TNO pleit voor eigen linnenindustrie
KSH stopt definitief
met vloeibare suiker
deamrobank
in melbourne
sydney
Dublin' verontrust door
sluiting Iers Enka-bedrijf
öWestland Utrecht
Confectie-industrie te
weinig marktgericht
Woningklachten bij
Kamer van Koophandel
Produktie biedt werk aan ongeveer 1.500 man
Hypotheekrente per 29 nov.
Pluimveeslachterij
Goossens opwinst
'Bij de consument geen kledingcrisis'
Vrees voor niet doorgaan van andere projecten
Volkswagens in DDR
afgifte
8V»% pandbriefbiljetten
aan toonder in coupures
van/1.000,- en/10.000,-
DONDERDAG 1 DECEMBER 1977
FINANCIËN EN ECONOMIE
Trouw/Kwartet P 15 - RHS 19
DELFT Na ruim dertig Jaar ondereoek heeft directeur H. J.
Selling van het Vezelinstituut van het TNO in Delft zijn stilzwij
gend doorbroken. Hij vindt, dat het instituut nu zo ver is
gevorderd met het verbeteren van de verwerkingsmethoden van
vlas tot linnen, dat Nederland op dit moment zonder eigen
linnenindustrie - maar eens moet kiezen of het al dan niet zo'n
industrie van de grond laat komen. In afwachting van het
antwoord op die vraag beschouwt Selling het onderzoek op het
gebied van de vlasverwerking voorlopig als afgesloten.
Selling zei dit In Delft op een persbij
eenkomst. Hij liet duidelijk blijken,
dat hij hoopt op een keuze voor
linnen en een linnenindustrie. Moch
ten de belanghebbenden (landbouw,
industrie, overheid en consument) er
echter anders over denken en vast
blijven houden aan katoen, wol,
synthetische stoffen, enz. dan bete
kent dat overigens nog niet dat alle
kennis van het Vezelinstituut verlo
ren gaat. Voor de bewerking van vlas
volgens de modeme methoden van
het TNO-instituut zijn speciale ma
chines nodig en voor die machines,
die eveneens door het Instituut zijn
ontwikkeld, bestaat grote belang
stelling uit het buitenland, met
name uit Oost-Europa. Selling zegt,
dat er nu al verzoeken om offertes
uit Hongarije op zijn bureau liggen.
Kansen dus voor de Nederlandse
machinebouwers, want Selling gunt
de technische kennis van het insti
tuut wel aan de vaderlandse indu
strie. Maar het is hem meer waard
als ook de Nederlandse textielindu
strie haar kansen grijpt en overscha
kelt op vlasverwerking. De heer Sel-
Eigenlijk komt het verwerkingspro-
cede van het TNO te laat. Linnen
heeft, verhoudingsgewijs, het veld
moeten ruimen voor katoen en later
voor synthetische vezels. De heer
Selling: de halfsynthetische vezel be
stond in 1900 niet, nu wordt er in de
wereld 3,2 miljoen ton geproduceerd.
De katoenproduktie lag in 1900 rond
de 3 miljoen ton. nu is dat 12,5 mil
joen ton. De produktie van syntheti
sche vezels bestond in 1900 niet, in
1977 wordt er 8,5 miljoen ton van
gemaakt. De produktie van linnen
heeft zich in de afgelopen 77 jaar op
ongeveer hetzelfde peil bewogen, is
dus relatief teruggelopen. De pro
duktie ligt rond de 0,7 miljoen ton in
garens. Een ander cijfer: in Neder
land werd in 1961 nog 25.000 hectare
vlas verbouwd. Dit jaar nog maar
6.000 hectare. Daarbij kómt nog, dat
vlas hier wordt verbouwd voor de
zaadopbrengst (veredeling) en dat er
minder aandacht wordt besteed aan
de stengel.
Toch blijft Selling geloven in een
nieuwe linnenindustrie. Hij voert
aan dat de indruk die de consument
de laatste jaren heeft gekregen van
linnen, niet maatgevend is voor het
produkt. „Echte en verantwoorde
linnenprodukten onderscheiden zich
door hun hygiënische eigenschap
pen, want ze pluizen niet. Aantrek
kelijk is ook de koelheid van linnen,
de natuurlijke glans en de karakte
ristieke, levendige ongelijkmatig
heid in structuren", aldus de heer
Selling.
