olitie Zuid-Afrika opent
uur op zwarte betogers
Itouwrina
kwiit?
Westduitse SPD probeert
de eenheid te versterken
Derde wereld wacht steeds op grondstoffenfonds
Traangas voor sjah
Verwarring over oorzaak hersenletsel Steve Biko
"^Britse brandweer
och aan het werk
Royal Nederland
'Afrika moet zelf
uranium verrijken'
Rede Willy Brandt op partijdag socialisten
Annuleringen voor vluchten Lufthansa
Australische
vakbonden
krabbelen terug
Lifter zet
Z-Frankrijk
op stelten
i/loeizaam gesprek in Genève hervat
ENSDAG 16 NOVEMBER 1977
BUITENLAND
Trouw/Kwartet
KAAPSTAD, PRETORIA (Reuter, UPI, AP) De Zuidafrikaan-
e politie heeft gisteren in het zwarte woonoord Langa bij
laapstad het vuur geopend op ongeveer duizend zwarte jonge-
en. Daarbij werden zes mensen, onder wie een vrouw en een
lolitieman gewond.
olgens de politie begonnen de
loeilijkheden toen functionarissen
an bet bureau voor Bantoe-zaken
robeerden zwarten op te pakken
ie geen werk en geen vaste woon-
laats hebben. Dit veroorzaakte een
rote oploop van naar schatting dui-
end mensen die uit protest auto's in
rand staken en de politie met ste
en bekogelde. De politie grendelde
aarop het gebied af en begon te
ten.
)e plaatselijke hoofdinspecteur,
lajoor-generaai Bisschof, noemde
situatie gisteravond nog gespan-
.«len. De gewonden, aldus Bisschof.
ijn naar ziekenhuizen overgebracht
n verkeren niet in ernstige toe-
agltand. De politie heeft vannacht
iri ruk gepatrouilleerd in de zwarte
a woonwijk.
Tlnderzoek Biko
up de tweede dag van het officiële
ie nderzoek naar de doodsoorzaak
adi an de zwarte leider Steve Biko.
eeft een majoor van de Zuidafri-
aanse veiligheidsdienst gezegd dat
iko van plan was een ..verenigd
rdi rvolutionair front" op te richten dat
I m doel had de blanke regering van
;t land met geweld omver te wer-
;n. „Toen Biko hierover onder-
raagd werd", aldus majoor Sny-
„was hij helemaal dol gewor-
en en was er een gevecht nodig om
lem te overmeesteren en tot beda-
■en te brengen". „Het moet een ver-
chrikkelijke klap zijn geweest toen
liko met zijn hoofd tegen de muur
ffl wam. want we zaten met zijn vijven
Dp hem", zo zei de majoor.
v laar de advocaat van Biko's fami-
)n ie. Sydney Kentridge, geloofde het
et
ne^ONDEN (Reuter, UPI) Een aan-
toétal Britse brandweerlieden heeft gis-
I roteren voor een paar uur de staking
en de staking gelaten, toen een brand
uitbrak in het St. Andrews zieken
huis in het oosten van Londen,
pp Een twaalftal professionele brand-
vofwttlieden gaf gehoor aan een drin-
ende oproep van de politie mee te
elpen bij het blussen, aangezien het
letuur de patiënten van het zieken-
io luis bedreigde. De brandweerlieden
nfegaven zich met hun uitrusting in
larticuliere auto's naar de brand,
lu de 35.000 brandweerlieden in sta
king zijn is de brandbestrijding in
landen gelegd van daartoe opgelei
de militairen en vrijwilligers. De
nt irandweerlieden die gisteren voor
:i ;orte tijd het werk hervatten zeiden
id e vrezen uit de vakbond te zullen
ai rorden gezet, waardoor ze hun func-
le< ie wellicht zullen verliezen.
allemaal niet zo erg. Hij wees erop
dat van deze slag met het hoofd
geen melding wordt gemaakt in één
van de 28 beëdigde getuigenverkla
ringen na de dood van Biko van
doktoren en politiefunctionarissen,
waarvan drie verklaringen door
Snyman zelf. Toen Kentridge door
vroeg op dit punt zei Snyman ten
slotte dat hij alleen maar had aange
nomen dat Biko met zijn hoofd te
gen de muur was gekomen.
