De kerk van Pietersdam wordt bedankt
Een nieuwe twee-rij-kenleer
Ds Van den Berg
is synodebestuur
Messiaanse Joden in
moeilijke positie
IKV-voorzitter antwoordt
Schmelzer en De Jong
sf
Joods onderwijs in
Israël op helling
Getuigenismars op
One Way Day
Nieuwe handbijbel
van vertaIing-1951
Nieuwe
boeken
Cuba laat weer
bijbels toe
John Thorne legt
functie neer
VANDAAG
Voorbijgangers
d
-J
DINSDAG 11 OKTOBER 1977
KERK
Trouw/Kwartet
=Dir
door A. J. Klei
Dominee W van Ben them is gereformeerd
predikant te Genemuiden, jong (35 jaar» en
zeer verontrust Onder zijn aanvoering heeft
de Genemulder kerkeraad een brief aan de
gereformeerde synode geschreven, waann
staat dat de gereformeerde kerk van
Amsterdam zich in feite buiten het
kerkverband heeft gesteld omdat deze kerk
de ..dwaalleraar" dr H Wiersmga „in
Tjescherming neemt door te weigeren met
hem te handelen", als gevolg waarvan het dr
Wiersmga nog steeds mogelijk is. ..zijn
dwalingen te verkondigen."
Mijn vraag aan Genemuiden is: heeft
inmiddels de gereformeerde kerk te Leiden
zich met eveneens in feite buiten het
kerkverband gesteld door dr Wiersmga te
beroepen? Eigenlijk is wat Leiden doet nog
erger, want deze kerk spreekt met dat
beroep de begeert uit. zo n ..dwaalleraar" in
huis te willen halen, dat is nog wat meer dan
hem. zoals Amsterdam doet. ongemoeid te
laten. En moeten Leiden en Amsterdam met
elkaar weer een nieuw kerkverband
vormen? 't Zou best kunnen, tenslotte is het
alweer eventjes geleden dat zich een nieuwe
gereformeerde kerkiorxnatie aandiende. De
naamgeving zal echter wel enige zorg baren.
Eerst dacht ik: de gereformeerde kerken in
hersteld verband van weleer zijn in de
hervormde kerk opgegaan, dus de naam
„H V is vrij. Dit is bij nader inzien echter
niet zo. sinds twee jaar hebben we in
Terneuzen een gereformeerde gemeente in
hersteld verband. Hoewel, die schijnt
inmiddels weer opgeheven te zijn.
Maar om op de brief van de gereformeerde
kerk te Genemuiden terug te komen, deze
staat thans voor de tweede maal afgedrukt
in ..Waarheid en Eenheid", het blad van de
verontruste gereformeerden. Dominee Van
Benthem zorgde voor deze herhaalde
pubiikatie ten gerieve van „personen en
kerkeraden die zich alsnog bij onze brief
willen aansluiten". Vervolgens meldt
dominee Van Benthem dankbaar „dat de
kerken van Pietersdam en Nieuwdorp zich
reeds achter onze brief hebben gesteld".
Toen ik dit las. pakte ik terstond het
jaarboek van de gereformeerde kerken om
te kijken door welke predikanten de
genoemde, adhesie-betuigende kerken
worden bediend. Ik ging alfabetisch te werk.
begon dus met Nieuwdorp. Welnu, daar
staat dominee P Hekstra, ook jong (35 jaar)
en eveneens zeer verontrust, naar hij
meermalen in „Waarheid en Eenheid" deed
blijken. Dat klopte dus. een geestverwant
van W. van Benthem. Vervolgens zocht ik
bij de
PPieterburen Pieterzijlhé.
geen Pietersdam. Wacht, achterin het
jaarboek heb je nog een lijst van gemeenten
buurtschappen, misschien zou daar
Pietersdam te vinden zijn. het kon immers
een kerk betreffen, pas geïnstitueerd nó de
verschijning van het jaarboek. Maar
opnieuw zocht ik tevergeefs, ik trof alleen
Pietersbierum aan.
