urken kregen menswaardig
bij Siemens
Beroemde
beleggers
THEODOOR
GILISSEN N.V
Vuistregels bij
het kopen van
goed speelgoed
Ruimte voor fantasie kind
Zestien, maar nog niet jarig
oor nieuw arbeidssystéem in wasmachinefabriek
Reders laten
§iuwelijks nog
hepen bouwen
Verladers lopen
weg uit commissie
Binnenscheepvaart
International Council for
Children's Play noemt er twaalf
Overzichtelijk vlekkenboekje
Mening over reclame
(29)
feOAG 8 NOVEMBER 1977
FINANCIËN EN ECONOMIE
Trouw/Kwartet P 13 - RHS 15
"st-Berlijn stad van 480 vierkante
K-jroeter, dat wil zeggen bijna even groot
^München en Frankfort te zamen. In
evV wereldstad wonen 2,1 miljoen men-
Bijna 1 miljoen hiervan is werkzaam
3^|ij in industrie, ambacht of bouwnijver-
s dan wel in handel en verkeer. Vele
^Jtrnemingen met bekende namen zijn
West-Berlijn vertegenwoordigd. Er is
elijks één produkt denkbaar, dat niet
ze stad wordt gemaakt. Alléén al de
jaarlijkse produktie van de Westberlijnse
industrie vertegenwoordigt een waarde
van ruim 20 miljard gulden, te vergelijken
met de produktie van een land als bij
voorbeeld Noorwegen.
De belangrijkste bedrijfstak in West-Ber-
lijn is ongetwijfeld die van de elektrotech
niek met een omzet van 5 miljard gulden
per jaar. Eén van de bedrijven in deze
sector is Siemens, die in West-Berlijn aan
33.000 mensen werk verschaft en per jaar
voor een kleine 2,5 miljard gulden omzet.
Wij brachten een bezoek aan enkele van de
produktiebedrijven van Siemens in West-
Berlijn. Daaronder de fabriek van wasma
chines, belangwekkend uit een oogpunt
van humanisering van de werkomstandig
heden.
br J. G. Wolters
i 1ST-BERLIJN Het succes
'i een onderneming hangt
t in de laatste plaats af van
ereidheid van de medewer-
5 om een bepaalde arbeids-
Istatie te leveren. Onder toe-
ng van moderne arbeids
kaarden en -technieken
dt er bij voortduring naar
eefd het werk van deze
Bewerkers te verlichten.
lines dragen ertoe bij de licha-
;e belasting zo klein mogelijk
zijn en verleggen het accent
werkzaamheden in niet onbe-
jke mate naar de bewaking
ioog-gekwalificeerde produktie-
20 filiaties. Daarnaast wordt ernaar
To gewerkt, dat de medewerkers be-
oo I krijgen voor het hoe en het
3q jrom van het werk dat zij verrich-
7o Dit alles in het kader van wat
3aag de dag „humanisering (ver-
ïo iselijking) van de arbeid" wordt
>emd.
60 J
Dmatisering. in de vorm van het
ia nde-bandsysteem, heeft in het
eden veelal een nadelige invloed
ld op de vermenselijking van de
ad. Toch kan automatisering de
helpen zijn werk prettiger te
;en en minder eentonig. Daartoe
'o zowel in ons land als daarbuiten
ia fcrimenten gaande.
120
end voorbeeld is dat van de Vol-
i2o automobielfabriek in Zweden,
r arbeiders in groepen werken.
oo3 us kunnen zij het werk binnen
[groep verdelen. Fiat in Italië
no t een soortgelijke fabriek op.
ook in eigen land wordt geëx-
ieo menteerd. Philips in Eindhoven
Ijvoorbeeld actief op dit gebied.
soa
rderingen
Vest-Duitsland, met name in
Berlijn, behoort Siemens tot de'
ijven, die belangrijke vorderin-
lebben gemaakt waar het geldt
rbeider in de fabriek een mens-
dto rdiger bestaan te geven. Tot dat
is in een groot deel van de
Machinefabriek, waar meer dan
half miljoen wasmachines per
worden gemaakt, of ongeveer
500 per dag, in de afgelopen 2 /2 jaar
geheel nieuw arbeidssysteem in-
terd.
