,Een maand op
zhet land' een
subtiel blijspel
i
Adam en Eva op de koffie
'Edison' als werkstuk aantrekkelijk
Ongedwongen sfeer
bij begin nieuwe serie
STAMP-concerten
Berjozka trekt weer
bomvolle schouwburg
Schitterend 'debuut' Van Otterloo
Doden in verkeer
Ultravox: leuke
combinatie eigen
inbreng en 'jatwerk'
Een kusje... nee!
i^ANDAG 14 NOVEMBER 1977
Trouw/Kwartet
Haagse Comedie speelt Toergenjew
ingen J
I r André Rutten
e pir
■e ttHEN HAAG De Haagse Comedie speelt onder regie van Wim
uwan Rooij Toergenjew's „Een maand op het land" in een lichte
.•Ikrtoonaard, die in de decors van Harry Wich zichtbaar wordt door
pasteltinten in egale vlakken met daarin slechts enkele accen-
Jen: een (geschilderd) hoog venster met hali geopend jaloezie-
'<jrtiiik en hali open gordijn, slechts enkele meubels, een groot
d'*ofket bloemen. Een heldere ruimte telkens, waarin de figuren
cdllok beeldende elementen worden.
unnei
jk vir
s'°] lijn ge
af d|fiet alleen beeldende elementen na-
iere<uurlijk. De ruimte om hen heen
ggjerheldert én verzacht hun gevoe-
l »ns. Er is geen hartstocht, maar ook
een sentimentaliteit, geen drama,
anïaar ook geen melodrama. Het is
vaï üjspel een blijspel, waarin men-
it.hien, die een beschut, welverzorgd
r kiiestaan leiden tot hun verbazing
ntdekken dat er gevoelens in hen
^•"nen ontstaan, die zij eerst heer
vinden, maar die hen vervolgens
gaan doen zodat zij geheel in de
- «ar raken,
i af )at overkomt niet alleen, maar wel
s w ooral Natalja Petrowna, een vrouw
ma an dertig jaar, die een wel wat saai
naar toch wel aangenaam leven
w eidt op het landgoed van haar altijd
1 'i ctieve man, prettig bezig gehouden
loor hun beider vriend Rakitin, een
aan met een verfijnde smaak, die
ïaar aanbidt, wat zij weet, als prettig
jrc rvaart, maar niet beantwoordt,
di
Dorzaak
lij (Eric van Ingen) ontdekt het
lerst een ongedurigheid in haar (Lies
1 ni banken). Hij ontdekt ook het eerst
le oorzaak ervan. Dat is de pas aan-
gestelde nieuwe huisonderwijzer
voor haar zoontje een student uit
loskou (Eddy Brugman), een spon-
rJ ane, eenvoudige, levenslustige jon-
Jl [en, waar Natalja's zeventienjarige
ileegdochter (Geert de Jong) en
Iveneens het twintigjarige dienst-
lisje (Anne Oostveen) onmiddel-
,weg" van zijn.
Hij is een stukje onbedorven natuur
temidden van „beschaafde" mensen,
die eigenlijk niet leven maar eerder
proberen de tijd te doden. En daar
om in feite geminacht worden door
de dokter (Kees Coolen), een vitale,
nuchtere man, die probeert hen op te
vrolijken om er zelf „beter" van te
worden.
Toergenjew ontwikkelt deze inge
wikkelde liefdesgeschiedenis op een
subtiele manier. Natas ja ontdekt
wat er met haar aan de hand is door,
haar hevige jaloezie op haar pleeg
dochter en haar opluchting bij de
ontdekking dat de student niet van
die pleegdochter houdt. Zij ziet in,
dat zij de student moet ontslaan,
maar kan dat niet over haar hart
krijgen. Haar aanbidder overtuigt de
student ervan, dat hij moet heen
gaan, zoals ook hijzelf zal moeten
vertrekken. En zoals de pleegdoch
ter het niet langer bij haar pleegmoe
der kan uithouden en ingaat op een
huwelijksaanzoek van een veel oude
re man.
