Werkloze mannen
hebben vaak moeite
met hun 'vrije tijd'
AUTOBIOGRAFIE
Amerikaanse vinding
Ellipsband helpt
zuinig te rijden
Investeringsslapte kostte 300.000 arbeidsplaatsen
Daihatsu
komt met
driecilinder
Kaart voor wintersporters
Kenteken in
autoruit middel
tegen diefstal
Ministerie brengt rapport uit:
Vrijkomen damp
leidt tot sluiting
van schoolgebouw
Plan: 'raadslieden'
voor patiënten
Drs. H. M. Franssen
tijdelijk
burgemeester
gemeente Smilde
Kistruzie
beslecht
DONDERDAG 3 NOVEMBER 1977
BINNENLAND
Trouw/Kwartet P 6 - H 11 - S 15
De grootste Amerikaanse bandenfabriek Goodyear heeft een
band met bolle wangen geconstrueerd, die een besparing van
drie tot zes procent op het benzineverbruik van auto's mogelijk
maakt. De band is een verdere ontwikkeling van de radiaalband,
welke vergeleken met vroegere diagonaalbanden ook al in be
langrijke mate tot zuinigheid met benzine bijdroeg.
De Amerikaanse automobielindus
trie, die van overheidswege gesteld is
voor van jaar tot jaar zwaardere op
gaven om zuiniger wagens te bou
wen. verlangt "an alle leveranciers
van onderdelen en materialen zo
gunstig mogelijke produkteigen-
schappen om aan die opgaven te
voldoen. Met de nieuwe modeljaar-
gang 1978 is in één op de vier Ameri
kaanse auto's al een ruimtebespa-
rend reservewiel aangebracht. Dit is
voorzien van lichtgewicht banden,
die een korte levensduur hebben en
alleen in aanmerking komen om bij
bandenpech naar de eerstvolgende
serviceplaats te rijden.
Maar ook de vier banden om de
wielen moeten volgens de autofa-
brieken zo licht mogelijk zijn, zonder
afbreuk te doen aan de vitale rijei-
genschappen van veiligheid en com
fort. De Amerikaanse rubbercon
cerns Firestone, Goodrich, Good
year en Uniroyal hebben daarvoor
elk nieuwe ontwerpen in studie.
Eén van de meest voor de hand lig
gende mogelijkheden om, afgezien
van het bandengewicht, door middel
van de band bij te dragen tot een
lager benzineverbruik is de band
hard oppompen. Hoe harder een
band wordt opgepompt, hoe minder
rolweerstand dat oplevert: men zou
om dezelfde reden ook extra dunne
banden kunnen monteren. De motor
moet namelijk met zijn brandstof
behalve overbrengingsweerstanden
twee factoren overwinnen: de lucht
en de rolweerstand.
Maar te hard opgepompte banden
geven evenals te dunne banden min-
Het Japanse automerk Daihatsu,
dat dit jaar reeds op de Personenau-
to-RAI in februari verscheen en ko
mend voorjaar in Nederland ge
ïmporteerd zal worden, is deze week,
op de Tokio Motorshow verschenen
met een compacte auto, die als bij
zonderheid een driecilinder motor
heeft. Het nieuwe Daihatsu-model
Charade is een voorwielaandrijver
van nog geen 3,50 meter lengte,
maar niettemin met vier zijportie
ren en een achterklep als „vijfde
deur". Dat de motor een driecilinder
is. mag zeer uitzonderlijk worden
geacht, omdat het hier om een nor
male viertaktmotor gaat. In het ver
leden brachten merken als DKW en
Saab driecilinder tweetaktmotoren
uit, die constructief gemakkelijker
te realiseren zijn. Om ondanks het
„ontbreken van de vierde cilinder"
een goede motorloop te waarborgen,
heeft Daihatsu naar het voorbeeld
van Mitsubishi gebruik gemaatk
van balansassen. De motor, die 900
cc inhoud heeft en 55 DIN-pk vermo
gen levert, zou zeer zuinig zijn.
