Blank en zwart
kan nog steeds
samen in Z.-Afrika
DICHTBIJ i
Commentaar
lid-Afrika
d rekken
Ïondheid jongste
zesling gaat
_|g steeds vooruit
4to tegen boom
Opgepakte zwarte leider Nthato Motlana:
Sterke staaltjes
rant je van 9x11 centimeter
lieve james
paardekracht
verjaarscadeau
hallo
IERDAG 20 OKTOBER 1977
BINNENLAND
Trouw/Kwartet5
dr. Beyers Naudé, ds. Theo
c en ds. Cedric Mason beperk-
4 (ewegingsvrijheid opgekregen
en is geen verrassing. Herhaal-
i heeft de geheime politie hun
-> n en kantoren omver gehaald.
telefoon is jarenlang afgetapt.
nover het kantoor van het
lelijk instituut, waar dr. Beyers
g®lé zijn werk verrichtte, vestig
„special branche" (geheime
e) een aparte luisterpost,
it begluren en afluisteren van
en van het christelijk instituut
I minister Jimmy Kruger van
tie niet het minste spoortje van
js tegen deze drie verschaft.
rechter in Zuid-Afrika zou het
Kal hebben vrijgesproken. Dat
de minister en daarom heeft
lier Vorster zijn toevlucht ge-
n tot vrijheidsbeperking,
maatregel getuigt niet van de
waar de Zuidafrikaanse boe-
op grond van hun verleden zo
op gaan. Het maakt een laffe
ik. En zoals doorgaans met
ïtsmisbruik zal ook dit maal de
niet ledig terug keren,
is niet te verwachten dat de
predikanten die nu getroffen
loor een banning order er iets
zullen ondernemen, zo dat al
lijk zou zijn.
Naudé heeft meermalen gezegd
hij bereid is tot het ondergaan
dezelfde sancties, die al jaren-
aan de orde van de dag zijn
zijn zwarte medeburgers,
de maatregelen van gisteren is
uitzicht op de mogelijkheid een
itwdbad te vermijden opnieuw
ee leind. De regering Vorster die
P£ ende maand hoopt zoveel mo-
k blanke kiezers achter zich te
geschil tussen minister Van Ke-
ade en de ambtenarencentrales
de salarisverlaging van jonge
nj tegraads leraren, krijgt nog een
staart. De ambtenarencentra-
ijken namelijk, nadat ze gelijk
ben gekregen van de president
de Haagse rechtbank, wel erg
oerig te willen gaan genieten
dat gelijk. Het idee van de
fendsman, om met een beargu-
leerd voorstel te komen en dat
*l«n speciale vergadering over
ij' kweken te bespreken, wezen de
l' pales af. Zij willen eerst een
TERDAM De gezondheids-
tand van de „jongste" van de
se zesling Dennis Nijssen gaat
zaam vooruit. Sedert een paar
>U n is de kleine jongen niet meer
i gesloten op de beademingsappa-
\r. waarop hij de laatste weken
d aangewezen. Hij ademt nu dus
rar( zelf. Na een ernstige darm-
iapiis werd Dennis geopereerd,
na de operatie bleef zijn toe-
nog een tijdlang kritiek.
ligt op het ogenblik in het
a-kindereiekenhuis in Rotter-
Zijn vier zusjes en ene broer-
■njdie nog in de couveuse in het
,JJse academische ziekenhuis lig-
maken het goed. Wanneer hun
-ojcht blijft toenemen als tot nu
mogen zij over anderhalve
naar huis.
terd
i he
ksi
(lis
•md
krijgen, bereidt zich kennelijk voor
op een belegering en verwijdert
allen die met argumenten pleiten
tegen een bloedige krachtmeting uit
het openbare leven. Moeten zij die
hun hoop stellen op een geweldloze
verandering in Zuid-Afrika nu het
hoofd maar buigen en wachten tot
de klap?