Dit is een tamelijk grove samenvat
ting van het spel, dat subtiel wordt
gespeeld. Zo subtiel, dat de spanning
soms wat verdunt (dan hoor je wat
gehoest in de zaal), maar dat groten
deels het Haagse première-publiek
zaterdagavond in de Koninklijke
schouwburg wel boeide (intense stil
tes in de zaal, hartelijk applaus aan
het einde).
door R. N. Degens
AMSTERDAM Sinds een jaar of vijf worden, met een korte
onderbreking, in het Amsterdams Shaffy Theater en in de
Rotterdamse ..Lantaren" concerten georganiseerd die zo van
zelfsprekend ..informeel" zijn dat ze niet nadrukkelijk als zoda
nig hoeven te worden aangekondigd. Het ongedwongen muziek
maken en er naar luisteren zit in de opzet ingebakken.
Theo Loevendie. een niet onver
maard jazz-musicus die ook als com
ponist steeds meer in de belangstel
ling komt (zijn ..Six Turkish Folk
Poems" zijn voor de wereldmuziek
dagen van de ISCM volgend jaar in
Helsinki uitgekozen), begon er mee
in Amsterdam. Naast beroepsmusici
kon in het begin ook het publiek
meewerken aan een soort „aanbouw-
compositie" waarin de meest
vreemdsoortige instrumenten moch
ten worden gebruikt. Vandaar ook
de naam waaronder deze concerten
nog steeds, en nu weer in een wat
andere opzet, gegeven worden:
..STAMP-concerten" waarbij
STAMP staat voor Stimulering Al
ternatieve Muziek Praktijk.
Eric van Ingen als Rakitin, de aanbidder van Natalja (Lies Franken) in „Een maand op het land". AltGmStiGf SfGGftjG
door Jac Kort
AMSTERDAM Willem van Otter
loo dirigeerde zaterdagavond voor
het eerst het Amsterdams Philhar-
monisch Orkest. Het zou wat vreemd
zijn, dit eerste optreden van de 70-
jarige dirigent, die zijn sporen als
orkestleider in binnen- en buiteland
ruimschoots heeft verdiend, als een
debuut te betitelen. Eerder moet,
gezien (of liever gehoord) het schitte
rende resultaat van de samenwer
king tussen dirigent en orkest, wor
den gesproken van (weliswaar late)
liefde-op-het-eerste-gezicht.
Het Amsterdams Philharmonisch
Orkest is van Anton Kersjes een
sobere, doch welsprekende manier
van dirigeren gewend. Welnu, de di
rectietechniek van Van Otterloo is
nog soberder dan die van Kersjes,
zelfs bij het stijve af, maar zij is niet
minder bezield en bezielend.
Reeds dadelijk in Van Otterloo's
Sinfonietta voor blaasinstrumenten
bleek, hoezeer het prachtige blazers
ensemble waarover het orkest be
schikt, zich onder de leiding van
deze dirigent op zijn gemak voelde.
Het werk werd puntgaaf gespeeld,
tot zichbare tevredenheid van de
componist-dirigent.
Een en andermaal is er in deze ru
briek bezwaar gemaakt wanneer een
Pianoconcert van Mozart werd bege
leid door een orkest met veertig strij
kers. Beethovens Pianoconcert Nr. 2
is in vele opzichten te vergelijken
met de concerten van zijn grote
voorganger en leermeester. Het ont
stond slechts vier jaar na diens dood
en draagt duidelijk zijn sporen.
Ik was dan ook wat bezorgd door het
feit, dat Van Otterloo het genoemde
veertigtal voor de begeleiding van de
jonge Franse pianist Jean-Bemard
Pommier liet aantreden. Maar ik stel
er prijs op te verklaren, dat de diri
gent het orkest zo subtiel en transpa
rant liet spelen, dat er een volstrekt
evenwicht bestond tussen blazers en
strijkers, zowel als tussen solist en
orkest. Een volmaakte harmonie,
waarin Pommier alle ruimte had
voor een parelende en virtuoze ver
tolking van zijn solopartij.
