Werknemers geen gehuurde
racht, maar bedrijfsgenoot
Hogere rente op
Vaste Tèrmijn
Spaarrekeningen.
NMB
ercurius: Rabo wil
esparing 6.000
rbeidsplaatsen
-I
7
TA%
TA%
m»
Magere verhoging
van landbouwprijzen
Interlas wil reorganiseren
8
ige ondernemers zoeken wettelijke kaders voor bedrijven
k spreekt plannen tegen
s
Brits disconto
2 procent omhoog
Voor Nederlandse boer 3 procent
Wegenbouw kan niet
wachten op kabinet
VARIAG 26 NOVEMBER 1977
FINANCIËN EN ECONOMIE
Trouw/Kwartet
33
:ijn, i
den/h
-enoHenk Thomas
esprek begint later dan
{gesproken. Drs. Van de
1 oud-secretaris van Jong
een organisatie
het Nederlands Christe-
Werkgeversverbond
L verontschuldigt zich
•onden. In zijn hand
hij het regeerakkoord
7VD geklemd, dat een
pdpn aan de publiciteit
ijgegeven. Hoofdschud-
met omlaag getrokken
,rt^phoeken laat hij weten:
nou." Heb je het gele-
rppjjk sta versteld!" Ik weet
T ik hieruit instemming of
ring moet opmaken. Het
het eerste te zijn. De jon-
inagers vinden, na eerste
vlakkige lezing, dat het
ituk van Van Agt en Wie-
»n goede indruk maakt.
Braak is gemaakt in het stati-
-gebouw aan de even statige
e Scheveningseweg. We praten
i heren Van de Kamp, de oud-
aris dus, en diens opvolger de
Wesselius. Naar gebruik van
ondernemers wordt dat
reenvolgens Harry en Ted. We
1 over het verlangen van Jong
gement om met gelijkgezinde
Europse ondernemers te ko-
meftot een nieuwe ondernemings-
lde waarin een ander criterium
gehanteerd voor de verdeling
ardee winst tussen de produktiefac-
arbeid en kapitaal. Een onder-
akenlZ, waarin arbeiders en kapi-
erstrekkers gelijkwaardige
te en en plichten hebben.
nder
M 'fico
Burgerlijk Wetboek kent ver-
^"^ende ondernemingsvormen.
I^^n schuilt jullie onvrede met de
ende?
Onze wetgeving, en dan met
het vennootschapsrecht heeft
dit manco, dat slechts de rechten en
plichten van de kapitaalverschaffers
en de ondernemingsleiding worden
vastgelegd, terwijl de relatie tussen
werknemers en onderneming onge
moeid blijft. Die laatste verhouding
wordt vastgelegd in collectieve en in
dividuele arbeidscontracten, waar
door te veel de nadruk komt te liggen
op arbeid, die door de onderneming
wordt ingehuurd.
Wat moet er dan veranderen?
JM: Wij willen in het ondernemings
recht tot uitdrukking brengen, dat de
arbeider geen ingehuurde kracht is,
maar een bedrijfsgenoot. Dat bete
kent. dat in de wetgeving naast de
rechten en plichten van de kapitaal
verstrekker en de leiding, ook die van
de factor arbeid wordt vastgelegd.
Hoe kan zo'n onderneming concreet
gestalte krijgen?
JM: Dat weten we nog niet precies. In
de Federatie van Europese Jonge On
dernemers (FJCEE) is een project
groep gevormd, die de wenselijkheid
van nieuwe wettelijke kaders voor het
ondernemingsrecht bestudeert. De
groep heeft een discussienota opges
teld. die in januari zal worden gepu
bliceerd en tijdens ons voorjaarscon
gres, in mei, wordt behandeld. Wij
hebben dan de gelegenheid om de
meningen van onze leden te peilen en
daarmee naar het Europese Congres
in Straatsburg te gaan. Het is de be
doeling dat daar enkele resoluties
worden voortgebracht, die worden in
gediend bij de Europese autoriteiten,
die naar wij hopen richtlijnen
doen uitgaan naar de lidstaten.
