Geen fraude bij bureau van ICCC Toenemend anti-semitisme in Sowjetunie Bisschop Gijsen en de neo-christenen Bluyssen: kerk te ver weg van wat jeugd interesseert U* jgREM '&HELPtfy Conclusie van commissie: vanavond op uw scherm Anderhalve ton voor vrouwenwerk overzee Vanavond demonstratie in Amsterdam VANDAAG Voorbij'gangers WOENSDAG 5 OKTOBER 1977 KERK Trouw/Kwartet 2 door A. J. Klei Het woord ..neo-marxlst" wordt de laatst* tijd veelvuldig gebruikt, niet tn het minst In kerkelijke bladen Als een theoloog Je niet bevalt, verklaar je gewoon dat-ie een neo-marxist is. en klaar is Kees Ik wou maar zeggen dat lk niet met de ogen knipper wanneer ik over neo-marxlsten hoor praten Neo-calvinisten vormen eveneens een vertrouwd begrip, al heb ik de indruk dat zij in aanzienlijk mindere mate dan voorheen in ons land voorkomen. In een moeilijk boek liep ik onlangs tegen een neo kantiaan op. en voor de televisie zag tk neo-naxi s In de weer Kortom, ik ben ervan op de hoogte, dat er neo's in soorten zijn Van neo-christenen had ik echter nog nimmer vernomen vóórdat ik afgelopen maandag in deze krant las. dat bisschop Oijsen van Roermond deze benaming gebruikt voor ..menselijkheidstheologen". die een „aanpassingschristendom" verkondigen Uit het bericht bleek dat monseigneur Gijsen het oog liet vallen op ..priesters en andere kerkelijke leidersHij had het dus kennelijk over mensen van zijn eigen kerk. Waarom zegt hij dan niet: neo-katholieken. in plaats van neo-christenen. alsof de ganse christenheid behept is met theologen die een aangepast christendom aan de man proberen te brengen0 De wakkere protestant weet het antwoord terstond: dat is vanwege rooms imperialisme! Ik laat dit punt thans. vierhonderd-en-zestig jaar na de reformatie, rusten en bepaal me tot de vraag: hoe komt bisschop Oijsen erbij, en hoe komen in 't algemeen gesproken verontruste kerkleden erbij, om degenen die het op de traditionele wegen niet meer kunnen vinden, te beschuldigen van er een aangepast christendom op na te houden, en waarom beweert de bisschop dat hun geloof ..geen eisen" stelt? Ik zou willen vaststellen dat juist mensen die vei legen zitten met de vertrouwde manier van geloofsoverdracht en geloofsbeleving, zich niet aanpassen en dat uitgerekend hun geloof veel eisen stelt. Het is namelijk heel wat gemakkelijker om het liedboek dicht te houden omdat de versjes daarin je mishagen dan om je auto in de garage te laten staan, omdat je het milieu niet verder wilt helpen verknoeien. Ik neem waar dat zij. die bedrukt het hoofd schudden over allerlei nieuwigheden in de kerk. helemaal geen moeite hebben met nieuwigheden in de wereld. Goed. ze weten dat we hier geen blijvende stad hebben, maar dit verhindert hen niet zich behaaglijk te nestelen in onze consumptieve maatschappij. Begrijp me wel. ik zeg niet dat dit nare mensen zijn (al zul je die onder hen kunnen aantreffen i. ze geven flink voor de kerk en ontwikkelingswerk vinden ze. Op zichzelf prima, al moet Pronk het natuurlijk niet overdrijven. Maar ijveren voor het behoud van het kerklatijn schijnt nooit mee te brengen ijveren voor het behoud van een bos of een wad. Een vaatwasmachine is toch wel erg plezierig en weet je. dit soort dingen hou je toch niet tegen. Ze hebben immers destijds ook zo geprotesteerd tegen de eerste trein, de koeien in de wei langs de spoorlijn zouden geen melk meer geven... Zo zie Je maar. en voor dat afval van kerncentrales vinden ze heus wel wat uit. Samenvattend: hier wordt aangepast. En nu de neo-christenen van de heer Gijsen. Het opmerkelijke was dat op dezelfde pagina als waarop het bericht over de visie van bisschop Gijsen stond, een neo-christen te vinden was: pater Derksen van de Dominicusgemeente in Amsterdam. Ik neem tenminste voetstoots aan. dat monseigneur Gijsen hem een neo-chrlsten vindt. En jawel hoor. wie