Grote verschuivingen
in leven van vrouw
Nieuwe Russische grondwet is in
strijd met internationale akkoorden
Daar komt de mosselman
U hebt de vakantieplannen,
Amro Reizen heeft de gidsen:
Veroordeelde Molukkers
niet in hoger beroep
Getrouwde werkende vrouwen komen tot lange werkweek
Vooral jongeren
voelen voor een
baan buitenshuis
'Minister moet
ook optreden
tegen koppelbazen'
Koken
Eten
Soep
f' f
amro perzen
iwiwoReizen
Vliegreizen
amro^gizen
Oproep aan ondertekenaars van 'Helsinki'
Om 'persoonlijke redenen'
Inspraakorgaan wil
staatssecretaris
voor Molukse zaken
12 WOENSDAG 5 OKTOBER 1977
BUITENLAND
Trouw/Kwartet P 11 - RHS 13
door Cisca Dresselhuys
DEN HAAG In het leven van de Nederlandse vrouw doen zich op het ogenblik, zowel in de
persoonlijke als in de maatschappelijke sfeer grote verschuivingen voor. die lang niet allemaal
zonder problemen verlopen.
'oa
wa
Vooral bij de getrouwde vrouwen
treden veel veranderingen op. die
voor de nodige spanningen zorgen
met hun man of kinderen. Want ter
wijl veel getrouwde vrouwen iets
meer willen dan alleen het huishou
den. blijkt dat hun mannen voor het
overgrote deel nog sterk vasthouden
aan het vaststaande patroon: de
vrouw binnenshuis, druk in de weer
met kinderen en huishouden, en de
man buitenshuis als kostwinner. Dat
er dan spanningen ontstaan, ligt
voor de hand.
Steeds minder vrouwen zijn tevre
den met een leven, waarin zij alleen
iets te betekenen hebben als huis
vrouw en moeder: ook zijn veel vrou
wen ontevreden over de geringe
scholing, die ze vaak nog hebben
ihetgeen onder meer de enorme toe
loop van vrouwen naar de Moeder
mavo's verklaart); verder willen veel
vrouwen (weer) een baan hebben
naast huishouden en gezin.
Bij een onderzoek bleek 57 procent
van de vrouwen graag weer een baan
te willen hebben, tegenover 43 pro
cent die zich helemaal tevreden
toonde in de huishouding. Vooral
vrouwen in de leeftijdsgroep van 25
tot 35 jaar willen graag een baan
buitenshuis (maar liefst 63 procent).
Oudere vrouwen en jonge meisjes
blijken liever thuis te blijven: bij de
jonge meisjes speelt hier nog sterk
het romantische waas om het huwe
lijk mee en bij de oudere vrouwen
het gebrek aan opleiding.
Atlas
Deze gegevens zijn afkomstig uit de
pas verschenen ..Sociale atlas van de
vrouw", een uitgave van het Sociaal
en Cultureel Planbureau in Rijswijk.
Bijna alles wat je over de Nederland
se vrouw zou willen weten voorzo
ver het tenminste ooit onderzocht is
staat in dit boek.
Nog even terug naar dat verschijnsel
van de vrouw, die zoveel dingen an
ders zou willen in haar leven, maar
daarin wordt tegengewerkt door de
maatschappij (door bepaalde discri
minerende regels) of door het be
drijfsleven (dat in bepaalde, vooral
hogere banen liever mannen dan
vrouwen aanneemt) of door haar ei
gen man (die liever geen hand uit
steekt in het huishouden, waardoor
de vrouw, wanneer ze een baan bui
tenshuis zou nemen dubbelzwaar be
last wordt).
Uit onderzoeken onder gehuwde
werkende vrouwen is gebleken dat
deze groep tot een werkweek van
gemiddeld 52 uur komt, (zij slapen
gemiddeld ruim vijf kwartier minder
dan niet buitenshuis werkende vrou
wen met kinderen). Uit die onderzoe
ken bleek ook. dat 43 procent van de
vrouwen moeite heeft met de gecom
bineerde taken van beroepsarbeid
en huishouding (56 procent vond
deze combinatie niet te zwaar).