I? so lit bedrijf werken ongeveer 2300
060 isen, van wie 1300, of zestig pro-
L Turken zijn. Bij de indienst-
üng van dit grote aantal Turken,
voor de onderneming makkelij-
recruteren waren dan bijv.'
jaarden of Marokkanen, kwam
tedrijfsleiding voor bijzondere
030 llemen te staan. Dit omdat men
ft uitging, dat het ook voor deze
iENte
r9 70 Dedl
Montage van wasmachines
Turken mogelijk moest zijn verant
woordelijkheid te dragen voor de
produktie.
Wat dat laatste betreft meent Sie
mens dat men in dit streven tot op
zekere hoogte geslaagd is. Zo is het
geen uitzondering wanneer men
Turkse mannen en vrouwen tegen
komt aan wie een bepaalde leiding
gevende functie is toebedeeld. Iets,
dat vroeger uitgesloten was.
Maar op het stuk van de eigenlijke
produktie, aan de produktielijn, is
in dit Siemensbedrijf het nodige ver
anderd. Nóg is het werk aan de band
niet verdwenen, doch de structuur
van de werkzaamheden is duidelijk
een andere geworden.
De lopende band gaf vroeger aanlei
ding tot tal van bezwaren als lange
wachttijden, grote voorraden aan
produkten e.d. Kortom, er was in
het algemeen sprake van een te ge
ringe mate van flexibiliteit. Siemens
meent door de nieuwe opzet van de
werkzaamheden èn voor het bedrijf
als zodanig èn voor de mensen
deze laatste waren vaak ontevreden
met het werk wat zij deden met als
gevolg het nodige verzuim en vele
wisselingen in het personeelsbe
stand een duidelijk beter uit
gangspunt te hebben ingenomen.
Zo ergens gold ook hier, dat de kost
voor de baat uitgaat. Terwijl, om
een voorbeeld te noemen, de klassie
ke lopende band het bedrijf op 0,8
gulden kwam te staan per arbeids-
eenheid, kost het werken met het
nieuwe arbeidssysteem de onderne
ming per eenheid 2,5 gulden.
Daartegenover staan voor het be
drijf echter de voordelen van:
a. een ongeveer 30 procent hogere
produktiecapaciteit
b. een betere flexibiliteit van de pro
duktie en
c. betere kwaliteit van het werk en
dus van het uiteindelijke produkt.
Wat is er nu veranderd? In de eerste
plaats is ernaar gestreefd de werk
omstandigheden zo optimaal moge
lijk te doen zijn. Dat houdt o.m. in
dat de medewerkers, die in groepen
van 4-9 man zijn gerangschikt, op
een bepaalde afstand van elkaar
zijn geplaatst. Niet te dicht bij el
kaar maar ook weer niet te ver van
elkaar af, zodat contact mogelijk
blijft.
Verder zijn de werkzaamheden zo
gestructureerd, dat de mensen niet
alleen meer schroefjes mogen aan
draaien. Zij hebben tegelijk een ze
kere controlerende functie gekre
gen. Vrouwen controleren eikaars
produkten, waarbij wordt uitgegaan
van de gedachte dat men liever een
standje krijgt van een collega als
het niet deugt dan van zijn onmid
dellijke chef. Het aantal fouten is
hierdoor belangrijk teruggebracht.
Door de grotere verantwoordelijk
heid kon echter tegelijkertijd het
beloningsniveau van de mensen
worden opgetrokken.
Pauzes
Anders dan vroeger hebben de bij de
produktie betrokkenen tot taak ge
kregen zelf voor de benodigde on
derdelen voor de wasmachines te
zorgen. Zij mogen daartoe hun ar
beidsplaats gedurende een zekere
tijd (maximaal 45 minuten) verla
ten. Anderen vervangen hen dan.