Hierop belde ik het algemeen kerkelijk
bureau van de gereformeerde kerken te
Leusden op, ik wilde toch wel weten waar
dat Pietersdam met zijn uitgesproken
ligging lkg. Ik kreeg echter niemand te
spreken, de mensen van het bureau waren
onder aanvoering van directeur Jan
Bovenberg allemaal druk in de weer met
landkaarten en atlassen, want ze hadden
ook „Waarheid en Eenheid" gelezen en nu
geheel van slag omdat er blijkbaar een
gereformeerde kerk bestond, welke niet in
hun boeken, laat staan in het jaarboek,
opgenomen was. Ik zou teruggebled worden,
maar tot dusver is dat niet geschiedt.
Pietersdam Pietersdam De naam
kwam me toch wel enigszins bekend voor.
Mijn collega, die de rubriek „Uit de
kerkbladen" verzorgt, hielp me. Hij vertelde
dat onlangs de al genoemde dominee
Hekstra in het al genoemde „Waarheid en
Eenheid" had opgewekt, adhesie met
Genemuiden te betuigen. Hij gaf daarbij
een voorbeeld, hoe je dat als kerkeraad kon
doen en om zijn „model" er zo echt mogelijk
te laten uitzien, had hij ook een verzonnen
plaatsnaam ingevuld:.Pietersdam! Zou
dominee Van Benthem nuMaar nee. die
zal toch geen dwaallicht willen verspreiden?
Kom nou! Ik wacht tot het kerkelijk bureau
met uit de droom haalt.
Van een onzer verslaggevers
LUNTEREN De gereformeerde synode heeft gisteren ds C. H.
van den Berg te Aalten gekozen tot lid van het moderamen. Als
assessor (vice-voorzitter) neemt hij de plaats in van ds H. van
Benthem, die onlangs plotseling is overleden.
Ds Van den Berg is 43 jaar en staat
sinds 1964 in Aalten. Daarvoor was
hij predikant van Lollum en
Waaxens Sinds 1975 is hij synodelid.
Het moderamen van de synode be
staat verder uit ds C Mak uit Henge
lo. praeses, ouderling M. H L. West-
strate uit Vlaardingen. scriba en ds
A. C. Hofland uit Delft, assessor.
Van een medewerker
JERUZALEM - Het Joodse onder
wijs in Israël gaat op de helling.
Minister Zevoelon Hammer van on
derwijs heeft opdracht gegeven een
plan te ontwerpen, waardoor op de
openbare scholen meer Joodse gods
dienstleer en traditie wordt onder
wezen. „Jeruzalem en de tempel
werden door de Romeinen verwoest
omdat het volk Gods geboden niet
meer in acht nam," heeft hij als
verklaring gegeven'
Hoewel op de openbare scholen in
Israël al meer „Jodendom" wordt
onderwezen, dan elders op Joodse
godsdienstscholen, meent de rege
ring. dat de onwetendheid om zich
heen grijpt. Vooral bij de in Israël
opgevoede generaties zou niet meer
voldoende belangstelling bestaan
voor de Joodse waarden. Het oude
testament wordt door velen nog uit
sluitend als vaderlandse geschiede
nis gezien. De secularisatie heeft
meegebracht, dat velen ln Israël
zich uitsluitend als Israëli's be
schouwen en niet als Joden. Dat
wordt ook als oorzaak gezien van
het vertrek van zovelen uit Israël
naar andere landen. Door de speci
fieke waarden van het het Joden
dom in het onderwijs te benadruk
ken. hoopt de regenng een andere
mentaliteit aan te kwekea
Gisteren begon de eerste gewone zit-
tingsweek van de synode 1977-78,
die naar de samenroepende kerk „de
synode van Zwolle" genoemd wordt.
In totaal zijn voorlopig zeven verga-
derweken gepland, gespreid over de
periode oktober 1977-november
1978 In de afgelopen vier maanden
is veel voorbereidend werk gedaan in
de commissies.