Snyman had wel schriftelijke mel
ding gemaakt van het gevecht, zes
dagen voor de dood van Biko. Maar
de advocaat zei dat hij dit slechts
gedaan had opdat hij zichzelf tegen
eventuele beschuldigingen wegens
aanvallen van de verdachte kon ver
schenen. „Ik geloof niet dat u dacht
dat de heer Biko zou sterven. Waar u
volgens mij wel over had ingezeten
was dat u. na de aantekening te
hebben gemaakt vTeesde dat Biko
na te zijn hersteld voor de rechter
zou verklaren dat hij was aangeval
len." aldus de advocaat. Snyman
ontkende dit
Blijft de vraag waar het hersenlet
sel, waaraan Biko is overleden, van
daan komt als hij niet met zijn
hoofd tegen de muur gevallen is.
Geen uitspraak
Het Europese parlement heeft giste
ren in Straatsburg besloten nog
geen uitspraak te doen over de
maatregelen die de Zuldafrikaanse
regering onlangs heeft genomen te
gen tegenstanders van de
apartheidspolitiek. Dit op voorstel
vari de christen-democratische frac
tie. De socialisten wilden dat deze
maatregelen door het parlement
volgens de urgentieprocedure ver
oordeeld zouden worden. Maar de
christen-democratische fractielei
der, de Westduitser Egon Klepsch,
achtte een uitspraak thans onge
wenst, omdat volgende week in de
Afrikaanse staat Lesotho een dele
gatie uit het Europese parlement
besprekingen zal voeren met een
afvaardiging van de zogenaamde
ACP landen (de ongeveer 50 Afri
kaanse. Caraibische en Paclfic-sta-
ten die een samenwerkingsakkoord
met de Europese Oemeenschap heb
ben gesloten).
De socialistische fractieleider Lud-
wig Fellermaier betoogde vergeefs
dat gesprekken tussen leden van het
Europese parlement en vertegen
woordigers van de ACP -landen niet
de plaats kunnen innemen van een
uitspraak van het Europese parle
ment over de onderdrukking in
Zuid-Afrika, en dat het parlement
afbreuk zou doen aan zijn eigen ge
loofwaardigheid als het voor Leso
tho geen standpunt in zou nemen.
ADVERTENTIE
Geluk bij een ongeluk dat Royal Nederland
een polis heeft voor al uw kostbaarhedea
verzekering maatschappij nv
WASHINGTON (Reuter, UPI. AP) De aankomst van de sjah van
Iran in Washington heeft gisteren geleid tot hevige demonstraties van
voornamelijk Iraanse studenten die niet veel op hebben met de
regering van de sjah. Betogers die door de afzettingen bij het Witte
Huis waren heengebroken, raakten slaags met de politie. Deze beant
woordde het optreden van de betogers met traangas, dat door de wind
voor een deel ook terecht kwam bij de gasten van de Amerikaanse
president. Terwijl de president de sjah verwelkomde als een oude
vriend van de Verenigde Staten, sloeg laatstgenoemde de handen voor
de ogen en wreven de aanwezige dames, mevrouw Carter en keizerin
Farah, driftig met zakdoeken in hun ogen. De Amerikaanse president
verontschuldigde zich voor de luchtverontreiniging.
Behalve anti-sjah demonstranten (boven) bevonden zich ter verwelko
ming van de Iraanse vorst een aantal in de Verenigde Staten wonende
Perzen die een wat positievere kijk op hun vorst hadden. „Lang leve de
sjah" en „de sjah is het antwoord" stond er op hun spandoeken (onder).
De spandoeken meldden in kleine letters de initiatiefnemer van deze
demonstratie: een maatschappij ter bevordering van investeringen in
Iran.
LOESAKA (Reuter) De landen
die lid zijn van de Organisatie van
Afrikaanse Eenheid (OAE) zouden
moeten besluiten gezamenlijk een
fabriek te bouwen voor de verrijking
van uranium. In de eerste plaats
zouden de „meer geïndustrialiseer
de landen in Afrika hieraan moeten
meedoen. Dit heeft de Zambiaanse
president Kenneth Kaoenda giste
ren gezegd op een conferentie over
de uraniumreserves in Afrika. De
conferentie was georganiseerd door
het Internationale Bureau voor
Kernenergie (IAEA) van de Verenig
de Naties.