Niet meer hulp
Het is dus duidelijk dat getrouwde
vrouwen met kinderen in de huidige
situatie veel voor hun baan over
moeten hebben. Opmerkelijk hierbij
is dat vrouwen die naast de kinderen
en de huishouding nog een baan
buitenshuis hebben, niet meer hulp
van hun man krijgen bij allerlei huis
houdelijke karweitjes dan vrouwen
die alleen maar thuis zitten. Integen
deel: mannen en vrouwen die alleen
maar huisvrouw zijn. helpen per
week een uur meer mee in de huis
houding dan de mannen die een bui
tenshuis werkende vrouw hebben.
Om dit proces van verandering soe
peler te laten verlopen dan nu ge
beurt. zou de overheid, volgens de
samenstelster van deze sociale atlas
mevrouw drs. J. L. Meyer, een actief
emancipatiebeleid moeten voeren.
In de toekomst zal trouwens een
grotere druk op de overheid worden
uitgeoefend om voorzieningen te
treffen, die het de vrouw mogelijk
maken wat meer van haar leven te
maken dan alleen het huisvrouw
zijn. Zoals gezegd biedt de atlas veel
gegevens over de vrouw met betrek
king tot haar jeugd, haar opleiding,
haar getrouwd of ongetrouwd zijn.
haar deelneming aan beroepsarbeid
en andere maatschappelijke bezig
heden enz.
Oorzaak en gevolg
De ruimte die in dit ruim tweehon
derd pagina's tellende boekwerk aan
hét onderwerp „emanciaptie en fe
minisme" wordt besteed (zes pagi
na's).vind ik wel bedroevend weinig,
vooral wanneer je bedenkt dat juist
de emancipatiestroming de oorzaak
is tot bijna alle veranderingen in het
denken van de (getrouwde) vrouw.
Aan de gevolgen zoveel en aan de
oorzaak zo weinig aandacht beste
den lijkt mij beslist niet juist.
DEN HAAG (ANP) - De Tweede-
Kamerleden Hartmeijer. De Graaf
en De Kam (PvdA) hebben minister
Boersma van sociale zaken ge
vraagd medewerking te verlenen bij
het optreden tegen koppelbazen in
de bouwnijverheid. Dezer dagen wa
ren er berichten over een eensgezin
de actie van werkgevers en werkne
mers in de bouw om paal en perk te
stellen aan onwettige activiteiten
van koppelbazen.
De Kamerleden vinden, dat er een
wettelijke regeling moet komen,
waarin bepaald wordt dat de hoofd
aannemer. die gebruik maakt van
de diensten van een onderaanne
mer. aansprakelijk kan worden ge
steld voor de door die onderaanne
mer verschuldigde loonbelasting en
sociale premies. Momenteel zijn er
verscheidene onderaannemers, die
belasting en premies niet afdragen,
waardoor zij in staat zijn hoge lonen
te betalen.
Gevraagd is aan minister Boersma
om de sociale verzekeringsraad zo
spoedig als mogelijk is advies te
vragen over de bedoelde wettelijke
regeling.
Verse mosselen komen om
deze tijd van het jaar boven
water. Mosselen kunnen we
het hele jaar door eten.
maar echt vers zijn ze pas
nu. Mosselen kunnen rauw
gegeten worden. De liefheb
bers vinden ze zo het sma
kelijkst. Maar niet iedereen
houdt ervan om die glibbe
rige massa op te slurpen.
Gekookt zijn ze even vers
en voor menigeen smake
lijker.
Van augustus tot in het
voorjaar zijn mosselen het
lekkerst. Daarna planten ze
zich voort en zijn ze niet te
eten. Ze worden gevangen
in de Waddenzee. Daar laat
men ze in het „schone" wa
ter van de Oosterschelde
„verwateren" om ze daarna
te voorschijn te halen. Maar
in Zeeland worden ook op
grote schaal mosselen ge
kweekt.
Verse mosselen, die bij de
visboer in plastic zakken te
koop zijn, moeten gesloten
zijn. Een mossel die open
staat, kan beter verwijderd
worden, anders kan hij voor
een stevige indigestie zor
gen. Mosselen bevatten veel
eiwit. Zitten er in het zakje
mosselen waaraan andere
schelpdieren zich vastge
hecht hebben, dan is dat
een zeer gunstig teken. Die
mossel is kerngezond.