Reclameboodschap
Het lijkt op een reclameboodschap
en dat is dan ook één van de dingen,
waar Selling naar toe wil. Als het
aan hem ligt wordt er een bureau
opgezet, dat te vergelijken is met
een organisatie als het Internationa
le Wolsecretariaat (wolmerk). Zo'n
bureau zou het linnenverbruik moe
ten aanprijzen. Lukt dat niet zo
waarschuwt Selling dan heeft dat
als consequentie, dat alleen de Ne
derlandse machinebouwers profijt
zullen hebben van de nieuwste ont
wikkelingen. Zowel de Nederlandse
textielindustrie als de consument
hebben dan de boot gemist.
Volgens de heer Selling zijn voor
de produktie van 400 ton linnen ga
ren zestig man nodig. Het vlas-are-
aal van 6.000 hectare, dat Nederland
nu nog rijk is, kan 5.000 ton garen
opleveren, waarvoor dan 720 men
sen nodig zijn. Verder zal door" een
eigen linnenindustrie werkgelegen
heid worden geschapen in de machi
ne-industrie en de landbouw, waar
door het aantal arbeidskrachten
nog eens zou verdubbelen tot bijna
1.500 mensen.
Linnen garen, geproduceerd volgens
de TNO-methode, kost 13,50 gulden
per kilo. Op de markt wordt voor die
kilo 17,50 betaald. De produktie is
dus winstgevend. Linnen garens zijn
even duur als wollen garens, maar
eens zo duur als katoenen. Noodza
kelijk is dus, dat het verbruik van
linnenprodukten meer zal moeten
worden aangeprezen bij de consu
ment door te wijzen op de eigen
schappen van het produkt. De heer
Selling: „De consumenten weten
niet eens meer wat linnen is. Er zijn
erg veel imitaties van linnen op de
markt, zoals het zogenaamde kloos
terlinnen en graslinnen (beide in fei
te katoen) en zijde-linnen (gemaakt
van kunstzijde).
Van oudsher
Eén van de zaken, waarmee het in
stituut (opgericht in de jaren veer
tig) zich heeft bezig gehouden is het
zogenaamde roten van het vlas,
waarbij de vezels van het hout wor
den gescheiden. Van oudsher ge
beurde dat door de stengels op het
land uit te spreiden waardoor na
verloop van tijd door de inwerking
van dauw de vezelbundels van het
hout loslieten. Hetzelfde principe
volgden de verbouwers later door
het vlas in warm water te dompelen.
Volgens het vlas-procédé van het
TNO-instituut, waarmee sinds 1965
op beperkte schaal in een proeffa
briek in Rijsoord wordt gewerkt,
gaat het onthouten van de stengels
nu machinaal door de stengel te
buigen. Er wordt dan gebruik ge
maakt van het verschil in elastici
teit van de bastvezellaag en de hout-
laag. Vervolgens kan men de vlasve
zels chemisch bewerken, bleken en
zonodig verven.
Bleef over de splnfase, die op het
moment weer de „bottle-neck"
vormde in het verwerkingsproces
van vlas. Het TNO-instituut wist na
verloop van tijd ook hier het ant
woord op te vinden: de onderzoekers
introduceerden het zogenaamde
„twistloze" spinnen waarmee de
spinsnelheid minstens tien keer
wordt vergroot en het aantal draad
breuken drastisch wordt beperkt
Kortom, TNO is er in geslaagd om
zoals Selling het formuleert de
fabricage van linnen weefsels vol
gens een moderne produktiemetho-
de met een hoge produktiviteit en
onder aanvaardbare sociale omstan
digheden in de fabrieken mogelijk
te maken. Het resultaat is een pro
dukt, dat aan de moderne eisen van
textiel kan voldoen. Waarom zou
den we daar geen gebruik van ma
ken, ook al omdat vlas in eigen land
verbouwd wordt, zo luidt de bood
schap van Selling.