Een bijzonderheid is de betrokken
heid van een groep jongeren onder
de naam .jongerensynode". Giste
ren waren acht vertegenwoordigers
van de jongerensynode aanwezig. Ds
Mak sprak in zijn openingswoord de
hoop uit, dat hierin een goede weg
gevonden zal blijken te zijn om door
Van een onzer verslaggevers
UTRECHT Tijdens de zesde „One
Way Day", een jeugdmeeting die
vijftienduizend jongelui samen
brengt op 22 oktober in de Utrechtse
Irenehal, zal een massale getuigenis
mars door Utrecht worden ge
houden.
Ben Hoekendijk, de leider van deze
jaarlijkse manifestatie, heeft een be
roep gedaan op jongerengroepen uit
het hele land. om spandoeken,
spreekkoren, gitaren en andere mu
ziekinstrumenten in te zetten om
deze mars te maken tot „een licht
straal van hoop in de belabberde
toestand van ons land". De mars is
aan het eind van de middag.
Voor deze jeugdmanifestatie, waar
op Nico van Biljouw de hoofdtoe
spraak zal houden, zijn 150.000 pam
fletten en posters het land ingezon
den met de kop „Ik ken God, jij
ook?" De dag wordt volgens Hoe
kendijk „een getuigenis, dat Jezus
de Enige Weg tot God is. dwars
tegen alle wereldse filosofieën in."
's Avonds is er de speciaal voor deze
dag geschreven musical „De grote
opdracht", waaraan het One Way
Day-koor, bestaande uit 430 jonge
lui. solisten en een vijftien man tel
lend orkest meewerken. Het wordt
volgens Hoekendijk „een wervel
wind van zang en muziek voor de
glorie van God."
Ds C. H van den Berg.
te geven wat de jonge kerklieden
willen. Ook hoopte hij er kadervor
ming van voor de toekomst
Vandaag spreekt de synode over de
evangelisatie, kerk en bedrijfsleven
en kerkopbouw. Morgen komen het
diakonaat. het maatschappelijk
werk en de nieuwe levensstijl aan de
orde. Donderdag staan de zending
en de ontwikkelingssamenwerking
op het programma. Vrijdag volgen
nog kerkordelij ke zaken en de ver
houding tot de protestantse theolo
gische faculteit te Brussel.
Van een onzer redacteuren
HAARLEM - Bij het Nederlands
bijbelgenootschap is. een geheel
nieuwe handbijbel verschenen in de
bekende vertaling van 1951. Het let
tertype vertoont een nieuw gezicht.
Wel is op veler verzoek de opmaak
van twee kolommen per pagina ge
handhaafd. De bijbel bevat de ge
bruikelijke perikopen-indeling en
tekstverwijzingen en is gebonden in
een kunststof, die soepel en toch
zeer sterk is. De prijs is 16,50.
AMERSFOORT (ANP) De voorzitter van het IKV, drs. Ben ter
Veer heeft de vraag opgeworpen of in de katholieke wereld „nog
steeds hoge mensen de persoonlijke gewetensbeslissingen van
ons over nemen". De IKV-voorzitter reageerde met deze vraag op
de briel van drs. W. Schmelzer en oud-premier De Jong aan
kardinaal Willebrands over het motto van de Vredesweek: Help
de kernwapens de wereld uit, om te beginnen uit Nederland".
Van een onzer verslaggevers
ROTTERDAM De Messiasbelijdende Jood staat tussen twee
godsdiensten in. Hij is het slachtoller geworden van twee gods
diensten. die door hun leerstellingen belde afgeweken zijn van de
ene gezamenlijke bron. waaruit zij beide putten de Schrift.
Aldus L P. Tabaksblatt In „Hadde-
rech" (de weg), het blad van de Ne
derlandse vereniging van Jesjoea
Hammasjiach (Jezus Christus) belij
dende Joden.
Hij reageert op het betoog van R. A
Levisson in het blad „Ter Herken
ning". „dat christen-zijn en Jood-zijn
twee zaken zijn. die niet gelijktijdig
in één persoon verenigd kunnen
zijn." Volgens Levisson kan een
Jood. die atheïst wordt, wel tot de
Joodse gemeenschap gerekend blij
ven. maar wie overgaat tot een ander
geloof, plaatst zich buiten het Jo
dendom.
