Berging Griekse
vrachtvaarder
kost miljoenen
Gastarbeiders en hun
dubbele achterstand
Een Hagenaar
in het Oosten
evoluon
INFORMEEL UIT NAAR HET
CONCERTGEBOUWORKEST
«.Colin DAVIS
"""«.Bernard HAITINK
"'TLMichel TABACHNIK
Twee Kraaykamps in
vernederlandste klucht
Kunst als commentaar
op de maatschappij
KUNST
Rederij geheel uit beeld verdwenen
Geen zielige figuren van maken
Ontdek ook
de geniale vierkante mm.
i BON - informeel uit naar het Concertgebouworkest
j in samenwerking met Dagblad Trouw i
EVO teleurgesteld
in overheidsbeleid
op vervoersgebied
(WOENSDAG 5 OKTOBER 1977
BUITENLAND
Trouw/Kwartet
door Barent Mensen
CADZAND Honderd meter uit de Zeeuwsvlaamse kust bij
Cadzand ligt nog altijd de Griekse vrachtvaarder „Attican
Unity". De door een schier eindeloze brand geteisterde tramp
heeft het tijdens het stormachtige weer van vorige week ander
maal zwaar te verduren gehad. Ook gisteren kromde het schip
bij wijze van spreken de rug om de beukslagen van steeds hoger
wordende golven te weerstaan.
Ir. G. C. Streefkerk, hoofdingenieur
van Rijkswaterstaat in het arrondis
sement Vlissingen, zou zich aan het
eind van de middag op de hoogte
gaan stellen van de vorderingen bij
het bergen van de lading. Hij ver
wachtte echter dat de werkzaamhe
den met het oog op het steeds slech-
ter wordende weer al zouden zijn of
zouden moeten worden gestaakt.
I Nog nooit heeft een rampschip zo
veel zorgen gebaard en nog nooit
moest een berging onder zulke moei
lijke omstandigheden worden uitge
voerd als met de Attican Unity het
geval is. De storm van vorige week
heeft het schip in een enigszins ande
re positie geduwd. Het achterschip is
nu meer naar het strand gekeerd.
Die veranderde ligging zou kunnen
wijzen op de mogelijkheid dat het
vlot raakt en dan misschien niet
meer in bedwang te houden is. Daar
is volgens ir. Streefkerk echter geen
sprake van. „We houden zoveel wa
ter in het schip, dat het zwaar ge-
noeg is om te blijven liggen. Als we er
lading uitgehaald hebben, pompen
we er weer water bij. Maar we moe
ten dat reguleren. De Attican Unity
is niet als een tanker gebouwd. Bij
lage waterstand moet er daarom tel
kens weer water uit om te voorko
men, dat de huid van het schip barst.
Met dat uitpompen komt er een hoe
veelheid giftige chemicaliën in het
zeewater terecht. Gevaarlijk lijkt me
dat niet, omdat er van een geweldige
verdunning sprake is. We moeten
overigens zo wel werken om erger te
voorkomen."
Chemicaliën
Van de lading chemicaliën zijn door
de bergers van de in opdracht van
Rijkswaterstaat werkende firma
Van den Akker zo'n honderden vijf
tig beschadigde vaatjes met calci-
umcyanide uit het schip gehaald. Ze
zijn verpakt in grotere vaten en via
de Sloehaven afgevoerd naar Rijn
mond om te worden vernietigd. Er
waren tweehonderdenveertig van
deze vaatjes aan boord.
De Attican Unity heeft veel meer
chemicaliën in haar ruimen. Rijks
waterstaat is in het bezit van een
enorme ladinglijst, maar volgens ir.
Streefkerk is de moeilijkheid dat
men nog niet precies weet, waar alles
is gestouwd, hoe het de brand heeft
doorstaan en waar het terecht is
gekomen. „Er is veel lading bij die
geen enkel gevaar oplevert en die
ook nog goed is. Bijvoorbeeld rollen
plaatstaal, auto- en machine-onder
delen. zakken met mout, vaten met
ongevaarlijke chemische stoffen en
nog veel meer. Je komt op die lijst de
meest fantastische dingen tegen,
echt de lading van een schip dat de
hele wereld rondvaart en hier wat
oppikt en daar wat lost.
