwoord zal bepalend zijn voor onze mening over de oprechtheid van Smith, aldus de zegsman. Moe zorewa heeft een week van rouw af gekondigd, waarin zeker niet met Smith onderhandeld zal worden. Meer radicale zwarte leiders als Jos hua Nkomo en Robert Moegabe had- MOEZOREWA: antwoord den meteen al na de bekendmaking van Smith* voorstellen (stemrecht voor ieder, met beperkingen) deze van de hand gewezen. Smith zelf had de hoop uitgesproken dat deze week Tegenslag nog aan de voorbereidingen van een conferentie over zijn voorstellen zou kunnen worden begonnen. het uniform voor guerrillastrijders aan het oostelijk front in Rhodesië. het moreel onder de blanken in Rho desië fors omhooggestuwd. De zwarten daarentegen zijn voor het overgrote deel diep verontwaar digd over de militaire invallen, en vragen zich af of er familieleden en bekenden onder de slachtoffers zijn. Moezorewa kan rekenen onder brede steun onder de zwarte bevolking in Rhodesië, reden waarom Smith ook met hem wil praten over zijn voor stellen voor algemeen kiesrecht. Met deze regeling probeert hij Groot-Brittannië en de Verenigde Staten met hun voorstellen de wind uit de zeilen te nemen Smith wei gert o.a. grote volmachten te geven aan een Britse hoge commissaris. Londen en Washington willen ook het Patriottisch Front bij hun plan nen betrekken, terwijl Smith „een binnenlandse regeling" wil, met Moezorewa en andere gematigde leiders. Deze vrezen nu echter, aldus de waarnemers, dat zij zich, zeker na de Rhodesische invallen, de woede op de hals zullen halen van het radicale - en militair sterke Patriottische Front, als zij met Smith praten. LONDEN (UPI/Reuter) - De Britse eerste minister James Callaghan heeft de brandweer- officieren een pluim gegeven, hij zei dat de brandbestrijding in Groot-Brittannië kon door gaan, ondanks de staking van de 35.000 brandweerlieden, om dat de officieren anderen een spoedopleiding hebben gegeven. De pluim kwam vrijwel tegelijker tijd met het nieuws dat er opnieuw drie doden tijn gevallen bij branden De tol van de staking, die achttien dagen geleden begon, kwam daar mee op 35. Callaghan vroeg de brandweeroUlcleren hun Invloed te gebruiken om de brandweerlieden te overtuigen van de voordelen van de regeling die de regering hen heeft aangeboden. De brandweerofficie ren zitten zelf in een moeilijk parket, zo gaf Callaghan toe. Hun onderge schikten vragen hen om meer steun bij de staking, die is bedoeld om hogere betalingen af te dwingen. De brandweerlieden hebben de grote Britse vakbeweging TUC om finan ciële steun gevraagd om hun staking te kunnen volhouden. Immigranten Tot groot ongenoegen van de conser vatieve lagerhuisfractie heeft de Britse Labour-regering besloten dat illegale Immigranten van de jaren tot en met 1972 vrijuit zullen gaan en ook hun gezinnen mogen laten over komen. Dit bleek uit het antwoord van minister Melvyn Rees (binnen landse zaken) op de schriftelijke vraag van een lagerhuislld. Besloten is, schrijft Rees. dat alle immigran ten uit de landen van het Gemene best plus Pakistan, die vóór l Januari 1973 illegaal het Verenigd Konink rijk binnenkwamen, niet meer bang hoeven te zijn voor uitzetting of strafvervolging. Rees motiveert dit regeringsbesluit met de stelling dat de „illegalen" moeten worden be schermd tegen chantage en uitbui ting. Een conservatief parlementslid voorspelde dat dit beleid „door een overstelpende meerderheid van de bevolking met afschuw zal worden begroet." De man vroeg zich af of Rees „soms pas tevreden is wanneer 51 procent van de Britse bevolking uit buitenlanders bestaat?" SYDNEY (DPA, Reuter, AP) De 178 Vietnamese vluchtelingen die dinsdag aan boord van een kustvaarder in de haven van het Australische Darwin aankwamen, zullen door de regering van premier Malcolm Fraser niet worden uitgeleverd aan Hanoi. Ook niet als dit een „diplomatieke confrontatie" tussen Australië en Vietnam tot gevolg heeft. Israëis minister van buitenlandse zaken Mosje Dajan heeft gisteren zijn bezoek aan West-Duitsland afgesloten. Op een