het door ons geciteerde proza van pater Derksen naleest, heeft meteen in de gaten dat hier een tegendraadse dominicaan aan de gang is. die het vertikt om zich bij de restauratiebeweging van de jaren zeventig neer te leggen. Vemieuwingstheologie. solidariteit, enfin, daar gaat 't weer heen. We weten het: een neo-christen. Iemand die zich niet aanpast en wiens geloof de eis stelt, zich niet bij de wereldse gang van zaken neer te leggen. Dat is geen geringe eis. Wel een christelijke eis, dunkt me. Bisschop Gijsen Van een onzer verslaggevers DE BILT De commissie van onderzoek inzake de moeilijkhe den rondom het bureau van de internationale raad van christelij ke kerken (ICCCi te De Bilt is tot de conclusie gekomen, dat van frauduleuze handelingen niets gebleken is. De in opspraak gebrachte personen en instanues dienen algeheel te wor den gerehabiliteerd, aldus de com missie die bestaat uit drs A. W Overwater. president-directeur van BUhrman-Tetterode. profdr A Troost, hoogleraar ethiek aan de vrije universiteit te Amsterdam, en ds Jac de Vries, hervormd predi kant te Schweninger! In een verklaring van de commissie, die nu gepubliceerd Is door de stich ting Nederland ICCC. wordt wel ge constateerd. dat de financiële admi nistratie en de verschillende organi saUestructuren niet In overeen stemming waren met ..de eisen die heden ten dage aan een snel groeien de organisatie moeten worden ge steld" Gebreken De commissie zegt hiervan; ..De ge breken. die in dit opzicht aan het licht zijn getreden, hebben het mo gelijk gemaakt, dat er financiële handelingen zijn verricht, die ge makkelijk konden worden gekwalili ceerd als weliswaar geen onrechtma tigheden. maar dan toch als „onre gelmatighedenwaarvan de betrok kenen elkander hebben beschuldigd. Een en ander heeft daardoor de in terne samenwerklngsverhoudtngen diepgaand verstoord De commissie is dan ook van oor deel. dal een Ingrijpende reorganisa tie noodzakelijk is Belangrijke vor dering is In dit opzicht reeds ge maakt door de opnchUng van een aparte stichting De Ondergrondse Kerk. waaraan een apart bestuur, los VU! da ICCC. leiding gaat geven. De commissie acht het noodzakelijk. VOORSCHOTEN Aan het eind van dit jaar gaat er een nieuw blad verschijnen, dat ..Nieuws uit Israel gaat heten Hoofdredacteur wordt de In Zwitserland werkende Neder landse evangelist Wim Malgo Doel is de gebeurtenissen in en rond Is rael profetisch" te belichten vanuit de bijbel Het adres is Leidseweg 314 Voorschoten CONFERENTIES Onze adressen: AMSTERDAM Postbus 859 Wibautstraat 131 Tol 020-913456 Telex 13006 ROTTE ROAM/DORDRECHT: Postbus 948 WestWaak 9 Rotterdam Tel 010-115588 DEN HAAG/LEIDEN Postbus 101 Parkstraat 22. Den Haag Tel 070-469445 ZWOLLE/GRONINGEN Postbus 3 Melkmarkt 56 Zwolle Tel 05200-17030 dat ook de hulpverlening in het ka der van de Internationale Christelij ke Handreiking voortaan door een bestuur deskundig wordt begeleid. Over de juridische vormgeving daar aan is het beraad nog gaande Verantwoord Inmiddels Is de controle en de bege leiding van het financiële beheer, alsmede de reorganisatie op het bu reau. in die mate gevorderd, dat de commissie met overtuiging kan me dedelen. „dat het thans weer volko men verantwoord is aan het bureau van de ICCC te De Bilt giften en legaten te doen toekomen voor het werk van de ICCC en voor de vele projecten en fondsen, die ten goede komen aan noodlijdende en/of ver volgde christenen Het bestuur van de stichUng Neder land ICCC heeft zich bij de conclu sies van de commissie van drie aan gesloten Het voorbehoud, dat het stichtinsbestuur eerder maakte en dat „gerechtvaardigd leek", wil het nu uitdrukkelijk opheffen Het stich tingsbestuur „verzoekt alle kerkellj- ROME Op de bisschoppensynode heeft bisschop Bluyssen van Den Bosch gisteren ervoor gepleit, dat de kerk zich meer gelegen laat