warte leider geboeid aan en voeten in cel uwstop kerncentrales in Duitsland onwaarschijnlijk k SÜ Contact met advocaat moet mogelijk blijven „Twee vliegtuigen uit Rhodesië neergehaald" VN verhindert uitwijzing Vietnamezen uit Thailand erzoek naar dood Steve Biko begonnen Honderden doden ij wervelstorm Staking Britse brandweer halveert aantal branden Uitspraak Westduits hoogerechtshof: Frans links verliest kracht Zuidafrikaanse hartchirurgen naar Roemenië bij D onder druk van vakbeweging BUITENLAND T rouw/Kwartet7 la ORIA (Reuter, UPI, AP) De zwarte Zuidafrikaanse leider Steve Biko. die op 12 september ;e" angenschap overleed, werd verschillende keren aan handen en voeten geketend en moest lsl naakt in zijn cel blijven. Dit hebben Zuidafrikaanse cipiers en veiligheidsfunctionarissen m gezegd op de eerste dag van het gerechtelijk onderzoek naar de precieze doodsoorzaak e zwarte leider. 200 belangstellenden waren opening van het onderzoek De meesten van hen wa- Ook waren er waarnemers >Brittannië, de Verenigde West-Duitsland, Australië en minuten voor rechter J. N. zitting opende, stond er een vrouw op met een foto van de hand. „Wat hebben wij?" oeg zij zich af. Daarna ïwde zij „Amandla" (macht), reet werd overgenomen door er 30 anderen. De hele de- 01 atie nam nog geen tien secon- beslag en werd zwijgend gade- in door de aanwezige politie- Sn Namens de familie van drie advocaten aanwe- ko's weduwe en zijn moeder in de zaal. n de verklaringen die gisteren oorgelezen was die van luite nant Alfred Oosthuizen van de vei ligheidspolitie die op 18 augustus Steve Biko en een tweede man arres teerde. Hij zei dat Biko in het bureau opstandig werd. „Hij lachte mij uit en viel vervolgens zo hard op een bank dat deze brak." Een andere verklaring was van ser geant van politie Paul Jansen van Vuuren. Hij zei Biko de dag voor zijn dood naakt te hebben aangetroffen op de vloer van zijn cel. Zijn ogen stonden glazig, om zijn mond zat schuim en hij ademde zwaar. Deson danks werd de zwarte leider nog de zelfde dag over de weg vervoerd naar de 1200 kilometer verderop gelegen gevangenis van Pretoria waar hij de volgende dag stierf. De sergeant zei dat Biko de hele tijd naakt in zijn cel moest blijven, in opdracht van het hoofd van de vei ligheidspolitie, kolonel Piet Goosen. Op de vraag van één van Biko's merikaanse ambassadeur bij de Verenigde Naties, Andrew g (links), drukt de directeur van de FAO, Edoeard Saoema, de :a* In het midden de Tanzaniaanse minister van landbouw, fa lling stelt oprichting 3n voedselkorps voor (Reuter, UPI) De Amerikaanse ambassadeur bij de latigde Naties heeft gisteren tijdens de jaarvergadering van eaedsel- en landbouworganisatie van de Verenigde Naties. de oprichting voorgesteld van een internationaal voedsel- ren. aldus Young die daaraan toe voegde dat het hebben van voedsel een politiek recht is. De directeur van de FAO. de Liba nees Edoeard Saoema, verklaarde dat het plan, dat Andrew Young slechts in hoofdlijnen kon uiteenzet ten, het bestuderen waard was. De FAO is met 144 lidstaten de grootste organisatie binnen het kader van de Verenigde Naties. Gisteren werden als lid toegelaten: Angola, de Como ren, Noord-Korea, Djiboeti, Mozam bique, Sao Tomé en Principe, de Seychellen en Namibië. Het laatste land is nog niet officieel onafhanke lijk, maar werd desondanks tot de organisatie toegelaten. Namibië of Zuid-West Afrika wordt momenteel nog bestuurd door Zuid-Afrika. advocaten of dat gebeurde om Biko te vernederen, zei Van Vuuren dat hij dat niet wist. „Wij handelen vol gens de instructie." Majoor Harold Snyman van de vei ligheidspolitie zei dat Biko naakt werd opgesloten om zelfmoordpogin gen te voorkomen. Biko lag boven dien in de cel van Port Elizabeth van 6 tot 8 september aan handen en voeten geboeid. Alleen tijdens de ondervraging