Een groot probleem vormt de ver
schroeide, verbrande en versmolten
massa in de ruimen, waarvan we niet
weten, wat er nu wel en wat er niet in
zit. Vandaag zouden we weer mon
sters uit het water in het schip ne
men om te kijken wat voor gif er nog
aan boord moet zijn. Als we eenmaal
precies weten, wat voor vlees we in
de kuip hebben, kunnen we onze
houding nader bepalen. Die versmol
ten massa moet met grijpers uit de
ruimen worden gehaald; dat is een
monnikenwerk. Je moet er namelijk
allemaal kleine kavels van maken
om het te kunnen oppikken."
Naast het schip ligt een bak, waarin
alles wordt gedeponeerd, wat niet
geïdentificeerd kan worden. Wat in
nog goede staat naar boven komt,
wordt nader bekeken. Ook vaten die
heel zijn, worden achtergehouden,
om te kunnen nagaan of de inhoud
„nog handelswaarde heeft".
Chaos
Het bergen is onder de huidige
weersomstandigheden een uiterst
moeilijk karwei. De hoge zeeën die
dagen lang de Attican Unity hebben
overspoeld, hebben de chaos in de
ruimen nog groter gemaakt dan die
al was. Telkens weer zal bij stor
machtig weer het schip vollopen.
Dat komt doordat de meeste luiken
door de brand onklaar zijn geraakt
en van de ruimen zijn verwijderd.
Steeds moeten die dan ook worden
leeggepompt tot een peil dat werken
met de grijpers mogelijk maakt.
De Attican Unity heeft ook een la
ding koolzaad aan boord. Men wil
eveneens trachten die te redden,
omdat ze nog industriële waarde zou
hebben. Ir. Streefkerk kan zich dat
Het gestrande en uitgebrande schip trekt veel bekijks van strandwandelaars.
moeilijk voorstellen, maar deze
berging en alles wat eraan vastzit,
kost miljoenen en Rijkswaterstaat
is zakelijk genoeg om van wat van
deze operatie nog aan bruikbare
goederen oplevert, geld te maken.
Aan het eind van de rit zal ook het
wrak van de Attican Unity verkócht
worden. Indien althans de rederij
niet alsnog haar eigendomsrecht
laat gelden.
„Het is inderdaad merkwaardig, dat
de rederij noch de kapitein in het
beeld meer voorkomen", aldus ir.
Streefkerk. „Maar zo zijn de regels
van dit voor ons zo onvoordelige
spel nu eenmaal. De rederij kan het
schip prijsgeven. Rijkswaterstaat
kan dan gaan verkopen om de kos
ten van de berging enigszins goed te
maken. Als de rederij het schip toch
nog terugvraagt, moet zij de ber-
gingskosten voldoen".
Het lijkt ons niet waarschijnlijk, dat
de rederij nog interesse voor de
murw geslagen Attican Unity zal
tonen en dus gaat het Griekse schip
de Staat der Nederlanden veel geld
Van een onzer verslaggevers
DEN BOSCH Een tot en met 14 oktober durende tentoonstel
ling in de Bibliotheek van Den Bosch (Hinthamerstraat) vestigt
in beeld en geschrift de aandacht op de nood waarin de buiten
landse werknemers hier en elders in West-Europa leven. Alle
hulpverlening ten spijt moet worden gezegd dat die nood eer toe-
dan afneemt.
Van de huidige economische om
standigheden worden vooral ook
buitenlanders het slachtoffer. Daar
bij komt dat hün kansen tot her
plaatsing in het arbeidsproces nade
lig kunnen worden beïnvloed door
stille of openlijke discriminatie.