persconferentie zei hij dat hij de overtuiging had dat de regering in Bonn Sadats vredesinitiatief steunde. In militaire kringen in Rhodesië is toegegeven dat vrouwen en kinderen onder de slachtoffers in de kampen waren. Maar, zo werd gezegd, er wa ren vrouwen bij die waren gewapend en die blauw spijkergoed droegen, Waarnemers menen dat de weigering van Moezorewa om voorlopig te pra ten een ernstige tegenslag is voor Smith. Hij zou met de actie de gema tigde zwarte leiders hebben willen overtuigen dat zij beter met hem in zee kunnen gaan, dan met hun zwar te broeders van het Patriottisch Front. Overigens heeft de actie wel CAIRO (Reuter) Vijf leden van een extremistische moslimsek te in Egypte zijn gisteren ter dood veroordeeld wegens mede plichtigheid aan de ontvoering van en moord op een voormalig minister in juli van dit jaar. WASHINGTON, CAIRO (Reuter, UPI, AP) President Jimmy Carter van de Verenigde Staten heeft gisteren de voor de top in Cairo uitgenodigde landen opgeroepen aan die uitnodiging gehoor te geven. Carter zei zeer verheugd te zijn met de vermindering van angst en wantrouwen in het Midden-Oosten en noemde de recente diplomatieke ontwikkelingen „een historische doorbraak op weg naar durende vrede". De vijf behoorden tot een groep van 54 personen die ervan zijn beschul digd dat zij oud-minister van gods dienstzaken Mohammed Hoessein Zahabi hebben ontvoerd en ver moord en dat zij in verbinding heb ben gestaan met Libië, ten nadele van de Egyptische nationale veilig heid. De 54 zijn lid van Al Takfir Wal Hijira, het genootschap voor berouw en vlucht uit de zonde dat in 1966 werd opgericht en dat president Sa- dat heeft bestookt met verzoeken om de „zuiverheid van de Islam in Egypte te herstellen. Allen ontkenden de tenlastelegging toen het proces op 23 augustus be gon. Van de resterende 49 beklaag den hebben er twaalf levenslange gevangenisstraf gekregen. Zeven werden veroordeeld tot 15 jaar, zes tot 10 jaar, drie tot 5 jaar en acht tot drie jaar. In alle gevallen komt er dwangarbeid bij. Het lijkt van ex-minister Zahabi werd op 6 juli gevonden, drie dagen nadat hij gewapenderwijs uit zijn woning in Cairo was ontvoerd. Voor zijn vrijlating had de sekte de invrij- heidsstelling geëist van 60 gedeti neerde sektegenoten en een bedrag van 200.000 Egyptische ponden. Li bië heeft altijd de officiële Egypti sche beschuldiging tegengesproken dat het met Al Takfir Wal Hijira onder één hoedje heeft gespeeld. Tot op heden hebben echter alleen Israël, de Verenigde Staten en de Verenigde Naties laten weten dat ze mensen naar Cairo zullen sturen. Gisteren heeft de Sowjet-Unie for meel aan Washington laten weten niet te zullen deelnemen aan de con ferentie over het Midden-Oosten in Cairo. Dat betekent dat de bespre kingen slechts in aanwezigheid van één der beide medevooreitters van het Geneefse vredesoverleg zullen plaatsvinden. De Roemeense regering zal een spe ciale afgezant als waarnemer naar de bijeenkomst in Cairo sturen, zo werd gisteren door het Joegoslavische persbureau Tanjug bekendgemaakt. Roemenië is het enige Oosteuropese land dat betrekkingen onderhoudt met Israël. President Carter zei gisteren op zijn persconferentie dat de VS „op hoog niveau" aan de conferentie in Cairo zullen deelnemen, onderminister van buitenlandse zaken Afred Ather- ton zal de VS vertegenwoordigen. Waarnemers in Israël vonden dat de Irak beeft gisteravond bekend ge maakt wel naar de anti-Sadatbijeen- komst in Libië te gaan. De Iraakse delegatie zal geleid worden door Taha Yassin Ramadan, lid van het lakse revolutionaire commando. hoogte van het niveau nogal tegen viel. Volgens Carter zijn de VS, Israël en Egypte van mening dat een afzon derlijke vredesovereenkomst tussen Egypte en Israël „niet wenselijk" is. Maar Israëis minister van buiten landse zaken, Mosje Dajan, die giste ren een bezoek aan de Westduitse Bondsrepubliek afsloot, zei dat Is raël bereid is een afzonderlijke over eenkomst met Cairo te sluiten. De Amerikaanse president toonde zich nogal optimistisch over