De prijs van de Daihatsu Charade
zal volgend jaar nog geen twaalfdui
zend gulden bedragen.
Siccode Jong
der greep op de weg en bovendien is
een band onder hoge druk zeer on
comfortabel. Verder zijn radiaalban-
den juist om de levensduur van het
rubber en karkas te verlengen afge
stemd op lage druk: doorgaans tot
twee atmosfeer.
Nu heeft Goodyear het met de nieu
we Elliptic-band zo genoemd van
wege de ellipsvorm mogelijk ge
maakt de druk met 0.6 tot 0.9 atmos
feer te verhogen, zonder afbreuk te
doen aan de normale rijeigenschap-
pen van een radiaalband. Dat er bij
na anderhalf keer zoveel luchtdruk
in gepompt mag worden, scheelt bij
een snelheid van 80 km per uur drie
tot vier procent in het benzinever
bruik en bij 50 km per uur stads-
ritten dus zes procent. Dit is geme
ten tijdens een officiële presentatie
van Goodyear, ten overstaan van de
Amerikaanse Auto Club USAC.
De vergelijking wordt dan gemaakt
met radiaalbanden, want met de
Amerikaanse diagonaalband scheelt
het in verbruik dertien procent. De
radiaalband, door de bandenfabri
kanten in de Verenigde Staten gein-
troduceerd onder druk van concur
rentie van de Franse Michelin, is
sinds dit jaar aan de winnende hand:
meer dan de helft dan de Ameri
kaanse auto's rijdt nu op radiaal
banden.
Tijdens de oliecrisis heeft Michelin
kunnen aantonen, dat zijn banden
met staalgordels een besparing op
het benzineverbruik van rond tien
procent opleverden. De Franse fa
briek, die nu tevens twee produktie-
bedrijven in Amerika heeft, kreeg
toestemming dit feit in advertenties
te gebruiken.
Wielen
Een probleem, dat Michelin ook met
de voor superieure rijeigenschappen
ontworpen lage TRX-band in Euro
pa heeft en dat eveneens voor hoge-
drukbanden blijkt te gelden, is dat
hiervoor speciale wielen vereist zijn.
De autofabrikanten moeten bereid
zijn om dergelijke wielen te monte
ren, anders maakt noch de Michelin
TRX noch de Goodyear Elliptic een
schijn van kans. In Europa bieden
Fiat en Ford nu echter de speciale
Michelin-band tegen bijbetaling
aan.
Goodyear heeft de verwachting uit
gesproken, dat binnen een jaar bij
de introductie van de 1979-modellen
door de Amerikaanse auto-industrie
ook de Elliptic-band voor „eerste
montage" geleverd zal worden. Een
bijkomstig voordeel van deze band
is, aldus Goodyear, dat er meer mo
gelijkheden met het profiel voor het
loopvlak zijn, zodat met name de
grip op nat wegdek kan worden ver
beterd, zonder concessies te doen
aan de levensduur van dat profiel.
De Elliptic-band heeft een stalen
gordel en zou met een nieuwe textiel-
vezel van Du Pont de Nemours het
volgens Du Pont vijf keer zo sterke
Kevlar een nog gunstiger rolweer
stand krijgen en nog comfortabeler
worden. Maar omtrent de toepassing
van dit materiaal doet geen van de
Amerikaanse bandenfabrieken ver
der mededelingen.
Links de normale radiaalband, rechts de benzinebesparende Good
year Elliptic, die om iets grotere en speciale velgen vraagt.
Een kaart, die wintersporters zal aanspreken. De
Duitse autoclub ADAC, die zich ergert aan de
sterke verschillen tussen de benzineprijzen in de
Duitse bondsrepubliek, heeft de pompstations
geklassificeerd. Dit is in kaart gebracht met
zwarte driehoekjes voor pompen met 97 pfennig
per liter super of een hogere prijs, zwarte rondjes
voor prijzen tussen 94 en 97 pfennig en open
Door het kentekennummer van de
auto onuitwisbaar op de ruiten aan
te brengen, worden auto's minder
aantrekkelijk voor dieven. Dat is
het principe van een vinding, die
zeefdrukker G. J. van der Veen te
IJmuiden deed. Hij kreeg daarmee
zeer positieve reacties van ANWB,
Consumentenbond, politie-autori-
teiten en de Rijksdienst voor het.