L P. Tabaksblatt spreekt van een
„ondeskundige beoordeling van de
Messiasbelijdende Joden" door Le
visson. Met elke vezel van hun wezen
voelen zij zich met de Joodse ge
meenschap verbonden. Niemand is
ooit uit die gemeenschap gestoten
vanwege het geloof in de vele valse
messiassen, die onder de Joden ver
schenen zijn Maar het geloof in Je
zus als de Messias is taboe, omdat
dat volgens Levisson het belijden
van een andere godsdienst zou zijn.
Tabaksblatt: Wij erkennen met pijn.
dat de messiaanse gemeenschap
in de gangbare taal bekend als
„christelijke kerk" haar geloof in
de Messias heeft omweven met gods
dienstige stellingen en een leer. die
inderdaad vreemd is aan de Joodse
godsdienstig* leer. We hebben dus te
maken met tVee godsdienstige leer
stellingen die\ strijdig zijn met el
kaar. Maar voor ons als Messiasbelij
dende Joden gk^t het niet om welke
godsdienstige leer ook van de sy
nagoge of van de kerk maar om de
Messias zelf. Wij geven niets om wel
ke godsdienstige beschouwing
joodse of christelijke maar om het
geloof van de profeten en apostelen,
zoals dat uit de 8chrift van Tenach
en het nieuwe testament op ons af
komt. Van dót geloof zijn beide gods
dienstige leerstellingen afgeweken.
De schuld van de kerk ls volgens
Tabaksblatt groter, omdat zij haar
leerstellingen verplicht heeft gesteld
voor het geloof. Vooral de dogma's
van de drieëenheld en het zoonschap
Gods zijn voor een Jood inderdaad
onverteerbaar.
Door het misverstand, dat tussen
het Jodendom en de gelovigen uit de
heidenen ontstaan is, moeten de
Messiasbelijdende Joden volgens
Tabaksblatt „het zware kruis torsen
van uitgestoten te zijn uit de ge
meenschap, waarmee wij ons met
hart en ziel verbonden weten en te
behoren bij een gemeenschap, waar
toe wij krachtens onze herkomst niet
behoren, maar waar wij toch in blij
ven. omdat daar van de Messias ge
sproken wordt en wij geloven, dat hij
eenmaal deze beiden van elkaar ver
vreemden tot het ene volk van God
zal maken. Efeze 2:15 en 16, en hen
met elkaar zal verzoenen."
Ter Veer, die sprak op de algemene
ledenvergadering van Pax Christi,
leidde uit de brief van Schmelzer af
dat de traditie om zwaar te hechten
aan de vraag met hoeveel kerkelijk
gezag een uitspraak over wereldlijke
problemen is bekleed, nog niet dood
is. „Dat is jammer. Het leidt de aan
dacht af en kan de gevaarlijke sug
gestie oproepen dat het vooral zou
gaan om de vraag, welke positie in
een vraagstuk leiders in de kerk in
nemen. Maar het gaat er natuurlijk
om tot welke gewetensbeslissing ie
dere gelovige persoonlijk komt".
Ter Veer deed de briefschrijvers nóg
Stuttgart (epd) De regering van
Cuba heeft onverwacht de import
van 5.000 bijbels en nieuwe testa
menten toegestaan. Dit heeft de we
reldbond van bijbelgenootschappen
in Stuttgart van de oecumenische
raad van Cuba vernomen. De bond
betaalt de bijbels, die van Jamaica
naar Cuba worden gezonden. Cuba
is overwegend katholiek.
Berlijn (epd) Op 18 oktober
gaat het Brüsewitzcentrum in het
Westduitse Bad Oeynhausen wer
ken. Het centrum heeft een huis met
28 kamers tot zijn beschikking.
een reden tot verontrusting aan de
hand door de pastorale brief van de
r.k. bisschoppen van de Verenigde
Staten te citeren, die in 1976 schre
ven: „Als bezitters van een uitge
breid arsenaal van kernwapens,
moeten we er ons van bewust zijn,
dat het niet alleen verkeerd is om de
burgerbevolking aan te vallen, maar
dat het ook verkeerd is haar te be
dreigen met een aanval als onder
deel van een afschrikkingsstrate
gie." Bisschop Ernst van Breda, de
voorzitter van Pax Christi, stelde
vast dat in de kerk het besef groeit
dat het gebruik van kernwapens
nooit geoorloofd is. Ook de dreiging,
die immers altijd de tendens in zich
heeft tot uitvoering, wijst bisschop
Ernst af. Hij vindt het een illusie,
ware vrede te verwachten van bewa
peningswedloop en afschrikkingse-
venwicht, die het wantrouwen tus
sen de volken voeden.