De Symfonie van César Franck, is
van oudsher een der glansnummers
geweest van Willem van Otterloo.
Gelijk verwacht werd, dirigeerde hij
het werk uit zijn hoofd. Hij deed het
op onnavolgbare wijze, ieder detail
(en dat zijn er nogal wat!) prachtig
verzorgend, maar steeds bedacht op
de opbouw van het geheel, een op
bouw, dié ieder keer moet resulteren
in indrukwekkende hooeteDunten.
Bewondèrenswaardig was niet alleen
de wijze, waarop Van Otterloo het'
orkest leidde, maar ook, en niet min
der, de manier, waarop het Amster
dams Philharmonisch Orkest de
aanwijzingen van de dirigent hono
reerde.
Het nieuwe seizoen van deze
STAMP-concerten begon zaterdag
avond in Rotterdam (de Lantaren)
en zondagmiddag in het Amster
damse Shaffy in het vertrouwde al
ternatieve sfeertje, met een publiek
dat om geen enkele andere reden
komt dan om naar muziek te luiste
ren, en dat daarbij, in Shaffy bijvoor
beeld. de echt niet comfortabele har
de banken graag voor lief neemt.
Gedrukte programma's zijn er ook
niet. Wat onder meer tot gevolg heeft
dat er, wanneer de mondelinge aan
kondiging niet overduidelijk is. uit
het publiek om nadere toelichting
geroepen wordt.
Wat ten gehore wordt gebracht is
meestal weinig bekende en in hoofd
zaak eigentijdse muziek. Samenstel
ling en presentatie zijn nu niet meer
alleen in handen van Loevendie; in
het vervolg wordt elke maand een
serie concerten door een andere
componist of instrumentalist sa
mengesteld en ter plekke aangekon
digd. Componist-pianist Klaas de
Vries heeft de verantwoordelijkheid
voor de nu begonnen november-se-
rie, die behalve Rotterdam en Am
sterdam, ook Groningen (Ooster
poort 17 nov.) en Utrecht ('t Hoogt 20
nov.) omvat.
"V
I
door Hans W. Ledeboer
ROTTERDAM Voor het Rotterdamse schouwburgpubliek
was „Berjozka" ontegenzeggelijk het hoogtepunt van het Rot
terdamse dansfestival. Zoals te verwachten trok dit Sowjetrussi-
sche folklore-ensemble evenals bij voorgaande bezoeken een
bomvolle schouwburg
j Edison, van Fernand Daudey. De choreograaf maakte behalve het ballet ook de begeleidende muziekcollage en de gesproken tekst.
remière bij jongeren-ensemble Scapino
Dor Hans W. Ledeboer
ROTTERDAM Als onder
deel van een zondagmiddag
voorstelling van het Scapino
)allet in de Rotterdamse
j( schouwburg naar het zich
laat aanzien de allerlaatste,
'ant b. en w. hebben besloten
s ten behoeve van het vrije week
end van het technisch perso
neel de schouwburg met in
gang van het volgend seizoen
zondags gesloten te houden
heeft „Scapino 10", het aan
Scapino verbonden jongeren-
ensemble. Fernand Daudey's
..Edison" in première gepresen
teerd.
Als Vaudeville is dit werkstuk aar
dig, heeft het veel aantrekkelijke
kanten. Als ballet is het niet sterk.
misschien doordat Daudey. die bal-
letmeester is van Scapino en ook van
Scapino 10, zich omdat dit werk is
bedoeld voor het repertoire van de
jongerengroep, voor wat betreft de
dans beperkingen heeft moeten op
leggen. De referaten uitsprekende,
bij elk woord opflikkerende gloei
lamp is het begin een vondst. De
lamp blijft echter het hele stuk door
praten, zodat de verrassing snel
voorbij is en men zelfs er soms naar
gaat verlangen dat die lamp z'n
mond maar gaat houden.