V t
Mosselen moeten in huis
niet te lang bewaard wor
den. Ze houden het in
gekookte toestand hoog
stens één dag uit zonder
schadelijk voor de spijsver
tering te zijn. Meestal kun
nen we mosselen kopen zon
der „baard". Dan is het ha
rige gedeelte van de mossel
er al afgeknipt. Anders
moeten we het met een
scherp mesje zelf doen.
De mosselen goed wassen,
zeker drie keer goed na
spoelen. Dan de mosselen
een tijdje in zout water (30
gram zout per liter) laten
staan. De mosselen in een
grote pan leggen zonder wa
ter. De pan moet groot zijn
want de mosselen moeten
open gaan en goed omge-
schud kunnen worden. Een
fijn gesneden takje peterse
lie. een ui, wat selderij, wat
peper en een klontje suiker
toevoegen. De mosselen
aan de kook brengen, waar
door zich kookvocht ont
wikkelt. Goed omschudden.
De mosselen tien minuten
laten doorkoken tot alle
schelpen open zijn. De gare
mosselen met hun kook
vocht in een grote schaal
opdienen. Daardoor krijgen
ze meer aroma.
Hoe eet je die dingen? Mos
selen zijn het smakelijkst
als er een lekker sausje bij
opgediend wordt. Sausjes
kunnen er van alle soorten
bij. Dat is net als bij een
barbecue. Laat de fantasie
maar spelen. Met een klein
vlees- of fonduevorkje in de
rechterhand wordt de mos
sel uit de schelp geprikt, in
het kommetje met het saus
je even rondgewenteld en
opgegeten. Het valt niet
mee voor wie het eerst mos
selen eet. Ze willen nog wel
eens glibberen.
Makkelijker eten is een
toostje met mosselen. On
geveer 50 gram mosselen
koken. Iedere mossel daar
na bedekken met wat visge-
lei (klaar te koop). Op onge
veer 15 stukjes toost twee of
drie mosselen leggen. De
visgelei erover en garneren
met een toefje peterselie of
wat reepjes bieslook. Die
toostjes kunnen warm of
koud opgediend worden.
Mosselsalade kan als voor
gerecht gegeven worden.
Voorgerechten hebben de
bedoeling om smaakma
kers te zijn. Daarvoor zijn
mosselen zeer geschikt. On
geveer 100 gram mosselen
koken en laten afkoelen.
Een selderijknol in kleine
stukjes snijden en even la
ten koken. Een rode ge
kookte biet in stukjes snij
den. De mosselen, de selde
rijknol en de rode biet door
een zeef wrijven, geraspte ui
bijvoegen, wat mayonaise
(of zelfgemaakte slasaus)
toevoegen en goed vermen
gen. In glazen coupes doen
en wat citroensap erover
sprenkelen. Met partjes to
maat en toefjes peterselie
leuk voor het oog maken.
Mosselensoep. zoals ze die
in Zeeland eten: mosselen
in ruim water koken. Zoals
bij de meeste soepen stuk
jes knolselderij, ui. wortel,
prei en enkele aardappelen
in een pan gaar smoren en
het mosselwater erop gie
ten. Op smaak brengen met
zout en peper. De mosselen
in stukjes snijden en bij de
soep voegen.
(ADVERTENTIE)
CHALETS BUNGALOWS
APPARTEMENTEN
Neckermanri
Wat u ook wilt, de vakantie
gidsen van Amro Reizen
brengen u overal naar toe.
Via elke vorm van vervoer.
En wie vragen heeft, laat ze
gewoon door de reisadviseurs
van Amro beantwoorden.
En wie gekozen heeft, gaat bij
Amro boeken. En als het
tijd wordt om de koffers te
pakken, verzorgt diezelfde
Amro ook nog reischeques,
buitenlands geld en ver
zekeringen.