Er zijn nog een paar wegen open
voor een vreedzame oplossing voor
het conflict. Er moet nodig een
gesprek komen met de ware verte
genwoordigers van de meerderheid
der bevolking. De regering Vorster
kan haar verzet tegen dit gesprek
slechts voortzetten met steun uit het
westen. Ieder die wenst dat tenslot
te recht en gerechtigheid met een
minimum aan geweld in Zuid-Afri
ka tot stand komen, doet er goed
aan, te bevorderen dat Zuid-Afrika
geïsoleerd wordt. Moreel is het iso
lement reeds vrij volledig. Het wes
ten moet nu echter zijn investerin
gen bevriezen. Wapens worden
praktisch al niet meer geëxpor
teerd. Die boycot moet nu volledig
worden. En het westen moet weige
ren nog langer van de uitbuiting van
de zwarten te profiteren.
Een hoopvol teken is ook de nu al
maanden durende staking van alle
leraren in de zwarte zusterstad van
Johannesburg Soweto. Deze lera
ren hebben geen inkomsten en zijn
afhankelijk van de gemeenschap.
Deze zou daar onze financiële steun
wel eens bij kunnen gebruiken.
Maar de echte bevrijding komt niet
van ons. Die moeten de Zuidafrika
nen zelf, blank en zwart, samen
bevechten. Onze steun kan hoog
stens van invloed zijn op de mate
van geweld die daarbij te pas zal
komen.
vergaderschema van de minister,
waarover dan in de eerstvolgende
gewone vergadering over vier we
ken gesproken kan worden. Daarna
mag Van Kemenade pas met inhou
delijke voorstellen komen. Het lijkt
ons dat de ambtenarencentrales wel
wat sportiever kunnen zijn. Ze heb
ben gelijk gekregen en niet ten
onrechte. Maar nu moeten ze niet,
om Van Kemenade nog eens goed
in te peperen dat hij te ver is
gegaan, het overleg onnodig gaan
rekken. Beter is het om nu te pro
beren snel tot overeenstemming te
komen.
door J. P. Feddema
Tot voor twee jaren werkte de gisteren in de vroege ochtenduren aangehouden zwarte Zuid
afrikaanse leider Nthato Motlana als arts in een ziekenhuis in Johannesburg. De discriminatie van
zwarte artsen daar blanke artsen verdienen twee keer zoveel als zwarte artsen werd hem
echter op een gegeven moment te veel. Hij nam ontslag en begon een huisartsenpraktijk in de
zwarte woonwijk Soweto.
Verleden jaar dwongen demonstre
rende scholieren de zogenaamde ste
delijke Bantoe Raad, een apart
heidsinstelling, tot aftreden en werd
er door verschillende sociale en cul
turele organisaties van Soweto een
bestuur ad interim gekozen. Voorzit
ter van dit bestuur, het Comité van
Tien werd Nthato Motlana.
Gevraagd in een gesprek kort voor zijn
aanhouding naar de achtergronden
van de opstand van Soweto zegt Mot
lana (die zich laat inspireren door de
vroegere geweldloze zwarte leider
Loethoeli):
„Deze opstand heeft als primaire
doelstelling een eind te maken aan
het systeem van het Bantoe-onder
wijs. Daarin hebben de jongeren
voor 100% de steun van de ouderen.
De oppositie tegen het Bantoe-on
derwijs is reeds meer dan twintig
jaar oud. Toen de scholieren voor dat
doel de straat op gingen, hadden zij
de volledige ondersteuning van een
ieder in Soweto. Daar is geen twijfel
over mogelijk. Sindsdien is er sprake
van heel wat vernieling in onze stad.
Mensenlevens gaan verloren en ge
bouwen worden vernield. Wat dat
betreft is er minder eensgezindheid
in Soweto. Maar anderzijds zijn de
vernielingen vooral te danken aan
het gedrag van de politie. Het moet
toch wel te denken geven dat er
bijna 1000 zwarten zijn gedood en
slechts één blanke politieagent. Al
les wijst erop dat de politie de op
dracht had om telkens wanneer ze
ingrepen raak te schieten of beter
gezegd om in koelen bloede te do
den. Minister Kruger heeft zelfs in
het parlement een uitspraak in die
richting gedaan."
Geweldloosheid
Welke strategie pasten de jongeren
toe?