Naam
bank
Rente vast
gedurende:
Afslultprov
(procenten)
Rentepercentages
met zonder
gemeentegarantie
ABN
5 Jaar
1 jaar
1.5
1.5
8.5
825
8.5
8.25
AMRO-Bank
5 jaar
variabel
1.5/2.-
1.5/2.-
8.5
825
8.5
8.25
Bouwfonds
30 jaar
5 jaar
2 Jaar
1.5
1.5
1.5
9.3
8.9
8.7
9.3
8.9
8.7
Centraal Beheer
10 jaar
-
8.5
8.5
Ennia
10 jaar
-
8.5
8.7
Nat NederL
10 jaar
5 jaar
8.5
8.5
8.7
8.7
Rabobank (adviesrente)
variabel
1.25
8.5
85
Rabo-Hyp. Bank
5 jaar
1.5
875
875
RPS
5 jaar
1.-
8.25
825
Stad A'dam
5 jaar
1.-
8.25
825
Westland/Utrecht
standaard
no risk
budget
5/10 jaar
5/8 jaar
variabel
2.-
2.-
2.-
9.-
9.4
8.5
92
96
85
Geldt voor alle levensverzekeringmaatschappijen die lid zijn van de
NVBL.
Ook dit keer zijn er weer enkele banken die een geringe verhoging van
de hypotheekrente hebben doorgevoerd. Opvallend is dat de Ned.
Middenstands Bank haar rente verlaagde, deze bank zat echter met
een percentage van 9% voor leningen met een vijf Jaar vaste rentevoet
wel erg hoog. Andere instellingen, voornamelijk spaarbanken, bieden
immers onder gelijke voorwaarden nog leningen aan voor 8,25%.
(Publlkatie samengesteld door de Vereniging Eigen Huis Amersfoort)
Ken op viasverwcrKing. ue neer oei- m/r l 1 ij
ling toont «ich echter een realist MOOie drOOItl Werd nachtmerrie
wanneer hij zegt te begrijpen, dat
een weinig florerende textielindu
strie in ons land niet zomaar het geld
op tafel kan brengen om te investe
ren in vlasverwerking.
ADVERTENTIE
Méér service
met Möller.
voor de vleesvakman
die graag .van goede j
djen«.n,.brUik möier&co
Oude Bo*k»loww»g 31 Hengelo (O),
T»l 05400-15933'. Poettou» 10 Telt* «4318
VEGHEL Pluimveeslachterij
Goossens ln Asten, een dochterbe
drijf van de Cehave in Veghel, heeft
het afgelopen boekjaar met winst
kunnen afsluiten.
Mede hierdoor heeft de Cehave de
winst in het op 30 Juni afgesloten
boekjaar 1976H7 zien verdubbelen.
Na aftrek van kortingen voor (grote)
afname, kwam de winst in 1976/T7
uit op bijna 12.7 miljoen tegen
6.3 miljoen in het boekjaar 1975/
"76. De omzet gaf een stijging van
ruim twintig procent te zien tot een
bedrag van bijna anderhall miljard
gulden.
Van een onzer verslaggevers
AMSTERDAM De Koninklijke Soholten-Honig (KSH) gaat definitief stoppen met de produktie
van isomerose (vloeibare suiker uit mais). Dit heeft de heer R. F. van Heusden, die enkele maanden
geleden werd aangesteld ais commissaris om KSH uit het slop te halen, de vakbonden
meegedeeld.
Verder zullen alle aardappelzetmeel-
belangen van KSH ook de buiten
landse worden ondergebracht bij
Avébé, de voormale concurrent van
KSH.
Het concern investeerde de afgelo
pen Jaren enige honderden miljoe
nen guldens in de isomerose-fabrie-
ken in Koog aan de Zaan en (vooral)
in het Engelse Tilbury. De mooie
droom werd echter een nachtmerrie,
toen de Europese Gemeenschap een
heffing op isomerose ging leggen.
Het besluit om dit project te stoppen
betekent dat de proeffabriek in
Koog aan de Zaan dicht gaat. Daar
werken ongeveer dertig mensen, die
volgens bestuurder J. Schermer van
de Industriebond NW elders binnen
het concern weer aan het werk kun
nen komen. De fabriek in Tilbury
ligt al, sinds die gebouwd werd, stil.
Complicatie
3P
volgende maand met een vijfjaren
plan komen, waarin hij aangeeft wel
ke maatregelen er allemaal nodig
zullen zijn om het totale KSH-con-
cern uit de moeilijkheden te halen.
