Z.-Afrika pakt stakende scholieren harder aan Kremlin De invloed van Amerika op de opvolging in het Argentijnse metro staking opgeschort Lissabon pakt radicalen aan Carver schiet niet veel op in Rhodesië Plankenkoortsmedicijn India en Bangladesj eens over Gangeswater 'Slechte elementen' in China aan de kaak Mijnwerkers in Tunesië staken GIRO 26655 Capucci morgen naar Italië Quebec en Parijs gaan nauwer samenwerken ZATERDAG 5 NOVEMBER 1977 BUITENLAND Trouw/Kwartet De Zuidafrikaanse regering heeft giiteren bepaald dat zwarte scholieren, die zonder geldige redenen langer dan vijf dagen van ichool weglbijven, van school zullen worden gestuurd. De maatregel die onmiddellijk van kacht wordt, is bedoeld om een eind te maken aan de schoolboycot van duizenden leerlinjen, die nu al bijna vijf maanden duurt. In het zwarte woonoord Soweto bij Johannesburg bleven deze week on geveer 27.000 middelbare scholieren en 50.000 leerlingen van lagere scho len weg van de examens aan het eind van het schooljaar. Deze jongeren zullen niet bevorderd worden naar het volgende leerjaar. hai de regering al geprobeerd de aoie te breken door de scholen rehtsstreeks onder controle van de rgering te stellen, maar dat had een jverechtse uitwerking. In sommige cholen deden leerlingen deze week ,'xamen onder politiebescherming, ;>mdat stakende scholieren probeer den de examens te verhinderen door Volgens ambtenaren van het minis- de scholen binnen te dringen en de terie van onderwijs boycotten in to- opgaven te verscheuren, taal rond 200.000 Afrikaanse scholie ren de lessen en de examens. De schoolstaking is gericht tegen het systeem van Bantoeonderwijs, da' volgens de scholieren en hun lerarei slechter is dan het blanke onderwij en bedoeld om hen op een onders chikte plaats in de Zuidafrikaarte samenleving te handhaven. Eerter Kernbrandstof De Zuidafrikaanse minister van bin nenlandse zaken. Connie Mulder heeft verklaard dat zijn land in staat is met een zelfontwikkelde methode om uranium te verrijken, op grote Gesprek met zwarte lfider Moezorewa SALISBURY (Reuter. IPI) De Britse veldmaarschalk Lord Carver, die door Londei naar Rhodesië is gestuurd om wat te praten met de verschillaide leiders, is er gisteren niet in geslaagd met de zwarte nationalistische leider Abel Moezorewa tot een akkoord te komen ove' een staakt-het-vuren in de Rhodesische oorlog. Carver is door Londen aangewezen als hoge commissaris, di? Rhodesië tijdens een overgangspiriode naar een zwart meerderheidslewind moet besturen. Het lukte hïm gisteren ook niet Moezorewa, die bekend staat als een van de genatigde zwar te leiders, te overtuigm dat Groot- Brittannië de beide mïitante leiders van het Patriottisch Tront, de met Moezorewa rivaliserende Robert Moegabe en Joshua Nkomo niet veel belangrijker vindt als gepsrekspart- ners. Waarnemers mrnen dat Moezo rewa wel het grootste deel van de zwarten in Rhodesië achter zich heeft, maar dat Nkcmo en Moegabe, die een guerrilla-leger achter zich hebben, de doorslag zullen geven in de onderhandelingen. Tijdens het gesprek tussen Moezore wa en Lord Carver hielden naar schatting 3000 zwarte aanhangers van Moezorewa eén betoging en zon gen nationalistische liederen. Na af loop van het gesprek zei Lord Carver dat hij en Moezorewa het over een breed scala van onderwerpen wel eens waren, waarop de zwarte leider zei dat ze nog een lange weg te gaan hadden wat betreft een eventueel itaakt-hetr vuren. Gevechten Het militaire hoofdkwartier in Salis- buy heeft gisteren bekend gemaakt dat de Rhodesische strijdkrachten de afgelopen paar dagen 37 zwarte guerrilla's hebben gedood. Sinds zondag zou het aantal gedode natio nalisten op 80 zijn gekomen. Een aantal van hen zou gedood zijn