JOHANNESBURG De secretaris
generaal van de Zuidafrikaanse
raad van kerken, ds. John Thorne.
heeft „om persoonlijke redenen"
zijn ambt neergelegd. Thorne is in
juni van dit jaar tot voorzitter geko
zen en heeft deze zomer zijn ambt
aanvaard. Het uitvoerend comité
van de raad heeft de voorganger van
Thorne, John Rees gevraagd tot het
eind van dit jaar het voorzitterschap
waar te nemen.
Draaiboek. Samengesteld door Rolf
Boost Begrippen en verschijnselen
uit 100 Jaar geschiedenis van de
grammofoonplaat, serieus en badi
nerend alfabetisch gerangschikt.
Geïllustreerd Uitg. Kosmos, Am
sterdam. 112 blz. 10.-.
Bij uitgeverij Elsevier te Amster
dam verschenen de volgende boe
ken: Nieuwe grote wereldatlas met
satellietfoto's en luchtopnamen,
overzichtelijke kaarten van wereld
delen en landen, kaarten met be
trekking tot actuele problemen, ta
bellen en tekeningen. Het alfabe
tisch register omvat 50.000 namen.
248 blz 66.,; Zelfvertrouwen,
handleiding voor succes in het le
ven. geschreven door R. Sharpe en
D. Lewis. 222 blz - 24.50: Grill-
boek. door Heieen Nieuwenhuis en
Lennie Vernëde. 176 blz 13.90.
Uitgeverij Bakker te Amsterdam
stuurde: Groei door rede, rationeel
emotleve therapie, door A. Ellis. 322
blz 34.50; Van kop tot staart,
verfijnde recepten voor het bereiden
van lever, niertjes, tong. zwezerik,
hersenen, hart, pens. poten, kop en
staart, geschreven aoor Jana Allen
en Margaret Oin. 178 blz - 19.50.
Ook in Europa's jongste staat, de Duitse Democratische Republiek, bestaat een christelijke
gemeente. Ongeveer negen van de zeventien miljoen DDR-burgers horen er toe. Hun aantal daalt
de laatste tijd niet meer zo erg als voorheen. Maar zij voelen zich echt een minderheidskerk. Elke
dag worden zij er pijnlijk mee geconfronteerd dat de kerk in hun land een randverschijnsel is
geworden, dat hoogstens nog wat diensten kan verlenen, zolang de staat nog niet in elke nood
voorziet.
Onze adressen:
AMSTERDAM:
Postbus 859
Wibautstraat 131
Tel. 020-913456
Telex 13006
ROTTERDAM/DORDRECHT:
Postbus 948
Westblaak 9 Rotterdam
Tel. 010-115588
DEN HAAG/LEIDEN:
Postbus 101
Parkstraat 22. Den Haag
Tel. 070-469445
ZWOLLE/GRONINGEN:
Postbus 3
Melkmarkt 56. Zwote
Tel. 05200-17030
Officieel spreekt de DDR zich niet
voor ot tegen de kerk uit. maar de
staat is gegrond op het marxistisch
leninisme, dat atheïstisch is. De kerk
heelt daar echter merkwaardiger
wijs niet langer haar gevaarlijkste
vijand. Wie met christenen in de
DDR spreekt merkt dat het ergste
voor hen is de onverschilligheid, de
hang naar het materiële en de alles*
doordringende staatsinvloed Elk
terrein van het leven staat onder
bescherming'' van de overheid. Van
duivenmelkers tot kunstenaarsgroe
pen- De enige die zich aan deze in
vloed weet te onttrekken is de kerk
En de staat lijkt zich. zij bet met
tegenzin, neer te leggen bij deze al-
bakening der Invloedssferen. De re-
geerders in Oost-Berlijn doen soms
zowaar hun best, de vriendschap van
de kerk te winnen Er zijn chriatenen
in de DDR. aanhangers van de In de
oorlog door de nationaai-socialisten
vermoorde theoloog Dietrich Bonn-
hoetfer. die bang zijn dat er een
nieuw constanUjna tijdperk
„dreigt." In de DDR gebruikt men
graag slagzinnen. Ook in de kerk.
