De eerste dag
Ragaz, ziener van vragen
Hoe gezegend in ons land
is het vak van predikant!
APPÈLDAG
SEXUALITEIT.
voorlopig
voorlopig
VANDAAG I
Voorbijganger
„DE KERK IN DEZE TIJD'
ZATERDAG 22 OKTOBER 1977
KERK
Trouw/Kwartet
door A. J. Klei
Hoe gezegend in ons land/is het vak
van predikant!, zo zong aan het
eind van de vorige eeuw Cornelis
Paradijs, oud-makelaar in granen,
in zijn roemrucht Predikanten lied.
Dit dichterlijk woord houdt tot
vandaag toe stand, nog altijd
vormen onze eerwaarden een
bevoorrecht volkje Helaas horen
wij in deze gebroken wereld soms
een brutaal gemeentelid verklaren
dat dominees ook maar gewone
mensen zijn. maar de commercie
weet wel beter.
Een verkwikkend bewijs daarvan
levert Capitol Tours Limited. De
mensen van dit te Tel-Aviv
gevestigde reisbureau hebben onze
vaderlandse herders en leraars een
brief geschreven, waarvan de
eerste zin reeds getuigt van de
eerbiedige genegenheid, welke een
pastoraal hart zozeer streelt (en let
op hoe het gebrekkig Nederlands
de indruk van gepaste
schroomvallighed nog versterkt):
Wij zijn er van overtuigd, dat het is
allang een wens van IJ en uw
gemeenteleden, dat U alle
belangrijke plaatsen genoemd in de
Bijbel zou willen bezoeken.
We zien dat Capitol Tours Limited
niet op losse toon de
veronderstelling uit dat de
dominee best eens een kijkje in
Israel zou willen nemen, nee,
Capitol Tours Limited is de
overtuiging toegedaan dat bij de
geadresseerde weleerwaarde heren
de hartelijke begeerte leeft, èlle
bijbelse plaatsen die wat
voorstellen, te bezoeken. Hierbij
blijft het niet, Capitol Tours
Limited voegt er met een
opmerkelijk inzicht in het
gemeentelijk leven te onzent aan
toe. dat de gemeenteleden ook
niets liever willen dan dat hun
pastor zulk een veelomvattend
uitstapje onderneemt.
Uit de hierop volgende zin in de
brief van Capitol Tours Limited
worden we gewaar dat dit
reisbureau in zijn tomeloze
bewondering voor 't gezegende vak
van predikant ook het (mede) in
vervulling doen gaan van
bijbelteksten tot de mogelijkheden
ervan rekent:
Deze geestelijke verrijkende tocht
was tot nu voor U en uw
gemeenteleden, een onmogelijkheid
vanwegen de financieen doch om
deze wens te realizeren organizeren
wij zeer laag geprijzde
programmareizen zodat U mee kan
helpen de bijbeltekst te vervullen
welke geschreven staat in Jesaja,
bij:De heerlijkheid van het
herstelde Jeruzalem", Jesaja 62,
vers 10: „Gaat door gaat door mijn
volk door de poorten bereidt dan weg
des volks; verhoogt eene baan ruimt
de steenen weg, steekt eene banier
omhoog tot de volken.
Hoe kunnen de aangeschreven
predikanten nu overgaan tot deze
geestelijk verrijkende bezigheid?
Dit leert ons deze passage uit de
brief van Capitol Tours Limited:
Wij willen natuurlijk dat U de
geestelijke leidsman zal zijn van
deze pelgrimsreis en om U te helpen,
bieden wij U aan bij iedere groep
van 16 personen een vrij verblijf. In
al onze programmas vindt U, dat U
overnacht in eerste klas hotels, dat
U heeft drie maaltijden per dag en
dat U wordt rondegeleid bij de
bijbelse plaatsen in Israel dooreen
gediplomeerde gids.