Kortom, wie met vakantie
plannen voor deze winter
rondloopt, stapt snel even
binnen bij een van de 515
banken met dit vignet:
(Ook als u geen
Amro-cliënt bent)
door Wladimir Boekowski
Als vertegenwoordiger van de Russische Helsinki-groep in het buitenland en ook als rechtmatig
burger van de Sowjet-Unie acht ik het mijn plicht de volgende verklaring af te leggen:
I Het accepteren van de nieuwe
grondwet van de Sowjet-Unie. waar
van het ontwerp in juni door de
Opperste Sowjet is bekendgemaakt,
betekent voor de Sowjet-Unie een
politieke omwenteling. De artikelen
twee en zes van de nieuwe grondwet
formuleren en institutionaliseren
voor de eerste maal de dictatuur van
de communistische partij, die niet
gekozen is door het volk en die geen
verantwoording schuldig is tegeno
ver wettig gekozen staatsorganen.
Voor het eerst wordt openlijk ver-
rii kiaard. dat vanaf nu de communisti
sche partij volgens haar goeddunken
..het algemeen perspectief van de
maatschappelijke ontwikkeling, de
buitenlandse en binnenlandse ge
richtheid van de Sowjet-Unie
bepaalt.
2. Artikel 34 van de nieuwe grondwet
van de Sowjet-Unie plaatst alle bur
gers. die volgens hun overtuiging
van de algemene lijn van de commu
nistische partij afwijken, juridisch
buiten de wet. Voor die personen
geldt niet het principe van de gelijk
heid van alle burgers ten overstaan
van de wet. Sterker nog. hetzelfde
artikel bepaalt, dat de burgers onge-
:ht hun „verhouding" tot de religie
gelijk zijn ten overstaan van de wet.
echter niet op die wijze dat hun
u religie geen rol zou spelen.
Gisteren keurde de Opperste Sovjet
de nieuwe Russische grondwet goed.
dezelfde dag dat in Belgrado de toet
singsconferentie van Helsinki begon
waar wordt nagegaan wat er bereikt is
en niet bereikt op de door vijfen
dertig regeringsleiders ondertekende
overeenkomsten sinds de topconfe
rentie in Helsinki.
Vanaf juni is een ontwerp voor de
nieuwe Russische grondwet in de
Sowjet-Unie in discussie. De nieuwe
grondwet komt in de plaats van die
uit 1936, waarin nog steeds over de
dictatuur van het proletariaat wordt
gesproken, dit in tegenstelling tot
vele westerse persberichten. De lei
dinggevende Russische dagbladen,
Prawda en Izwestia, hebben elk een
hele pagina instemmende commen
taar op de nieuwe grondwet van Rus
sische burgers afgedrukt. Het Mos-
kouse patriarchaat van de Russisch-
orthodoxe kerk heeft zich positief op
gesteld ten aanzien van de nieuwe
Russische grondwet voorzover deze
tfetrekking heeft op de godsdienst
vrijheid. In onderstaand artikel
schetst de bekende Russische dissi
dent Wladimir Boekowski de beteke-
gis van de nieuwe grondwet voor an
dersdenkenden in de Sowjet-Unie.
Boekowski woont momenteel in het
westen en is in het bezit van een
Russisch paspoort, derhalve is hij
nog steeds officieel Sovjetburger. In
dien de nieuwe grondwet wordt aan
genomen zal hij afstand doen van zijn
Russische nationaliteit.
ke
mlJ 3 Artikel 12 van de nieuwe grondwet
bepaalt het inbeslagnemen van per
soonlijk eigendom en bezittingen
van burgers, die dit volgens hun poli-
d tieke en religieuze overtuiging ge
bruiken tot schade van de maat
schappelijke belangen zoals deze
n< door de communistische partij zijn
bepaald
Artikel 26 legt een uniform onder
wijssysteem vast voor het hele land;
het hoofddoel is niet de culturele
opleiding, maar de opvoeding in de
geest van het communisme en arti
kel 66 legt grondwettelijk vast de
praktijk van de verplichte commu
nistische opvoeding van kinderen in
het gezin, tot aan het wegnemen toe
van die kinderen die door hun ou
ders religieus worden opgevoed.
5. Artikel 39 onttrekt aan alle an
dersdenkende burgers hun mensen
en vrijheidsrechten, daar zij kunnen
worden geacht als schadelijk voor de
communistische partij.