„Er was geen duidelijke strategie.
Men besloot voor één dag te demon
streren tegen het Bantoe-onderwijs.
U moet het niet zien als de campag
ne voor de burgerrechten in Ameri
ka of de acties van Loethoeli in
bijvoorbeeld Durban. Er was bij de
scholieren geen sprake van een wel
doordachte geweldloze strategie.
Daarvoor ontbrak hun volledig de
training in geweldloosheid. Wel heb
ben de jongeren soms met hun vin
gers het vredesteken gemaakt, maar
dat was alleen om de politie te weer
houden op hen haar dodende kogels
af te vuren."
Hoe moet het besluit van de ongeveer
500 leraren van de middelbare scho
len in Soweto worden gezien om hun
functies neer te leggen?
„Dat is bij uitstek een bewuste ge
weldloze actie. Het is een besluit tot
non-coöperatie aan een verwerpelijk
systeem. U moet daar overigens niet
te licht over denken. In tegenstel
ling tot de scholieren betreft het
mensen die een gezin hebben te on
derhouden. Sommigen hebben zelfs
kinderen op de universiteit en dan
niet met beurzen, zoals bij jullie in
Europa. Hier worden grote offers
'gebracht. Wellicht zou er voor hen
een fonds in het leven geroepen kun
nen worden, waaraan ook vanuit
Europa bijdragen kunnen worden
verleend. Er zijn ook ouderen onder
hen die moeilijk weer buiten het
onderwijs een andere betrekking
kunnen vinden."
De Soweto-gemeenschap heeft u en
de andere leden van het Comité van
Tien verkozen als een interimbe-
stuur. Erkennen de jongeren Uw
gezag?
„Volledig. Ze staan geheel achter
ons. We weten dat omdat we reeds
verschillende gesprekken met hen
hebben gehad, zij het wel binnen
vier muren, omdat de regering ons
nog steeds het organiseren van
openluchtvergaderingen verbiedt."
Wat zijn de doelstellingen van uw
Comité?
„Het instellen van een eigen lokaal
gezag voor Soweto, waarbij we
rechtstreeks onder de centrale rege
ring komen te staan. We beroepen
ons daarbij op het precedent dat de
regering reeds enkele jaren in ver
schillende stedelijke gebieden een
soort stedelijk Bantoe Zaken-be
stuur heeft ingesteld, welk recht
streeks ressorteert onder de centrale
overheid."
Wilt U ook de elektriciteit en'waterlei
ding in eigen beheer hebben?
„Nee. we bepleiten naast een eigen
lokale overheid een metropool-be
stuur, waarin alle delen en voorste
den van Johannesburg zijn verte
genwoordigd. De laatste zou de elek
triciteit- en de watervoorziening
voor haar rekening moeten nemen."
Compromis
Hoe komt het toch dat de regering zo
negatief reageert op de voorstellen
van Uw comité? Men zou toch zeggen
dat deze min of meer aansluiten bij
haar idee van afzonderlijke ontwikke
ling?
„Op dat laatste hebben we in eigen
kring ook wel wat kritiek gehad. Het
scheppen van een eigen gemeente
bestuur voor Soweto is in feite een
compromis. Een zekere vorm van
gescheidenheid wordt daarmee aan
vaard. Anderzijds is het niet opge
legd. Wat wij nu willen is een eigen
creatie, een eigen baby. Het is voor
het eerst dat wij nu zelf bestuurlijk
het initiatief nemen. Het betekent
wel dat de regering enkele wetten
zal moeten veranderen. We staan er
bijvoorbeeld op dat ons een volledig
vrij grondbezit in Soweto wordt toe
gekend. Voorts is het zo dat Soweto
een monster is, geschapen door de
regering van Zuid-Afrika. Daarom
moeten zij alle inwoners van het
land ervoor laten betalen. We staan
erop dat ons direkte subsidies wor
den toegewezen van de centrale re
gering. De regering reageert nega-
HET WEER door Hans de Jong
JJJ—
GEN In Ewijk bij Nijme-
is dinsdagavond de 32-jarige T.
toolhout om het leven gekomen,
'as met zijn auto rechtdoor ge-
op een T-kruising. Hij botste
een boom en overleed ter
tse aan zijn verwondingen.