Als ik goed begrijp, komt het er op
neer dat een dominee, die zestien
van zijn gemeenteleden zo gek
krijgt met hem op reis te gaan naar
't bijbels land zonder dat hen een
vrij verblijf in het vooruitzicht
wordt gesteld, het komt er op
neer datzo'n dominee zich gratis
mag nederleggen in eerste klas
hotels (dat is nog eens andere koek
dan: geen plaats in de herberg),
voor niemendal op gezette tijden
gespijzigd wordt en het vuile wetk
aan een gediplomeerd persoon kan
overlaten. Me dunkt: tel uw
zegeningen! En als de dominee
zestien 'n beetje mondige
gemeenteleden meeneemt, kan zijn
taak als geestelijk leidsman
bekeken zijn met stilte te vragen
voor 't eten (driemaal daags, dat
wel). „Draagt geen buidel noch
male, zo roept als 't ware de
bijbelvaste Capitol Tours Limited
onze predikanten toe en daarom
denk ik dat zij ook wel voor niks in
't vliegtuig mogen, al wordt in de
brief niet over het vervoer gerept.
door JAC. B. LOOIJEN
Men kent de kerk aan haar feesten en niet aan haar meningen, aan haar lied meer dan aan haar
dogma, aan haar getijden meer dan aan haar rechtsnormen.
Deze opmerking is van prof. dr K.
Miskotte en het valt me altijd weer
op hoezeer deze theoloog afstand
kon nemen van z'n eigen voorname
werk en dat was spreken, colleges
geven, artikelen en boeken schrij
ven, kortom bezig zijn met woor
den. Hij was een groot woordkun
stenaar. Jawel hij was een groot
kunstenaar. Vond hij juist daarom
de feestvieringen in de kerk. de
zang en de muziek en de getijdege
beden van de vroege morgen tot
diep in de nacht belangrijk? Zodat,
gelijk het gezangvers zegt: de dank
U toegezongen op aarde nooit on
derbroken wordt.
Dit lijkt een wat wonderlijke inlei
ding op wat ik graag wil vertellen
over een project van de sectie Ere
dienst van de Raad van Kerken in
Nederland. Dat project heeft „De
eerste dag", en het gaat er om te
bevorderen, dat in de kerkdiensten
op zondag dezelfde stukken uit de
bijbel worden gelezen. De sectie wil
dit drie jaar lang volhouden en dan
de hele bijbel zo volledig mogelijk
aan het woord laten komen. Daar
om worden er per kwartaal lees-
roosters uitgegeven en die zijn echt
niet alleen voor de dominees be
doeld. Maar eigenlijk voor ieder
een. In het bijzonder voor onderwij
zers en leraren, zodat ze door de
week in hun lessen verband kun
nen leggen met wat er 's zondags in
de kerk gezegd werd of wordt. Ook
de liederen die ze zingen kunnen er
op worden afgestemd. Datzelfde
geldt voor koorleiders en organis
ten. Als ze lang van tevoren weten
wat er 's zondags aan de orde is in
de kerk, kunnen ze zich daarop
instellen en hun zang en muziek
voorbereiden. Want. en nu kom ik
weer terecht bij Miskotte, het gaat
warempel in de kerk niet in de
eerste plaats om preken en praten
en discussiëren. Maar om het zin
gen en het spelen en het vieren. Het
is niet niks, dat de landelijke bij-
belweek dit jaar als leuze heeft: de
bijbel, een boek om te vieren.
De „nalezing" van Ruth (tekening uit de Mart Kempers-bijbel
van het Nederlands Bijbelgenootschap).
Buurt-praat
ten over wat er in de kerken de
volgende dag aan de orde van be
handeling komt.
Sommige voorgangers, van welke
kleur dan ook, zullen wel moeite
hebben met de jaarorde vanuit de
Raad van Kerken. Afgezien van
wat ik al zei, mogen ze wel beden
ken dat ze dan ook allerlei buurt-
praat in de weg staan. Als m'n
katholieke buurvrouw 's zondags
koffie komt drinken is het gewoon
plezierig als je het over hetzelfde
bijbelverhaal hebt, dat je 's mor
gens in de kerk hoorde. Je hebt dan
meteen een stukje verwantschap.
Geldt dat ook voor mijn ongelovige
buurman, die nergens aan doet? Ik
weet dat niet zo precies. Misschien
zouden de NCRV en de KRO met
mensen van het Humanistisch Ver
bond samen voor de televisie kun
nen komen om met elkaar te pra-
Nalezingen
Ach ja, zoals psalm 119 zegt: Gij
hebt ons hart Uw orde opgelegd.