Omdat gebleken is, dat de meeste
mensen na VU uur minder geïnteres
seerd raken in hun werkzaamheden
vooral bij de Turken, voor een
belangrijk deel uit de agrarische
sector afkomstig, was dat merkbaar
zijn korte pauzes van 10 minuten
ingelast tussen de al reeds bestaan
de twee grote pauzes. Voordeel is
aldus, dat nog maar zelden mede
werkers gedurende de produktietijd
hun werkplaats verlaten, ook al om
dat zij dichtbij deze plaats zgn. rust-
zones hebben gekregen.
Nóg een bijzonder aspect van het
nieuwe systeem is, dat de arbeider
zijn voorkeur kan kenbaar maken
hoe hij het liefst wil werken: afzon
derlijk, of in één van de kleine groe
pen. Ook kan hij een keuze maken
tussen een voortdurend gelijkblij
vende activiteit dan wel een regel
matig wisselende werkzaamheid.
Het spreekt welhaast vanzelf dat
naast dit alles de nodige aandacht is
besteed aan een goede verlichting
van de arbeidsplaats, aan een beper
king van hinderlijke geluiden e.d.
Zoals gezegd, werkt Siemens thans
2'/2 jaar in haar wasmachinefabriek
met het nieuwe arbeidssysteem.
Hoewel de resultaten hoopvol wor
den genoemd verheelt men niet, dat
het allemaal wat langer duurt dan
was gedacht. De aanpassingsmoge
lijkheden van de mensen zijn bijv.
minder groot gebleken dan men zich
had voorgesteld.
Toch gaat men op de ingeslagen weg
voort gesteund door de bedrijfsra-
den en de metaalvakbond om de
arbeid in het bedrijf menselijker en
zinvoller te maken. Maar niet in het
minst ook, omdat de voordelen voor
het bedrijf legio zijn.
Zo konden èn door een verdergaan
de mechanisatie èn door de invoe
ring van het nieuwe arbeidssysteem
de montagetijden met 20 procent
worden verminderd. Doordat men
nu flexibeler kan inspelen op de
eisen, die door de markt worden
gesteld, kunnen de voorraden onge
veer 50 procent kleiner zijn dan
voorheen. En hoe belangrijk dèt is
zal duidelijk zijn indien wordt be
dacht, dat een voorraad van 10.000
wasmachines het bedrijf jaarlijks
wel één miljoen gulden aan opslag
kost.
'ï'i ITERDAM De Nederlandse
rs laten nauwelijks meer sche-
952 Douwen. Volgens het ministerie
6 2' Verkeer en waterstaat is sinds 1
5 geen enkel subsidieverzoek
f ingediend voor de bouw van
ijn nog wel wat aanvragen bin-
(15jekomen voor kustvaarders,
gferschepen en zeeslepers, maar
,,7daar loopt het aantal bouwplan-
Jjdrastisch terug. Dit verklaarde
,^keur-generaal van de scheep-
2® drs H. J. H. Janssen maandag
Ijnsterdam.
TJe zomer ging het nog. De com-
'ije-Schuld die de aanvragen
J|kt in het kader van het mari-
(steun)plan voor de koopvaar-
kreeg forse nieuwbouwplan-
uonder ogen. Elke maand ging
Jm ruim 200 miljoen gulden aan
ijs. Dat bedrag is nu ingezakt tot
iiljoen
de kustvaart wordt nog het
tuit gebouwd: per maand komt
;®23 miljoen gulden binnen bij de
Missie. Dat was vóór 1 juni nog
iljoen
jSSEL Het textieloverleg tus-
e EG en Hongkong zit vast. De
fnderhandelaar Tran Van Thin
i verklaard dat als Hongkong
dwarsliggen en de onderhan
den op 10 november nog geen
aat hebben gehad het aandeel
longkong kan krijgen in de EG-
fclinvoer naar kleinere landen
Jan Willem van den Hout
1905-heden
Direkteur voedselvoorziening
in oorlogstijd
Beroemde beleggers - zoals Jan Willem van den Hout,
wiens naam dankzij zijn stringente voedseldistributie-
besluiten voortleeft in de uitdrukking "Op een houtje
bijten- brachten samen met hun persoonlijke
beleggingsadviseurs bij Theodoor Gilissenhun effecten
portefeuille tot leven en groei. Elan, inventiviteit en een
brede intercontinentale georiënteerdheld maken de
specialisten bij Theodoor Gilissen Uw vertrouwde
adviseurs inzake beleggingen en vermogensbeheer met een
waarlijk rendement.