„Den zevende september 1786 des
morgens ten drie uren quam er sul
ken verschrikkelij ken onweer van
donder en bliksem, dat er van mij
zes beeste in het water raakte. Bij
Ary van der Hoeve op den Overgauw
zestien; bij Gerrit Braak van de
Clapwijkse weg negentien en op
sommige plase sijn er enige beeste
doodgeslage en ook eenige gekwest
geraakt" Op den zevende de-
sember stalde ik mijn koejen." Zie
hier een passage uit het dagboek
van Paulus van der Spek
(1723-1809), die van 1738 tot 1768 een
dagboek heeft bijgehouden. Hierin
schreef hij over de voor de boer zo
belangrijke weersomstandigheden.
Hij boerde in de Zuidpolder van
Delfgouw ten zuidoosten van Delft.
Boer van der Spek te Beekbergen,
die mij enkele passages toestuurde.
Hij vraagt na te gaan of zijn voorva
der destijds wel to the point is ge
weest. Wat die herfst van 1780 be
treft zeer zeker. Het seizoen was
gemiddeld 2 2 graad aan de warme
kant en vooral oktober en november
trekken de aandacht met gemiddel
de afwijkingen van +3 en +2.6 gra
den Celsius.
In het dagboek staat te lezen, dat in
najaar 1756 de beesten nog een dag
later gestald werden. Die herfst was
alleen oktober aan de warme kant
1.2), maar november was maar
weinig te koud (-0.8 gr. C.) en bo
vendien 14 millimeter te droog na
een zeer natte wijnmaand met 172
millimeter. De zode bleek toen ver
moedelijk toch sterk genoeg te zijn.
Verder terug zijn er notities over het
zeer natte jaar 1739.
De eerste drie maanden was het
water zo gerezen, dat het op 5 april
23 duim boven zomerpeil stond. Op
5 april kwam er een noordoosten
wind, waarop het water twee duim
zakte. 7 april schoot hij weer naar
het noord-westen en begon het weer
te regenen, hagelen en stormen. 30
april stond het water nog 22,5 duim
boven zomerpeil. In Easton's „Les
hivers wordt vermeld dat de
eerste mei van dat jaar biddagen
werden „afgelesen, dewelke inge-
stelt waren om den geduerigen re
gen te doen ophouden, die meer dan
acht maenden geduert hadde, te we
ten sedert augustus 1738". Overi
gens leverde de regenmeter in Zwa
nenburg een iets te droge winter op,
wel een natte lente 19mm), wat
dus niet uitzonderlijk was.
Een aardige notitie uit 1759. „Het
bleef die ganse winter goet weer,
sodat op Vrouwendag van het jaar
1759 de landerije so groen waren,
dat men se half april niet beter had
kunne verwagte.
Paulus moet een voor die jaren pro
gressief persoon geweest zijn. Op de
kop af twee eeuwen geleden schreef
hih in zijn dagboek: „De luijde haar
spreekwoort was vrugteloos, die vol
gens bijgelovigheijt gewoon sijn te
segge: so de wint te Paasch is, so
blijft se tot Penkster, dog de wint
bleef tot de dertien Mey toe. Het was
te wense, dat sulke hijdense sede-
kunde in het herte der kristenen
geen plaas mogt hebben."
Toch wel curieus, zulke belegen
weerpraatjes van twee eeuwen en
verder terug. Paulus van der Spek
zal niet hebben kunnen denken dat
gedeelten van zijn dagboek nog eens
„in druk" zouden verschijnen.
Amsterdam
onbew.
18
0
De Bilt
onbew.
19
0
Deelen
onbew.
19
0
Eelde
onbew.
17
0
Eindhoven
licht bew.
20
0
Den Helder
onbew.
18
0
Rotterdam
onbew.
19
0
Twente
onbew.
19,
0
Vlisslngen
onbew.
19
0
Zd. Limburg
onbew.
20
0
Aberdeen
zwaar bew.