De tentoonstelling in Den Bosch Is
getiteld: „Kent u ons? Meer dan der
tien miljoen derderangs burgers in
West-Europa". Zij legt niet alleen de
nadruk op de maatschappelijke pro
blemen van de buitenlandse werkne
mer en zijn vooral door de taalmoei-
ADVERTENTIE
In het Evoluon kan dat, en nog veel meer. Proef de sfeer
van die wonderlijke wereld in Eindhoven. Interessant voor
oud, leerzaam voor jong. Opwindend voor iedereen.
Direct aan de Rondweg in Eindhoven. Open: maandag Vm vri|dag
van 9.30 - 17.30 u: zaterdag 10.00 - 17.00 u; zon- en feestdagen
12.00 17.00 u. Ie Kerstdag en Nieuwjaarsdag gesloten. Ook voordelige NS-attracllel
lijkheden veroorzaakte sociale af
zondering in de Nederlandse ge
meenschap. Even goed dringt zij
door tot de gespleten situatie waarin
een buitenlands gezin kan komen te
verkeren door zich met een totaal
andere culturele achtergrond te
moeten inpassen in <de westerse
cultuur.
Dat roept tussen de verschillende
generaties vaak onverdragelijke
spanningen op. Van de „dertien mil
joen derderangs burgers" leven er
tweehonderdduizend in Nederland.
Het aantal vrouwen en kinderen, die
hun man en vader naar het onbeken
de „werkland" zijn gevolgd, is sinds
1973 sterk toegenomen. Volgens een
schatting van CRM met als peilda
tum 1 januari 1976 zou het om 33.000
gehuwde vrouwen en 65.000 kinde
ren gaan.
Dubbel
De organisatoren van de expositie
samenwerkend in een werkgroep
•waarin vertegenwoordigd zijn de
Stichting welzijn buitenlandse werk
nemers Oost-Brabant, verschillende
andere welzijnsstichtingen en vrij-
willigersgroepen wijzen erop dat
deze vrouwen en kinderen met een
dubbele achterstand hebben te kam
pen. In een herenigd gezin kunnen
zich daardoor enorme problemen af
spelen.
Die situatie wordt onvoldoende op
gevangen doordat de overheid er te
weinig bij stilstaat dat deze groep
een eigen aanpak vereist. Ze dreigt
helemaal tussen wal en schip te val
len als vastgehouden wordt aan de
opvatting dat alle toch al overbe
zette welzijnsstichtingen ook voor
de buitenlanders en hun gezinnen
moeten werken. Dit betekent in de
praktijk dat een nóg klemmender
beroep moet worden gedaan op vrij
willigers. Daaraan schijnt het in Den
Bosch en omgeving met name voor
het geven van les in „huis tuin en
keuken Nederlands" gelukkig niet te
ontbreken.
De Bossche expositie is eenvoudig
van opzet. Desondanks geeft ze een
goed inzicht in de veelsoortige pro
blematiek. Een vraag is overigens of
de buitenlander ook hier weer niet te
veel als zielige figuur wordt afge
schilderd. Dat is hij in Nederlandse
ogen al meer dan genoeg. Een ten
toonstelling als deze zou juist tegen
over bewust of onbewust superiori
teitsgevoel moeten stellen de waar
digheid van de gast in ons midden en
de aanspraken die hij kan maken op
respect, begrip en doeltreffende
hulp. Droevige foto's met onder
schriften als bijvoorbeeld „In Neder
landse café s ziet men ons niet graag,
daarom hebben wij onze eigen ont
moetingscentra" zijn naar ons idee
dan ook psychologische miskleunen.
kosten. Hoeveel is nog niet te becij
feren. omdat niemand er zicht op
heeft, hoelang de bergingsoperatie
nog gaat duren. Het streven is erop
gericht, het schip zo spoedig moge
lijk drijvend te krijgen om het de
Westerschelde op te kunnen slepen
en in de haven af te meren Daar kan
de lading dan onder gemakkelijker
omstandigheden dan in de branding
voor Cadzand worden gelost. Voor
lopig zal daar geen sprake van kun
nen zijn. omdat de beladingsverhou
dingen verstoord zijn. Vandaar dat
bij het lossen op zee, niet in het
wilde weg wordt gewerkt, maar
wordt getracht het laadgewicht
weer in balans te brengen.