liggen aan de leefwereld van de jongeren. Alleen zo kan de blijde boodschap ook voor hen een bron van Inspiratie worden. Prof. dr. A. Troost ke instellingen, organen en perso nen. die zich eerder door gift of an derszins tot het ICCC-werk betrok ken hebben gevoeld, hun vertrou wensrelatie te herstellen en het daar mee verbonden werk als voorheen opnieuw en met alle middelen te ondersteunen.' Het bestuur be schouwt de betrokkenen, voorzover in opspraak gebracht, als te zijn ge rehabiliteerd. De bestuursverklaring is onderte kend door ds. J. H. Velema (voorzit ter). ds. R. Akkerman. H J Manha- ve. ds. J. Meester, ds. Joh. Verwellus en ds. J. Westerink Sprekend namens de Nederlandse bisschoppen zei mgr Bluyssen. dat de geloofwaardigheid van de kerk mede daarom zo ernstig op het spel is komen te staan, doordat de kerk vaak de indruk wekt. zover af te staan van wat jongeren interesseert. Zij ervaren de kerk dan als een auto riteit, die zeker is van zichtzelf. die eisen stelt zonder veel begrip voor het hart van de mens. die niet de ontmoeting zoekt waarnaar zij hun keren De jongeren hebben, als het gaat om geloofsoverdracht, dikwijls het idee. dat de kerk hen overvalt met van buitenaf komende waarheden en re gels. waarmee zij niets kunnen doen. omdat men niet eerst heeft geluis terd naar wat hen zeer persoonlijk bezighoudt. Het geloof in Gods open baring zal in de jonge mens pas kunnen groeien, wanneer contact is gemaakt tussen zijn levensgevoel en de goddelijke openbaring. Mgr. Bluyssen: „Verschillen in gees telijk klimaat maken het soms moei lijk de geloofservaringen en de ge loofsschat over te dragen, zeker als men de overdracht al te vast bindt aan een bepaald woordgebruik en aan de denkwereld van een verleden tijd. De catechese moet de geloofs traditie van de kerk als een levende traditie overbrengen, zodat zij voor de hedendaagse mens verstaanbaar wordt. Die verstaanbaarheid is al leen mogelijk als de catecheet en zijn leerlingen een gemeenschappe lijke basis vinden, van waaruit con tact mogelijk wordt tussen de erva ringswereld van de jonge mens en de geloofstraditie van de kerk." ADVERTENTIE NEDERLAND II 20.25 uur (Socutera) onderwerp: abc.. FONDS Postbus 620 Haarlem Nederlands Bijbel genootschap ROTTERDAM De jubileum actie van de bond van Nederlandse hervormde vrouwenverenigingen op gereformeerde grondslag ten behoe ve van vrouwenwerk in Indonesië en Kenia heeft 152.000 gulden opge bracht. AMERSFOORT In de Sint Jo- rlskerk is gisterenavond het 25-jarig bestaan van de bond van christelij ke gereformeerde zangverenigingen gevierd met onder meer massale koorzang. HEERLEN Op initiatief van dertig religieuze orden en congrega ties is in Heerlen een missionair cen trum gesticht. Het heeft vooral als doel het missionair bewustzijn In ons land levend te houden en te activeren. Het nieuwe centrum biedt een uitgebreide documentatie op het gebied van missie en derde wereld. De officiële opening op 21 oktober wordt gevolgd door een week vol activiteiten. T door Awraham Soetendorp AMSTERDAM Gisteren is in Belgrado de conferentie begonnen waarin de intentie-verklaring van vijfendertig landen neergelegd in de slotakte van Helsinki augustus 1975 zal worden getoetst aan de werkelijkheid. Het solidariteits-comité voor de Joden in de Sowjetunie heeft de Nederland se regering gevraagd, samen met andere Europese landen de positie van de Joden in de Sowjetunie ter sprake te brengen. Wonderen rondom Jezus' weder komst. najaarsconferentie Mldder- nachtsroep Sprekers Theo Dikkes. Chr A van Duuren. A P van der Sande en ds D W Veldkamp. 15-16 oktober. Ons Centrum. Driebergen. Inl tel. 03438-6528 De beweging voor de mensenrech ten. najaarsweekend CSFR. Spre kers dr J. A Hebly en mr. J 8 L. Oualthéry van Weezel. 14-17 okto ber. De Rokende Turf. Sluipwijk. Inl. en opg. tel. 070-546759. Geweld, geweldloosheid en onder wijs, studiedagen met Adam Curie. 