14
0.1
Athene
onbew
19
0
Barcelona
zwaar bew.
•21
0
Berlijn
onbew
7
0
Bordeaux
licht bew.
'24
0
Brussel
licht bew.
20
0
Frankfort
zwaar bew.
8
0
Genève
half bew.
11
0
Helsinki
zwaar bew.
2
0
Innsbruck
onbew.
18
0
Klagenfurt
onbew.
16
0
Kopenhagen
zwaar bew.
8
0
Lissabon
regen
17
15
Locarno
onbew.
16
0
Londen
zwaar bew.
19
0
Luxemburg
onbew.
17
0
Madrid
zwaar bew.
20
0
Malaga
zwaar bew.
22
0
Mallorca
half bew.
24
0
München
mist
8
0
Nice
onbew.
20
0
Oslo
geheel bew.
7
0
Parijs
zwaar bew.
20
0
Rome
onbew.
21
0
Split
onbew.
19
0
Stockholm
zwaar bew.
11
0
Wenen
onbew.
12
0
Zürich
onbew.
11
0
Casablanca
regenbul
20
s
Istanbul
onbew
14
0
Tunis
licht bew.
26
II
HOOGWATER vrijdag; 21 oktober
,Vlisslngen 8.45-21.34. Haringvlletslulzen 9.00-
21.43, Rotterdam 10.44-23.50, Schevenlngen
9.58-22.40, IJ muiden 10.47-23.29. Den Helder
1.24-13.42. Harllngen 3.42-16.16. Delizljl 5 59-
19 06.
Nthato Motlana
■tief, omdat zij haar wijze van den
ken niet terugvindt in onze voorstel
len. Aangezien het echter van onze
zijde een compromis is. blijft het
onthullend dat een apartheidsrege
ring niet wenst in te gaan op ons
verzoek of op onze eis tot zelfbe
stuur. Er moeten overigens geen
misverstanden ontstaan. Wij zijn
voor een non-raciaal Zuid-Afrika.
We zien Soweto ook als een onder
deel van een Groot Johannesburg
onder een Metropool bestuur."
Marionetten
Dc regering heeft lange tijd gespro
ken over een alternatief voor uw inte
rim-bestuur, namelijk het Comité
van Dertien, waarvan de samenstel
ling geheim wordt gehouden.
Deze regering is zo gewend aan het
creëren van marionetten dat zij
moeilijk onder ogen kan zien wan
neer zich onder die mensen een ei
gen leiderschap ontwikkelt. Telkens
wanneer ér gesproken wordt na
mens de mensen door eigen leiders,
probeert de regering marionetten in
het leven te roepen die spreken vol
gens de lijn van het regeringsden-
ken. Nadat de regering wekenlang
met het Comité van Dertien heeft
geschermd, zonder de namen van de
leden te noemen, heeft zij enkele
weken terug toegegeven dat alles
een verzinsel was. U begrijpt hoe
groot onze verontwaardiging was.
Ook de pers heeft daar flink op
ingehakt. Nu horen we weer geruch
ten dat het Comité van Dertien toch
bestaat maar dat het niet naar bui
ten durft te treden".
U wilt verkiezingen in Soweto?
Wenst de regering dat ook niet?
„De regering wenst dat wij verkie
zingen houden om duidelijk te ma
ken wie de leiders zijn in Soweto.
Maar dat is toch onzin? De mensen
moeten kunnen kiezen op grond van
programma's. Moeten wij dan naar
de mensen gaan en zeggen: kies mij
om te kunnen tonen dat ik jullie
leider ben! Dat is toch kinderlijke en
belachelijke nonsens. Je kiest toch
de politieke leiders op grond van
hun voorstellen en hun programma.
Je moet alternatieven bieden aan de
mensen. Het Comité van Tien heeft
nu een blauwdruk gepresenteerd, la
ten anderen dat ook doen".
Dan kan er een gezonde basis zijn
voor verkiezingen in Soweto. Is de
beweging van de Zwarte Bewustwor
ding een belangrijke factor ter verkla
ring van de recente gebeurtenissen in
Soweto?