Werkgemeenschap
Eensgezindheid is er al wel over de
grondgedachte, die in de nieuwe on
derneming vorm moet krijgen. Wat
houdt die grondgedachte in?
JM: Tot nu toe is het criterium voor
al of niet geslaagd ondernemer
schap de winst. Als je hiervan uit
gaat, benadruk je te weinig, dat de
inspanning, die tot winst leidt, het
resultaat is van de totale werkge
meenschap. Wij willen iets anders
tegenover het winst-criterium stel
len, namelijk de toegevoegde waar
de. In dit criterium zijn lonen geen
kosten meer (want dan benadruk je
arbeid als ingehuurde kracht) maar
iets waarop de factor arbeid recht
heeft, omdat ze waarde aan het pro-
dukt toevoegt. De toegevoegde
waarde is het verschil tussen de kos
ten van materialen, hulpstoffen,
renten, afschrijvingen, e.d. en de op
brengst van het eindproduct. Van
die toegevoegde waarde, die tot
stand komt door de samenwerking
van leiding, kapitaal en arbeid, be
hoort ieder zijn deel te krijgen.
Van die toegevoegde waarde krijgen
de werknemers een vast contractu
eel bedrag, waarbij rekening wordt
gehouden met omstandigheden op
de arbeidsmarkt. Ook kapitaal
krijgt een vaste contractuele uitke
ring, waarbij eveneens rekening
wordt gehouden met de kapitaal
markt (de rentestand). Verder wor
den uit de toegevoegde waarde be
dragen gereserveerd voor investe
ringen en wat dan nog overblijft (de
overwinst) wordt weer verdeeld tus
sen werknemers en kapitaalver
schaffers op een wijze, die door alle
betrokkenen als rechtvaardig wordt
ervaren. Nu zul jij vragen:
Wat gebeurt er als er verlies wordt
gemaakt?
In de discussienota wordt de sugges
tie gedaan om een tijdlang de over
winsten op te sparen, zodat er een
fonds onstaat waaruit in moeilijke
jaren kan worden geput om kapi
taalverstrekkers en werknemers te
betalen.
Bedenkingen
Een soort vermogensaanwasdeling,
die wel even wat anders is dan wat de
vakbeweging wil.
JM: Wat de vakbeweging wil vinden
wij te collectivistisch. We houden
vast aan de verantwoordelijkheid
van elke onderneming afzonderlijk.
In dit kader hebben wij trouwens
ook ernstige bedenkingeh tegen col
lectieve arbeidsovereenkomsten die
voor hele bedrijfstakken worden af
gesloten. In CAO's komt de vraag
„hoe verdelen we het bedrijfsresul
taat" niet aan de orde. Het gevolg is,
dat de mensen in de onderneming
slecht gemotiveerd zijn bij te dragen
aan de resultaten.
Kan ik uit jullie antwoorden opma
ken dat aandeelhouder en werkne
mer in een nieuwe regeling van het
ondernemingsrecht gelijke rechten
en plichten zullen krijgen?
JM: Nee, dat kan niet. Je moet niet
spreken van gelijkberechtiging. Ie
dereen, kapitaalverstrekker en
werknemer, heeft specifieke rechten
en plichten De kapitaalverschaffer,
die zich niet dient te bemoeien met
de bedrijfsvoering, mag autonoom
beslissen kapitaal te vertrekken of
terug te trekken. Als hij kapitaal
verstrekt heeft hij recht op een belo
ning voor het risico, dat hij loopt. De
bedrijfsgenoten (werknemers en lei
ding) hebben het specifieke recht
om in onderling overleg te bepalen
hoe het verstrekte kapitaal wordt
aangewend om te produceren. Kapi
taalverschaffer en werknemer heb
ben wel soortgelijke rechten wat de
benoeming van de ondernemingslei
ding betreft.
Werknemers krijgen het medebeslis
singsrecht?
JM: Nee, neen. geen recht om mee te
beslissen, maar inspraak, dus het
recht om indirect mee te beslissen.
