Graad Engels maakt jacht op
Limburgse volksverhalen
Schuimbad
Piet van Egmond jubileert
aan gerestaureerd orgel
UW PROBLEEM OOK HET ONZE
Hij gelooft zelf niet in witte wieven en weerwolven
Grote Kerk in Apeldoorn aan bulldozer ontkomen
BINNENLAND
Trouw/Kwartet
door Fred Lammers
HELDEN Als je de
zeventigjarige Graad
Engels op zijn sport-
fiets door het Limburg
se land ziet rijden, kom
je niet op de gedachte
dat hij zich intensief
bezighoudt met het ver
leden, zich tot taak
heeft gesteld het
streekeigene op het ge
bied van oude volksver
halen, gebruiken en uit
drukkingen vast te
leggen.
Onlangs is Graad daar voor
het eerst mee naar buiten
getreden. De nog jonge uit
geverij Corrie Zelen in
Maasbree bundelde een
aantal volksverhalen uit
het gebied tussen Peel en
Maas. die Graad in de loop
der jaren verzamelde De
tweeduizend exemplaren
die in eerste instantie van
,Det dank'tich d'n duvel"
werden gedrukt, zijn bijna
verkocht, een duidelijk be
wijs dat de interesse voor
die oude vertelsels, die van
generatie op generatie wer
den doorgegeven, niet al
leen bij Graad Engels aan
wezig is.
Het zijn verhalen over ka
bouters, kobolds (kwade ka
bouters). weerwolven, wa
tergeesten. witte wieven.
aardmannetjes en tover
boekjes. die vooral op win
teravonden. als buiten de
wind aanwakkerde, bij het
haardvuur werden verteld.
Ook bij Graad Engels thuis.
,.Op die lange avonden als
je huiverde om naar bed te
gaan. weg van het fornuis,
kwam men met die verha
len voor de dag s Avonds
na een dag van hard werken
zaten de vrouwen en de
meisjes te breien of te spin
nen. bij elkaar onder de
lamp. Dan kwamen ook de
aanbidders van de meisjes.
Die avonden werden gevuld
met zingen en vertellen, het
er dik op leggen. De een
probeerde ander schrik aan
te jagen. Op die manier zijn
veel van die oude volksver
halen ontstaan".
Graad heeft er altijd be
langstelling voor gehad.
..Het is eigenlijk van de
wieg tot mij gekomen. Als
kind vond ik het al prachtig
als mijn ouders en grootou
ders over vroeger vertelden
en dat deden ze graag, voor
al toen ze merkten dat ze
die verhalen aan mij kwijt
konden"
Boerengeslacht
„Ik kom uit een boerenge
slacht. dat voorzover ik heb
kunnen nagaan al sinds de
zeventiende eeuw in deze
omgeving woont, sterker
nog: altijd tot deze parochie
heeft behoord. Zelf bracht
ik mijn jeugd door in Eyndt.
een gehucht hier twee kilo
meter vandaan, waar vader
een boerderij had Vader
heeft mij heel veel over
vroeger verteld, niet alleen
op winteravonden maar ook
als het ze te pas kwam in
verband met recente ge
beurtenissen tussen de be
drijven door als we samen
op de akker aan het werk
waren".
Het is een tijd waaraan
GRAAD ENGELS moeilijke boeken
Graad Engels met een zeke
re weemoed terugdenkt. „Ik
ben er vaak mee bezig. Als
je weet dat een jonge boer
die nu wil beginnen tenmin
ste over een half miljoen
gulden moet beschikken wil
hij voor één man een be
staan opbouwen, en dat
vroeger, toen de boeren hier
in noord-Limburg ontzet
tend primitief leefden en
hun inkomen gering was. ze
het toch vanuit hun bedrijf
wisten te redden, dan ver
baas ik me daarover. De
mensen die behoorden tot
die boerengemeenschap
hadden het niet rijk. maar
ze waren gelukkig. Ze von
den levensvreugde in het
werk. Er was een veel groter
tevredenheid dan tegen
woordig. Er was ook berus
ting, berusting in de armoe
de. De mens voelde zich
veel meer afhankelijk van
de Schepper Dat sprak
sterk in het boerenbedrijf
omdat een boer zo nauw is
verbonden met de natuur.