Ook zal dan meer duidelijk worden
'over de gevolgen voor het personeel
in de verschillende vestigingen en
produktieonderdelen.
Klopt.Dank zij onze belangen In de Euro-Pacific Finance
Corporation Ltd.
Adres: Melbourne, 356, Collins Street
Sydney, 285, George Street.
Nadere informatie: Amro banken
of telefoon: 020-282679.
Van een onzer verslaggevers
AMSTERDAM „Bij de consument bestaat geen kledingcri
sis." Deze uitspraak hield topdirecteur W. van der Linden van
Peek Cloppenburg-Lampe vertegenwoordigers van de noodlij
dende Nederlandse kledingindustrie voor op de jaarvergadering
van de Novec, de Nederlandse Economische Vereniging voor de
Confectie-industrie.
Naar de mening van de heer Van der
Linden is er geen kledingcrisis om
dat voor de consument de kleding
als expressiemiddel gewonnen heeft.
Weliswaar is de laatste Jaren een
geleidelijk kleiner worden percenta
ge van het gezinsbudget aan kleding
besteed maar in absolute zin is de
omvang van de confectleverkoop
niet gedaald. In 1976 ls ten opzichte
van 1975 zes acht procent meer
omgezet ln geld terwijl het volume
naar schatting gelijk bleef of een
lichte groei vertoonde.
Tegen deze achtergrond vroeg Van
der Linden zich af of de confectle-
fabrikanten nog wel met de markt
bezig zijn. Het moest hem van het
hart dat zijns inziens de confectiein-
d us trie zwart/wit gesproken meer in
de weer is met het produkt als ma
chinaal elndprodukt dan als een pro
dukt dat zijn belang ontleent aan
het bevredigen van een consumen
tenbehoefte.
De Peek Cloppenburg-dlrecteur
erkende het feit van de Import uit
lage-lonenlanden. Hij verweet zijn
gehoor echter dat het markten laat
liggen waar de Aziaten niet opere
ren. De heer Van der Linden zei voor
kwaliteltsgoederen waarin het mo
de-aspect goed is uitgewerkt vaak
niet bij Nederlandse confectionairs
terecht te kunnen en te moeten uit
wijken, veelal naar Duitsland.
Marketingtechnieken
Van der Linden vroeg de fabrikanten
of zij wel de moeite genomen hebben
om diepgaand kennis te nemen van
de marketingtechnieken zoals die in
andere industrietakken ontwikkeld
en verfijnd worden. Hebben ze wel
voldoende getracht een visie te ont
wikkelen op wat langere termijn,
geënt op de veranderingen in het
leefpatroon van de consument?
De warenhuisdirecteur twijfelde
daar kennelijk aan want op een con
gres In Zurich, Jongstleden septem
ber waar visies en denkpatronen
werden aangegeven over mogelijke
toekomstige ontwikkelingen en
trends in de distributie had hij wel
vertegenwoordigers ontmoet van Al-
bert Heijn en Unilevef maar nie
mand uit de producerende textiel
sector.
Van der Linden: In grote lijnen is er
bij de industrie geen sprake geweest
van enig begrip voor modemarke-
tlng, dit in tegenstelling tot de kle-
dingdetaillisten. De detailhandel is Onzeker
druk bezig met doelgroepen onder
de consumenten, de producent doet
dit alleen als reactie op de wensen
van de detaillist en ontplooit op dit
terrein zelf weinig initiatief.
Overigens heeft het stoppen van het
isomeroseproject nog een andere
complicatie. Om suiker uit mais te
halen, had KSH een patent gekocht
van het Amerikaanse concern Rey
nolds. Daarnaast sloot KSH een con
tract af met het Britse concern ICI
voor de levering van enzymen, die
voor de produktie van Isomerose no
dig zija
Nu KSH heeft besloten te stoppen,
kan ICI een schadeclaim op tafel
leggen van 15 20 min voor het
niet nakomen van het contract. Juri
disch zit de zaak echter zo in elkaar,
dat die schadeclaim vervalt als Rey
nolds het patent voor het maken van
isomerose weer terugkoopt van
KSH. Volgens Schenner ziet het er
naar uit, dat dat wel lukt.