6. Een bijzonder gevaar biedt artikel
59 voor de rechtspositie van de Sow-
jet-burgers. Een ieder die volgens
communistische maatstaven „on
waardig is de hoge benaming van
'burger van de Sowjet-Unie' te dra
gen." verliest het recht op de verwe
zenlijking van de door de wet gege
ven vrijheden.
7. In tegenstelling tot internationale
verdragen en overeenkomsten biedt
artikel 46 geen garantie de culturele
verworvenheden in de wereld toe
gankelijk te stellen voor de Sowjet-
burgers, in zoverre zij niet zijn toe
gestaan in het staatsapparaat of de
maatschappelijke instuties van de
Sowjet-Unie dan wel in het raam van
bilaterale uitwisseling
8. Artikel 47 staat in de Sowjet-Unie
alleen een zodanig wetenschappelij
ke. technische en artistieke arbeid
toe. die niet in tegenspraak is met de
doelstellingen van de communisti
sche opbouw.
9. Artikel 51 geeft aan burgers
slechts toestemming zich in maat
schappelijke organisaties te vereni
gen. wier doelstellingen niet in te
genspraak zijn tot de opbouw van
het communisme.
10. Artikel 65 verplicht alle burgers
van de Sowjet-Unie politiediensten
te verrichten.
11. Artikel 62 staat toe alle handelin-
Wladimir Boekowski
gen die de autoriteit van de Sowjet-
Unie ondermijnen tot hoogverraad
te verklaren; dit zal zonder meer
leiden tot hardere maatregelen te
gen personen die waarheidsgetrou
we informaties over de situatie in de
Sowjet-Unie naar het buitenland
doorgeven, want voor hoogverraad
kan in de Sowjet-Unie de doodstraf
worden gegeven.
12. In tegenstelling tot internationa
le overeenkomsten sluit artikel 13
het gebruik van dwangarbeid niet
uit.
13. Artikel 28 definieert de buiten
landse politiek van de Sowjet-Unie
als inmenging in de binnenlandse
aangelegenheden van andere sta
ten. zij aan zij met de krachten van
het „wereldsocialisme
De meeste van de hierboven aange
haalde bepalingen waren in de oude
grondwet niet vastgelegd, worden
nu echter tegen deze grondwet in
wel in praktijk gebracht. De oude
grondwet verschafte aan andersden
kenden in de Sowjet-Unie een juri
disch duidelijk gewaarborgde posi
tie als staatsburger, het begunstigde
de beweging ter verdediging van het
recht en ter bescherming van de
grondwet en stond aan andersden
kenden toe staatsburger van de
Sowjet-Unie te blijven.
De willekeur van de overheid tegen
over deelnemers van de beweging
ter bescherming van de burgerrech
ten was in strijd met de wet. De
nieuwe grondwet verschaft aan de
greep van de staat op het land en
aan de usurpatorische macht van de
communistische partij in het land
een juridische achtergrond en
maakt het voor de staatsburgers in
de Sowjet-Unie onmogelijk staats
burgers te blijven als zij volgens hun
overtuiging geen communisten zijn.
Derhalve voel ik mij gedwongen
nu dit nieuwe wetsontwerp is aange
nomen afstand te doen van de
Sowjetnationaliteit. Niet alleen dit.
maar hiermee blijkt ook de nieuwe
grondwet het lidmaatschap van de
Sowjet-Unie in vele internationale
niet-communistische organisaties
als wederrechtelijk te brandmerken.
Met deze grondwet plaatst deze
staat zich in grote tegenstelling tot
een reeks reeds van kracht zijnde
internationale overeenkomsten en
verdragen, alsmede statuten van be
paalde internationale organisaties.
Zonder twijfel verbreekt de Sovjet-
Unie met het aannemen van deze
grondwet in feite (ook) de Helsinki-
akkoorden. In naam van mijn kame
raden. die achter het prikkeldraad
zijn gebleven en in deze zware tijd
beroofd zijn van hun stemrecht,
wend ik mij tot de parlementen en
regeringen van die landen die de
overeenkomsten van Helsinki heb
ben ondertekend met een oproep de
legalisering en de internationale er
kenning van een openbare commu
nistische dictatuur niet toe te staan,
de civiele terechtstelling van 250
miljoen mensen niet te dulden.
(Dil artikel van Boekowski is een
publikatie van het Algemeen Diako-
naal Bureau van dc Gereformeerde
Kerken te Leusden.)