toen ze vanuit Mozambique de Rhodesi sche grens probeerden over te ste ken. Vanuit Mozambique en Zambia waren Rhodesische militairen onder vuur genomen, waarbij echter nie- man getroffen zou zijn. zo'zei de woordvoerder van het militaire hoofdkwartier. schaal kernbrandstof te produceren. Zuid-Afrika kan de brandstofvoor ziening van alle in de toekomst te bouwen kerncentrales garanderen, aldus de minister. De uitspraken van de minister zijn niet nieuw, maar waarnemers me nen dat Zuid-Afrika zich in vesnelde mate aan het voorbereiden is op een massaproductie van kernbrandstof. De noodzaak is volgens de Zuid afrikaanse regering ondermeer ont staan door de onzekerheid over een continue levering van verrijkt urani um door de Verenigde Staten. In het Amerikaanse Congres zijn inder daad stemmen opgegaan om de le vering van kernmateriaal en kern technologie aan Zuid-Afrika aan banden te leggen of helemaal te verbieden. Oorspronkelijk zou pas volgend jaar besloten worden of de Zuidafrikaan se verrijkingsmethode in aanmer king voor massaproductie zou komen. De minister zei dat Zuid-Afrik? slechts een vreedzaam gebruik van kernenergie voor ogen stond, maar de Zuidafrikaanse premier John Vor- ster heeft onlangs in een vraagge sprek met een Amerikaanse televi siemaatschappij gezegd dat Zuid-Af rika op zijn eigen tijd wel uitmaakte of het land de kernenergie vreed zaam of anderszins wenstte te ge bruiken. Zuid-Afrika heeft het ver drag tegen de spreiding van kernwa pens niet ondertekend. Mulder zei nog dat zijn land bereid is de ervaringen op het gebied van ker nenergie te delen met anderen „vre delievende naties". Behalve kern brandstof, aldus Mulder, kan het land tegenwoordig ook straaljagers, locomotieven, elektronisch reken- tuig, industriële apparatuur en ande re produkten leveren. LONDEN (Reuter) Artsen in Londen hebben een geneesmiddel gevonden tegen plankenkoorts. Het mist, volgens hun publicatie in het vakblad The Lancet, de nade len van de overigens voor de hand liggende tranquillizers, die de emo ties van de kunstenaar dempen en daarmee een aanslag kunnen doen op de artistieke hoogten die hij had kunnen bereiken. Maar het tot nog toe tegen hoge bloeddruk en storingen van het hartritme toegepaste oxpremolol, blijkt de zenuwen tot bedaren te brengen zonder dergelijke bijwer kingen. Het effect is wetenschap pelijk waterdicht vastgesteld in een experiment met 24 jonge be spelers van strijkinstrumenten die beroepsmusicus wilden worden. Zij speelden op twee dagen voor in de Londense Wigmore Concert Hall, waarbij de ene dag de ene helft oxpremolol kreeg en de ande re dag de andere helft. Wie wal kreeg, wist op dat moment nie mand, omdat de andere helft pillen kreeg die uiterlijk niet van het onderzochte middel waren te on derscheiden. Volgens de juryleden waren de muzikale prestaties van de mensen die oxprenolol hadden gekregen, duidelijk beter. Juist de spelers die zonder het middel vrij laag scoor den, hadden er duidelijk baat bij. De onderzoekers hadden het expe riment speciaal met strijkers opge zet omdat de kwaliteit van hun vibrato het meest onder zenuwach tigheid lijdt. Inderdaad bleek dit aspect van hun spel door het mid del het meest te verbeteren. BUENOS AIRES (AFP, Reuter) Na een staking van bijna een week zijn de werknemers van de metro in de Argentijnse hoofdstad Buenos Aires weer aan het werk gegaan, nadat de directie had besloten een salarisverhoging van 43 procent toe te kennen. Een man, die volgens een officiële verklaring de spoorwegarbeiders „zou hebben aangespoord tot sta ken." is door militairen doodgescho ten. Bij een spoorwegstation in een buitenwijk van Buenos Aires ont ploften drie bommen, maar niemand liep daarbij verwondingen