Die boeren in Limburg leef
den dicht bij de schepping
omdat het een deel van hen
was. Het deed pijn als ze er
door eigen schuld iets van
verloren lieten gaan".
„Dat is allemaal veranderd.
Loop maar eens langs de
vuilnisbakken. Daar steken
soms hele broden uit omdat
ze de mensen niet aanstaan.
Dat zou vroeger niet zijn
voorgekomen Maar dat
vroeger is verleden tijd. De
herinneringen daaraan wor
den nu opgeruimd. Die
oude boerderijtjes gaan al
lemaal voor de bijl. Men is
er ongevoelig voor".
Vlas
Die boerderijtjes en vooral
het leven daar hebben een
stempel op Graad Engels
gedrukt". „Ik heb het zelf
meegemaakt dat elke boer
voor zichzelf op een stukje
moerasachtige grond vlas
zaaide en de dochters bij
hun trouwen door hun moe
ders geweven linnen mee
kregen. Ik heb gezien hoe de
boeren voor de bijen die ze
hielden korven vlochten
van takken van braamstrui
ken. die eerst van doorns
ontdaan werden. In gedach
ten proef ik nog het eigen
gebakken brood Heerlijk
was dat. De meeste boerde
rijen hadden buiten een
oven staan, zo maar in het
veld. en daarin werd eens
per week brood gebakken
Voordat het zover was werd
eerst het grof gemalen
graan gemengd. Dat was
mannenwerk. Vaak gingen
de klompen en sokken daar
bij uit en werd het deeg met
de blote voeten gekneed.
Daarover zijn veel verhalen
in omloop. Er werden grap
jes over gemaakt, maar het
is werkelijk gebeurd, al wer
den die voeten van tevoren
meestal wel even ge
wassen."
Zelf is Graad Engels geen
boer geworden. Een broer
trok in de boerderij van zijn
ouders, waar Graad ook
vele jaren werkzaam was,
totdat hij in 1938 landbouw-
voorlichter werd. Tot in de
jaren zestig trok Graad er
op zijn fiets op uit om de
boeren in Helden, Kassei en
Baarlo adviezen te geven.
Hij nam er de tijd voor. „Ik
was een geregeld iemand,
bleef vaak praten bij een
kopje koffie en. als ik boe
ren met de boekhouding
hielp, ook mee eten. Op die
boerderijen zat dikwijls een
oude vader of grootmoeder
die ook graag eens aange
praat werd en dan kwamen
de verhalen los.
Dialectwoorden
„Na een poosje kwam ik op
het idee ze te gaan noteren,
niet alleen volksverhalen
maar ook dialectwoorden.
In de loop der jaren heb ik
een lijst verzameld van een
paar duizend woorden die
uit het spraakgebruik zijn
verdwenen. Als je die woor
den gebruikt in het gezel
schap van jongeren weten
ze niet meer waar je het
over hebt."
Gebruiken bij bruiloften en
begrafenissen en bijzonder
heden over oude beroepen
alles noteerde Graad nauw
keurig in zijn notitieboek
jes. Thuis werden die aante
keningen uitgetikt en in
klappers opgeborgen. Na
verloop van tijd gebeurde
dat niet alleen maar voor de
aardigheid, maar voor het
Instituut voor dialectologie
en volkskunde van de Ko
ninklijke Nederlandse Aca
demie voor Wetenschappen
in Amsterdam en de univer
siteit van Nijmegen, waar
men bezig is een dialectisch
woordenboek samen te stel
len. „Ik vrees echter dat ik
het niet zal beleven dat het
uitkomt. Al mijn gegevens
worden op kaartjes gezet en
dan gaat het naamloos bij
de grote hoop. En die woor-,
den zijn mij juist zo dier
baar Ik zou die erg graag
gepubliceerd willen zien.