De mededeling van Van Heusden,
dat Avébé ook de buitenlandse aard-
appelzetmeel-belangen van KSH zal
overnemen, is nieuw. Eerder was er
sprake van, dat de buitenlandse ves
tigingen zouden worden onderge
bracht in een gezamenlijke onderne
ming van Avébé en Wessanen. In de
aardappelzetmeelfabrieken van
KSH in het noorden van het land
werken ongeveer 1.200 mensen. In
Koog aan de Zaan, waar men zet
meel maakt uit mais, werken in to
taal ongeveer zeshonderd mensen.
Deze zetmeelgroep zal zoals de
zaken er nu voorstaan waarschijn
lijk worden overgenomen door Wes
sanen.
Van een onzer verslaggevers
DUBLIN De abrupte en onverwachte sluiting van de Ferenka-
staalkoordfabriek van Enka (dochter van de Akzo) in Limerick in
Ierland heeft niet nagelaten de nodige verontrusting teweeg te
brengen in de gelederen van de Ierse regering.
De kledingwinkelier zei in de toe
komst echter een toenemende „ver
ticale samenwerking" te verwach
ten, waarmee hij wilde zeggen dat
detaillist en producent produktie-af-
spraken gaan maken.
Onzeker is nog de toekomst van het
researchlaboratorium van KSH in
Foxhol, waar 270 mensen werken.
Van Heusden ging oorspronkelijk
van de Idee uit, dat men zich daar
voornamelijk bezig hield met funda
menteel onderzoek. Het is hem later
pas gebleken, dat het onderzoek
toch in hoofdzaak produktlegericht
is. Dat betekent dat er een overlap
ping zou ontstaan in researchwerk-
EINDHOVEN Wanneer de Kamer van Koophandel en
Fabrieken in oostelijk Noord-Brabant op 6 december in
stemt met een voorstel van het bestuur, zal het secretariaat
van de Kamer een maand lang gaan functioneren als
klachtenbureau voor de handel in onroerend goed.
Bij het secretariaat kunnen dan
zowel klachten worden Ingediend
over beëdigde makelaars als over
de niet-beëdigde handelaren in
onroerend goed en zogenaamde
bemiddelingbureaus. Het bestuur
van de Kamer hoopt op deze wijze
een beter inzicht te krijgen in de
problemen, die kunnen ontstaan
bij de onroerend goed-handel. In
toenemende mate beschuldigen
de makelaars en handelaren el
kaar over en weer van onjuiste
praktijken.
Klachten over beëdigde make-,
laars kan de Kamer doorsturen
naar het eigen tuchtcollege van
de makelaarsorganisatie. Klach
ten over handelaren en bemidde
lingsbureaus kunnen nergens-
worden gedeponeerd „Wanneer
blijkt dat er Inderdaad klachten
komen over handelaren, heeft de
Kamer ln leder geval wel aange
toond dat er dienaangaande een
leemte ls," aldus een woordvoer
der van de Kamer van Koop
handel.
Gevreesd wordt, dat de sluiting van
de Ferenka-fabriek tot gevolg zal
hebben, dat een aantal andere inter
nationale industrialisatie-projecten,
dat zich momenteel nog in de pijplei
ding bevindt, op de tocht zal komen
te staan. Het wordt namelijk niet
uitgesloten geacht, dat bedrijven,
die plannen hadden om zich even
eens in Ierland te vestigen, nu tot
andere gedachten zullen komen als
gevolg van de moeilijkheden aan het
Ierse arbeidsfront. Deze hebben zich
namelijk niet alleen tot Ferenka be
perkt, maar zich in de loop van de
jaren ook uitgestrekt tot een groot
aantal andere bedrijven.
In de periode 1972-1976 gingen in
Ierland, aldus de Financial Times,
als gevolg van arbeidsmoeilijkheden
per Jaar gemiddeld 732 werkdagen
per 1000 werknemers verloren. Dat is
het hoogste cijfer voor de EG. Per
1000 arbeiders, werkzaam ln buiten
landse bedrijven ln Ierland, komt
het aantal verloren arbeidsdagen
zelfs op 821 uit. Daartegenover dient
echter ook te worden vermeld, dat
van de ongeveer 700 buitenlandse
projecten in Ierland zich in ongeveer
80 procent daarvan nagenoeg geen
problemen hebben voorgedaan.