en een medisch onder zoek werden de boeien verwijderd. Ook mocht hij zijn cel niet verlaten om te luchten of lichaamsbeweging te nemen. Hij was geboeid nadat hij tijdens een verhoor (zes dagen voor zijn dood) een stoel naar de agenten had gegooid, en hen aanviel, aldus de majoor. Tijdens die worsteling was Biko met zijn hoofd tegen de muur gevallen. Daarna kon hij niet samen hangend meer praten en werd er een arts bijgehaald. Woede Toen de voetijzers en de handboeien getoond werden, ging er een golf van woedende ontroering door de rijen der zwarte aanwezigen. Snyman zei nog dat het de gewoonte was gevan genen aan handen en voeten te boei en. Hij zei het wel jammer te vinden dat Biko dood was, „omdat hij le vend voor ons meer waard was'dan dood." Verder had het hem niet geraakt. Hij weigerde in te gaan op vragen over zijn verhoormethodes. Onder schamper gelach vanaf de zwarte tribune ontkende Snyman dat hij Biko bedreigd had, maar gaf toe dat de zwarte leider wel was gaan praten na acht uur in zijn kantoor te zijn geweest. Het officiële rapport van de lijk schouwing vermelde zwaar hersen letsel, met als gevolg storingen in de bloedsomloop en de nieren. Ook had Biko tal van schaafwonden. Het on derzoek wordt vandaag voortgezet. LONDEN (Reuter, UPI) De staking van de Britse brand weer heeft ertoe geleid dat het aantal branden aanzienlijk is afgenomen. Dit was de conclusie van de autoriteiten na de eerste stakingsdag van de 35.000 Britse brandweerlieden. Gisteren kwamen er in Londen maar 48 brandmeldingen binnen, de helft van het normale aantal. Zeventien daarvan bleken op een flauwe grap te berusten of een onschuldig loos alarm te zijn. De Britse brandweerlieden zijn in staking gegaan omdat zij een loonsverhoging willen van dertig procent, terwijl de regering tien procent eigenlijk al meer dan ge noeg vindt. De staking brak giste ren om negen uur uit en sedert dat tijdstip worden de brand weerlieden vervangen door mili tairen die daarvoor een korte op leiding hebben gekregen en door leden van brandweervrijwilligers korpsen. die daarmee voor het eerst sedert 1968 weer actief zijn. De eerste echte brand deed zich gisteren voor in een kartonfabriek bij Glasgow, waar de blussende militairen aanvankelijk de slan gen verkeerd uitrolden, maar toch na korte tijd effectief gingen blussen. In Birmingham raakten twee Britse militairen bedwelmd door de rook. Een lid van de ge meentelijke ambulancedienst diende een van de militairen zuur stof toe (foto). De oorzaak van de vergiftiging was gelegen in het feit dat de nood-brandweer over onvoldoende zuurstofmaskers be schikt. De stakende brandweer lieden zorgen er voor dat niemand van hun materiaal gebruik kan maken. Daarom worden vaak oude brandweerwagens ingezet die niet zijn voorzien van zwaai licht en sirene en die onder escor te van de politie naar de branden gebracht moeten worden. KARLSRUHE (DPA, Reuter. AP) Het isoleren van gevangen zittende terroristen mag niet leiden tot een algeheel verbod van contacten tussen gevangenen en advocaten. Dit heeft het West- duitse hooggerechtshof in Karlsruhe gisteren uitgesproken. De hoogste rechterlijke instantie in West-Duitsland doet daarmee een uitspraak over de zogeheten Kon- taktsperre-wet, die na de ontvoering van werkgeversvoorzitter Schleyer is ingevoerd. Volgens het hoogerechts hof mag deze wet niet leiden tot een onbeperkt uitsluiten van verdedi- gers. Als in verband met een gerechtelijke procedure juridische bijstand onver mijdelijk is. dan moet de geïsoleerde gevangene op zijn vereoek of vanwe ge de rechtbank een andere advo caat worden toegewezen, als de eer ste advocaat van de verdachte geen contact met de gevangene mag hebben. Het hooggerechtshof heeft verder uitgesproken dat de autoriteiten en de rechter van instructie regelmatig moeten nagaan of voortduring