Wegverkeer.
Ondanks de invoering van het ken
tekenbewijs Deel III, dat achter de
voorruit geplakt wordt, worden jaar
lijks in Nederland meer dan tiendui
zend auto's gestolen. De dieven ver
vangen meestal de nummerplaten
en vervalsen het „derde deel", wan
neer ze de auto verkopen in binnen-
of buitenland. Vaak treft de politie
ook auto's zonder nummerplaten
aan, waarvan het moeilijk is de eige
naar te achterhalen. In deze geval
len kan het op de ruiten zichtbare
kenteken de plannen van de dieven
doorkruisen of is het bij joyriding
mogelijk de auto weer snel terug te
bezorgen bij de in de kentekenregis
tratie opgenomen eigenaar.
Het aloude zeefdruksysteem met
een speciale etspasta, die in de ruit
doordringt, maakt het mogelijk het
kentekennummer klein in alle rui
ten aan te brengen: men mag im-
driehoekjes voor prijzen beneden 94 pfennig.
Verder zijn de dertig genummerde afslagen van
de autobanen opgenomen om nog voordeliger uit
te zijn: vlak bij die afslagen zijn namelijk de
goedkoopste tankstations te vinden. In het alge
meen geldt dat benzine uit pompen langs de
autobanen duurder is dan bij stations langs ge
wone Duitse wegen.
Het „brandmerken" van de ruit, middels een zeefdrukprocédé: een
Nederlandse vinding tegen autodiefstal.
mers gevoeglijk aannemen, dat die
ven niet alle ruiten van een auto
willen vervangen, omdat ze daarmee
al bij de glasleverancier in de gaten
lopen.
De heer Van der Veen heeft zijn
vinding overgebracht naar de onder
neming Pre-Sec in Blaricum en in
Amerika is te Houston een bedrijf
onder de naam Pre-Sec gevestigd
om het systeem daar aan de man te
brengen. Het werkt zeer eenvoudig.
Men besteld op zijn kentekennum
mer een in een plastic raam gevat
stukje nylon, dat behandeld is met
Van een onzer verslaggevers
ROTTERDAM In 1970 bedroeg het totaal van alle investerin
gen 17 procent van het nationaal inkomen, in 1976 was het
door structurele en conjuncturele oorzaken gedaald tot 12 pro
cent. Door dit teruglopen van de „investeringsquote" zijn zo'n
300.000 arbeidsplaatsen minder ontstaan dan bij een ongewijzig
de investeringsbereidheid het geval zou zijn geweest.
Dr J. R M. van den Brink, lid van de
raad van bestuur van de AMRO
Bank hield deze berekening voor aan
een gehoor, bestaande uit leden van
de Economische Faculteitsver
eniging Rotterdam. Oorzaak van
deze teleurstellende ontwikkeling is,
aldus de topbankier, de zeer sterke
toeneming van de economische risi
co's in Nederland. Die maakt dat de
ondernemer de verantwoordelijk
heid voor nieuwe investeringen in
steeds minder gevallen kan aanvaar
den. Nederland is er onvoldoende op
uit gqweest. meende dr Van den
Brink om een tegenwicht te vormen
tegen de vooral na 1973 snel toegeno
men economische risico's. „Eerder
werd een beleid gevoerd dat het on
dernemen in Nederland extra be
moeilijkte."
Volgens Van den Brink is de situatie
internationaal gezien thans zo dat
ons land aan de kop, of minstens aan
de kant staat van hen die de zwaar
ste lasten op hun bedrijfsleven leg
gen. In dit verband noemde hij za
ken als de arbeidsinkomensquoten,
de belastingdruk, de hoogte van de
sociale premies, het minimumloon,
ziektecijfers, energieprijzen voor de
industrie, etc.