Aantrekkelijke, malle grapjes: de
..barbier van Sevilla", die als torea
dor zijn scheerklanten te lijf gaat, de
piano die na een balletrepetitie aan
stukken wordt geniesd, het hondje
van de „his-master's-voice"-gram-
mofoonplaten. dat door een opname
heen aan het blaffen slaat, een duet
met een op een rondrijdende en
rondtollende kantoorstoel vastzit
tende danseres, een muziekgrapje
met hi-fi-koptelefoons.
Zo nu en dan geraakt echter ook uit
de vaudeville de vaart helemaal. De
gehele zesde scène, de „sprong in de
tijd" bestaat uitsluitend uit gepraat
van de nu overbekende gloeilamp
met tekeningen op transparant en
ook het begin van de zevende scène,
de „disco shop", komt wat moeizaam
op gang.
Een wat romantisch en voor wat
betreft de dans zwak „strandduet"
wordt niet onaardig doorbroken
door met transistor-radiootjes gewa
pende jeugd. Zwak is ook het slot,
dat uit weinig anders bestaat dan de
pratende goeilamp.
Daudey zelf heeft gezorgd voor de
begeleidende muziekcollage. de kos
tuums, het sobere decor en de door
Walter Kous gesproken tekst. De
schouwburg was geheel gevuld,
maar wij kunnen ons voorstellen, dat
die belangstelling in de eerste plaats
de andere stukken van het program
ma gold. Die andere stukken waren
van het Scapino ballet zelf: het Mas-
sine-ballet „Pulcinella", bewerkt
door Daudey met als begeleiding de
muziek die Strawinsky indertijd
voor het oorspronkelijke werk van
Leonide Massine componeerde en
„Masquerade" van Hans Tuerlings
op muziek van Katsjatourian.
Morgenavond komt het terug in Rot
terdam. donderdagavond is het in
het Jaarbeurs-congresgebouw in
Utrecht, zaterdagavond in het Ne
derlands Congresgebouw in Den
Haag. Alles wat de vele belangstel
lenden van „Berjozka" hadden ver
wacht was er te zien: fenomenale
virtuositeit, prachtige en heel kost
bare costuums, probleemloze dans-
vreugde. adembenemende dansacro-
batiek en een enorme afwisseling;
alles in een sneltreinvaart. Misschien
als enige zwakke punt een drietal
duetten, waarin telkens een ander
tijdsbeeld wordt uitgedrukt.
Het programma opende volgens tra
ditie: „Berjozka" betekent berke
boompje en de eerste dans is, zoals
altijd bij dit ensemble, de meisjes-
dans „Het berkeboompje". Dan een
bont allerlei van tot goede toneel-
dans uitgebouwde folklore, met cho
reografieën waaraan veel zorg is be
steed en met solisten die prachtig
werk te zien geven.
Kookpunt
Een programma met een heel aan
trekkelijke opbouw en als daverende
„uitsmijter" een boeiende kozakken-
dans, welke de toch al enthousiaste
zaal helemaal tot een vrolijk kook
punt bracht. Enkele choreografisch
vrij eenvoudige vrouwendansen, die
echter een goed applaus oogstten
door mooie show-effecten met kos
tuums en gekleurde grote doeken
Zoals altijd is het voornaamste acro-
batiek-werk voor de mannelijke so
listen. al geven enkele vrouwen ook
prachtige staaltjes van virtuositeit
in solo-werk te zien. Opvallend ver
der de gedisciplineerdheid en de
zorgvuldige afwerking, tot in de
kleinste details.
BUDEL De 65-jarlge A. Vos uit
Budel is in de nacht van zaterdag op
zondag na een botsing in zijn woon
plaats overleden. Hij verleende met
zijn auto op een kruising geen voor
rang aan een auto die op een vonr-
rangsweg reed. Hij overleed in het
ziekenhuis te Weert.