Subsidie voor
experimentele
kunst-projecten
RIJSWIJK Kunstenaars, die zich
bezig willen houden met een project
dat een experimenteel of anderszins
op kunstvernieuwing gericht karak
ter heeft, kunnen een verzoek om
subsidie indienen bij het ministerie
van CRM.
Aanvragen kunnen betrekking heb-
aen op individuele of collectieve
projecten op het gebied van één of
meer vormen van kunst.
Subsidieverzoeken moeten worden
ingediend op een formulier, dat kan
worden aangevraagd bij het Bureau
Algemene Zaken van de Directie
Kunsten van het departement te
Rijswijk (telefoon 070-949233. toes
tel 2923 of 2924).
De formulieren moeten uiterlijk 15
januari 1978 zijn ingediend.
De minister zal op de verzoeken
beslissen op grond van adviezen van
de Raad voor de Kunst. Er wordt
naar gestreefd de aanvragers vóór 1
mei 1978 op de hoogte te stellen van
de beslissing.
ADVERTENTIE
CONCERTGEBOUW
DRIE VRU0AGAV0NDEN. aanvang 20J5 uur
solist Salvatore Accardo.viool Ives Strawinsky Dvorak
solist Christian Altenburger, viool Moessorgsky Mendelssohn Tsjaikowsky
soliste Jeraiie Veeninga, sopraar Beethoven Tippen
Abonnement drie concerten totaal 25.-
Abonnees van Dagblad Trouw krijgen tegen inlevering van onderstaande
bon aan de kassa van het Concertgebouw 10.- reductie. Zij betalen dus
slechts 15.- voor deze drie concertavonden.
Prijs per concert 10,- met reduktiebon slechts 7,50.
Gireren U kunt het verschuldigde bedrag tot uiterlijk 20 oktober ook
gireren op postgiro 64 76 07 of gemeente giro B 13000 t.n.v. Het
Concertgebouw n v te Amsterdam: vermeld het woord „informeel' en
het aantal gewenste abonnementen U kunt dan tegen inlevering van uw
reduktiebon de kaarten in ontvangst nemen.
VERKOOP KASSA CONCERTGEBOUW
geopend ma. t/m za. van 10-15 uur.
Deze bon Inleveren aan de kassa van het Concertgebouw
L.J
De verlegen versierder
door André Rutten
's HERTOGENBOSCH Maandagavond is in de nieuwe Casi
noschouwburg van Den Bos ,,De verlegen versierder'' in premiè
re gegaan, een vrije produktie. waarvan vader en zoon Johnny
Kraaykamp het middelpunt zijn. Er waren nogal wat bekende
figuren uit de theater- en t.v.-wereld. Ik meende zelfs Hans
Wiegel te zien, die ik alleen maar van de t.v. ken.
DEN HAAG De wegvervoersorga-
nisatie EVO vindt dat het goederen
vervoer en het overige bedrijfsge
bonden verkeer bij uitvoering van
de regeringsplannen ernstig tekort
wordt gedaan. Na „kritische bestu
dering komt de EVO tot de conclu
sie dat de uitgangspunten van het
overheidsbeleid gezond zijn maar
dat die belofte niet wordt waarge
maakt. De EVO spreekt van een
desillusie na „grondige studie" van
de structuurschema's „Verkeer en
vervoer", „Vaarwegen" en de „Vaar
wegennota". De EVO vertegenwoor
digt ruim 45.000 kleine en grote be
drijven.