„De Zwarte Bewustwording speelt
mee in het verzet tegen het Bantoe-
onderwijs. Het speelt ook zeker een
rol in ons verlangen om in Soweto
onze eigen zaken te beheren. Daar is
geen twijfel over mogelijk. Ik weet
niet of u gelezen hebt hoe minister
Kruger een onderscheid heeft ge
maakt tussen zwarte bewustwor
ding en zwart nationalisme.
Het laatste definieerde hij als volgt:
Een Xhosa bijvoorbeeld dient zich
ervan bewust te zijn dat hij een
Xhosa is. Dat is onthullend voor de
wijze van denken van de Afrikaner
nationalisten. Zo'n zwart nationalis
me hebben we nooit gewild. Het
zwarte nationalisme, zoals wij dat
altijd voorstonden, is zwarte een
heid. Wij hebben altijd de stemver-
schillen, en -grenzen willen doorbre
ken. Ook de Zwarte Bewustwording
wenst dat. Minister Kruger is bang
dat wij zwarten ons verenigd zullen
keren tegen de blanken. Daarom
probeert hij ons een zwart nationa
lisme op te leggen dat ethnisch ge
fundeerd is om ons aldus verdeeld te
houden. Het is daarom dat hij de
Zwarte Bewustwording bestrijdt
Het is een treurige zaak."
Ziet u nog mogelijkheden van verzoe
ning?
Spel is over
„Ja. Zeer zeker. Ondanks alle waar
schuwingen van de machthebbers
om gereed te zijn voor de storm,
over crisiseconomie en bewapening
tot de tanden, willen ook deze men-
sen vrede. Niemand wil oorlog. Ook I
de Krugers hebben kinderen op 1
school en een vrouw thuis. Ook zij
willen nog niet sterven. Je bepleit
alleen geweld als je zelf niet het
geweer draagt aan het front. In de
tweede plaats zijn de Afrikaners,
autoritaire calvinisten als ze zijn, i
anders dan velen denken. Als het
gordijn wordt neergelaten en zij we-
ten een krachtige leider uit hun mid-
den naar voren te brengen, die hen
zegt: het spel is over, dan ben ik er
heilig van overtuigd dat de Afrika
ners sneller zullen groeien naar het
aanvaarden van de zwarten dan bij
voorbeeld de Engelsen en de Joden
in ons land. Amerika en Europa heb
ben hun helaas lange tijd het gevoel
gegeven dat zij met hun Kaap-route,
Simonsstad en met hun uranium,
goud en diamant onmisbaar waren
voor het Westen. Als zij Inzien dat
dat niet meer het geval is of dat het
op een vergissing berust, zullen zij
veranderen. Er zal hier geen oorlog
zijn. De ontzaglijke bewapening die
hier nu gaande is, is geldverspilling.
Het is slechts show en bluf. Ik heb
geen enkele twijfel dat de Afrika
ners ons als hun gelijken zullen aan
vaarden."
J. P. Feddema is als niet-westerse
socioloog verbonden aan de Vrije Uni
versiteit in Amsterdam. Hij bracht
onlangs een bezoek vaan Botswana
en Zuid-Afrika.
)nder redactie van Loes Smit
kleinste ei is dat van de hom
kolibrie van Cuba. de „mellisu-
helenae": het is 8 millimeter
iekjg en weegt een halve gram; een
wassen hommelkolibrieman
dt zelf trouwens niet groter dan
nillimeter. Het kleinste dagblad
ooit bestaan heeft, was de Dia-
di Roma: makkelijk hanteer-
ir. want de paginaatjes waren
ar 9 bij 11 centimeter. Het klein-
horloge is er een van Zwitserse
kelij 1,2 centimeter lang en nog
n halfje breed.
weten al die kleinigheden dank
het boekje „Kleinst", dat on-
gs uitkwam ter gelegenheid van
Ivijfjarig bestaan van het Micro-
1 Informatie Centrum in Am-
Ham; dat centrum is indertijd
Kodak Nederland opgericht.