Oorzaak van dit alles is naar de Bezinning
mening van de AMRO-bestuurder
het onvoldoende onderkennen van
de eigen karakteristiek van de post-
kapitalistlsche markteconomie.
Vooral in de wereld van de politiek
en de vakbeweging zou dit gebrek
aan inzicht optreden. De huidige
hardnekkige werkloosheid wordt
dan ook niet veroorzaakt door ons
economisch mengstelsel maar door
dat onvoldoende onderkennen, be
toogde dr. Van den Brink. Ons
mengstelsel is steeds stroever en on
bevredigender gaan functioneren en
de hardnekkige structuur)-
werkloosheid is naar verhouding dan
ook veel groter dan bijvoorbeeld in
de Bondsrepubliek.
Verwijzend naar zijn 35 jaar geleden
verschenen dissertatie „Maatschap
pijstructuur en werkgelegenheid"
stelde de heer Van den Brink vast
dat de remedie voor de zeer ernstige
structuurwerkloosheid andermaal
gezocht moet worden in bezinning
op de maatschappijstructuur. Het
grote probleem hierbij zal zijn hoe de
maatschappij kan worden veran-
Van onze parlementsredactie
DEN HAAG Mannen die werkloos worden of met pensioen
gaan weten doorgaans hun „vrije tijd" maar moeilijk te beste
den. Door hun eenzijdige opvoeding tot kostwinner zijn ze bij
verlies van hun arbeidsplaats veel kwetsbaarder dan vrouwen,
die hun beroepsarbeid veel meer combineren met de zorg voor
huishouding en gezin. Als zij werkloos worden kunnen ze daar
veel gemakkelijker op terugvallen.
een filmemulsie, waarin het num
mer blijft uitgespaard. Hier wordt
volgens de zeefdrukmethode op de
ruit een etspasta overheen ge
smeerd, men verwijdert het „zeefje"
en na een minuut wordt met een
natte doek de opgedroogde pasta
weggeveegd. Het kentekennummer
staat dan in de ruit. Dit kan op alle
ruiten herhaald worden.
Het „tatoeëren" van de ruiten kost
37,50 gulden. Inlichtingen verstrekt
Pre-Sec, Postbus 22 te Blaricum.
derd in de richting van meer ruimte
voor het dragen van zelfverantwoor
delijkheid. Die ruimte dient voldoen
de te zijn om de economische onder
bouw van onze welvaartstaat, de
markteconomie, weer bevredigend
te laten functioneren. „Nederland
zal moeten begrijpen dat de econo
mische onderbouw de sociale en cul
turele bovenbouw moet dragen. Om
een maatschappij te kunnen bouwen
waarmee zoveel mogelijk Nederlan
ders op de langere duur vrede kun
nen hebben zal men de levenswetten
van de markteconomie weer moeten
eerbiedigen. In een land als Neder
land is het namelijk niet mogelijk de
markteconomie door een wezenlijk
ander stelsel te vervangen zonder
een drastische verlaging van de le
vensstandaard." zei Van den Brink.
Een en ander blijkt uit het rapport
„een wijk tijd", dat het Sociaal Cul
tureel Planbureau van het ministerie
van CRM gisteren heeft uitgebracht.
Dit rapport geeft een overzicht van
hoe in een bepaalde week van okto
ber 1975 verschillende categorieën
Nederlanders hun tijd indeelden.
Niet alleen kunnen werkloze man
nen vaak niet met hun vrije tijd
omgaan, ze mogen het ook niet altijd
zoals ze dat willen, blijkt uit het
rapport. In sommige gevallen staat
de werkloosheidsbestrijding daarom
de welzijnsbevordering in de weg.