op. Het personeel van de Argentijnse spoorwegen, dat donderdag beloofde 72 uur te wachten met acties, om door Jan Halkes LISSABON De politie van het Portugese Beja, heeft bi) verrassing twaalf leden en sympathisanten van de links-radicale Democratische Eenheidspartij (UDP) gevangen gezet. De reden van de arrestatie is een ordeverstoring tijdens een verkiezings bijeenkomst in Bejt meer dan een jaar geleden. De actie tegen de UDP houdt moge lijk verband met de herbezetting van een vijftal landgoederen in het Beja- district vorige week zaterdag. Onge veer twintig mensen verden gewond toen de republikeinse garde verhin derde dat de arbeidtrs van het land- bouwcollectief „Bloim van de Alen- tejo" de oogst binnen haalden op een landgoed dat 10 oktober terug gege ven was aan de 'roegere eigenaar van het landbouwbedrijf. TUNIS (AFP) De ongeveer 13.000 arbeiders in de fosfaatmijnen in het zuidwesten van Tunesië en bij de exportvérwerking in Sfax, zijn in staking gegaan om salarisverhoging en verbetering van de omstandighe den waaronder zij werken, te eisen. Volgens het Tunesische dagblad „Assabah" heeft de staking eerste in de fosfaatmijnen sinds Tunesië's onafhankelijkheid de steun van de algemene bond van Tunesische arbeiders. Volgens het ministerie van economische zaken in Tunis ko men de eisen van de mijnwerkers neer op een loonsverhoging van 30 procent. DACOSTASTR 88 AMSTERDAM Zes landarbeiders werden gearres teerd, en na een demonstratie van ongeveer 1000 mensen weer vrijgela ten in afwachting van hun proces. Ook twee andere landbouwcollectie- ven gingen tot herbezetting over maar het politieoptreden leidde daar niet tot incidenten. De landarbeiders zijn van mening dat de oogst die nu in handen van de republikeinse gar de is aan hen toebehoort. De teruggekeerde grootgrondbezit ters wordt verweten de oogst te laten verkommeren, onder andere door niet voldoende personeel in dienst te nemen om het land te bewerken. Vermoedelijk wordt de UDP nu ge zien als de aanstichter van de onge regeldheden omdat deze partij de zich radicaliserende beweging onder de landarbeiders van harte steunt. De UDP heeft overigens maar één BANGKOK (AP) - Bij hevige ge vechten deze week in het noord oosten van Birma zijn honderden mensen om het leven gekomen. Dit is in diplomatieke kringen in Thai land verklaart. De gevechten speel den zich af tussen opstandelingen en regeringstroepen. Een aanval van de linkse rebellen verraste de Birme se autoriteiten volkomen. Volgens officiële schattingen zijn 500 opstan delingen en 126 soldaten omgeko men bij de vijandelijkheden. zetel in het parlement en is in het landbouwgebied niet bijzonder sterk. Op het „tweede congres van de landhervorming" twee weken ge leden kwam het tot een felle discus sie tussen de communistische PCP en radicale arbeiders. De meerder heid was echter geen voorstander van harde actie op dit moment. De positie van de communisten ln de onderhandelingen over het regeerak koord zou door illegale acties ernstig worden verzwakt. fye/ifl/wotjU' /usoonfafnet? Als u de winlerechildet vraagt om zijdeglans, bent u in elk geval schitterend uit. Laat kómen die vakman. En pak de gulle premie van 30 gulden. Per man! Per dag! Uw schilder regelt de aanvraag vooru. PEKING, TOKIO (UPI, AP) Twee mannen, veroordeeld we gens anti-revolutionaire activi teiten, worden in de Chinese stad Tsjang-Sa op een vrachtau to rondgereden. Op het span doek op de auto staat: Sla de anti-elementen die moeilijkhe den maken en die spoorweg transporten beroven. De borden om de nekken van de twee onge- lukkigen vermelden „Dief, ver oordeeld tot drie jaar dwangar beid" en „slecht element". In middels hebben Chinezen in Tokio meegedeeld dat de berich ten uit