Er moet een laatste verantwoorde
lijke zijn. Voor de bepaling hoe en in
wat wordt geïnvesteerd is de onder
nemingsleiding gemaakt, die wordt
gecontroleerd door de raad van
commissarissen. Wij pleiten in dit
verband ook voor een verbreding
van die raad om met name de maat
schappelijke functie in de onderne
ming beter tot zijn recht te laten
komen. Hoe dan ook, in onze visie is
iedere bedrijfsgenoot op zijn niveau
in de onderneming verantwoorde
lijk en op dat niveau behoort hij
inspraak te hebben.
Het dagelijkse bestuur van Jong Management NCW. Zittend (v.I.n.r.) de heren Bogaerts, De Kinkelder (voorzitter).
Wesselius, Van Galen. Staand (v.I.n.r.) de heren De Boer, Stulemeijer, Van de Kamp.
Democratisch
Voor de werknemers dus geen mede
beslissingsrecht. Ik vind dat merk
waardig. Iedere volwassene in onze Wal HpffPlÜk
democratische samenleving heeft het
recht om via verkiezingen een rege
ring en een parlement te kie
zen. Dat wil zeggen, dat iedere kiezer
het recht heeft mee te bepalen in
welke richting het beleid inzake inge
wikkelde dingen als economie, onder
wijs, volkshuisvesting enz. dient te
gaan. Dat recht willen jullie volwas
sen bedrijfsgenoten met betrekking
tot zoiets simpels als het onderne
mingsbeleid (vergeleken tenminste
met de Haagse politiek) onthouden.
Voor jullie begint en eindigt de demo
cratie kennelijk in Den Haag. Hoe
verantwoorden jullie dat?
JM: Als je de werknemers invloed
geeft bij de samenstelling van de
ondernemingsleiding, dan vinden
wij, dat je wel degelijk democratisch
bezig bent en de werknemers voor
vol aanziet. En dan willen we ook
nog even wijzen op de adviesrech
ten, die de ondernemingsraad krijgt
inzake investeringen en reorganisa
ties. Dat adviesrecht zal eveneens
van grote invloed zijn op het door de
directie te voeren beleid. De directie
kan zo'n advies namelijk niet zo
maar naast zich neerleggen, want de
ondernemingsraad heeft het recht
op beroep bij de Ondernemingska
mer en kan daar zijn gelijk halen.
Ik ben nog steeds niet ondersteboven
van jullie opvattingen over het nieu
we ondernemingsrecht. De enige ver
andering is, dat een werknemers van
ingehuurde kracht promoveert tot be
drijfsgenoot. Hij schiet daar. dunkt
mij, weinig mee op.
JM: Ho! In onze opvattingen veran
dert er wel degelijk wat. Wij willen
in het ondernemingsrecht vastge
legd zien het recht van de werkne
mer op medezeggenschap op het ni
veau waarop hij verantwoordelijk
heid draagt. Verder wordt hij juri
disch beschermd in de vorm van
klacht- of beroepsrecht bij bijvoor
beeld overplaatsing, krijgt hij opti
male inspraak in het totale onderne
mingsbeleid via de ondernemings
raad, krijgt hij recht (met nadruk
gezegd) op winstdeling in die zin,
dat lonen niet meer worden gezien
als kosten, maar als deel van de
toegevoegde waarde waarop hij
recht heeft en tenslotte komt er
een regeling over de relatie tussen
leiding, personeel en raad van com
missarissen in de vorm van een on
dernemingsstatuut. Veel van deze
rechten zijn weliswaar al geregeld in
vele afzonderlijke wetten. In deze
lappendeken willen we orde schep
pen. Maar wat we vooral willen is,
dat in de toekomst wordt onderno
men in een totaal andere mentali
teit, waardoor de onderlinge verhou
dingen verbeteren. Het onderne-
mingsrecht krijgt tenslotte
door onze beginselen meer handen
en voeten.
Toch zie ik iemand als Wim Kok niel
gaan juichen.
JM: Laten we het minder persoon
lijk houden. Het is duidelijk, dat de
FNV de maatschappij in socialisti
sche zin wil veranderen. Dat wil zeg
gen: op centraal niveau wil bepalen
hoe. wat en hoeveel er geproduceerd
gaat worden. Duidelijk is ook. dat
dit stelsel de grootste vijand is van
de gedecentraliseerde verantwoor
delijkheid. zoals wij willen.