1 boekje is overigens niet in de
Ikhandel verkrijgbaar, maar
er als relatiegeschenkje be-
ild A J A. de Winter haalde alle
migheden (het kortste, het
inste. het lichtste) bij elkaar en
schreef het alfabetisch ingedeelde
boekje, dat op zichzelf ook al klein
is. Klein noemt hij in het erg korte
inleidinkje ook het eerste lustrum
van het informatiecentrum „ten
opzichte van de eeuwigheid".
Het boekje begint met het bekende
versje van Jan Pieter Heije: „In 't
groene dal, in 't stille dal - waar
kleine bloempjes groeien (stond
daar niet bloeien? - red.) - Daar
ruischt een blanke waterval En
druppels spatten overal Om ie
der bloempje te besproeien - Ook 't
kleinste!"
Een greep uit al die nederige infor
matie; het kortste alfabet is er een
van maar elf letters; het wordt ge
bruikt op het eiland Bougainville
in de Stille Oceaan en bevat alleen
de letters a, b, e. g. i, k, o, p. r. t en u
De lichtste baby, ooit geboren én in
leven gebleven, was Marion Chap
man. bij haar geboorte in 1938 in
South Shields (Engeland) was ze
maar 283 gram zwaar en 31 centi
meter lang. In het kleinste boek dat
(in millimeters) 3.5 bij 3,5 cm meet,
staat het Onze Vader in zeven ta
len. Het kleinste oppervlak waarop
de bijbel is afgedrukt, is een vier
kantje met een zijde van 1,56 centi
meter; het is een stukje glas, waar
op je de King James-bijbel woord
voor woord kunt ontcijferen mits je
een microscoop gebruikt die 300
maal vergroot. Het kortste officiële
christelijke gebed is „Here, zegen
deze spijze, amen". In Wiscasset. in
de Amerikaanse staat Maine, vind
je de kleinste kerk, de Union
Church die een oppervlakte van
nog geen drie vierkante meter
heeft.
Alles wat tot „het kleinste" gere
kend kan worden, hoeft daarom
nog niet echt klein te zijn. Leg je
bijvoorbeeld het kleinste schaal
dier (de watervlo van de familie
Alonella) naast het kleinste wereld
deel (Australië), dan is er toch een
opmerkelijk verschil: de vlo is nog
geen 0,25 millimeter groot, het vas
teland van Australië 7.614.500 vier
kante kilometer. En toch zijn ze in
hun soort allebei de kleinste.
Eén kleintje kunnen we zelf nog
aan dit boekje toevoegen: de kort
ste preek, gehoord van ds Jaap
Zijlstra uit Delfzijl. Een heel jonge
dominee vindt dat die oude collega
niet zo ouderwets lang moet pre
ken. Hijzelf doet zoiets moderner,
vlotter vooral. Ze spreken af om op
een zondag om de beurt de gemeen-
Op dc boekenbeurs in het Westduit-
se Frankfort is in de stand van het
.Vaticaan dit piepkleine boekje te
zien, het kleinste van de hele beurs.
Het is een brief die Galileo Galilei
schreef aan Christina di Lorcna.
Toen dc brief in boek(jes)vorm in
1896 gedrukt werd, zijn er maar vier
exemplaren van gemaakt, waarvan
dit ene in de bibliotheek van het
Vaticaan thuishoort. Het is overi
gens niet vermeld in het boekje
„Kleinst", omdat deze brief wel
klein, maar toch niet het kleinste
boekje is; dat was zoals in het
..krantje van 9x11 centimeter" te le
zen is het Onze Vader in zeven
talen op een oppcrvlakje van 3,5 bij
3,5 millimeter. De kortste brief is
deze van Galilei trouwens ook niet,
want dat was er een van Victor Hugo
aan zijn uitgever. Hugo wilde weten
hoe zijn nieuwe roman ,,Les Miséra-
bles" het deed en schreef alleen:
,,4?" Het antwoord:
te toe te spreken en dan te zien wie
het kortst kan preken. Eerst gaat
de jonge predikant de kansel op.