Volgens Kaoenda moet de OAE best
in staat geacht worden een eigen
verrijkingsindustrie voor uranium
op te zetten. (Door verrijking wordt
uranium geschikt gemaakt om als
splijtstof te dienen voor kerncentra
les. van zeer sterk verrijkt uranium
kunnen kernwapens worden ge
maakt.)
Zambiaanse president
Kaoenda:
De Zambiaanse president was van
mening dat er een systeem voor de
exploitatie van de in Afrika voorko
mende lagen uraniumerts moet ko
men dat waarborgen schept voor
billijke prijzen. Ook het uranium uit
Zuid-Afrika. tot op heden een van de
grootste leveranciers, zou te zijner
tijd in dit systeetn moeten worden
ingepast.
Kaoenda vond dat al het uranium
onder toezicht zou moeten staan
van „wetenschappers uit Afrika, die
in perfecte harmonie samenwer
ken". Kaoenda gaf toe dat het nu
misschien nog te vroeg is om tot de
bouw van een Afrikaanse fabriek
voor uraniumverrijking over te
gaan.
Maar wel kan er volgens de presi
dent al begonnen worden met een
systematische inventarisatie van
het uraiumerts in Afrika en met het
treffen van regelingen met degenen
die over de benodigde kennis be
schikken en behoefte hebben aan
splijtstof. Kaoenda kondigde aan
dat er ln Zambia binnenkort al
wordt begonnen met een groot
scheeps plan voor de opsporing van
uraniumerts. Er zijn al ertslagen
ontdekt en op het ogenblik wordt
nagegaan of ze geëxploiteerd kun
nen worden en of de opbrengst kan
worden gebruikt om het land een
bredere economische basis te ver
schaffen, aldus de Zambiaanse pre
sident
door J. den Boef
HAMBURG Voorzitter Willy Brandt heeft gisteren op de eerste zittingsdag van de „partijdag"
van de SPD een belangrijke bijdrage geleverd om de eenheid binnen de sociaaldemocratische
gelederen te versterken
Een van de belangrijkste opgaven
voor de SPD is thans aldus Brandt
de „honderdduizenden werkende
mensen, mannen en vrouwen, jong
en oud. terug te winnen, die vorig
jaar nog of weer op de christen
democratische partijen hebben ge
stemd." Om dat te kunnen bereiken,
moeten minder dan in het verleden
onvruchtbare discussies worden ge
voerd: „De meningsvrijheid ln de
partij is groot, maar vindt haar gren
zen daar, waar de duidelijkheid van
de principes en de eenheid van han
delen worden aangetast."
Brandt verklaarde in dit verband
ook, dat bondsafgevaardigden die
het recht opeisen, naar hun geweten
te stemmen, moeten bedenken dat
de kiezers de voortzetting van de
huidige coalitie in Bonn hebben ge
wild: „Een afgevaardigde kan het
niet met zijn geweten in overeen
stemming brengen, dat hij een soci
aaldemocratische kanselier ten val
brengt" Vooral met het oog op de
meerderheid van de christen-demo
craten in de Bondsraad (waarin de
afgevaardigden van de deelstaat-re
gering zitting hebben) moet de rege
ring ln Bonn zich op de eigen meer
derheid kunnen verlaten.
De ex-kanselier, die terloops ver
klaarde dat er geen sprake kan zijn
van een „grote coalitie" tussen de
SPD en de christen-democraten, zei
met nadruk dat de waan van de
terroristen niet eenvoudig vergele
ken kan worden met traditionele
bedreigingen van de democratie.
„Wij weten dat in onze staat nog
veel mankeert, maar deze manke
menten rechtvaardigen geen vernie
tigend geweld". Ook keerde Brandt
zich tegen de manier waarop de op
positiepartijen de explosie van ter
reur gebruikt hebben om mensen als
de schrijver Helnrich Böll en de vo
rig jaar overleden president Gustav
Heinemann verdacht te maken.