BREDA/DEN HAAG (ANP) De drie Zuidmolukse treinkapers
en de vier schoolbezetters die in mei bij De Punt treinreizigers en
in Bovensmilde schoolkinderen en onderwijzers gijzelden, heb
ben besloten geen appel aan te tekenen tegen het vonnis van de
rechtbank in Assen
De rechtbank in Assen had de zeven
Zuidmolukkers veroordeeld tot
straffen die uiteenlopen van zes tot
negen jaar. nadat tien jaar tegen
ieder van hen was geëist. Een mede
plichtige kreeg na een eis van vier
jaar één jaar. De Bredase advocaat
mr. W G. A. Kousemaker, zei alleen
maar dat dit gebeurde om „persoon
lijke redenen"
Het „inspraakorgaan welzijn Zuid
molukkers" heeft minister Van
Doorn geschreven dat de overheid
de Zuidmolukkers oriëntatie op de
Nederlandse samenleving niet mag
opleggen. Doet de overheid dit toch.
dan wordt dit als „welzijnskolonia-
lisme" beleefd, dat weer agressie zal
oproepen. Voor de Zuidmolukkers
ligt hun belang op de eerste plaats
bij de beleving van hun culturele
identiteit en bij het welzijn dat ze
zelf hebben verwezenlijkt en nog ver
wezenlijken. Het inspraakorgaan is
vorig jaar ingesteld en telt achttien
personen uit diverse groeperingen
afkomstig.
Volgens het orgaan brengt „integra
tie met behoud van eigen Identiteit",
die de Nederlandse overheid voor
staat. psychische spanningen en ge
voelens van onbehagen teweeg tus
sen Zuidmolukkers en de overheden.
De minister wordt met klem geadvi
seerd de bij de Zuidmolukkers leven
de gevoelens serieus te nemen en het
beleid zo om te bulgen dat in de
jJraktijk deze gevoelens tot hun
recht komen.
Er wordt op aangedrongen in ruime
re mate voorwaarden te scheppen
voor het streven van dc Zuidmoluk
kers dat tot uiting komt in een aan
tal welzijnsaspecten: het gemeen
schapsleven, en de huisvesting, het
biocultureel onderwijs en de bestrij
ding van werkloosheid en drugver
slaving. Bij de ombuiging moet vol
gens het orgaan met de politieke
aspecten rekening gehouden wor
den. De meeste geëigende figuur zou
een staatssecretaris voor Zuidmo
lukse zaken zijn. Voorlagere niveaus
zou inspraak en medebeslissing
moeten worden verwezenlijkt
DEN HAAG Om meer eenheid
tussen de verschillende departe
menten te krijgen Inzake het beleid
ten aanzien van de Zuidmolukkers
zou er het best een aparte staatsse
cretaris voor Zuidmolukse zaken
kunnen komen. Dit schrijft het In
spraakorgaan welzijn Molukkers in
een nota met beleidsaanbevelingen
aan minister Van Doorn (CRM)
Zo'n staatssecretaris zou dan recht
streeks aandacht kunnen besteden
aan alle aspecten van het beleid
zoals die van Justitie, binnenlandse
en buitenlandse zaken. CRM, onder
wijs. sociale zaken, huisvesting en
gezondheidszorg.
Volgens het inspraakorgaan moet
de regering in het welzijnsbeleid en
onderwijsbeleid ten aanzien van de
Zuidmolukkers die eigen Zuidmo
lukse identiteit overeind houden.
Gebeurt dit niet, dan blijven er
spanningen en wordt er weer agres
sie opgeroepen. In dit verband
noemt het Inspraakorgaan het hui
dige beleid van de Nederlandse rege
ring. dat sterk op integratie gericht
is. „welzijnskolonialisme"
Begin vorig Jaar werd het Inspraak
orgaan van Zuidmolukkers bij het
ministerie van CRM ingesteld. Het
bestaat uit achttien mensen: acht
van de Badan Persatuan. het „parle
ment" van de RMS, drie van de
groep Zuidoostmolukkers en vijf
vanuit verschillende groepen als
moslims, vrouwen, kerken, militai
ren en Jongeren.