China over massale te rechtstellingen van politieke ge vangenen „nergens op slaan". „In China worden mensen niet terechtgesteld maar opgevoed, overeenkomstig de leer van wij len partijvoorzitter Mao Tsc- toeng," aldus althans de Chi nezen. hel Bedrijfschap I Schildersbedrijf te Rijswijk (ZH). EG wil particulieren ook toezicht laten houden op „Helsinki" BELGRADO (DPA) De negen landen van de Europese Gemeen schap hebben gisteren op de toet singsconferentie in Belgrado samen met vijf andere landen, waaronder de Verenigde Staten, voorgesteld, naast de regeringen ook nadrukke lijk particulieren en particuliere or ganisaties het recht toe te kennen, toezicht te houden op naleving van de besluiten van Helsinki. Naar in het voorstel gezegd wordt, behoort hier ook het recht toe, ge vallen te signaleren, waarin die be sluiten geen recht gedaan wordt. In een toelichting voor de pers ver wees de Belgische vertegenwoordi ger naar de strafrechtelijke vervol ging van leden van het „Helslnkl- Comité" in de Sowjet-Unle en de ondertekenaars van het burgerrech tencharter „Charta 77" in Praag. zodoende de autoriteiten de gelegen heid te geven te onderhandelen, heb ben een voorstel tot een loonsverho ging van 34 tot 43 procent verwor pen. Zij eisen een loonsverhoging van 80 tot 100 procent. De minister van economische zaken, Martinez de Hoz, waarschuwde na een onder houd met president Videla de sta kers dat zij niet hoefden te verwach ten meer opslag te krijgen dan 40 procent. De militaire regering heeft een brief geschreven naar de staats ondernemingen waarin zij de leiding verbieden meer loonsverhoging toe te staan dan 40 procent. In het kader van „de wet op de veiligheid" dreigt zij met strenge maatregelen tegen stakers, zoals een maximum gevan genisstraf van 10 Jaar. Het mini mumloon ln de openbare sector be draagt momenteel ongeveer 150 gul den per maand. TEL AVIV. VATICAANSTAD (UPI, AFP. Reuter) Israël zal de Grieks- katholieke aartsbisschop Hilaron Capucci morgen vrijlaten. Van de gevangenis van Ramle, 32 km van Tel Aviv, zal hij rechtstreeks naar het vliegveld Ben-Goerion worden overgebracht voor de vlucht naar Rome. Na een begroeting door vertegen woordigers van paus Paulus zal de aartsbisschop in een kliniek worden opgenomen. Na hongerstakingen verloor hij 36 kg aan gewicht en weegt hij nog slechts 50 kg. De 55-jarige in Syrië geboren mgr. Capucci heeft bijna drie jaar uitge zeten van de gevangenisstraf van 12 jaar waartoe hij veroordeeld was wegens het smokkelen van wapens en explosleven voor de Palestijnse guerrillabeweging El Fatach. Akkoord vandaag ondertekend NEW DELHI (Reuter, UPI) India en Bangladesj zullen van daag een akkoord over de verdeling van het water van de Ganges ondertekenen. Hiermee moet een eind gemaakt worden aan vaak ingewikkelde en harde onderhandelingen tussen beide landen. India heeft aan zijn kant van de grens de omstreden Farakka-dam gebouwd ter bevloeiing van land bouwgebieden, en om de deerlijk verzilte havenstad Calcutta van zoet water te voorzien. Sinds het bestaan van Bangladesj (1971) bestaan er moeilijkheden over dit project. Bangladesj is niet ten onrechte be vreesd dat de landbouw in grote de len van het land in grote moeilijkhe den komt als er te weinig water via de Ganges (en vooral het vruchtbare slib) in de Gangesdelta aankomt. In deze delta bestaat er een gevoelig evenwicht tussen overstroming en droogvalling, hetgeen tot grote vruchtbaarheid van de grond leidt. Verstoring van dit evenwicht kan desastreuse gevolgen hebben van de Bengaalse landbouw. Bangladesj had de zaak bij de Vere nigde Naties aanhangig gemaakt, maar volgens regeringskringen kwam men ln september van dit jaar met India tot een akkoord dat nu vandaag