Hoe staan de „volwassen" onderne
mers binnen het NCW tegenover jul
lie opvattingen?
JM: Wij hebben de rol gekregen van
voortrekkers binnen de ideeënbewe-
ging, die ook het NCW ten dele is.
Waar het NCW echter primair belan
genbehartiger is van meer dan ze
ventig aangesloten bedrijfstakken
en er dus al sprake is van een rijk
geschakeerde achterban, bezint
Jong Management zich uitsluitend
op maatschappelijke doelstellingen
en gedragsregels, die met onderne
men te maken hebben. Wij kunnen
daarom meer aan mentaliteitsbeïn-
vloeding doen, waarbij je echter
maar moet afwachten hoe je ideeën
vallen.
i een onzer verslaggevers
RECHT Volgens de FNV-bond Mercurius heeft de Rabo-
ik verregaande automatiseringsplannen die tot 1985 ruim
Suizend arbeidsplaatsen zullen besparen. De Rabo-bank
ft het bestaan van de plannen ontkend. Bij de Rabo-organi-
werken momenteel 23.000 mensen.
ADVERTENTIE
.curius (de dienstenbond van de
zegt een geheim rapport van
bank te hebben bemachtigd
rin staat dat via automatisering
roei van het aantal arbeidsplaat-
4.300 minder zal zijn dan zonder
efficiency-maatregelen. Nu ver-
•rdert het personeelsbestand
lijks nog met 1.000 man. Door
nialige ingrepen zouden, aldus
curius, nog eens 2.000 banen ver
en en dat gevoegd bij de eerder-
oemde 4.300 zou de toekomstige
raring van ruim 6.000 man perso-
opleveren.
"curius erkent overigens dat dit
ll in de berekeningen een maxi-
i is. Een eenmalige personeels-
iindering van 10 procent kan
nu eenmaal niet doorvoeren op
irele kleine kantoren waar slechts
)ele mensen werken.
uit de bond scherpe kritiek. Zo
it Mercurius het de bank kwa-
dat zij zegt wel sociale verplich-
in te hebben tegenover haar me
rkers maar binnen de huidige
stellingen niet jegens degenen
daar nog niet toe behoren. Met
:re woorden: De Rabo-bank ziet
zich zelf geen taak bij de bestrij-
van werkloosheid, aldus de
Mercurius acht het ook onjuist
door de automatisering van per-
lij ke dienstverlening niets meer
tr blijft. Verder wordt eraan herin
dat ook andere grote banken
N. AMR0) automatiseringsplan-
-n hebben die de werkgelegenheid
dreigen.
jtreurenswaardig
oordvoerder Klarenbeek van de
ibo-bank zegt het te betreuren dat
rtrcurius een interne studie in de
^bliciteit heeft gebracht. „Dit zou
nnen leiden tot onrust onder het
ïsoneel. Er wordt zegt mr Kla-
hbeek al twee jaar over verdere
tomatisering nagedacht en er is
ïl een meter papier aan rapporten,
/gens uit die stapel heeft Mercurius
ADVERTENTIE
nu wat opgevist, het is een van de
vele overwegingen. Een besluit is nu
nog niet aan de orde.
Aanhakend op een artikel in het
maandblad Rabobank van het lid
van de raad van bestuur drs. R. B. J
van Eldik zegt Klarenbeek: het is de
bedoeling een verdere automatise
ring in vier stappen uit te voeren wat
vijf tot zeven jaar zal vergen. Na
ieder van die vier stappen wordt
opnieuw besloten of en hoe men ver
der gaat, de lange termijnbecijfering
van Mercurius acht hij daarom ge
heel uit de lucht gegrepen."
In zijn artikel schrijft drs. Van Eldik
verder: „Wellicht zullen per hande
ling mensen minder nodig zijn. Maar
dat betekent in onze situatie alleen
dat het personeelsbestand minder
snel zal groeien. De druk zou einde
lijk eens een beetje van de ketel
komen als wij ons realiseren hoeveel
onvervulde vacatures er nu zijn.