20-21 oktober op volkshogeschool Overclnge. Havelte (tel 05214-1541) Hei gebed, jeugdbljbelstudie- weekend. 7 9 oktober op de Hezen- berg (tel 05206-1648 Ik ben bang. dat onze verklaring nauwelijks opgemerkt zal worden We hebben immers het verzadigings punt bereikt Wij worden niet meer bewogen door berichten over fami lies die uit elkaar gerukt worden Ouders ontvangen wel toestemming om het land te verlaten, hun zoon wordt opgeroepen voor militaire dienst en moet nu zeker acht Jaar wachten, voordat hij een kans heeft zich bij zijn ouders te voegen Een vrouw krijgt wel een uitreisvisum, haar echtgenoot niet. Amner Zavoe row wordt op 23 december 1976 tot drie jaar dwangarbeid veroordeeld wegens straatschenderij En juist omdat wij minder reageren is de situatie zo ernstig. In de twee Jaar sinds Helsinki is de positie van de Joden in de Sowjet unie verslechterd. Het aantal men sen dat een aanvraag heeft Inge diend en geweigerd is en nu een onzeker leven leidt zonder werk. zon der sociale contacten in angst, is met duizenden toegenomen Er zijn nu ongeveer honderdvijftigduizend mensen die de wens te kennen heb ben gegeven naar Israël te gaan en nu geconfronteerd worden met een eindeloze wachttijd Er is nog steeds geen culturele en religieuze vrijheid en wat wellicht het meest macabere is er is een sfeer geschapen van angst en intimidatie door openlijke uitingen van anti-semitisme „Mein Kampf" Hier volgen enkele citaten uit de Sowjet-pers .Het is gemakkelijk op te merken dat zionisme in Israël een officiële ideologie van de regerende partijen het boek Jozua interpre teert als Hitiers „Mein Kampt" Dat is een citaat uit Nauka I Religia no 2 V Lustlberg Volgende citaat .Zionisme is een van d»- shocktroepen van imperialis me m de strijd tegen vrede socialis me en vooruitgang Dat Is uit Mos kovskaya Pravda door L Korneyev 16 februari 1971 De zionistische gangsters in de Ver enigde Staten worden van wapens voorzien door de instructeurs van de Israëlische veiligheidsdienst die sa menwerkt met de Joodse sectie van dë FBI Dit is MB citaat uit Kom munist Vooruzhennykh Sil no 6 maart 1977 door L Korneyev Tekst van de verklaring gericht aan de Nederlandse regering, ter kennis gesteld van minister Van der Stoel. Dinsdag begint de conferentie in Bel grado waarbij de intentieverklaring van vijfendertig landen wordt ge toetst aan de werkelijkheid. Helaas moet geconstateerd worden dat de schending van de mensenrechten in He Sowjet-Unie is geïntensiveerd. Wij. die ons in het bijzonder bezig houden met de positie van de joden in dc Sowjet-Unie. hebben in uitvoerige documentatie aangetoond hoezeer, wat de joodse gemeenschap in de Sowjet-Unie betreft, de slotakte van Helsinki naar de geest en naar de letter niet is nagekomen. Wij doen een klemmend beroep op u om samen met andere Europese landen de posi tie van de joden in dc Sowjet-Unie ter sprake te brengen. Wij doen dit in naam van de honderdduizenden, die in spanning de resultaten van deze conferentie afwachten en juist omdat wij geloven in dc noodzaak van waar achtige ontspanning tussen oost en west. Deze ontspanning mag echter nooit ten koste gaan van de rechten van de mens. „Eén van de belangrijkste oorzaken van expansionisme van de grote Joodse bourgeoisie komt voort uit haar snel groeiende financiële machtL Korneyev Laatste citaat „De zionisten hebben bewust gevoelens van anti-semitis me aangewakkerd bij andere volken om de Joodse gemeenschap bang te houden." Dit is uit de Kommunist Tadjikistana. V. Lysenko 8 juni 1977. Ratten Een film met de titel „Handelaren in zielen" waarin de emigratie van Jo den uit de Sowjetunie zwart wordt gemaakt wordt overal in de Sowjet unie vertoond. De film begint met beelden van een symbolisch riool, waaruit afschrikwekkende ratten