van het contactverbod nog wel gerecht vaardigd is. Dit contact mag alleen verboden worden en verboden blij ven wanneer „bijzonder gevaar" dreigt. Het hof wijst er verder op dat het overgrote deel van de Westduitse advocaten geen wantrouwen ver dient. De ervaring leert echter, aldus het hof, dat wat het terrorisme be treft voorzichtigheid wel geboden is. Andere cel Het Beierse ministerie van justitie heeft gisteren meegedeeld dat Ingrid Schubert, een lid van de Rote Armee Fraktion die zaterdag dood werd aangetroffen in een cel van de Stade- heim gevangenis van München, waar zij een straf van dertien jaar uitzat wegens poging tot moord en bevrij ding van Andreas Baader, op de dag van haar dood nog naar een andere cel was gebracht. Zaterdagochtend was bij controle van haar cel onder een closetpot een 12 meter lang koord gevonden van in elkaar gedraaid textiel. Volgens de autoriteiten was dit koord niet ge schikt voor zelfmoord. Mogelijk is het gebruikt voor het overbrengen van boodschappen via de ramen van de cellen. De vondst is niet eerder bekend ge maakt omdat men ook eerst in ande re gevangenissen wilde onderzoeken of daar van dergelijke koorden ge bruik werd gemaakt, zo deelden de Beierse autoriteiten gisteren mee. De dood van Ingrid Schubert, die zich met een laken van het leven beroofd zou hebben, kwam binnen een maand na de dood van drie voor aanstaande leden van de Rote Ar mee Fraktion, Andreas Baader. Gu- drun Ensslin en Jan-Carl Raspe. JOHANNESBURG (DPA) - Een ploeg Zuidafrikaanse hartchirurgen wil in Roemenië meer dan 100 hart operaties uitvoeren. Leider van de delegatie is prof. Mari- us Barnard, een broer van de hart- transplanteur Christiaan Barnard. Naar in Johannesburg verluidt is het doel van het bezoek de Roe meense specialisten op de hoogte te brengen van de verrichtingen van de hartchirurgie in Zuid-Afrika en ope ratietechnieken te demonstreren. prps zou moeten worden ge- I uit vrijwilligers die zich, los log bureaucratisch appa- ïzighouden met de bestrijding honger, waaraan een half i mensen in de wereld lijden, ledselkorps van vrijwilligers f Young de beste oplossing van "gersnood in de wereld, aange- mge vrijwilligers zeer toege- Ijn en geen nieuw bureaucra- 3 apparaat kunnen vormen. 3 wees wel op de noodzaak van de training van vrijwilligers. Amerikaanse ambassadeur e het grootste gevaar voor alle in de derde wereld de verbu- jatisering, waaraan ieder land let doel van de bezigheden van ■gelijk voedselkorps zou moe- ii de boeren de mogelijkheden i hun produktie te verbete- MADRAS, MANILLA (Reuter, UPI) Een vliegende storm die de afge lopen dagen over Zuid-Azië raasde heeft al aan honderden mensen het leven gekost. Gisteren maakten offi ciële functionarissen in de Filippijn se hoofdstad Manilla bekend dat bij een hotelbrand „zeker 50 slachtof fers" te betreuren waren. De brand wakkerde zeer snel aan en was ook vanwege de harde wind nauwelijks onder bedwang te krijgen. Veel slachtoffers zijn buitenlanders. Al eerder werd uit Madras, de hoofd stad van de gelijknamige Zuidindia- se deelstaat, gemeld dat de storm daar aan bijna tachtig mensen het leven kostte. Het aantal doden in de deelstaat Tamil Nadoe wordt zelfs op ruim 350 geschat. Duizenden mensen werden in de verschillende gebieden dakloos. BRUSSEL (AFP) De Belgische rijkswacht heeft gisteren met een bestorming een einde gemaakt aan een opstand van 140 gevangenen in de Saint-Gilles gevangenis in Brus sel. Gevangenen hadden zondag matrassen in brand gestoken en zich in een zaal verschanst om te protes teren tegen de slechte toestand in de gevangenissen. PARIJS (Reuter) De linkse partij en zijn nog steeds het populairst in Frankrijk maar het is de vraag of ze nog wel een absolute meerderheid zullen behalen bij de verkiezingen die in maart worden gehouden. Vol gens een