Daartoe behoort, denk ik ook het
concept, dat de sectie eredienst
aan de kerken gaat aanbieden on
der de titel „De eerste dag". Want
met die eerste dag en dat is de
zondag, begint de week. Op die dag
moet je wel afspreken wat je in de
werkweek, die op maandag begint,
met elkaar te doen hebt. Thans
verloorloof ik mij een punt toe te
voegen aan wat professor Miskotte
zei. Het is dit: je leert de kerk
kennen, door wat zij zegt en zingt
en bidt, maar vooral ook door wat
zij doet en betekent in het alle
daagse gebeuren. Ik denk dan aan
de zorg voor ontspoorde kinderen,
aan hulpbehoevende bejaarden,
aan werklozen, aan de bevordering
van vrede en gerechtigheid op aar
de. aan de bestrijding van honger
en ellende. De voorlezingen uit de
bijbel op zondag, waarvoor de ker
ken nu een gezamenlijk rooster
krijgen aangeboden, moeten resul
teren in nalezingen door de week.
Nalezingen, dat is ook zo'n bijbels
begrip. Een landbouwer in Israël
maaide en oogstte. Maar wat er
achter bleef op z'n akkers moest hij
laten liggen. Dat was voor wedu
wen en wezen, die b.v. Deutero-
nium 24 vers 17 tot 22. Je noemde
dat de „nalezingen" op de graanak
kers.
Een woord dat een tikje verouderd
is. Maar die nalezingen hebben wel
van alles te maken met de voorle
zingen op zondag, waarvoor de
Raad van Kerken een rooster geeft.
Het is verkrijgbaar bij Publivorm
in Voorburg, telefoon 070-861779.
(ADVERTENTIE)
ADVERTENTIE
door dr C. Rijnsdorp
Een foto van Ragaz' studeerkamer, genomen kort na zijn dood.
Er lijkt een storm door dat vertrek te zijn gevaren Woeste
bergen papieren op het bureau en in de beide grote vakken van
het opstaand gedeelte. Scheef en half over elkaar heen opgeprik
te foto's, met een spreuk. Die kleine orkaan heeft ook in de
boekenkasten huisgehouden Slordige stapels lijken er te zijn
uitgeslingerd. De rest staat of hangt schots en scheef tegen
elkaar Maar de stoel is zorgvuldig tegen het bureau aangescho
ven. als een afsluiting De storm is nog niet uitgeraasd, maar de
zetel verwacht de man niet meer die in deze chaos werkte en er
de weg in wist
Op een andere foto ziet men hem op
de rug Hij staat op het balkon van
een hotelkamer uit te kijken, in een
merkwaardige houding De handen
hebben zich gevouwen boven de ach-
tersplit van zijn lange domineesjas.
de voeten staan een beetje uit el
kaar Het hoofd is betrekkelijk klein.
Nadenkend staat hij daar. gespan
nen en toch in contact met het ruime
uitzicht De figuur is waakzaam en
beschouwlijk tegelijk, wie men hier
ziet is strijder en denker inéén. En
zoals die man daar staat, heeft hij
van zichzelf totaal geen idee En dan
zijn er de foto's die zijn gezicht to
nen Vriendelijk, peinzend, soms een
beetje lijdend Een niet grote, wat
boerse figuur, die een ietwat onhan
dige indruk maakt
Leonhard Ragaz (1868-1945>. Zwit
sers predikant en religieus socialist.
In Nederland overschaduwd door
zijn geestverwant Karl Barth Ragaz
gaf een professoraat op omdat hij
zich te zeer betrokken voelde bij de
actualiteit. Hij kwam uit de vrijzin
nigheid tot een eigen vorm van bij
bels geloof
Van nationalist en militairist ont
wikkelde hij zich tot strijdbaar en
idealistisch pacifist In hart en nie
ren Zwitser, wist hij zich burger van
het Koninkrijk Want. zo leest men
op bldz. 223 van het hierna te noe
men boek „Hij voelde zich een Zwit
ser maar ook een Europeaan, „und
möchte genie noch etwas Grósse res
sein" (en hij zou graag nog iets gro-
ters zijn)".