De EVO vindt, dat er nauwelijks
sprake is van een sociaal-economi
sche inbreng in het geschetste be
leid. Daardoor zijn de economische
gevolgen onvoldoende in de uitwer
king betrokken. Zo wordt voor de
beperking van het autogebruik het
criterium „hinder" als argument
sterk benadrukt zonder rekening te
houden met de gevolgen voor het
functioneren van de verschillende
verkeerscategorieën. De EVO wijst
er met nadruk op. dat er voor de
essentiële goederenaanvoer en -dis
tributie tot heden geen reëel vervan
gingsmiddel voor vracht- en bestel
wagen beschikbaar is.
De EVO constateert in het be
drijfsleven een hoge mate van onze
kerheid bij de beantwoording van
de vraag in hoeverre goederenver
voer en overig zakelijk verkeer over
de weg in de toekomst nog mogelijk
is uit een oogpunt van betrouwbaar
heid, tijd en kosten.
De voorstelling was er zo een. waar
bij delen van de zaal voortdurend
hard lachen en zelfs herhaaldelijk in
applaus uitbarsten, andere delen
van de zaal nogal stil blijven. Het
stuk is van de Engelse schrijver Ro
bin Hawdon. Het heeft onder de titel
„The Mating Game" in Londen
enorm succes gehad. Het is vertaald
en naar het Nederlandse t.v.-wereld-
je overgeplaatst door Berend Boude-
wijn. Maar het is wel gemaakt naar
het recept van de befaamde Franse
schrijver Georges Feydeau
(1862-1921), waar nette mensen toen
tertijd stiekum naar gingen kijken,
maar waar Bob de Lange van eens
gezegd heeft, dat het eigenlijk toneel
was voor onder de veertien jaar.
Feydeau liet altijd mannetjes en
vrouwtjes zien, die druk beeig waren
langs slinkse wegen „overspel" te
bedrijven, maar als het bijna lukte
kwam er iets hinderlijks tussenbei
de. Dat gebeurt in „De verlegen ver
sierder" ook. bijna drie uur lang.
Alleen is het geen overspel meer.
want geen van de betrokkenen is
getrouwd Een typisch Engels trekje
waarschijnlijk. Bovendien spelen al
lerlei trucjes, die met delen van het
decor uit te halen zijn. nog meer dan
bij Feydeau. een grote rol Er is iets
meer bloot, zelfs een beetje strip
tease. maar die wordt ook weer met
zo'n decor-trucje net bijtijds afge
broken.
In zulk een klucht lijkt het acteren
niet zo belangrijk meer. Toch leek
Paul Cammermans er in zijn regie op
uit geweest te zijn de verschillende
figuren als mensen te laten zien. zij
het met enige nadruk op hun malle
kanten. Johnny Kraaykamp sr heeft
wat dat betreft natuurlijk zijn hele
persoonlijkheid en zijn clowneske
gaven zeer mee. Als hij zegt ..Vroe
ger was kuisheid een deugd, tegen
woordig schijnt het eerder een
schande te zijn", klinkt dat gewoon
en toch grappig. De persoonlijkhe
den van de anderen. Johnny Kraay
kamp jr.. Teddy Schaank. Kika Mol
en Marja Huynen. zijn ook wel aar
dig. Amusement dat sommigen om
te gillen vinden, anderen maar la-la
Marius Bauer: „Moskee St. Irene" ets, 1890.
BERGEN OP ZOOM Het woelige leven in Egypte. Palestina.
Algiers. Brits-Indië en Nederlands-Indië, geëtst in spontane
krabbels door Marius Bauer: dat is tot 18 oktober te zien in de
Markiezenhof te Bergen op Zoom.
In 1888 maakte Bauer op uitnodi
ging van de Haagse kunsthandelaar
E. J. van Wisselingh een reis naar
Constantinopel. Terug in Den Haag
legde hij in het atelier van Zilcken
zijn indrukken neer in talloze etsjes
op zink.