„Zonder mensen als zij zouden wij
armer zijn geweest".
Uit de rede van Brsmdt. die ook aan
de zijde der Jonge socialisten" be
trekkelijk goed werd ontvangen, ls
het nog de moeite waard te citeren
dat hij begrip toonde voor jonge
Duitsers die niet kunnen begrijpen,
dat er nog altijd landen zijn die bij
de beoordeling van het gebeuren in
de Bondsrepubliek de herinnering
levend houden aan de tragedie, die
in 1945 eindigde: „Onze maatschap
pij kan wat democratische kwaliteit
betreft, de vergelijking met onze
buurlanden doorstaan Maar we
kunnen niet doen alsof we niets
meer met het verleden te maken
hebben. De enige kans om de last
van het verleden te overwinnen, be-i
staat daarin, een betere eigentijdse'
geschiedenis te schrijven".
Wat de energiepolitlek betreft zei
Brandt het van groot belang te vin
den, dat de partijdag daar geen ge
loofskwestie van maakt: „Wat wij
hier besluiten is niet meer dan een
tussentijdse regeling De partijdag
is soeverein. Zij doet er goed aan als
zij energiepolitieke opties open
houdt. Want op den duur komen we
er niet meer zonder kernenergie".
Brandt noemde de volgende oriënte-
ringspunten: voorrang heeft ener
giewinning door het gebruik van
Duitse kolen, bij de kernenergie
heeft veiligheid voorrang boven eco
nomisch nut: en er ls geen algemene
bouwstop voor kerncentrales nodig
als alle andere energiebronnen zijn
aangewend kan pas aan uitbreiding
van de produktie van kernenergie
worden gedacht.
PARIJS (Reuter, UPI, DPAj Het
aantal passagiers in toestellen van
de Westduitse luchtvaartmaat
schappij Lufthansa die uit Parijs
vertrekken, is gisteren gedaald van
110 naar 30. Deze daling heeft te
maken met het dreigement van me
destanders van de Rote Armee
Fraktion dat drie vliegtuigen van de
Lufthansa zullen worden opgebla
zen als vergelding voor de dood van
Baader, Ensslin en Raspe. De Fran-
MELBOURNE (Reuter) De Au
stralische vakbonden hebben giste
ren besloten een beslissing over te
voeren acties tegen de weigering van
premier Fraser te voldoen aan hun
eis tot een referendum over de urani-
um-kwestie, op te schorten. De over
koepelende vakbondsorganisatie
ACTU, onder leiding van Labour-
voorzitter Bob Hawke, had gedreigd
met grootscheepse stakingen als
Fraser niet voor 15 november tot
zo'n referendum had besloten.
se politie heeft de Westduitsers ge
weigerd toestemming te geven voor
extra bewaking op de Franse vlieg
velden. Wel houden Franse politie
mensen en militairen een extra oog
in het zeil bij de toestellen van de
Lufthansa. Op Schiphol kreeg de
Lufthansa geen noemenswaardige
annuleringen binnen in verband
met de dreigementen van de RAF.
De piloten van de Lufthansa hebben
opdracht gekregen steeds van wisse
lende aanvlieg- en stijgroutes ge
bruik te maken.
De Westduitse extremlste Verena
Becker, die in Stuttgart in de geva-
genis zit in afwachting van haar
proces, is een honger- en dorststa
king begonnen in verband met de
voortdurende intensieve bewaking
waaraan ze bloot staat De deur van
haar cel staat voortdurend open en
het licht blijft dag en nacht bran
den. Becker wordt beschuldigd van
poging tot moord op zes politieagen
ten en het lidmaatschap van een
terroristische vereniging. De leiding
van de gevangenis is echter bang
dat zij, in navolging van Baader.
Ensslin, Raspe en Schubert, op een
gegeven moment dood in haar cel
zal worden aangetroffen.
Wraak tegen
Duitsers
MARSEILLE (Reuter) Een
teleurgestelde Franse lifter
heeft gisteren heel Zuid-Frank
rijk op zijn kop gezet. Hij had
een lift gekregen van drie West
duitsers in een witte Mercedes,
die hem echter na een woorden
wisseling al vrij snel de auto
uitzetten. Uit wraak belde de
Fransman de politie en zei dal
de drie Duitsers de RAF-leden
Willy Peter Stoll, Inge Viet en
Jorg Lang waren. Waarna de
Franse politie een grootscheep
se jacht op de mensen inzette.