BARENDRECHT De 20-jarige J.
Rijsdijk uit Rotterdam is in de
nacht van zaterdag op zondag in een
ziekenhuis te Rotterdam overleden.
Hij was kort daarvoor in Baren-
drecht met zijn auto tegen een licht
mast gevlogen, doordat hij met te
hoge snelheid een bocht wilde
nemen.
SUSTEREN Zaterdagavond is de
20-jarige G. M. M. Hendrikx uit het
Limburgse Echt bij een verkeerson
geluk in Susteren om het leven ge
komen. De man reed met hoge snel
heid binnen de bebouwde kom met
zijn auto tegen een vrachtauto
WOUW Nadat hij in de nacht van
vrijdag op zaterdag met zijn vracht
wagen in Wouwscheplantage (bij
Wouw) tegen een omgewaaide boom
was gereden is de 54-jarige Q J
Hellemons uit Hoogerheide later op
de dag in het Sint Franciscuszieken-
huis in Roosendaal overleden
door Jac. Kort
Er werden o m. werken uitgevoerd
van Klaas de Vries (o.a. een zeer
subtiel „Impromptu" voor fluit en
slagwerk). Per Norgard („Wave" voor
slagwerksolo, met een boeiende ver
werking van de minimal-music stijl)
en van Strawinsky, Cage en Ives (een
aantal goed gekozen liederen), en er
was tussen de programma-onderde
len een trombonekwartet dat (ver
dekt opgesteld) heel korte „En-
tr'actmuziek van Beethoven liet
horen.
Andere samenstelling
De uitvoering van dit eerste pro
gramma is in handen van een groep
musici die straks in Groningen en
Utrecht weer enigszins anders is sa
mengesteld dan bij de concerten in
Rotterdam en Amsterdam. Waarin
Ensembles van het Rotterdams Con
servatorium, de mezzo-sopraan Ger-
rie de Vries en de pianist Klaas de
Vries een belangrijk aandeel had
den. Maar die allen in hun even over
tuigend als ongedwongen musiceren
in belangrijke mate; werden gestimu
leerd door de betrokkenheid van het
publiek. Die op een in deze sfeer
allerminst storende manier ook tot
uiting kwam in de „spontane reac
ties" van de al dan niet ongedwon
gen meegenomen kinderen.
door Willem-Jan Martin
AMSTERDAM Met een redelijke
vertraging trad algelopen vrijdag in
het Amsterdamse Paradiso de Brit
se groep Ultravox voor het voetlicht.
Het tweede bezoek aan de hoofd
stad binnen een half jaar, in welke
tijd bovendien nog twee elpees wer
den vervaardigd. Harde werkers
dus, deze heren Ultravox, die beho
ren tot wat men gemeenlijk, doch
tevens enigszins misleidend, de
„new wave" pleegt te noemen. Mis
leidend in het onderhavige geval,
omdat John Fox (zang, mondhar
monica), de man die het allemaal
bedenkt, in diverse opzichten nogal
zwaar leunt op de verworvenheden
van Bryan Ferry en diens inmiddels
overleden formatie Roxy Music. Mu
ziek, teksten, zelfs Fox' dictie, het is
inclusief de latende invloeden van
David Bowie en Lou Reed alle
maal al eens eerder (en beter) ver
toond.
Daarmee is Ultravox, waarin naast
Fox wordt deelgenomen door Billy
Currie (viool, toetsen, synthesizers).
Steve Shears (gitaar), Chris Cross
(bas) en Warren Cann (drums), ech
ter nog geen onpruimbare club mu
zikanten. In Paradiso althans hield
men er aardig de vaart in en werd
wel met zoveel overgave en energie
gemusiceerd, dat Fox' jatwerk snel
vergeven en vergeten was.
Daarbij toonde Fox dat hij zeker op
het punt van de voordracht, beslist
ook eigen kwaliteiten in huis heeft.