de hou ding van de Sowjet-Unie, die hij „veel evenwichtiger" vond. Hoewel de grote mogendheden op veel pun ten het niet eens zijn over een rege ling in het Midden-Oosten, geloof ik „dat de Sowjets zich achter con structieve stappen naar vrede zullen stellen", aldus Carter. Carter kon nog niet zeggen of de VS aan een door Waldheim voorgestelde VN- conferentie over het gebied zullen deelnemen. Israël heeft al laten we ten daar niets voor te voelen, terwijl woordvoerders van de PLO daar wel voor zeiden te zijn. Aan het anti-Sadat-front binnen de Arabische wereld heerst nog steeds verwarring. Vandaag zou er in het Libische Tripoli een conferentie moeten beginnen van Arabische landen en Palestijnse bewegingen, die vinden dat Sadat de Arabische zaak verraden heeft. PLO-woord- voerders zeiden gisteren dat het al lemaal wel door zou gaan en dat zelfs het gematigde Saoedi-Arabië zou komen. Hetgeen onmiddellijk als een leugen door Egypte werd afgedaan. Saoedi-Arabië zei niets over de top en riep op de „eenheid in de Arabische gelederen te bewaren." De tweede, door Irak opgezette anti- Sadatrtop, zal volgens PLO-leider Jasser Arafat op vijf december be ginnen. De Australische minister van buiten landse zaken, Andrew Peacock liet gisteren weten dat aan een Vietna mees uitleveringsverzoek niet vol daan zou worden. De Vietnamese regering zei bij monde van zaakge- lastige Phan Ke Dhin, dat de vluch telingen het schip, de 120 ton meten de „Song Be 12" in Ho Tsji-Minhstad (het vroegere Saigon) hebben gesto len. De „piraten" aldus Hanoi over meesterden drie soldaten die op wacht stonden en dwongen hen de reis van ongeveer 4000 kilometer, via Maleisië en Indonesië, naar Darwin mee te maken. Peacock zei dat hij de Vietnamese zaakgelastigde in Sydney vandaag duidelijk zal maken dat de drie sol daten en ledereen die terug willen keren naar Vietnam die vrijheid heb ben. Ook kan Hanoi het schip terug krijgen als blijkt dat het inderdaad eigendom van Vietnam is. Australië blijft op dat standpunt staan ook als het de prille relaties tussen het land en Vietnam zou schaden, zo liet Peacock weten. Australië heeft tijdens de Indochine- se oorlog lang aan de Zuidvietname- se en Amerikaanse kant gestaan. Pas na grootscheepse demonstraties tegen de Amerikaanse inmenging is aan de Australische betrokkenheid bij deze oorlog een eind gemaakt De vorige regering onder Labour-pre mier Gouhg Whitlam knoopte na de communistische overwinning van april 1975 banden aan met de rege ring in Hanoi. Niet juichend Voor de huidige Australische rege ring komen de vluchtelingen op een ongunstig tijdstip. Op tien december worden er algemene verkiezingen ge houden en de Australische publieke opinie is niet bepaald juichend over de aankomst van niet-blanke Indo- chinese vluchtelingen. De regering staat onder toenemende druk het door J. den Boef De Westduitse christen-democraten maken opnieuw een crisis door. Ze is veroorzaakt door de Beierse CSU-vooraitter Franz- Josef Strauss, die door zijn recente uitlatingen in Chili weer fel omstreden is. Strauss probeert nu al te verhinde ren dat CDU-leider Helmut Kohl ooit nog als kanselier-kandidaat van de beide partijen zal optreden. Dat was bij de verkiezingen van vorig jaar voor de bondsdag het geval. Conclusie: Strauss heeft blijkbaar de hoop nog niet helemaal opgege ven dat hij eens kanselier van de bondsrepubliek Duitsland zal worden. Een jaar geleden, toen de christen democraten onder leiding van Hel mut Kohl met 48.6 procent van de stemmen bijna weer aan het bewind waren gekomen, probeerde Strauss zijn „rivaal" al te onttronen. Op een vergadering in het Beierse Kreuth wist hij een meerderheid van de CSU-leden van de Bondsdag voor zijn plan te winnen, Kohl niet als fractievoorzitter van CDU en CSU in de Bondsdag te accepteren en de samenwerking met de CDU in een gezamenlijke Bondsdagfractie op te zeggen. In de praktijk betekende dit dat de CSU zich de mogelijkheid zou verschaffen om in geheel West- Duitsland als concurrent van de CDU op te treden, door