De verwachting is thans, dat zonder
automatisering de personeelsgroei
vrijwel even onstuimig zou doorgaan
als wanneer geen doelmatiger werk
methoden zouden worden gevonde.
In dit kader, kan ook de automatise
ring een bijdrage leveren. Het is te
vroeg nu de automatiseringsplannen
al op alle personele consequenties te
overzien. Deze zullen echter wel ter
dege worden bezien en gewogen en
o.m. worden besproken met de On
dernemingsraad en alle betrok
kenen."
Mr. Klarenbeek voegde hier aan toe
dat ook niet te overzien is welke
taken de bank aan haar diensten
pakket zal toevoegen in de komende
jaren. Dat levert weer extra werkge
legenheid op. Ook de afgelopen ja
ren heeft de bank haar werkterrein
uitgebreid.
LONDEN (Reuter) De Engelse
centrale bank heeft de minimum
rente (te vergelijken met het officië
le disconto in andere landen) met
ingang van maandag aanstaande
met twee procent verhoogd tot ze
ven procent.
De maatregel is bedoeld, om de
vraag naar kapitaal wat af te rem
men en daarmee het risico van een
versterkte inflatie in te dammen.
Als gevolg van de ontwikkeling op de geld
en kapitaalmarkt worden de rentetarieven op onze
Vaste Termijn Spaarrekeningen met ingang van
28 november 1977 verhoogd.
De nieuwe rente wordt:
op spaarrekeningen met een vaste
termijn van 2 jaar (was 7%)
op spaarrekeningen met een vaste
termijn van 3 jaar (was 7'/4%)
op spaarrekeningen met een vaste
termijn van 4 jaar (was 7'/2%)
op spaarrekeningen met een vaste
termijn van 5 jaar (was 73/«%)
op spaarrekeningen met een vaste
termijn van 6 jaar (was 8%)
Op reeds gestorte bedragen op lopende Vaste Termijn
Spaarrekeningen wordt gedurende de looptijd geen rente
wijziging doorgevoerd.
Voor bijstortingen op reeds eerder geopende Vaste
Termijn Spaarrekeningen met een looptijd van 7 jaar geldt
eveneens een rente van 874% (was 8%).
De rentevergoeding op alle overige spaarvormen is
ongewijzigd.
NEDERLANDSCHE
MIDDENSTANDSBANK
BRUSSEL (ANP) De landbouwprijzen in de Europese Ge
meenschap zullen het komende seizoen met minder dan gemid
deld 4.2 procent mogen stijgen. Dit is het uitgangspunt van
landbouwcommissaris Gundelach voor het „prijzenpakket 1978/
'79", dat momenteel in de Europese Commissie (het dagelijks
bestuur van de Europese Gemeenschap) aan de orde is.
Op 7 december hoopt de Europese
commissie de definitieve prijs voor
stellen gereed te hebben. Een gemid
delde stijging met 4,2 procent zou,
aldus deskundigen in Brussel, voor
de boeren in de drie Beneluxlanden
niet veel meer opleveren dan 2,8 a 3
procent.
De prijzen zouden met 4,2 pet om
hoog moeten gaan. als rekening ge
houden wordt met de kostenstijging
in de landbouw en met de loonkos
tenstijging in andere bedrijftakken.
Omdat de Europese landbouw nog
steeds grote overschotten oplevert,
moet er een voorzichtig prijsbeleid
worden gevoerd, meent Gundelach.
De landbouwcommissaris vindt dat
de boeren toch al niet „nergens an
der gekende", privilege bezitten van
een gegarandeerd afzet- en prijsbe
leid. Bovendien, zo redeneert hij,
vloeit er ook al op andere wijze geld
naar de landbouw, bijvoorbeeld door
het structuurbeleid. Gundelach is
verder van mening, dat ook rekening
gehouden moet worden met de be
langen van de consumentn.
Stroomlijnen
De Europese Commissie werkt ook
aan voorstellen om het structuurbe
leid in de landbouw te stroomlijnen.