Tot de langzamerhand alweer klas
siek geworden staande uitdrukkin
gen behoort: .niet kerk tegen, niet
kerk naast, maar kerk in het sodalis,
me" ter omschrijving van de verhou
ding tussen de gemeente en het regi
me. Degenen die deze formule heb
ben bedacht, trachtten hiermee hun
bedoeling aan te geven dat de kerk
kritisch en solidair met het regime
zich zou opstellen Deze formule is
sinds vorig jaar uitgebreid, toen een
van de Oostduitse kerkelijke leiders,
de bejaarde, uit de tijd van de Volks-
kircbe stammende bisschop Frknkel
tijdens een toespraak lei: _WU willen
kerk sijn niet tegen, niet naast, maar
in het socialisme, doch niet onder
het socialisme en niet In zijn geest"
Gedwee
Het Duitse lutheranisme heeft door
de eeuwen heen met een gretigheid
andere inzichten van Luther waardig
diens twee-rijkenleer aangehangen
Orof gezegd komt deze er op neer
dat er twee van elkaar onafhankelij
ke gebieden zijn. kerk en staat, die
slechts met elkaar in verbinding
staan via de leiding, de troon en het
altaar De twee-rijkenleer heeft er
mogelijk voor gezorgd, dat het Duit
se volk gewoonlijk weinig op had
met alternatieven in de politiek Men
hobbelde gedwee achter de vorst
aan. wiens religie men tevens deelde.
Ook wanneer die vorst soms Bis
marck of Hitier heette. Er bestaat
een beweging in de Duitse kerk die
tegen dit onpolitieke denken grote
bezwaren heeft. Uit deze beweging
kwam een deel van de Bekennende
Kirche voort, die zich opstelde tegen
Hitiers Deutsche Christen (Duitse
christenen). Deze beweging heeft be
lijdenisgeschriften en martelaren1
voortgebracht Men denke aan de
Banner Thesen, waarmee men de
evangelische veroordeling van het
racistische natlonaal-socialisme uit
sprak en aan het Darmstadter Wort,
dat na de oorlog lucht gaf aan het
schuldgevoel van het Duitse volk.
En martelaren zoals Dietrich Bonn-
hoeffer. De traditie van de Beken
nende Kirche heeft in de DDR be
langrijke vertegenwoordigers, onder
wie de huidige voorzitter van de bis
schoppen in het land. Schönherr.
Ook het traditionele lutherdom
heeft zijn aanhang. In de oude ge
daante. maar ook ln een geheel
nieuw jasje. Zo komt men christenen
tegen, die trouw en vroom kerklid
zijn, maar met hun christendom in
de politiek geen weg weten. Zij grij
pen naar het marxisme en gebruiken
dit voor het leven buitenshuis. Zo
ontstaat er een nieuwe twee-rijken
leer. Op zondag is men ouderwets
vroom, maar door de week gaat men
uit vanhet marxistische denkmodel.
In deze sfeer ontstaat onverschillig
heid voor het debat tussen christen
dom en marxisme, dat de nodige
klaarheid 2ou kunnen brengen. Men
trekt zich terug in huis. In de crea
tieve milieus maakt men muziek en
elders kijkt men naar de televisie.