ondertekend gaat worden. Details van de overeenkomst zijn niet vrijgegeven, maar goedlngelicli te-kringen zeiden gisteren dat de overeenkomst vijf jaar zou gelden en dat er afspraken gemaakt zouden zijn over verschillende tijden dat de dam in werking zou treden, zodat zowel India als Bangladesj tijdens de voor het betrokken land noodzake lijke periodes genoeg water zouden hebben. PARIJS (UPI, Reuter» De pre miers van Frankrijk en de Cana dese provincie Quebec zullen minstens eens per jaar elkaar ont moeten om te komen tot nauwere politieke en economische samen werking. Dit is in een gezamenlijk communique aan het slot van een driedaags bezoek van de premier van Quebec, Rene Levesqaue, aan Frankrijk meegedeeld. De ontmoetingen zullen beurte lings in Fankrijk en Quebec plaatsvinden. De premiers zullen vergezeld worden door de minis ters die het meest bij het overleg zijn betrokken. Frankrijk en Quebec kwamen voorts overeen de publikatie van Franse en Quebecse boeken in eikaars land aan te moedigen, een nieuw akkoord voor de verkoop van koper aan Frankrijk te for muleren, programma's voor de uitwisseling van jongeren op te stellen en ambtenaren uit te wis selen om te komen tot beter we derzijds begrip. de machtsstrijd, maar zodra de opvolging gaat spelen, komt die vraag wel aan de orde. Kan het westen de zaken naar zijn hand zetten? Misrekeningen Die vraag werd opgeworpen door een be leidsmedewerker van buitenlandse zaken, Sidney Ploss, die in een panel over Kremli- nologie zat op een recente conferentie in Washington. Hij herinnerde aan de stap pen van de Verenigde 8taten die bijdroe gen aan de val van Chroestsjew en sprak over andere misrekeningen in het Ameri kaanse beleid. Die misrekeningen ontston den volgens hem doordat de tekenen van de machtsstrijd in het Kremlin niet wer den verstaan in Washington. De betrekkingen met Moskou kunnen niet redelijk worden „gepland" volgens hem. als niet in aanmerking wordt genomen de manier waarop de westerse politiek de strijd in het Kremlin beïnvloedt Hij stelde voor een studie te maken voor de Ameri kaanse leiders, hoe hun beslissingen te maken hebben met de ontwikkelingen bin nen het Kremlin. Het ls zeker een studie waarvan Carter plezier kan hebben als hij zich bezig gaat houden met het probleem van de opvolging van Breznjew en met de politiek die de Verenigde Staten moeten volgen als het bewind na Breznjew vorm begint te krijgen Zij die voor en tegen Shulman zijn. hebben dan iets meer in handen om hun meningeh of vooroorde len te verdedigen. door Victor Zorza Over het aftreden van de Sovjetrus sische partijleider en president Lee- nid Breznjew is lange tijd officieil niet gepraat. Zo langzamerhaid echter duikt het onderwerp op in redevoeringen en verklaringen. E' is een stijgende belangstelling voorde vraag wat er zal gebeuren na Breznjew. Het gevoel leeft dat de politiek vm de Sowjet-Unie dan op een kruispunt k(mt en het geloof bestaat dat de Verenigde itaten zullen proberen de ontwikkelinger in de Sovjet-Unie te „sturen" op de maiier die haar uitkomt. Alles wat er aan de hand is op helhoogste niveau in de Sowjet-Unie is bsproken voor een commissie van het Amrikaanse congres door Marshall Shullman Hij is de adviseur voor Sowjet-zaken va? minister van buitenlandse zaken Cyrus fance. Hij gelooft dat in de Sowjet-Unie en andere generatie op de drempel van de macht staat, hoewel die niet onmiddilijk na het vertrek van Breznjew naar voen zou hoe ven treden. Na hem zou er erst nog een „overgangsregering" kunnn komen. Maar. aldus Shullman, het isluidelijk dat de opkomende generatie de*ouwtjes van de macht binnen afzienbare ijd in handen zal hebben, en daar moetenJrtj klaar voor zijn. De opvolgingszaak vormde