Een Europese richtlijn inzake mo
dernisering van boerenbedrijven
verplicht boeren, die willen moderni
seren en die daarvoor subsidie willen
ontvangen, een vijfjarig ontwikke
lingsplan te maken. Daaruit moet
blijken dat ze binnen een aantal Ja
ren een inkomen kunnen verwerven
dat vergelijkbaar is met industrie
inkomens in de streek. Tot nu toe
was de regel zo, dat regeringen nog
subsidies aan boeren konden geven,
die niet bij machte waren dat aan te
tonen. Deze laatste regeling, die eind
dit jaar af zou lopen, wil de Europese
Commissie nog enige jaren ver
lengen.
Ook bestaat een richtlijn die land
bouwers tussen 55 en 65 jaar oud
„aanmoedigt" hun bedrijf te verla
ten. Hun grond kan dan ter beschik
king komen voor boerenbedrijven
die willen moderniseren. Deze richt
lijn heeft nog niet het beoogde effect
opgeleverd. Aangezien nog maar
weinig grond ter beschikking is ge
komen. De Europese Commissie
overweegt nu bijkomende steun te
geven, zodat er meer grond van ou
dere boeren naar jongere en moder
nere kan overgaan.
De commissie wil tenslotte ook de
subsidies verhogen in die gebieden
waar de landbouwontwikkeling is
achtergebleven en voor landbouw in
moeilijk toegankelijke streken (de
zogeheten bergboerenregeling),
vooral in gebieden in Italië en het
westen van Ierland.
DEN HAAG De werknemers- en
werkgeversorganisaties in de
grond-, water- en wegenbouw vin
den dat niet gewacht kan worden op
een definitieve beslissing van een
nieuw kabinet. De al uitgetrokken
400 tot 600 miljoen gulden voor wer
ken in die sectoren moeten daad
werkelijk beschikbaar worden
gesteld.
De organisaties hebben dit aan de
ministers van volkshuisvesting en
ruimtelijke ordening, verkeer en wa
terstaat, economische zaken en soci
ale zaken geschreven.
Zij hebben er daarbij op gewezen
dat de vooruitzichten in genoemde
sectoren van dien aard zijn, dat elk
verder uitstel van een nieuw extra-
werkenprogramma onaanvaardbare
gevolgen zal hebben voor de werkge
legenheid van de bedrijven in die
sectoren.
ADVERTENTIE
SOESTERBERG - Het be
drijf voor lasapparatuur Inter
las in Soesterberg wil het be
drijf van Soesterberg over
plaatsen naar Rozenburg. In
het ongunstigste geval zullen
door deze reorganisatie, aldus
het bedrijf, 21 arbeidsplaatsen
komen te vervallen.
Aan de meeste werknemers in Soes
terberg zal een aanbod tot overplaat
sing worden gedaan. Voor de overige
mensen wordt met de vakbonden
over een sociaal plan onderhandeld,
De directie heeft zich bereid ver
klaard de reorganisatie zo veel moge
lijk zonder gedwongen ontslagen te
laten verlopen. De bedoeling is dat
het aantal werknemers inclusief
de vestiging in Coevorden wordt
teruggebracht van 129 tot 108. De
verwachting is dat het bedrijf eind
volgend jaar uit de rode cijfers zal
zijn. Voor 1977 moet intussen met
een aanzienlijk verlies rekening wor
den gehouden, nadat in 1976 al een
verlies van ruim 3 miljoen werd
geleden.
HOLLANDSCHE BETON: Het
HBG-concern verwacht voor dit Jaar
een winst van ruim 46 min tegen
vorig jaar 35.2 min. Voor zover nu
te overzien, zijn de vooruitzichten
voor de komende drie tot vier jaar
gunstig.
NEDERHORST: Het bouwbedrijf
Nederhorst is samen met het Bel
gisch bouwconcern De Cock de laag
ste inschrijver voor de bouw van een
zeven kilometer lange kademuur
langs de Schelde in Antwerpen. Ver
wacht wordt dat deze combinatie
zodoende deze miljoenenorder (ruim
9 miljoen) in de wacht zal slepen.