Toen de auto tenslotte werd
aangehouden bleken de drie
mensen eerzame toeristen te
zijn. Nadat hun identiteit bij de
Westduitse autoriteiten was ge
verifieerd maakte de politie
haar verontschuldigingen en
liet hen gaan.
geen geld heeft de landbouw te ont
wikkelen. Eigen schuld, dikke bult,
maar wel Iets waar veel ontwikke
lingslanden mee zitten
Omgekeerd
foor Nico Kussendrager
Verlichting van schulden, betere kansen voor industrieprodukten op westerse markten, meer hulp,
verheveling van technische kennis en evenwichtige prijzen voor grondstoffen.
Dat is tegen Sinterklaas het ver-
anglijstje dat de ontwikkelingslan
den aan de industrielanden voorleg
en. Niet dat het wensen zijn die met
i komst van de goedheilig man in
it vooruitzicht met veel moeite zijn
tnomen. De verlangens van de der-
wereld zijn al jaren dezelfde. En
it zegt minder over het „zeuren"
an de derde landen dan over de
iwil van de rijke staten aan de
eisen tegemoet, te komen.
-WIJ zijn Sinterklaas niet." lijkt er in
Washington, Bonn. Parijs. Londen
*n andere westerse hoofdsteden ge-
zegd te worden. Zo langzamerhand
echter groeit het besef dat een wat
klere wereldeconomie in de toe-
1 komst niet kan zonder evenwichti
ger verhoudingen tussen Noord en
'i Zuid Met die gedachte in het achter
hoofd is nu opnieuw in Genève
Pondstoffenoverleg begonnen tus-
wn ontwikkeüngs- en industrie
landen
Alweer?
Wat, alweer? Inderdaad, en dat komt
°°k alleen maar omdat alle vorige
gesprekken zijn mislukt Opvallend
Wnoeg blijven de grondstoffen een
klangrijke rol spelen, terwijl de
aandacht voor veel andere verlan
gens van de derde wereld voortdu
rend lijkt in te zakken.
Verklaarbaar ls dat wel, omdat de
ontwikkelingslanden voor het leeu-
wedeel van hun inkomsten afhanke
lijk ziji#van de uitvoer van grond
stoffen. De prijzen daarvan schom
melen erg waardoor er voor die lan
den op wat langere termijn geen
plannen te maken zijn.
Welk land kan besluiten voorraad
schuren voor graan te bouwen, of
een wegennet aan te leggen, als het
niet weet wat het volgend jaar zal
verdienen? Wie koopt om het in
huis te houden een auto op afbe
taling .als hij of zij niet weet of er
over eën paar maanden nog een in
komen ls? Een schoolvoorbeeld is
Mauretanië, dat treinen kocht om
ijzererts naar de kust te brengen.
Toen ze werden afgeleverd leverde
het erts zo weinig op dat er geen geld
meer was om ze te betalen. Of Zam
bia dat bij hoge koperprijzen aan
ontwikkeling van de landbouw niet
toekomt er wordt genoeg ver
diend om ln het buitenland voedsel
te kopen en bij lage koperprijzen
Omgekeerd hebben ook de indu
strielanden baat bij evenwichtiger
prijzen. Zij kunnen beter plannen
maken als zij weten wat een ton
koper over een paar jaar kost, in
plaats van voortdurend voor verras
singen te komen staan. Het huis
houdboekje is makkelijker bij te
houden als een pak koffie bij bena
dering iedere maaand hetzelfde kost
in plaats dat steeds een andere prijs
wordt berekend bij de grutter. Bo
vendien zijn evenwichtiger prijzen
voor delfstoffen een prikkel om op
zoek te gaan naar nieuwe voorraden
en dat is nodig omdat de huidige
reserves voor een deel uitgeput be
ginnen te raken. Een laatste overwe
ging voor de industrielanden kan
zijn dat kunststoffen vanwege de
hoge en waarschijnlijk straks nog
hogere olieprijzen steeds duurder
worden. Vandaar een toenemende
belangstelling voor schier „verge
ten" grondstoffen als rubber. Jute,
katoen.