U bent welkom voor een oriënterend gesprek, dat zeer wel
nieuwe perspektieven voor U openen kan.
Gaarne zenden wij "Theodoor's Journaal" ook U
regelmatig toe. Belt U ons even!
BANKIERS SINDS 1881
WAARWENUWtEFFEKJWPORTEFEUlLLElUr LEVEH^BRENgT
Nieuwe Doelenstraat 12-14 Amsterdam-C. Tel020-247373"
«•rbondtn mei Bank Mees Hope N.V
ROTTERDAM De verla
ders, die zitting hebben in de
Commissie Binnenscheep
vaart, hebben de werkzaamhe
den in d,eze commissie opge
schort. Ze hebben dit besluit
via de voorzitter van de com
missie ter kennis gebracht aan
de staatssecretaris van ver
keer en waterstaat. De com
missie heeft hierop besloten
zijn werkzaamheden op te
schorten.
Het besluit heeft te maken met de
acties die particuliere binnenschip
pers al enige tijd voeren tegen be
drijven die gebruik móken van zoge
noemde huurschepen en buiten de
schippersbeurzen om lading aanbie
den. Alleen voor hun restpartijen
doen deze verladers een beroep op
de beurzen, waar het de gewoonte is
schippers bij toerbeurt lading krij
gen aangeboden.
De actie van de binnenschippers,
die willen dat er een einde komt aan
het varen van huurschepen en alle
lading op de beurs aangeboden wil
len zien. heeft bij de verladers zoveel
kwaad bloed gezet dat zij niet meer
aan het overleg willen deelnemen.
De twee schippersorganisaties heb
ben ONS en A8V aangekondigd dat
hun acties tegen bedrijven die met
huurschepen werken zullen worden
uitgebreid Op het ogenblik worden
veertien bedrijven in Nederland die
gebruik maken van huurschepen.
getroffen door de boycot
Als de dagen duidelijk korter en de
verlanglijstjes opmerkelijk langer worden, is
Sinterklaas weer in aantocht. Dat is
ongetwijfeld een gezellige tijd, maar het is ook
een periode die problemen kan opleveren. Dit
vooral omdat het er op aankomt uit de
grote kees en binnen de gegeven financiële
mogelijkheden voor de kinderen goed en
verantwoord speelgoed te kopen.
Dat is natuurlijk het hele
jaar het geval. Maar het
geldt toch wel in het
bijzonder voor deze tijd,
want Sinterklaas (en de
verjaardag) zijn nog
steeds de favoriete dagen
om kinderen speelgoed te
geven.
Uit een recent onderzoek
van het Instituut voor
Orthopedagogiek van de
Rijksuniversiteit van
Groningen onder duizend
ouders en opvoeders blijkt
namelijk, dat niet minder
dan 98 procent speelgoed
met Sinterklaas (en ruim
96 procent met de
verjaardag van de
kinderen) geeft. Al met al
gaat er in ons land elk jaar
voor een fors bedrag aan
speelgoed om; dit jaar
naar schatting voor zo'n
500 miljoen gulden,
waarin de Nederlandse
speelgoedindustrie een
aandeel heeft van om en
nabij de 45 mijoen gulden.