kruipen, die zich over de hele wereld verspreiden. Het toont een Jood. die geld geeft aan degene die aan een demonstratie voor Joden in de Sow jetunie deelneemt In een commen (aar op deze film schrijft D. Koret- sky In Rabochaya Gazeta van 17 maart 1977 „Op ons scherm ls ge toond de film „Handelaren in zie len" die veel belangstelling heeft gewekt. De film toonde de verrader lijke methodes van zionistische die ven van de ziel. die misdaden ple gen, anti-sowjet propaganda bedrij ven in strijd met de slotakte van Helsinki". De film „Geheime en open zaken" wordt nog steeds in het leger ge toond. Het begint met een schot en een stem die zegt „Zo trachtte de Jodin Fanya Kaplan Lenin te do den". Wanneer de tanks van Hitier op het scherm verschijnen tijdens de invasie in de Sowjetunie zegt het commentaar „Joods kapitaal hield Hitier aan de macht". De angst, die gecreëerd wordt door deze vormen van open anti-semitis me in pers en televisie, is nog ver scherpt door de al bijna tweehon derd dagen durende arrestatie van Anatoly Sharanski. Sharanski was een van degenen die een uitreisvi sum hadden aangevraagd. Er wordt voortdurend gesuggereerd door offi ciële Instanties in de Sowjetunie. dat hij beschuldigd zal worden van verraad en samenzwering met de vijand. Op deze beschuldiging staat de doodstraf. Een beschuldiging te gen hem is tegelijkertijd een be schuldiging tegen duizenden Joden die in dezelfde omstandigheden zijn. Het is onder deze omstandigheden van levensbelang, om de autoritei ten in de Sowjetunie onze afkeuring te laten blijken en de Joden in de Sowjetunie te laten weten, dat zij niet alleen staan. In recente verkla ringen spreken zij over een pogrom sfeer en over de angst weer „de Joden van het zwijgen te worden" zoals zij waren m de vijftiger en "zestiger jaren, voordat hun protest en onze steun de poorten van het Kremlin op een kier zetten Demonstratie Het solidariteltscomite voor de Jo den in de Sowjetunie heeft van avond 20.30 uur bij de Portugese synagoge in Amsterdam aan het eind van het vreugde der wetleest een grote manifestatie belegd in so lidariteit met de Joden in de Sowjet unie Ik doe een persoonlijk beroep op u om daar massaal aanwezig te H Natasja Sharanski (26) vastte in april zestig uur voor de Russische ambassade in Londen om de aandacht te vestigen op hel lot van haar man Anatoly. Nu. vijf maanden later, zit hij nog steeds gevangen. zijn. Nimmer zal ik vergeten het gesprek in de ambassade van de Sowjetunie. maart 1970. De avond tevoren was er een grote demonstra tie geweest in Amsterdam, waarbij vierduizend mensen aanwezig wa ren De ambtenaar van de ambassa de. die toen wel bereid was met mij een gesprek te hebben, zei ploLse line. „Die demonstranten zullen al leen maar Joden geweest zijn. Niet- Joden zullen nooit voor Joden Zich inzetten" Verbijsterd verteld ik hem. dat hij blijkbaar niet besefte in welk land hij was. en dat juist hier zo'n sterke verbondenheid was tus sen Joden en de niet-Joodse ge meenschap Het gaat nooit alleen om Joden, het gaat altijd om de rechten van de mens. Solidariteit met de Joden in de Sowjetunie is solidariteit met al len die smachten naar vrijheid, waar ook in deze verwarde wereld. Laten wij toch gezamenlijk vanavond bij de Portugese synagoge staan tegen onderdrukking en voor vrijheid Auraham Soetendorp is rabbijn van de liberaal-Joodse gemeente in Den Haag. VREUGDE DER WET De (christelijke gereformeerde) dominee van zondagmiddag Jl. (Hilversum 2) herinnerde er terecht aan: onze Joodse broeders vieren vandaag het feest van de vreugde der wet. Intussen even terzijde: de uitgezonden kerkdienst was een goede tegenhanger tegen christelijk-gereformeerde synodale discussies over gezangen en zo. In Zaandam, waarvandaan deze dienst werd uitgezonden, zitten ze daar blijkbaar niet mee en zingen ze vrolijken vooral