maar een klein deel van de verklaring van Shulmann, die de meest omvattende samenvatting was van de gezichtspunten van de Verenigde Staten ten aanzien van de Sowjet-Unie, sinds president Jimmy Carter aan de macht kwam. Maar het is een zeer belang rijk onderwerp, en in een gesprek legde Shullman onlangs uit wat er allemaal mee samenhangt. Hij gelooft dat er twee tegengestelde ont wikkelingen zijn in wat hij noemt het „drama" van het politieke leven in de Sowjet-Unie. De ene tendens gaat in de richting van de orthodoxie, de andere naar aanpassing. Dat blijkt niet alleen uit het bestaan van verschillende vleugels, maar soms ook uit verhalen van personen, waar uit het „trekken en duwen" in de politieke top in de Sowjet-Unie blijkt. Er is een sterk nationalistische groep die de isolering, het alleen staan van de Sowjet-Unie voorstaat, die een autarkische, zelfvoorzienende eco nomie wil. Zij vindt haar oorsprong ln eeuwen van centralistisch, bureaucratisch bestuur onder de tsaren. Maar ook toen was er een strijd tussen de „slavofielen" en de „westerlingen", vol gens Vance's adviseur. Op het ogenblik is een gelijksoortige strijd bezig, waarbij de opkomende generatie geneigd is meer over de grenzen te kijken. De mensen in de leeftijdsgroep tussen 40 en 55 jaar zijn technisch goed opgeleid, zeer bekwaam, en zijn te vergelijken met soortgelijke groe pen in het westen. Deze tekening geldt veel minder voor de huidige lichting Sowjet- leiders. De belangrijkste taak die de „nieu welingen" voor zich zien, is de verbetering van de economische opbouw van het land. Zij kijken naar westerse modellen om de Sowjet-Unie te moderniseren. In het verleden Shulman graaft in het verleden om in de toekomst te kunnen kijken. Hij herinnert eraan dat Chroestsjew destijds poogde de economie te moderniseren maar ontdekte dat het verzet te groot was. Ook de econo mische hervormingen van 1965 van pre mier Alexei Kosygin werden teniet gedaan door de bureaucraten, door orthodoxe par tijleiders die geen nieuwe wegen wilden inslaan en vreesden dat er een einde zou komen aan hun carrière - mogelijkheden. Aan de andere kant „is het duidelijk dat de Sowjet-economen zien wat er gedaan moet worden", dat zij dat in het verleden wisten, maar ook nu weten. De sterke centralisatie van de politieke beslissingsmacht is deels verantwoordelijk voor de lage produktlvi- teit in de Sowjet-Unie en voor het feit dat het land op technologisch gebied achter loopt bij het westen. Maar dat betekent niet dat het nieuwe leiderschap als van zelfsprekend de teugels zal vieren. „We weten niet wat ze zullen doen", of ze stap pen vooruit maken met een modernisering naar westers model of terug gaan naar nationalisme en orthodoxie. Waar Shulman zich bezorgd over maakt is dat, als er mensen in de Sowjet-Unie aan de macht komen die vóóruit willen, zij die weg niet afgesloten zullen vinden door het westen. Als zij de nadruk willen leggen op economsiche modernisering zal het voor uitzicht om moderne technologie van de Verenigde 8taten te kunnen kopen een belangrijk punt zijn. Als zij de Sowjet-Unle meer willen doen opgaan in de wereldeco nomie en de wereldgemeenschap „zullen we de deur niet voor hun gezicht moeten dichtslaan". Critici van Shulman vinden dat hij Mos kou tegemoet wil komen, zonder te weten wat ervoor terugkomt. Zij houden vol dat rond de opvolging van Breznjew zoveel twijfels bestaan en dat het verloop van de strijd om het leiderschap zo onzeker is dat het te dol is het beleid van Washington te laten afhangen van mogelijke ontwikke lingen in Moskou. Shulman zegt niet dat het westen zich zou moeten bemoeien met

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Nieuwe Leidsche Courant | 1977 | | pagina 7