Inderdaad preekt hij vlot en na
krap vijf minuten staat hij alweer
beneden. Dan beklimt de oude
preikant de preekstoel. De treden
kraken en zijn knieën ook, want de
benen willen niet zo best meer. Als
de oude boven is aangeland, zegt
hij hijgend tot zijn kudde: „Kijk,
gemeente, zo moeilijk is nu de weg
naar de hemel. Maar de weg naar
de hel, die is makkelijk." En me
teen stapt hij van de kansel, gaat
op de leuning zitten en vliegt,
roetsj naar beneden.
Wie begrijpt je het best^ls je met
een moeilijkheid zit? Die aardige
man van mijn favoriete poppro-
gramma natuurlijk, dacht de 30-
jarige Engelse serveerster Irene
Forster. „Lieve James," schreef ze
daarom resoluut aan de 29-jarige
disc-jockey James Whale die in de
Noordengelse stad Newcastle ra
zend populair is. „lieve James, ik
heb zulke verschrikkelijke proble
men." Haar moeilijkheden zijn nu
voorbij, want de dj antwoordde per
omgaand en het resultaat is dat de
populaire platendraaier en het pro
blematische dienstertje de volgen
de maand trouwen. Mogelijk begin
nen de problemen dan dus pas
goed.
Waarschijnlijk houdt de Oosten
rijkse huisarts Wolfgang Albrecht
er het goedkoopste vervoermiddel
van al zijn collega's in Europa op
na. De voorlaatste heeft hij 25 Jaar
gehad, en in die kwart eeuw kostte
hem die in totaal niet meer dan een
gulden of dertig aan reparatiekos
ten. Hij rijdt dan ook op één paar
dekracht. een IJslandse pony.
waarmee hij de afgelegen boerde
rijen in en om zijn woonplaats Blin-
denmarkt heel wat makkelijker
kan bereiken dan per auto. Boven
dien, zegt hij in het Westduitse
Handelsblatt, scheelt het me een
hoop ritjes. „Als ik met de auto
door de dorpsstraat zou rijden,
heeft niemand dat in de gaten.
Kom ik kalmpjes op mijn paard
aan, dan zien en horen mijn patiën
ten me al van verre, en rennen ze
me gauw tegemoet als er thuis iets
mis is. Zo kan ik op één rit veel
meer patiënten helpen, en hoeven
ze me niet nog eens op te tromme
len als ik net weer thuis ben." Zijn
patiënten kunnen hem dan ook wel
zo uittekenen: stapvoets op zijn
ene paardekracht. zijn dokterstas
onder de arm geklemd. De 73-jange
dokter Albrecht hoop het nog heel
lang vol te houden.
Mevrouw Lorice Hartzog, de vrouw
van een gepensioneerde ambtenaar
uit Sacramento in Californië, wilde
op haar 57ste verjaardag eens echt
doen waar ze zin in had. Ze stapte
met wat spaargeld naar een plaat
selijk casino, regelrecht naar de
fruitautomaat, zo'n ding waarmee
Je moet proberen dne dezelfde
vruchtjes op een rijtje te krijgen,
waarna je de hele pot wint als je
er tenminste eerst zelf geld in hebt
gestopt. De eerste tientjes leverden
haar weinig op. maar nadat me
vrouw Hartzog in totaal veertig
dollar (een gulden of honderd dus)
aan het apparaat was kwijtge
raakt. kwam de pot er toch uit: de
speelautomaat gaf haar op haar
verjaardag niet minder dan een
kleine kwart miljoen dollar terug.
Op Sardinië moet je erg lang op een
telefoonaansluiting wachten. Ene
Orazia Frau uit de stad Cagliari
heeft bijvoorbeeld al vier Jaar gele
den zo'n aansluiting aangevraagd,
maar nog steeds zit ze te wachten.
Wel heeft ze in die tijd tot driemaal
toe een telefoonrekening gekregen
zonder dat ze ooit één keer „hallo"
in haar eigen telefoon geroepen
heeft. Dus diende ze tot driemaal
toe een klacht in bij de telefoon
dienst, wat haar geen windeieren
legde: niet alleen werden de reke
ningen ingetrokken, maar ook
werd Orazia op de urgentenlljst
gezet wat op 8ardinië allicht weer
een jaartje kan schelen.