Zo mogen werklozen of arbeidsonge
schikten zich bijvoorbeeld niet één
vaste dag in de week nuttig maken
voor een bepaalde vereniging of in
stelling. Weliswaar worden er voor
hen zo hier en daar recreatieve en
educatieve voorzieningen gescha
pen, maar het onderzoek wijst uit
dat ze nou juist daar weinig behoefte
aan hebben. Wel werken mannen
Van een onzer verslaggevers
MAASTRICHT Het gebouw van
het woonwagencentrum Vinkenslag
in Maastricht is gisteren door het
bestuur om gezondheidsredenen ge
sloten. Ooizaak was prikkelende
formaldehydedamp uit de in het ge
bouw toegepaste spaanplaat.
In het gebouw is een school voor 90
kinderen gevestigd, voor wie nog
geen oplossing is gevonden. De acht
staffunctionarissen van het cen
trum zullen hun werkzaamheden
waarschijnlijk in woonwagens
voortzetten.
Formaldehyde is een van de be
standdelen van de kunsthars waar
mee de vezels van sommige soorten
spaanplaat aan elkaar gekit worden.
Met deze platen is in de bouw al lang
op grote schaal gewerkt. Incidenteel
zijn er de laatste tijd meer klachten
geweest over vrijkomen van formal-
dehyderesten. Voor de chemische
industrie geldt een maximaal toege
laten concentratie van 3 milligram
per kubieke meter lucht bij bloot
stelling gedurende acht uur per dag.
Voor mensen met ademhalings
klachten en voor kinderen kan dat
nog te veel zijn.
UTRECHT (ANP) Bestudeerd
wordt of er in psychiatrische institu
ten „raadslieden" moeten worden
aangesteld die patiënten met raad
en daad zouden kunnen bijstaan. De
raadslieden zouden kunnen helpen
bij het aanhangig maken van klach
ten bij instanties buiten de instel
ling en ze zouden ook kunnen be
middelen binnen de instelling. Ook
zouden ze de patiënten kunnen hel
pen bij het oplossen van problemen
en conflicten als echtscheiding, be
houd van eigen huisvesting en der
gelijke.
Voorzitter J. L. van Hasselt van de
sectie psychiatrische instituten van
de nationale ziekenhuisraad zei in
Utrecht op de ledenvergadering van
de sectie dat ook bekeken wordt of
de patiëntenraden binnen de Insti
tuten een grotere rol kunnen spelen.
Van een onzer verslaggevers
SMILDE Drs. H. M. Franssen te
Assen oud-lid van de Tweede Ka
mer voor de PvdA wordt waarne
mend burgemeester van Smilde. De
huidige burgemeester, de heer P. de
Noord, is per 16 november benoemd
tot burgemeester van Beilen. Het
werk In Smilde, met name door de
problematiek rond de Zuidmolukse
gemeenschap in Bovensmllde. werd
te veelomvattend voor de twee wet
houders. Volgens de heer Franssen
Is er in het gesprek over zijn tijdelij
ke benoeming (waarschijnlijk drie
vier maanden) niet speciaal over de
Zuidmolukse problematiek gespro
ken „Ik zal er natuurlijk wel mee te
maken krijgen, maar ik ben er niet
speciaal mee belast. Het is de bedoe
ling dat ik gewoon burgemeester
ben in alle zaken gedurende die paar
maanden."
ZIJPE Het vijfjarige meisje C.
van den Berg uit het Noordholland
se Zijpe is bij een verkeersongeluk
bij het ouderlijke huis om het leven
gekomen Zij fietste vanaf het woon
erf de weg op en werd door een auto
gegrepen
zonder „werk" veel mee in de huls
houding.
Meer vrije tijd
Uit het rapport blijkt ook dat de
werkende man in Nederland in de
loop der jaren wat meer vrije tijd
gekregen heeft In 1935 werd name
lijk ook een onderzoek naar de tijds
indeling van de week gehouden,
doch toen alleen onder werkende
mannen. Ze bleken toen 55 uur per
week te werken tegen 44 uur nu; hun
vrije tijd liep op van 41 yur naar 48
uur. Ook zijn ze langer gaan eten en
slapen.