De lievelings-speelgoedjes
van de meeste kinderen
zijn poppen, beren,
diertjes en autootjes,
terwijl met name ook
constructiespeelgoed
hoog op de verlanglijstjes
staat. In de praktijk blijkt
dat de ouders voor
kinderen van twee tot zes
jaar speelgoed kopen waar
ze (de ouders)zelf achter
staan. Naarmate de
kinderen jonger zijn gaan
de ouders daarbij
overwegend op het advies
van de verkoper af, terwijl
met het ouder worden van
de kinderen de ouders
(wellicht samen met cfe
kinderen) meer
zelfstandig beslissingen
nemen.
Voor ouders (en anderen)
die een kind wat willen
geven, geef ik de lijst van
twaalf vuistregels,
waaraan goed speelgoed
moet voldoen. Deze
„eisen" zijn afkomstig van
het International Council
for Children's Play (ICCP).
Ditzijnze:
Lego is nog steeds een van
de meest favoriete stukjes
speelgoed.
1. Speelgogd moet de fantasie van het kind niet alleen
voldoende ruimte laten, maar ook prikkelen tot zelf
doen;
2. Hoe groter de speelmogelijkheden van een stuk
speelgoed zijn, des te interessanter is het voor het
kind;
3. Speelgoed moet voor het kind begrijpelijk zijn. Het
dient dus in overeenstemming te zijn met de omgeving
waarin het kind leeft en het voorstellingsvermogen
niet te boven gaan. Zo heeft een kind dat nooit in een
trein heeft gezeten, niets aan een conducteurs-uitrus
ting)
4. De grootte van het speelgoed moet In overeenstem
ming zijn met de leeftijd van het kind. Kleine(re)
kinderen hebben bijvoorbeeld grotere blokken, bouw
steentjes en autootjes nodig dan oudere. (Bovendien
zijn die minder gevaarlijk);
5. De hoeveelheid en verscheidenheid is bepalend voor
de mogelijkheden tot spelen. Voor het bouwen zijn
veel onderdelen nodig; voor het spelen met een pop
een verscheidenheid aan toebehoren.
6. Het materiaal waarvan het speelgoed is gemaakt,
moet in overeenstemming zijn met de leeftijd van het
kind en bovendien doelmatig voor dat speelgoed;
7. De sterkte moet zo groot zijn, dat het bestand is
tegen het „hardhandige" gebruik;
8. De kleur verhoogt de prikkel die van het speelgoed
uitgaat. Een al te bonte kleurschakering kan echter
bijvoorbeeld bij boetseren en bouwen storend zijn;
9. De vorm van speelgoed moet eenvoudig en vrij van
nodeloze tierelantijnen zijn. Grappige en groteske
vormen wekken vaak wel het enthousiasme van vol
wassenen op, maar het kind beleeft zijn omgeving
ernstig en niet als een karikatuur,
10. De constructie en de mechanisché uitvoering die
nen niet te ingewikkeld te zijn. In elk geval dienen zij
aangepast te zijn aan de leeftijd van het kind;
11. De veiligheid moet zijn aangepast, zowel aan de
leeftijd van het kind als aan het doel. Wanneer kinde
ren van verschillende leeftijden in één ruimte samen
spelen zijn bijzondere maatregelen noodzakelijk iMen
kan niet voorzichtig genoeg zijn);
12 Tenslotte mag er (moet er) een belangrijk gewicht
wordén toegekend aan de relatie tussen prijs en le
vensduur van speelgoed. Veelal is een duurder stuk
speelgoed duurzamer dan een goedkoop stukje prul
laria.
Als je 16 wordt en „Ge
zellig Thuis" in Utrecht
heeft daar lucht van ge
kregen dan ben je nog
niet jarig. Eerst krijg je als
meisje van nét 16 een brief
van mijnheer Coebergh.
die je a raison van 298.80
een medische encyclope
die tracht aan te smeren;
enkele dagen later valt er
een brief in de bus van
mevrouw Welxna, die Het
Complete Kookboek voor
de Goede Keuken (let op
de hoofdletters) In twee
uitvoeringen in de aanbie
ding heeft. De prijzen zijn
respectievelijk 44.50 of
ƒ54.50.