middel van een „Vierde partij" die als verleng stuk van de CSU dienst zou moeten doen. Strauss heeft toen zijn zin niet ge kregen. Hij zou al tevreden zijn ge weest, zo wordt aangenomen, als de CDU Kohl de politieke woestijn zou hebben ingestuurd, door hem te la ten vallen als fractievoorzitter en kanseliers-kandidaat. Dat was hem begin 1973 ook gelukt met Rainer Candidus Barzel. die de christen-de mocraten bij de Bondsdagverkiezin gen van november 1972 ook geen meerderheid had kunnen bezorgen. Kohl stond er vorig jaar echter veel minder zwak voor dan Bareel in 1973 en hij slaagde er in de plannen van Strauss te doorkruisen. Hij kondigde met steun van de andere CDU- voormannen aan dat de CDU haar werkzaamheden tot Beieren zou uit breiden, als de CSU zich op de door Strauss ingeslagen weg zou begeven. Dit dreigement, gepaard gaande met activiteiten in Beieren om een zgn. „Landesverband" van de CDU te stichten dat voortaan de CSU zou beconcurreren, was een streep door de rekening van Strauss. Deze kon op zijn vingers uitrekenen dat de CSU dan de meerderheid in de Land dag van Beieren zou verliezen bij de verkiezingen van volgend jaar. En het dreigende verlies van deze meer derheid zou een eind hebben ge maakt aan de machtspositie van Strauss, zowel in Beleren als in Bonn. Om die reden besloot de om streden Beier tot de „tactische te rugtocht" die de meeste slechte ver liezers kiezen: het besluit van Kreuth zou voorlopig niet worden uitgevoerd. Weinig verheffend Men zou uit dit alles kunnen conclu deren dat Strauss nooit echt van plan zou zijn geweest om de samen werking van zijn CSU met de CDU te verbreken, maar dat hij met zijn dreigementen alleen wilde bereiken dat de CDU zich van Kohl zou „ont doen". Ook de mededeling van Strauss dat hij minister-president van Beieren wil worden, kan een onderdeel zijn van zijn weinig ver heffende taktiek om zijn tegenspe lers in verwarring te brengen. Met name is dit het geval nu de huidige minister-president van Beieren, Al- phons Goppel heeft geweigerd om vóór de Landdagverkiezingen in de herfst van volgend jaar zijn post te verlaten. Met Strauss weet men ook in het kamp van de christen- Helmut Kohl (links) en zijn rivaal Franz Josef Strauss na afloop van één van de „verzoeningsbijeen komsten" van vorig jaar december. democraten nooit helemaal waar* men aan toe is. Eén van de formeel aangevoerde ooreaken van het vorig jaar in Kreuth genomen besluit was, dat Kohl wilde proberen de liberale FDP los te weken van de SPD, waar door een eind zou komen aan de regeringscoalitie in Bonn. In de deelstaten Nedersaksen en Saar land begon de samenwerking tussen christen-democraten en liberalen al gestalte te krijgen. Als deze tendens zich over de gehele Bondsrepubliek Duitsland zou hebben uitgebreid, dan zou het ergste gebeuren wat Strauss zich kon voorstellen: Kohl zou kanselier zijn geworden van eeij. regering van christen-democraten en liberalen. Deze mogelijkheid en niet zijn ge speelde afkeer van samenwerking met de liberalen, was voor Strauss de voornaamste aanleiding om zich tegen de openlijke toenadering tot de FDP door Kohl en de christen democratische leiders in Nedersak sen en Saarland te verzetten. Het baatte niet: de coalitie-regeringen kwamen er in beide deelstaten. Maar in Bonn veranderde er niets, omdat sociaal-democratische lei ders als partijvoorzitter Willy Brandt en kanselier Helmut, Schmidt gebruik makend van de onderlinge strijd in christen-demo cratische kring het hun kleinere coalitiepartner zoveel mogelijk naar de zin probeerden te maken. Zo wil den zij voorkomen dat hun partij naar de oppositiebanken zou moe ten verhuizen. „Grote coalitie" Sinds de partijdagen die de SPD en de FDP onlangs respectievelijk in Hamburg en Kiel hebben gehouden, heeft de samenwerking tussen belde partijen nieuwe impulsen gekregen en kan zelfs in liberale kring voor het eerst sinds lange rijd weer de bereidheid worden vernomen om de samenwerking ook na de verkiezin gen van 1980 voort te zetten. Voor dat deze ontwikkeling ook maar