Zo werd het allemaal toch nog gezel
lig en dat niet in de laatste plaats
doordat de groep had gekozen voor
een aanpak, waarbij Ferry-achtige
zaken werden afgewisseld met
uiterst dansbare stukken van een
vage „punk"signatuur. „Rock-
wrock" was er zo eentje, terwijl van
het betere werk verder nog moeten
worden genoemd „The Man Who
Dies Everyday", het openingsnum
mer „I Want To Be A Machine".
„Saturday Night In The City Of
Death". „The Wild, The Beatiful
And The Damned" en „My Sex".
Een aardige lichtshow hadden ze
ook nog, die Jongens van Ultravox.
Opstand in gevangenis
BRUSSEL (Reuter) Rond 140 ge
vangenen, opgesloten in de gevan
genis van Sint-Gillis bij Brussel,
hebben gisteren hun matrassen in
brand gestoken en zich later in een
zaal verschanst in verband met de
slechte omstandigheden die er vol
gens hen in de gevangenis heersen.
De brandweer wist het vuur snel te
blussen. Verscheidene gevangenen
waren op het dak geklommen. Circa
50 politiemannen werden ingescha
keld om eventueel te kunnen ingrij
pen. Gisteravond werd er nog onder
handeld tussen de opstarjdige gede
tineerden en de leiding van de ge
vangenis.
dat kun je niet overseinen. Documenten,
ontwerpen, illustraties en bestektekeningen
wel. Binnen vijf minuten op het bureau van
de klant waar ook ter wereld.
Natuurgetrouw overgeseind met de Olympia
Dex telekopieermachine.
OLYMPIA
B KANTOORMACHINE IMPORT BV.
k. DenHaag DeWërf15'e'070'299020
AMSTERDAM De dirigent Joop van Zon werkt sinds Jaar en dag met jonge aankomende musici
en doet daar leuke dingen mee. Ensembles van studenten en conservatoria krijgen onder zijn
vriendelijke, maar uiterst bekwame leiding een voortreffelijke scholing in het samenspel.
Sinteins
Zondagmorgen tijdens een druk be
zocht koffieconcert van de Stichting
Kamermuziek Amsterdam trad hij
op met het Arkios-Ensemble van
jonge strijkers die aan diverse con
servatoria zijn afgestudeerd.
Hij voerde daarmee uit Sarabanda,
Giga en Badinerie van Corelli, hoof
se dansen die fraai werden uitge
voerd, Fünf Stücke für Streicher van
Paul Hindemith met ietwat tobberi-
ge langzame, maar ook enige onder
houdende snelle delen en Antiche
Danze ed Arie van Respighi. De jon
ge musici speelden met grote inzet
en aanstekelijke musiceerdrift, het
geen op de stemming in de zaal dui
delijk overkwam.
Het grootste succes was echter voor
het werk van de Zwitserse compo
nist Franz Tischhauser. „Eva's medi
tatie over de liefde" voor sopraan,
tuba en strijkorkest op tekst van
Mark Twain.
Eva vraagt zich af, waarom zij zoveel
van Adam houdt. Niet omdat hij zo
vrolijk, zo teder, zo vlijtig of zo goed
opvoedbaar is, doch slechts omdat
hij haar toebehoort en zo manlijk is.
Tischhauser komt in dit uit 1971
daterende werk met een aantal over
bekende grapjes op de proppen, zo
als woord- en lettergreep-herhalin
gen, die wij hier reeds kennen sinds
Johan Wagenaar zijn „Schipbreuk"
op tekst van De Schoolmeester
schreef.
Maar de kostelijke manier, waarop
Hanneke van Bork (Eva) ze ons voor
schotelde en de virtuoos gespeelde
tubapartij van Donald Blakeslee
(Adam) waren toch ook nu weer goed
voor veel plezier bij de toehoorders,
waarvan velen Wagenaars werk mis
schien nog nooit hadden gehoord.
Het Arkios Ensemble begeleidde dit
alles uitstekend.
„Hij
snel
is heel
ontroerd
over die
halen
ver-