Ook In dit geval zitten er
twee „kadozegels" bij De
„nee"-zegel zit voor drie
kwart vastgeplakt en is
met de beste wil van de
wereld niet zonder bescha
diging los te peuteren. Dé
„ja'-zegel daarentegen
hangt er zo losjes en uitno
digend aan, dat het „ja
woord" vlot gegeven kan
worden.
Evenals de heer Coeberg
(waarover ik in de consu
mentenrubriek van 25 ok
tober schreef), vergast me
vrouw Welma de jeugdige
lezeres op uit het volle le
ven gegrepen proza Ge
achte mevrouw, schrijft
ze. Ik ken een gezin waar
vader en twee zoons het
liefst elke dag stamppot
eten. Stamppot met een
kuiltje, waarin een lepel
vette jus gegoten wordt
De maaltijd duurt nooit
langer dan tien minuten.
De keer dat moeder eens
iets anders op tafel zette,
bracht het drietal in op
perste verbazing, en als ze
niet zo'n honger hadden
(gehad), gouden ze het
voedsel geweigerd heb
ben. Sindsdien krijgen ze
wéér elke dag stamppot
Op deze manier keuvelt ze
onverstoord verder, soms
even weifelend als ze
vraagt of ze misschien niet
wat te hard van gtapel
loopt. (Nee hoor. me
vrouw, best gezellig zo'n
onderhoudend briefje -vl)
Maar nu ter zake Zoals
opgemerkt kost dit kook
boek 44.50 of 54 50
Voor dat tientje meer zit
er een „echte balacron-
band" met goudopdruk en
stofomslag om. Geen won
der dat er nog maar een
paar honderd fan deze
waardevolle exemplaren
in voorraad zijn. Mevrouw
Welma adviseert dan ook
niet te lang te wachten,
want de volgende luxe edi
tie zal tussen de 13 en
15 (precies weet ze het
niet, maar in het veen
kijkt men niet op een turf
je) meer gaan kosten.
Voorts haar zorg is
waarlijk niet gering
stopt ze er terloops nog
een extra bon bij Die is
voor „uw vriendin"
Ook voor haar geldt de
uitsmijter: Mocht u. als u
straks het boek acht da
gen op zicht hebt. vinden
dat Ik. Marijke Welma.
ook maar één woord over
dreven heb. straf me dan
Straf me door het boek op
mijn kosten terug te stu
ren en het geschenkje (de
„eeuwigdurende bood
schappénlijst") te he-
houden
Hoe verwijder ik een vlek
uit een kledingstuk dat
niet gewassen mag wor
den en hoe maak ik een
roestvrijstalen aanrecht-
blad schoon? Deze en vele
andere vragen worden be
antwoord in het vernieuw
de vlekkenboekje van de
Stichting Instituut voor
Hui&houdtechnisch Ad
vies (IVHA) in Den Haag.
Het vlekkenboekje be
staat uit drie delen: het
vlekkenboekje zelf. het
schoonhoud boekje en
(middenin) een overzicht
van vlekkenmiddelen. Al
les is alfabetisch opgeno
men, zodat het geheel erg
overzichtelijk is ge
worden.
Dit boekje lijkt me bijna
onmisbaar, niet alleen om
dat het veel nuttige infor
matie bevat, maar ook
omdat door een goede toe
passing van die wenken
L. van Nouhuys (fabrikant): Reclame moet eerlijk rijn.
Reclame mag mal lijn. Reclame moet niet infantiel rijn.
(Bijeengebracht door FHV/BBDO)
veel werk en ergernis
zelfs onherstelbare schade
kan worden
komen
voor-
Het boekje is te bestellen
door overmaking van
3.50 - 1.20 portokosten
op postgiro 33 89 44 van de
8tichting IVHA (beter be
kend misschien van het
groene zegel met het rand
schrift ..Goedgekeurd
door de Nederlandse Ver
eniging van Huisvrouwen)
in Den Haag.