Nota bene in Karl Marx Stadt heeft
een initiatiefrijke dominee een
bloeiende Youth for Christachtige
jonge kerk op de been gebracht.
waar men bij gitaarmuziek en vro
me liederen de alledaagse werkelijk
heid vergeet. Het blijkt namelijk
heel redelijk mogelijk, ondanks de
economische problemen ln de DDR
te leven zonder al te veel zorgen. Het
inkomen per hoofd van de bevolking
is er iets hoger dan in Engeland. Het
is verreweg het hoogste van alle
landen van Oost-Europa. De men
sen hebben allemaal hun televisie,
een prima ziekenveizekering bijna
ideale mogelijkheden voor sportbe
oefening en andere vrijetijdsbeste
ding en het aantal auto's neemt per
jaar met vele duizenden toe. Velen
hindert het nog dat zij niet ln staat
zijn. reizen naar het Westen te on
dernemen, maar daar staat tegeno
ver dat het gros van de bevolking
van de DDR des avonds de westelij
ke televisie aanzet en aldus langs
elektronische weg enkele uren gees
telijk naar de Bondrepubliek emi
greert.
Kankeren
Wel bestaat er onder de mensen een
grote bereidheid tot kankeren. Men
kan dat misschien verklaren door
dat de angst te worden verraden is
afgenomen. Maar de latente onte
vredenheid komt soms tot uitbar
sting. Zo werd er vorige maand en
kele malen gestaakt omdat de rege
ring stilletjes, ter besparing van de
viezen, in het koffiemengsel dat de
mensen ln de winkels kochten, vijf
tig percent cichorei mengde. Maar
de prijs bleek gelijk. Ook van andere
levensmiddelen blijven de prijzen
vrij stabiel, maar soms merkt een
huisvrouw ineens dat de prijs van
een bepaald levensmiddel onveran
derd is gebleven, maar dat de hoe
veelheid is verkleind. Zulke dingen
wekken irritatie, die behalve in ge
kanker ook een uitweg vindt in mop
jes. Het doelwit van die grappen is
doorgaans Honecker of ..zijn" In-
tershops. de weinig in het oog lopen
de winkels, waar DDR-burgers te
gen harde valuata waren uit het
Westen kunnen kopen, van Niemey-
Bijbel/bibliotheek
Ik denk dat wat Paul D. Fueter in
het oktobernummer van Open Deu
De Goede Tijding schrijft over een
eigentijds uitgeven van de bijbel w
eens een heel origineel voorstel zou
kunnen zijn. Zijn artikel heet: de
bijbel is een bibliotheek. Hij wijst e
in dat artikel op hoe verschillend
van aard de in onze bijbel
samengebrachte boeken zijn. Dat
een bekend gegeven. Maar dan gaa
hij verder en komt tot het voorstel
om dat ook in de uitgave van die
verschillende boeken eens wat
duidelijker uit te laten komen. Hij
stelt bij voorbeeld voor om het
evangelie van Markus, een
catechisatieboekje voor jonge
christenen, uit te geven in een
ringband, waarin op ieder blaadje
een gedeelte gedrukt wordt. Dat zo
het uit het hoofd leren bevorderen.
Voor het boek van de psalmen zou
natuurlijk een soort liedboek te
denken zijn met echt muziek erin. I
de vertaling van het
bijbelgenootschap staan de
psalmen wel colometrisch
afgedrukt, maar nog altijd achter
elkaar. Dat tref je in geen enkele
echte liederenbundel aan. laat staa
in een dichtbundel. Ook het feit dal
de boeken „Romeinen" en
vervolgens echte brieven zijn zou
met een bepaalde opmaak
duidelijker kunnen worden. En
misschien dat we dan ook eens af
kunnen komen van de volgorde
waarbij voor de brieven van Paulus
in de eerste plaats gelet is op de
lengte van de brieven en niet op hui
eventuele „datum van verzending.
Zo wil hij in Genesis atlassen
hebben en bij Exodus duidelijk
laten uitkomen dat het een boek is
geschikt om op feesten gelezen te
worden. Vragen van practische
uitvoerbaarheid zouden er
natuurlijk voldoende overblijven.
Nog meer boeken mee naar de kerk
Of misschien dan juist dan ene boel
dat van te voren voor de dienst is
aangekondigd? Genoeg om over te
discussiëren. Want het roept toch z<
langzamerhand evenveel vragen op,
om iedere zondag een hele
bibliotheek bij je te hebben en dan
soms zeer prozaïsch alles na elkaar
afgedrukt. En dat wordt er met een
heel dikke pocket niet beter op.