gisteren gepubliceerde opi niepeiling kunnen socialisten en linkse radicalen rekenen op 23 pro cent van de stemmen. Communis ten en de onafhankelijk-republikei- nen elk op 15 procent. De gaullisten, nu nog de grootste groepering in het Franse parlement, zouden terugzak ken naar twaalf procent. Maar liefst 27 procent van de kiezers zei nog niet te weten op wie ze zouden gaan stemmen. In Frankrijk vinden na een week herstemmingen plaats in die distric ten waar geen van de partijen een meerderheid haalde. In dat geval zal 21 procent van de socialisten de voorkeur geven aan een gaullisti sche kandidaat boven een commu nistische en 38 procent omgekeerd. 41 procent zei bij een herstemming tussen een gaullist en een commu nist niet naar de stembus te zullen gaan. Mozambikaanse radio meldt: DAR ES SALAAM, LOESAKA (Reuter, UPI) Het Mozambi kaanse leger heelt twee Rhodesische straalvliegtuigen en een helikopter, die een aanval uitvoerden op Mozambikaans grond gebied, neergeschoten. Zo heeft gisteren radio-Mapoeto meege deeld. BANGKOK (UPI, AP) Door tussenkomst van functionarissen van de Verenigde Naties is gisteren verhinderd dat 107 Vietna mese vluchtelingen door Thailand weer de zee op werden ge stuurd. Een Thaise kanonneerboot wilde de drie Vietnamese vissersboten van de kust verdrijven, in opdracht van de regering in Bangkok. Mensen van de VN wisten een uitstel van een week voor de ongelukkigen te bewerkstel ligen. De Vietnamezen kwameh op 2 november in Thailand aan. De Thaise overheid beschouwt alle vluchtelingen die na 15 september zijn aangekomen als illegale immi granten en niet als vluchtelingen. Men dreigt met uitzetting van allen die na die datum gekomen zijn. Dat lot zou tenminste 590 bewoners van het kamp Laom Sing in Chantaboeri treffen. In dit kamp zijn gisteren Amerikaanse, Franse en Australi sche functionarissen aangekomen om te zien of ze niet nog wat mensen kunnen opnemen. Waarnemers me nen dat de maatregelen van de Thai se overheid zijn bedoeld potentiële vluchtelingen te ontmoedigen en om andere regeringen aan te sporen wat minder ach en wee te roepen over de vluchtelingen en er wat meer op te nemen. In Thailand verblijven mo menteel ongeveer 92.000 vluchtelin gen uit Vietnam, Laos en Cambodja, van wie de helft aan kwam na de communistische overwinning van 1975. De toestellen voerden een aanval uit bij Mapai in de provincie Gaza, aldus de radio Rhodesische vliegtuigen en troepen voeren wel meer aanvallen uit op Mozambikaans grondgebied. Het Rhodesische minderheidsbe wind van Ian Smith zegt dat het Rhodesische leger in Mozambique op jacht gaat naar zwarte guerrilla strijders die in Rhodesië aanvallen uitvoeren. Volgens de Mozambi kaanse regering probeert Rhodesië zoveel mogelijk economische doelen in Mozambique te bestoken en zijn de aanvallen verder bedoeld het land te straffen voor de ondersteuning die het geeft aan de zwarte Rhodesische nationalisten. Inmiddels heeft Joshua Nkomo, een van de leiders van het Patriottisch Front, gezegd dat de jongste .Brits- Amerikaanse pogingen het conflict in Rhodesië op te lossen hebben ge faald. Volgens Nkomo moet er nu maar aangestuurd worden op een directe machtsoverdracht aan het zwarte guerrillaleger, waarvan hij en Robert Moegabe de baas zijn. Waarnemers maken uit zijn woorden op dat een vreedzame oplossing weer verder weg is komen te liggen en dat bovendien de relatie tussen de natio nalisten in en die buiten Rhodesië er niet beter op is geworden. Nkomo zei dat het Brits-Amerikaanse plan de verwijdering van premier Smith be helsde en dat men daar niet in ge slaagd was. „Dus hebben ze ge faald". Vertegenwoordigers van de nationalisten in Rhodesië (onder lei ding van de Sithole en bisschop Moe- zorewa) dachten er heel anders over. „De plannen hebben pas gefaald als elke partij zegt dat ze gefaald