Olieverfportret van Ragaz, omstreeks 1902 geschilderd door zijn vriend de
kunstschilder Heinrich Altherr. De door dr Rijnsdorp in zijn artikel genoemde
foto's staan in het boek.
ADVERTENTIE.
(het veertiendaags orgaan voor het hervormde kerke-
werk uitgaande van de Hervormde Raad voor Pers en
publiciteit)
komt op 29 oktober 1977 uit met een nummer, dat door
dr H W de Kni|ff. docent vanwege de N.H.Kerk. en de
heer P.J.F Dupu>s. arts, m briefwisseling-vorm geschre
ven is over het onderwerp
De pri|s van dit 20 paqma's tellende nummer is 72.75
(inclusief portokosten) per exemplaar. Bi| bestelling van
mtmmaal 10 exemplaren f2.40 (eveneens inclusief
portokosten) pw exemplaar
De exemplaren zijn uitsluitend tc bestellen d m v.
overmaking of storting op gironummer 36 34 00 I n v.
Boekencentrum B V 's Gravenhago, onder vermelding
van het aantal gewenste exemplaren "briefwisseling
over sexu.iMcit" in Woord ft Dienst van 29 oktober
Wat hem geheel in beslag nam. was
„die Sache Christi". welke sleutel
term. zoals Buskes heeft opgemerkt,
niet zomaar mag worden vertaald
met „de zaak van Christus". Want
.die uitdrukking is een slag op een
gong met een heel complex van bij
tonen.
Het boek van dre M. J. Top. emeri
tus-predikant van de Ned. Herv
Kerk. een levenswerk mag men wel
zeggen, heet: Leonhard Ragaz. reli
gieus socialisme contra nationaal so-
.cialisme (uitg. Kok. Kampen, 344
grote bldz.. 45» Het heeft iets mo
numentaals, het is hecht en wel
doortimmerd Een onvriendelijk cri
ticus zou kunnen zeggen: het hangt
van uittreksels aan elkaar: excerp
ten van boeken, artikelen, redevoe
ringen en brieven. Maar dat is juist
zijn waarde De lezer volgt de inner
lijke ontwikkeling van Ragaz op de
voet In zijn diepste wezen was hij
pastor (158). Hij voelde zich bij alles
betrokken en wel zeer persoonlijk
(280), zodat de politieke actualiteit
hem onweerstaanbaar drong tot po
sitie kiezen, tot commentaar en acti
viteit Daarbij zat de trek naar de
arbeiderswereld wel zó sterk in hem.
alsof die hem was ingeschapen, van
betreft (236). Ragaz vertrouwde op
de bijna magische kracht van het
eerlijke woord, gepaard met een dui
delijk sterke vastbeslotenheid (152).
Op bldz. 267 zegt hij. „Ik ben geen
pacifist, ook geen militairist. maar
alleen een mens, die met de hele
spanning van zijn ziel de vrede wil
en. in gehoorzaamheid aan mijn
God. de vrede zoekt."
Drs Top ziet in Ragaz twee buitenge
wone kenmerken: hij was oorspron
kelijk en veelomvattend. Waardevol
is Tops boek ook voor de uitvoerige
analyse van Hitiers Mein Kampf.
Een boek dat Ragaz al vroeg las en
doorzag. Elk woord dat op ..-isme"
uitgaat is daardoor alleen al belast
en ten diepste onbruikbaar. Er is
woordvervuiling, zoals er milieuver
vuiling is. In een serene sfeer over
socialisme spreken, is vrijwel onmo
gelijk. Daarom moet men achter de
woorden en de termen kijken naar
de man Als onbevangen buiten
staander zie ik Ragaz als een chris
ten. die zijn Heer en diens Woord
volstrekt ernstig nam Wat zijn
kracht was. namelijk het tussen de
regels van de krant de bijbel te lezen,
was tevens het ontoereikende in zijn
streven. Het nieuws van de dag en
het raadsplan van God bewegen zich
HANDBIJBEL MET
FLAP
Vorig jaar introduceerde het bijbelge
nootschap zijn eerste CMjbei met opzoek-
llap. een combinatie van een alfabeti
sche inhoudsopgave en bladwi|zer.