ver moed kon worden, heeft Strauss vol gens insiders pogingen ondernomen om de SPD te winnen voor een breuk met de (naar getalsverhoudin gen gemeten) te veeleisende FDP en de vorming van een nieuwe „grote coalitie" van christen-democraten en sociaal-democraten. Van deze coalitie zou niet Kohl als leider van de grootste partij in de Bondsdag (CDU/CSU 243, SPD 214 en FDP 39 zetels), maar de sociaal democraat Schmidt kanselier zijn geworden, als Strauss zijn zin zou hebben gekregen. Beweerd wordt dat Strauss zijn plannen heeft be sproken met Herbert Wehner, de fractievoorzitter van de SPD in de Bondsdag, tevens de „grijze eminen tie" van de Westduitse sociaal-de mocraten. Berichten over bespre kingen tussen Strauss en Wehner werden uiteraard ontkend. Het was echter een publiek geheim dat Weh ner wel degelijk met de gedachte aan een nieuwe „grote coalitie" heeft rondgelopen. Vermoedelijk heeft het hardop denken van Weh ner vooral ten doel gehad de libera len tot de werkelijkheid terug te roepen. Tot de verkiezingen van volgend Jaar in Beieren zal de strijd tussen Strauss en Kohl wel onbeslist blij ven, mits de CDU in Nedersaksen zich als regeringspartij kan handha ven en haar zusterpartij in Hessen er niet in slaagt, SPD en FDP te vers laan. Verliest de CDU echter in Ne dersaksen en verovert zij in Hessen de meerderheid, dan lijkt het poli tieke lot van Kohl te zijn bezegeld. Dit betekent niet dat Strauss ver volgens na een forse overwinning in Beieren de kanselier-kandidatuur voor het grijpen zou hebben. Maar wel zou hij als zo vaak in het verleden opnieuw de mogelijk heid in handen hebben om een fi guur aan te wijzen, wiens politieke kleur hem bevalt. En opk dat is geen prettig vooruitzicht. schip met alle opvarenden maar meteen terug te sturen naar Vietnam en verder elke boot met nieuwe vluchtelingen te weigeren. Na de aankomst van de Song Be 12 is het aantal in Australië aanwezige vluch telingen dat in allerlei vaartuigen het land bereikt heeft, gegroeid tot ruim 900. Ongeveer driehonderd ki- lometer ten noordoosten van Darwin is een ander schip gesignaleerd dat 75 Vietnamese vluchtelingen aan boord heeft en dat vandaag in de. haven van Darwin verwacht wordt, v De vluchtelingen geven als reden voor hun vlucht de verslechtering van het economische klimaat en het feit dat Vietnam de dienstplichtige leeftijdsgrens onlangs van 25 naar 35 jaar heeft verlegd. PARIJS (DPA) Voor het eerst sedert de breuk in het verbond van socialisten en communisten in Frankrijk, hebben de linkse vakver bonden opgeroepen tot landelijke stakingen en betogingen vandaag. De acties zullen stroomonderbrekin- gen, storingen in het openbare ver voer en een schoolvrije en kranten loze dag betekenen. De radio zal de programma's sterk beknotten. De stakingen en betogingen zijn de eerste tegen de economische en loonpolitiek van de regering in een half jaar. Men verwachtte echter niet de deelneming van de maand mei, toen tussen de 8 en 10 miljoen Fransen staakten en daardoor een record sinds 1968 werd gevestigd. De vakbonden CGT en CFDT en de militante onderwijzersbonden wil len met de stakingen en betogingen nieuw leven proberen in te blazen in de verzande samenwerking tussen communisten, socialisten en links radicalen. ADVERTENTIE Fijne boeken om te geven en te vragen. Ofom dlrekt zelf te kopen. Charles Dickens EEN KERSTLIE0 IN PROZA Het onsterieii|t<e verhaal van Scrooge en T.ny Tim met prachtige illustraties van Arthur Rackham Geb 19,90 Willem 8randt OE KAARS 4a uitgebreide druk Achi k<Titverhaien en een Kerst-suite Een literair kerstgeschenk Geïllustreerd Pb f14,90 One mensen on een Heme muts m de Kerstnacht Eon verhaal voor jong en oud Geïllustreerd Pt 112.50 Anna Veil MEER GEPRAAT 0AN P0EZIE f 4,90 5* druk Ing Kade Bruin •T IS ME JE TAALTJE WEL Een bundel aforismen on woord- KHV ngcn Pb f9.75 Rumer Godden CKOIOOAMM Kiuy oe haifWoed-ttgcunenn Een Pb 14,90 Bij* boekhandel verkrijgbaar

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Nieuwe Leidsche Courant | 1977 | | pagina 7