Zijn leven lang was hij in de ban van
de Oriënt. Zijn werk was eigenlijk
volkomen apart voor een Nederlands
schilder uit die tijd. waarin de „ande
ren" zich hoofdzakelijk bezig hielden
met het schilderen van weilanden en
koeien. „Broekslootgenre" noemde
Bauer dit verachtelijk. Hij tekende,
hij schreef soms ook, zoals bijvoor
beeld over de kroning van dc Russi
sche fsaar in 1896. Tijdgenoten za
gen hem vanwege de licht-en-don-
ker-effecten graag als een evenknie
van Rembrandt
Overigens trok Bauer zich weinig
aan van de stormachtige ontwikke
lingen in de kunst van het begin van
deze eeuw. Hij ging als individualist
rustig zijn eigen gang. Hoogtepunten
van zijn werk liggen tussen 1900 en
1915. Bauer werd internationaal be
roemd. In 1900 kreeg hij op de we
reldtentoonstelling in Parijs een
Grand Prix. Niet ledereen was overi
gens zo enthousiast over zijn werk
Een recensent schreef bijvoorbeeld
in de laatste jaren van de 19e eeuw
„De bluf bij Bauer's produktzal ech-,
ter wel niet machtig genoeg zijn om'
liefhebbers tot aankoop te wekken,
tenzij om een exemplaar te bewaren
als bewijs van wansmaak van den
tegenwoordigen tijd."
Maar Jozef Israëls zei in diezelfde
tijd: „Maar die Jongen heeft niet
alleen talent, hij Is talent Ik wil al
die etsen van hem hebben."
De tentoonstelling, die als titel
meekreeg „Een Hagenaar in het Oos
ten". werd samengesteld door de
Dienst Verspreide Rijkscollecties,
afdeling Tentoonstellingen in Den
Haag.
TILBURG Beeldende kunst als kritisch commentaar op en als
uitleg bij politieke en maatschappelijke situaties, zo kan de
tentoonstelling „Kunst als kommentaar", die tot 31 oktober in
het „Kultureel Sentrum Tilburg" te zien is, omschreven worden.
De deelnemende kunstenaars bedie
nen zich van hun eigen beeldende
middelen om. aansluitend op de tra
ditie van de 19e eeuw, commentaar
te leveren op bijvoorbeeld milieuza
ken, de positie van de armsten in de
maatschappij, de verhouding tussen
arbeid en kapitaal, of de terreurda
den van fascistische regimes zoals in
Chili.
Zij maken voor hun schilderijen en
grafieken vaak gebruik van een min
of meer realistische vormentaal of ze
leggen de misstanden rechtstreeks
vast in foto's of op film.
Een andere groep echter vindt, dat
zij hun creativiteit moeten gebrui
ken voor het stimuleren van de crea
tiviteit van de slachtoffers van on
recht en ongelijkheid Zij willen
daarmee die mensen helpen zichzelf
te verzetten tegen problemen als
slechte behuizing, de onleefbaarheid
van de wijken, de werkloosheid.
Deze kunstenaars willen meehelpen
vorm te geven aan de maatschappe
lijke strijd zelf. Welke invloed kan
kunst hebben op de ontwikkelingen
in de maatschappij en wat voor soort
kunst heeft daarbij het meeste resul
taat?
De tentoonstelling stimuleert waar
schijnlijk meer tot het stellen van
dergelijke vragen, dan dat zij ant
woorden geeft.
Openingstijden dinsdag t/m vrijdag
van 10.00 tot 18.00 uur, donderdag en
vrijdag ook van 19 00 tot 21.30. zater
dag van 10.00 tot 16.30 en zondag van
13.00 tot 16 30 uur.
Sexclubs moeten
worden gesloten
ROTTERDAM I ANPl - B cn W van
Rotterdam hebben de sluiting bevo
len van twee sex-clubs in Katen-
drecht, die waren geopend uit pro
test tegen de sluiting van vijf andere
clubs enkele weken geleden De slui
tingsbevelen zijn nog niet aange
plakt. omdat de exploitanten nog
geen verweer hebben kunnen voe
ren.