Deze flap heeft inmiddels zijn nut
bewezen.
Daarom zijn zojuist twee nieuwe uitgaven
in de NBG-Vertaling-1951 verschenen.
Formaat
Omvang
9.5 x 14.5 cm.
1436 blz.
22,50 (exclusief verzend-
Luxe editie op dundrukpepter:
Ph|s 42,50 (exclusief verzend
kosten)
ook verknigbaar bij de boekhandel.
Nederlands
Bijbelgenootschap
Posfbus 620. Haarlem.
Tel 023-259501
•ysefao.
Enkele artikelen uit het okt. no.: Wél of
géén kinderen? In beide gevallen moet
naar de argumenten gevraagd kunnen
worden volgens Hein Jansen. - Wat is
het aanstekelijk van Taizé? Een bundeltje
antwoordpogingen van Drs. N.A. Schu-
man. - Religieuze taal is geen gewone
taal. WSar zit dat ongewone in? Een
analyse van Drs. J.J. van Es, weten
schappelijk medewerker godsdienstfiloso
fie V.U. - Prof. Dr. H. v.d. Linde van de
K.U. schrijft over: Wat betekent het als ik
zeg:"ik geloof"?
Bijzonder lezenswaardig. U moest u toch
ook eens abonneren! /28,25 per jaar
(studenten f 19,75). Maandblad
Antwoordno. 101, Delft (geen postzegel.)
Het oktobernummer ontvangt u gratis.
Of. vraag een proefno. Uitgave Kok/
Meinema.
ERKENNING
En toen Hij
uit de dichte drom vandaan
thuis kwam.
vroegen zijn leerlingen Hem
naar de gelijkenis.
En Hij zei tegen hen:
Zijn jullie ook al zo
van inzicht verstoken?
(Markus7. 17
In het vervolg van deze woorden
gaat de Heer verder in op „wat var t
buiten in de mens komt" (dat kom
immers alleen maar in zijn buik' i.
Maar wat uit de mens naar buiten
komt. daarop moet men letten Ui 1
het hart van de mens komen kwac r
gedachten, hoererij, diefstal, mooi
echtbreuk, hebzucht, boosheid, lisr
onmatigheid, een boos oog.
godslastering, overmoed,
onverstand. Dat maakt de mens
onrein, zegt Jezus. Er is weinig ov
't hoofd gezien in deze opsomming i
Het heeft ook een diepe indruk op n
de leerlingen gemaakt Hier horen I
we een correctie op ons al te
gemakkelijk spreken over de meiy^
als hoopgevend wezen en op onze
opvatting dat de infecties van
buiten alleen komen. Een correct»
waar we niet omheen kunnen Wij
moeten door een dood heen. zegt
Dorothée Sölle in De Heenreis Aai
deze dingen die we in ons zelf
aantreffen zullen we moeten
sterven. Natuurlijk hangen ze
samen met de dingen die van buitc
op ons af komen, want daar leven
allemaal mensen van wie ditzelfde
geldt. We hebben de neiging daar
vooral naar te kijken. Maar ik denk
dat het Jezus' bedoeling is dat we
ons zelf daarbij niet over het hoofd
zien. We zijn allemaal zondaars, las
zich altijd nog gemakkelijker
belijden dan de erkenning dat ik
ook zo'n hart heb als Jezus hier laa
zien.
NED. HERV. KERK
Beroepen te Ouderkerk a d IJss
J. den Hoed te Sliedrecht; te Rott
dam-Delfshaven: H. Smit te IJss
muiden; te St Annaland: A den Hl
togh te Woudenberg.
Bedankt voor Leerbroek D
Berg te Ede.
GEREF. KERKEN
Aangenomen naar 's-Hertogei
bosch: drs J. v. Drie stud. predikw
te Delft; naar Barchem (tijdelijke
dienst): J. G. Marseille, a s em pi I
dikant te Amsterdam-Slotervaa
Osdorp.
ADVERTENTIE
Ö^J] boekennieuw
Dr. Allan Boesak
AFSCHEIO VAN DE ONSCHULD
156blz.. /18.90
Een sociaal ethische studie ove>
zwarie theologie en zwarte macht Op
Indringende wijze wordt inzicht ge
geven in de zwarte bevrijdings
theologie en haar gevolgen voor de
verhouding tussen blanken en zwar
ten.