Braziliaanse koffie: stabiele prijzen graag.
Een wederzijds belang van Noord én
Zuid dus. maar dat is in meer of
mindere mate al Jaren het geval.
Toch is het nog steeds niet tot een
goede regeling van grondstoffenprij-
zen gekomen. Om niet te ver terug
te gaan ln de tijd: vorig jaar tijdens
de wereldhandelsconferentie (Unc
tad) in Nairobi niet. tijdens het
Noord-Zuid gesprek in Parijs niet.
en ook niet tijdens de „herhalings-
Unctad" die begin dit jaar in Genè
ve werd gehouden Het huidige over
leg is een „herhaling" van die „her
haling" en begin volgende maand
moet duidelijk zijn wat het heeft
opgeleverd.
Belangrijkste eis van de derde we
reld ls nog steeds een „gemeen
schappelijk fonds", waardoor de
prijzen voor grondstoffen evenwich
tiger worden Is er te veel koffie en
zijn dus de prijzen laag, dan koopt
het fonds koffie op waardoor de prij
zen stijgen in het voordeel van de
ontwikkelingslanden Is er schaar
ste aan koffie (het ls dan duur), dan
wordt er uit de voorraad op de
markt gebracht waardoor het voor
deliger wordt (de consument in de
industrielanden heeft daar baat bij).
Vrije handel
Een schijnbaar simpele oplossing
maar het westen wil er niet aan. Een
„gemeenschappelijk fonds" kost
geld en bovendien wordt het gezien
als een aantasting van de vrije we-
reldhandel En dat kan volgens een Standpunten
aantal westerse landen alleen als zij
er zelf garen bij spinnen. Ze zijn nu
zelf met voorstellen gekomen af
zonderlijke afspraken voor afzon
derlijke grondstoffen die dan later
bij elkaar kunnen worden geveegd
Dat,-zeggen de meeste industrielan
den. noe men wij dan „gemeen
schappelijk fonds".
grondstoffen zoals het branden van
koffie. Daarvoor zijn dure fabrieken
nodig die dan met hulp van een
„gemeenschappelijk fonds" betaald
zouden kunnen worden Tenslotte
willen de ontwikkelingslanden voor
komen dat voor het westen minder
belangrijke grondstoffen istsal
wordt dan vaak genoemd» onder ta
fel worden gewerkt.
De derde wereld trapt er niet ln Ze
wil het soort fonds dat ze zelf voor
ogen had. naar de plannen van de
secretaris-generaal van de Unctad.
Jamani Corea Een fonds met een
eigen „bureau" waarin de ontwikke
lingslanden zeggenschap hebben zo
dat ze meer greep krijgen op de
prijzen van grondstoffen die zij zelf
uitvoeren Ook een fonds met eigen
geldmiddelen zodat het met name
de Afrikaanse staten kan helpen bij
een economische ontwikkeling die
hen minder afhankelijk maakt van
grondstoffen Bijvoorbeeld door het
opzetten van industrieën en een gro
ter aandeel ln de bewerking van
Twee standpunten (Noord en Zuidi
die een eind uiteen liggen, zij het
minder ver dan een jaar geleden
Het is nu ook voor het eerr.t dal de
industrielanden met redelijk uitge
werkte eigen voorstellen komen, die
zij met de woorden „aannemen of
anders Je mond houden aan de
derde wereld voorschotelen Die
voelt, zoals gezegd, niets voor een
„uitgekleed fonds", maar over een
dag of wat zouden de kaarten wel
eens anders kunnen liggen Sommi
ge ontwikkelingslanden lijken te
denken „beter wat dan niets", en
aarzelen nu de westerse voorstellen
aan te nemen en de eigen verlangens
imeer zeggenschap ln zo'n fonds,
eigen geld. aanvullende maatrege
lent dan maar op een laag pitje te
zetten De Latijns-Amerikaanse sta
ten met name neigen in die richting,
maar vinden de Afrikaanse ontwik
kelingslanden op hun weg Op het
ogenblik gokt kennelijk het westen
in Genève op die verdeeldheid