heb ben. Wij hebben dat niet gezegd, dus gaan we door". Het begint er op te lijken dat men er in Londen echter ook niet zo hard meer in gelooft. Volgens een woord voerder van het Britse ministerie van buitenlandse zaken is Engeland en de Verenigde Staten al bezig aan een nieuwe gespreksronde om te kij ken wat er nu dan wel gebeuren moet. De woordvoerder zei verder dat het Maltese gesprek vrijwel van de baan was omdat zowel Smith als de leiders van het Patriottisch Front weigerden militaire vertegenwoordi gers te zenden. Volgens hem was het nog te vroeg nu al te zeggen wat de volgende Britse of Amerikaanse stappen zouden zijn. J. den Boef 3URG De belangrijke partijdag van de Westduitse sociaal-demo- che partij (SPD), die hier vanddag wordt geopend, zal vermoedelijk r ingrijpende besluiten nemen dan enkele weken geleden nog mocht ?èn aangenomen. Met name zal dat het geval zijn ten aanzien van de jgvan kerncentrales: voor een bouwstop van twee tot drie jaar wordt Bpeerderheid meer verwacht. jlzel zelfs de vraag of de kwestie van de itrales bij de debatten in de komen- ïii het voornaamste onderwerp zal anzelfsprekend zullen er felle uit- n zijn van de zijde van degenen die iw van kernreactoren verboden wil- m, totdat er „absolute zekerheid" 1 dat zij voor hun omgeving geen kunnen opleveren en wat net zo rijk is dat het radioactieve afval g kan worden „begraven" dat het or volgende generaties geen nadlige g meer kan hebben. De aanhangers ze opvatting lijken aan het kortste k gaan trekken. en merkwaardige ontwikkeling om- l kort geleden leek vast te staan dat tijdag op voorstel van het partijbe- öu uitspreken dat voor de tijd van >t drie jaar een bouwstop voor kern en (ook wel moratorium genoemd) oeten gelden, in afwachting van n betere gegevens over de gevaren, a de produktie van kernenergie en 'bergen van radioactief afval zijn den. De verklaring hiervoor is dat ikele ontwikkelingen hebben voor- waar de partijdag moeilijk om- eringsleider tlangrijk gegeven is dat de sociaal democratische bondskanselier Helmut Schmidt onmiddellijk na het bekend wor den van het meerderheidsbesluit van het partijbestuur heeft gewaarschuwd, dat hij eventueel een besluit van de partijdag naast zich neer zal leggen. Schmidt gaat er van uit dat hij als regeringsleider andere verantwoordelijkheden heeft dan een par tij-orgaan en hij beroept zich wat dat be treft op een eerdere uitspraak van Willy Brandt, voorzitter van de SPD, toen deze zelf nog kanselier was. Het was echter duidelijk dat het verzet van Schmidt al leen niet voldoende zou zijn geweest om de afgevaardigden naar de partijdag tot an dere gedachten te brengen. Drie redenen Drie andere ontwikkelingen hebben er töe geleid dat de meningsvorming betreffende de produktie van kernenergie nogal ingrij pend veranderde. Een belangrijk gegeven was al het feit dat het prestige van Schmidt door de wijze waarop problemen rondom de ontvoering van werkgevers voorzitter Hanns-Martin Schleyer werden aangepakt, aanzienlijk was gestegen. Van doorslaggevende betekenis was echter dat de vakbeweging zich tegen een bouwstop uitsprak en dat vervolgens de in Kiel ge houden partijdag van de liberale Vrije democratische partij (FDP) in meerder heid geen moratorium bleek te wensen. De bouw van de omstreden kerncentrale in het Westduitse Kalkar. Zowel de vakbeweging als de meerderheid van de liberale afgevaardigden in Kiel gaan er in wezen nu reeds van uit dat de Bondsrepubliek Duitsland zich eenvoudig niet kan veroorloven om af te zien van door kerncentrales geproduceerde energie. Bij de vakbeweging speelt de werkgelegen heid (er zijn nu al ongeveer een miljoen werklozen) de belangrijkste rol, hetgeen echter niet wil zeggen dat de veiligheids aspecten nu Ineens niet meer van belang zouden zijn. Er moet onverminderd wor den gestreefd naar „absolute veiligheid", ook wat het opbergen van radioactief afval betreft. Op korte termijn moet echter ge noegen worden genomen met een tussen oplossing, zoals het aanwijzen van tijdelij ke opbergplaatsen. Of de meerderheid van de SPD-afgevaar- digden zich in de komende dagen zal neer leggen bij zo'n tussenoplossing, die in feite de zaken opnieuw op hun beloop zou laten, moet uiteraard worden afgewacht. Het feit echter dat de vakbeweging het nodig heeft geoordeeld om zich uit te spreken tegen een dreigende bouwstop voor kerncentra les. zal grote invloed hebben op de besluit vorming van de komende dagen. We schre ven het al: voor een bouwstop wordt nu geen meerderheid meer verwacht. De mo gelijkheid dat een „patstelling" ontstaat, waarin een kleine meerderheid zich tegen over een grote minderheid bevindt, is ech ter niet ondenkbaar. In dat geval kan het laatste woord over deze belangrijke kwes tie nog niet gesproken zijn. Terrorisme Het voornaamste onderwerp zal op de par tijdag ongetwijfeld de vraag zijn, hoe ver kan en mag worden gegaan om met nieuwe wettelijke maatregelen het terrorisme in de Bondsrepubliek te bestrijden. Het is nu al duidelijk dat naarmate de bouwstop voor kerncentrales niet haalbaar zal blij ken te zijn de onlustgevoelens van de leden van de linkervleugel zich zullen ont laden In het debat over de terreurbestrij ding. De belangrijkste rol zal daarbij ver moedelijk worden gespeeld door de 16 SPD-leden van de Bondsdag, die tegen waren of zich van stemming onthielden, toen enkele weken geleden werd gestemd over de wet betreffende de „Kontaksper- re", die achteraf moest legaliseren dat ge vangen RAF-leden elk contact met de bui tenwereld werd verboden. Uit het resultaat van het debat kan blij ken. hoe groot de invloed van deze 16 Bondsdagleden en hun aanhang in de par tij op het ogenblik is. althans wat betreft de anti-terreur-wetgeving. Blijkt de grote meerderheid op de partijdag echter de voorkeur te geven aan een demonstratie van solidariteit met kanselier Schmidt en gaat zij een werkelijk debat over deze wetgeving uit de weg, dan moeten de mili tante leden van de linkervleugel ermee rekening houden dat zij voor de keus wor den geplaatst om als betrekkelijk kleine minderheid de opvattingen van de meer derheid te respecteren of op te stappen. Het wordt echter niet waarschijnlijk ge acht dat het tot een breuk komt. De SPD heeft daar zelf helemaal geen belang bij, ook al lijkt dat op het eerste gezicht mis schien wel zo. Door het verwijderen van „andersdenkenden" uit de partij lost zij geen problemen op. maar roept zij nieuwe op. Bovendien kan zij leden van de Bonds dag niet tot de orde roepen of door ande ren vervangen, die loyaal tegenover haar zijn. En zo zal de SPD ook in de toekomst in de Bondsdag nog wel rekening moeten houden met het feit dat een aantal fractie leden zich niet aan de partijdiscipline houdt, die mogelijk met een beroep op uitspraken van de partijdag zal worden gehandhaafd. Grote coalitie Naar aanleiding van het feit dat de SPD samen met de FDP in de Bondsdag slechts een kleine meerderheid heeft, die in gevaar kan worden gebracht door vertegenwoor digers van de linkervleugels van beide partijen, wordt er in 8PD-kringen weer gesproken over de mogelijkheid van een „grote coalitie" tussen SPD en CDU/CSU, zoals die van eind 1966 tot de verkiezingen van september 1969 onder leiding van de christen-democraat Kurt-Oeorg Kiesinger bestond. Het is echter heel onwaarschijnlijk dat een dergelijke coalitie onder leiding van Schmidt want dat is wel de bedoeling van genoemde SPD-kringen tot stand komt. Een gemeenschappelijke basis ont breekt, zelfs nu de terreur een voortduren de bedreiging van de Westduitse samenle ving vormt.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Nieuwe Leidsche Courant | 1977 | | pagina 7