OM HET ZWART TE ZEGGEN
134 blz.. f 15,90
Een bundel opstellen over centrale
thema's in de zwarte theologie
verzameld en ingeleid door Dr Allan
Boesak. Het boek begint met een
toelichting van Prof Dr J. Verkuyt over
het ontstaan van dit boek
José Miguez Bonino
Een boodschap uit Latijns Amerika.
Een overzicht van de geschiedenis van
het Christendom daar. een samenvat
ting van de sociaal-politieke analyse
en de visie van de belangrijkste
Latijns-Amerikaanse theologen
Prof.Dr D J.Bosch
HET EVANGELIE IN AFRIKAANS
GEWAAD
120blz.. 13,50
Het probleem van het kwaad als een
missionair dilemma in Afrika Een
confrontatie met het wezen van de
zwarie mens.
Wim Ramaker
IK BEN ER GEWEEST
128 blz.. /13.95
Zeven gesprekken die Wim Ramaker
voerde met Zuid-Afrikaners d>e elke
dag de gevolgen van de aoanheids
politiek zien.
Verkrijgbaar m de boekhandel
KOK KAMPEA
ADVERTENTIE
^nk<ZrnlJS!dIS:l,t,rrf?ke»lS ïf£ !"et°P het»"d<! niveau Maar Ragaz
alleen voor arbeiders predikant zijn
(22). De kerken hebben, naar de me
ning van Ragaz. veel over het ware
heeft wel ongeveer alle denkbare
vragen van kerk en samenleving we
liswaar niet doorzien, maar wel ge-
l'èZ K«waaed (35^ Het ^robfeem na'.uurlljkmerrdan
weinig gewaagd (35). Het probleem jk jn hem Zjen kan maar voor
van „Kerk en theologie is verreweg zoaJs Jk hem zijn kj^k d
IPVPnxnrnhl^m «TP. y|P
zijn zwaarste levensprobleem ge
weest (165). Uitermate waakzaam
was hij wat de tekenen der tijden
vragen, vragen die hem beroeren tot
in zijn diepste ziel.
Onze adressen:
AMSTERDAM:
Postbus 859
Wibautstraat 131
Tal. 020-913456
Telex 13006
ROTTERDAM/DORDRECHT:
Postbus 948
Westblaak 9. Rotterdam
Tel. 010-115588
OEN HAAG/LEIDEN:
Postbus 101
Parkstraat 22. Oen Haag
Tel. 070-469445
ZWOLLE/GRONINGEN:
Postbus 3
Melkmarkt 56. Zwolle
Tel. 05200-17030
IEDEREEN WELKOM UITNODIGING IEDEREEN WELKOM
Het Confessioneel Gereformeerd Beraad J
houdt op zaterdag 5 november a.s. in de Usselhal te Zwolle eenj.
openbare landelijke
met als thema
t
i
spreker: Prof. Dr. K Runia, hoogleraar aan de Theologische
Hogeschool le Kampen.
forum: In hel forum zullen enkele bekende figuren uit kerkelijk en
politiek Nederland zitting hebben
Ds. D. H. Borgers te Den Haag
Ds. L. H. Kwast te Kollum
Dr. B. van Oeveren ie Rijnsburg
De heer B. Roolvmk te Baarn
Drs. A. Schouten te Den Haag
er is ruime gelegenheid voor gedachtenwisseting. samenzang, het
stellen van vragen en gezellig samenzijn
naast de Usselhal zijn grote parkeerterreinen
de afstand van het N.S.-station tot de hal bedraagt 1200 meter, nog
geen kwartier lopen (volg borden richting Kampen)
uitstekende geluidsinstallatie met zaalmicrofoons
afhaalbuffel voor snelle service
aanvang morgensamenkomst 10.00 uur middagsamenkomst
14.00 uur
de zaal is open vanaf 9.00 uur einde samenkomst uiterlijk 16 00
uur
in de pauze zijn allerlei nummers van „CREDO" verkrijgbaar
mevr. S. Noordman-de Ruig
Sportlaan 72 Ermelo tel. 03417-3213.