blij uit het Liedboek van de Kerken. Misschien hoort dat ook of dat is eigenlijk wel zeker bij de vreugde der wet. Je hoorde voor de radio hoe gded de jongeren meezongen en hoe er betrokkenheid was bij deze liturgisch verantwoorde dienst. M i. een voorbeeld voor veel gemeenten die het soms laten bij de klacht dat de jongeren wegblijven. Die vreugde der wet liet me intussen niet los. Want er is eigenlijk iets heel merkwaardigs gaande. In veel christelijke gemeenschappen is men allerminst wettisch. Tussen haakjes: het wijzen op de roeping van de christenheid in het opkomen voor verdrukten en verworpenen der aarde kan ik met de beste wil van de wereld nog steeds geen wettlcisme noemen. Waar die roeping naar voren gebracht wordt, wordt vaak geleefd en gedacht en gepreekt op de grondslag van het evangelie. Maar wat is er dan zo merkwaardig? Dat men juist daar de „vreugde der wet" weer leert kennen. Dat hangt samen met een nieuw (maar wat is nieuw?) inzicht in wat de wet is. De tien geboden worden misschien minder gelezen, maar des te meer wordt het evangelie gezien in de lijn van de tora. En dat is een ontwikkeling die men kan toejuichen. Jezus is geen toevallige leraar en het Nieuwe Testament-alleen is de bijbel niet. Er is een diepe samenhang, een vreugde der wet. Beroepingswerk NED. HERV. KERK Beroepen te Bergen (toez.): me vrouw Th. Bernard te Barchem; te Stolwijk: A. den Hartogh te Wou denberg; te Veenendaal: I. Kok te Zoetermeer; te Zegveld: J. Bos te Otterlo. Aangenomen naar Den Haag: C. W. Schlingemann te Valkenswaard c a. Bedankt voor Franeker: T. J. de Heer te Akkrum; voor Terneuzen (toez.): J. Th. de Groot te Vuren. GEREF. KERKEN Aangenomen naar Uden: J. v. d. Ree laatstelijk kadervormingspred. te Semarang (Indonesië); naar Appin- gedam: H. de Haan te Midwolda. t Beroepen te Veendam: B. Scholten te Groningen-Noordoost. Benoemd tot kerkelijk werker in de l evangelisatie in dienst van de clas sis Assen: mevrouw R. Kikkert te Hoornsterzwaag. GEREF. KERKEN (VRIJG.) Beroepen te Mariënberg: J. Hoorn te Grootegast. te Pieterburen-Schou- werzijl: J. M. de Jong kand. te Al- I blasserdam. GEREF. GEMEENTEN Bedankt voor Beekbergen en voor Ouddorp: A. Moerkerken te Nieuw Beijerland; voor Eindhoven: J. Ka rens te Opheusden. NED. HERV. KERK Beroepen te Lobith (parttime, toez.i J. D Heybroek. leraar streeklyceum te Ede Teo van der Weele Teo van der Weele heeft de organisa- i tie „Kruistochten" verlaten om zich helemaal vrij te maken ten behoeve van studie, onderwijs, prediking en pastorale arbeid. Voordat hij in dienst van „Kruistochten" trad, was hij jarenlang zendeling van de Par- ousiazending in Thailand. H. R. Boudin Dr H. R. Boudin (51). sinds 1966 docent kerkgeschiedenis in de Franstalige sectie van de protes tantse theologische faculteit te Brussel, ls voor twee jaar tot rector benoemd van deze faculteit als op- volger van prof. dr W. Lutjeharms. die met emeritaat is gegaan. Jan Luiken De Utrechtse uitgeverij De Banier gaat voort met het uitgeven van facsimile-herdrukken van werken van de etser-dichter Jan Luiken. Bij de herdruk van de zgn. Jan Luiken bijbel hebben wij daarover uitvoerig bericht. Thans zijn uitgekomen: ..Jezus en de ziel. Een geestelijke Spiegel voor 't gemoed, bestaande in veertig aangenaame en stichtelij ke Zinnebeelden, vervat in drie dee len met nieuwe Plaaten' (prijs 17.50»; en: „Goddelyke Liefde-vlam men. of: Vervolg van Jezus en de Ziele, handelende van een boetvaer dige. geheiligde, liefhebbende, en haar zelfstervende Ziele, in drie deelen. met Koopere Afbeeldingen versiert, nevens haar Vaarsen. Aan merkingen en Zielzuchtingen" (prijs 19,75). De boekjes dateren resp. uit 1714 en 1736. ze zijn dus beide na Luikens dood (in 1912) verschenen

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Nieuwe Leidsche Courant | 1977 | | pagina 2