Beroepingswerk
NED. HERV. KERK
Beroepen te Katwijk aan Zee: C. 1
Schuurman te Maassluis; te Maa^,
dijk (toez.): M. J. Kalvenhaar
Nieuwleusen; tw Puttershoek: W.
Vlasblom te De Bilt; te Vlaardinge
E. Holtrigter te Apeldoorn; te Ran
wijk (toez.) G. Veldjesgraaf te Har
kamp.
Bedankt voor De Bilt: J. A. Rietbe
te Ommen
Aangenomen naar Erlinsbach-Aa
gau (Zwitserland. Ref. Kirche):
N. Sonnevelt, docent go.
kweekschool voor kleuterleidsl
te Groningen.
GEREFORMEERDE KERKEN
Bedankt voor H.I. Ambacht ds.
van Loo te Brielle.
GEREF. KERKEN
Beroepen te Klazienaveen:
Schenk te Heeg.
Bedankt voor Hendrik Ido
bacht: P. van Loo te Brielle.
;te
Emeritaat verleend om gezondheii
redenen per 1 oktober aan
Gesink te Sassenheim.
GEREF. KERKEN (VRUG.)
1
Charbel Makhlouf
Erich Honecker doelwit van
mopjes
er Oalakoffie tot Fiats. De repressie
die de DDR kent is niet in het bij
zonder tegen kerkmensen gericht,
maar tegen ieder, die kritiek heeft,
die ongewenste politieke gevolgen
kan hebben. Zolang de kritiek bin
nen de kerk blijft kan het de rege
ring niet zoveel schelen. Het gevaar
bestaat daardoor dat de kerk wordt
tot hetgeen men in Duitsland zo
plastisch noemt: een kotsbekken
van de maatschappij. Dat in de kerk
niet de mensen met verwachting en
hoop samenkomen, maar de mop
perpotten. die in de warmte van de
andere wereld van het geloof zich
terugtrekken voor de kille bureau
cratische en ééndimensionale we
reld waar de SED heerst. Christenen
zitten niet in de gevangenis, maar
onder de politieke gevangenen be
vinden zich wel veel linkse marx
isten.
DR is het eerste van een serie arti
kelen.
Beroepen te Apeldoorn: S. de Vri
te Blokzijl. fi
Bedankt voor Anna Paulowna-Eriy
huizen: A. de Broeder te 't Harde
GEREF. GEMEENTEN
Bedankt voor Middelburg Z.: I?
Moerkerken te Nieuw Beijerland.^j
ne
In tegenwoordigheid van twintjte
duizend mensen heeft paus Paulfru
zondag in de Sint Pieter te Rome
Libanese monnik Charbel MakhldOi
heilig verklaard. Onder de aanwQge
gen waren ook zeer veel mohamr vc
danen, die de 19e eeuwse morntn
een grote verering toedragen. Ch
bel Makhlouf ligt begraven op
kerkhof van het klooster in Anni
an in Libanon. Tijdens zijn levP
gebeurde niet veel bijzonders, mi
onmiddellijk na zijn dood in li
begonnen er onverklaarbare dingi
Islamitische dorpelingen zagen
de weken na de begrafenis van
monnik licht boven het graf scl
nen. Na opgraving na verschiller
maanden bleek het lichaam on
schonden. Ook nu 79 jaar na i
dood is het nog geheel soepel
niet door verderf aangetast. Z<
velen beweren aan zijn graf van e
stige kwalen te zijn genezen Med
hebben hier voor geen verkiarl
kunnen vinden. Het lichaam van
monnik vertoont een volkomen
verklaarbaar verschijnsel,
scheidt steeds vloeistof af. Dit gi
nog steeds door. Het totale gewi<
van die vloeistof overtreft thi
reeds ver zijn totale lichaamsft
wicht Ook hiervoor hebben de
leerden geen verklaring kunnen v
den. Een en ander was aanleii'
voor het Vaticaan om de moni
eerst zalig en nu heilig te verklart