Vrouwen en mannen die een werk
kring buitenshuis hebben gaan ook
in hun vrije tijd meer uit, blijkt uit
het onderzoek. Huisvrouwen heb
ben de neiging meer thuis te blijven
omdat hun vrije tijd en dus ook
hun werk in de huishouding nogal
versnipperd Ingedeeld is, zodat er
voor uitgaan minder ruimte is.
Deze versnippering tussen werk en
vrije tijd komt trouwens zowel bij
mannen als bij vrouwen zonder be
roep voor. Uit het rapport blijkt dat
'vrije tijd' pas betekenis heeft indien
er een vaste, een afgeronde dagtaak
tegenover staat. Voor de meeste
mensen zonder beroep, vooral de
mannen, zien de meeste dagen er
daarom hetzelfde uit. In de tijdsbes
teding ontbreekt het afwisselende
en vaak verkwikkende ritme van
weekend en werkweek. Aan prak
tisch aüe bezigheden die ze met wer
kenden gemeen hebben besteden de
mensen zonder beroep veel meer
tijd. Dit geldt met name voor televi
sie kijken, radio luisteren, lezen en
dingen aan het huis doen.
Doordat werkende gehuwde vrou
wen nog steeds veel meer in de huis
houding doen dan werkende man
nen houden ze daardoor per week
veertien uur minder vrije tijd over
dan deze laatsten.
Langslapers
Uit de cijfers van het onderzoek
blijkt verder dat studenten en scho
lieren het meeste slapen in een
week, namelijk 64 uur. werkende
mannen het minst (55 uur). Gepensi
oneerde mannen eten het langst (12
uur per week) en alleenstaanden het
korst (7,8 uur). Aan kranten, tijd
schriften en boeken worden de
meeste uren besteed door gepensio
neerde mannen (8,3 uur), ze worden
hierin op de voet gevolgd door de
alleenstaanden met 8,2 uur per
week. Aan politieke, godsdienstige
en verenigingsactiviteiten doen alle
groepen ongeveer in gelijke mate.
Gemiddeld besteedt de Nederlander
daar 2,2 uur per week aan.
LEEUWARDEN (ANP) - Door
zich in het raadhuis van Bols-
ward te laten insluiten, heeft
een ambtenaar van de provin
ciale griffie uit Leeuwarden
kans gezien een met ijzer be
slagen geldkist, die eerder door
inwoners van Bolsward uit het
provinciehuis in Leeuwarden
'ontvoerd' was. weer naar zijn
oorspronkelijk standplaats,
het provinciehuis, terug te
doen brengen.
De kist. waarop als wapen een
dubbele adelaar staat, stond
sinds jaar en dag in het provin
ciehuis te Leeuwarden, tot ver
driet van de Bolswarders. die
beweerden dat de kist hun ei
gendom was. Op een klaarlich
te dag in juni wisten de Bols
warders de kist. die in de hal
van het provinciehuis stond, te
bemachtigen en als 'buit' te
vervoeren. De kist kreeg een
plaats in de hal van hun stad
huis en werd daar (men was er
kennelijk op alles verdacht)
met zware tegels en stenen ge
vuld en aan een ijzeren ketting
gelegd. Op het provinciehuis in
Leeuwarden zat men echter
niet stil: na de raadsvergade
ring van dinsdagavond in Bols
ward wist een van de provinci
ale ambtenaren zich in het ge
bouw in te laten sluiten en om
twee uur 's nachts opende hij
de deur Dank zij de aanwezig
heid van hulpkrachten werd
de kist uit het gebouw gehaald
en met een auto van het pro
vinciaal elektriciteitsbedrijf
naar Leeuwarden vervoerd,
waar hij sinds gisteren weer op
zijn plaats staat. De „ontvoer
ders" hebben 's nachts de bur
gemeester van Bolsward ge
meld dat de deur van het raad
huis open stond en hij heeft de
zaak sportief opgenomen De
kwestie lijkt hiermee wel van
de baan want in Bolsward had
men inmiddels al ontdekt dat
de dubbele adelaar op de kist
toch niet het échte wapen van
Bolsward was