Het door Ferenka genomen besluit
om te stoppen in Limerick niettegen
staande de terugkeer van de werkne
mers in het bedrijf maandag J.l,,
moet worden gezien tegen de achter
grond van de laatste nu 40 dagen
geduurd hebbende staking, die de
emmer bij de moedermaatschappij
Enka in Arnhem deed overlo
pen. Daaraan voorafgegaan waren
Na drie verliesjaren verwacht
SANDERS BEHANG de resultaat-
rekening over het op 1 Juli begonnen
boekjaar 1977-1978 met winst te
kunnen afsluiten, mede door het
eerder dit jaar afgesloten onrenda
bel stuk handelsomzet (lijndrukbe-
hangsel). Door de te geringe stijging
van de omzet van 56,5 min tot
59,1 min en de onderbezetting van
de fabriek ls Sanders Behang er in
het afgelopen boekjaar niet in ge
slaagd het verlies weg te werken.
Het verlies bedroeg 370.425 tegen
ƒ567.308 ln het voorgaande boek
jaar.
namelijk al zo'n 25 andere geschillen
bij Ferenka. AUes bij eikaar leverde
dit de vijfjarige Ferenka-fabriek
mede door de achtergebleven vraag
zo'n 15 miljoen pond sterling aan
verliezen op.
Slecht nieuws dus voor de buiten
landse investeringen in Ierland. En
dat hoewel er vele positieve geluiden
tegenover kunnen worden gesteld,
zoals een gunstig investeringskli
maat in Ierland, belastingfacilltei-
ten, subsidies e.d. Faciliteiten die
vooral Amerikaanse bedrijven naar
Ierland hebben aangetrokken.
Inmiddels heeft de Ierse regering een
studie opgezet om het bedrijf ln Li
merick, dat nu door de arbeiders is
bezet, te redden. Gedacht wordt
daarbij aan de vorm van een coöpe
ratie van werknemers dan wel van de
staat. Akzo heeft tijdens het week
einde het bedrijf aan de regering
aangeboden voor een bedrag van 11
miljoen pond. De regering is hier
echter gelet op „andere" voor
waarden niet op ingegaan. Ook
een Ierse werkgeversorganisatie
heeft zich verzet tegen de sluiting
van Ferenka. Twee vertegenwoordi
gers van deze vereniging zijn naar
Arnhem gereisd om een voortbe
staan van het bedrijf in Limerick te
bepleiten.
WOLF8BURO - De Westduitr
se autofabrikant Volkswagen
heeft met een Oostduitse firma
een contract afgesloten voor
de levering van 10.000
personenauto's van het type
„Golf".
De levering zal volgend Jaar
beginnen. Het kopen van een
auto is in de DDR vaak geen
kwestie van geld maar meer
een zaak van geduld. De goed
koopste inheemse wagen (Tra-
bant) kost 8.050 mark en heeft
een levertijd van zes jaar. De
duurste auto die in Oost-Ber-
lijn te koop ls. is de Wolga uit
de Sowjet-Unie Dat voertuig
kost meer dan 30.000 mark. De
VW-Golf zou ongeveer 26.000-
30.000 Oostduitse marken
moeten gaan kosten.
Het is de eerste maal dat de
Oostduitsers nieuwe West-Eu-
ropese wagens kunnen kopen.
Tot nu toe waren er uit het
westen slechts tweedehands
auto's op de markt.
ADVERTENTIE
Hypotheekbank nv
Wij stellen vanaf 1 december 1977 verkrijgbaar:
Looptijd 5 jaar. Hoofdsom plus rente ls ook eerder
opneembaar:
opklimmend van 5'/,% na 2 jaar tot 8'/.% na 5 jaar. Volgens
samengestelde interest
Verkrijgbaar bij uw adviseur voor verzekeringen of
belastingen en onze kantoren.
Tegelijkertijd ls de afgifte van onze 8% pandbriefbiljetten
gestaakt.
Kantoren door het gehete land
Hoofdkantoor: Amsterdam, SarphatiUraal I.
020 -172525. isi. 41 en 42.