Dat zit me zelfs nog hoger
dan die volksverhalen. Mijn
tijd wordt echter kort Ik
moet er werk van maken."
Zijn bezig zijn is voor Graad
Engels veel meer dan zo
maar een hobby. „Het is een
bewaren van een cultuur
goed van onze voorouders,
waarmee wij in deze moder
ne tijd te slordig omsprin
gen. Ik weet wel, ik ben niet
taaibevoegd. Ik heb niet ge
studeerd. maar wel veel ge
lezen. Er zullen weinig men
sen hier in het dorp zijn, die
zoveel hebben gelezen als
ik. Ik heb de ogen uit mijn
kop gelezen, boeken op al
lerlei terrein, vaak erg moei
lijke boeken tot aan Vondel
en de complete werken van
Shakespeare toe. Ik ben blij
dat ik altijd zo nieuwsgierig
ben geweest naar wat er in
de wereld te koop is. Dat
heeft mijn leven gevuld."
Altaar
De bundel volksverhalen,
die nu is uitgegeven, omvat
slechts een klein deel van
alles wat Graad zoal heeft
verzameld. „Ik heb de best
leesbare gekozen. Het ver
haal van een boer; die ver
telde tijdens de hoogmis
zijn overleden vrouw boven
het altaar te hebben zien
zweven, heb ik er bewust
niet in gezet, al geloofde die
man er zelf heilig in. Ik heb
me gehouden bij oude
volksverhalen en die zijn
niet gebaseerd op actuele
gebeurtenissen. Daarom
kun je die verhalen nooit
waarmaken, al kun je hun
herkomst soms wel verkla
ren. Deze streek was vroe
ger een woest gebied van
heidevelden en moerassen,
waar spookverhalen goed
konden worden gelokali
seerd Er zijn nog oude men
sen, die beweren zelf kabou
ters te hebben gezien. Maar
als je mij vraagt of ik die
verhalen geloof, zeg ik nee.
Veel van die vertelsels zijn
te simpel, te onnozel om ge
loofwaardig te zijn. Zaken
waarvoor men geen verkla
ring kon vinden, schreef
men vroeger toe aan vreem
de krachten. Tegenwoordig
is veel verklaarbaar Die ka
bouterverhalen bijvoor
beeld zijn volgens mij terug
te voeren tot ongelukkige
kinderen, die aan hun lot
werden overgelaten en dan
in groepsverband rond
zwierven. Nachtmerries bij
kinderen, waarvoor men
ook in deze eeuw nog erg
bang was, ontstonden door
dat die kinderen in de al
koofjes waar ze moesten
slapen zuurstofgebrek
kregen."
Kwade macht
Graad Engels kijkt pein
zend voor zich uit als ik
opmerk dat er toch ook in
onze tijd zaken zijn geble
ven die niet verklaarbaar
zijn. „Natuurlijk, er gebeu
ren dingen waarvan je moet
zeggen: hier staat mijn ver
stand stil. Maar door die
dingen laat ik me niet be
angstigen. Ik geloof beslist
in een duivel, niet als een
figuur in een jacquet met
een bokkepruik op. maar
als een kwade macht die
tegenover het goede staat.
Dat blijkt in onze heden
daagse wereld genoeg.
Neem nu die neutronen
bom, waarovfer zo druk
wordt gediscussieerd. Er
zijn kwade machten, die
heel de grote massa in de
wereld niet tegen kan hou
den. Die strijd zal nooit ein
digen, zo lang de mensheid
er is. Maar daarnaast geloof
ik ook dat ons lot niet alleen
door onszelf wordt bepaald.
Door onze houding in de
wereld bepalen we ons lot
nadien, hoe dat nadien er
ook uit mag zien. Gerust
stellend idee bij dit alles is
dat wanneer je je verdiept
in het verleden, je tot de
ontdekking komt dat er
niet zo veel verandert. Een
koe kalfde tweeduizend
jaar geleden op precies de
zelfde manier als een koe
nu. Je ervaart dat in de
twintigste eeuw, waar wij
zo'n hoge dunk van hebben
precies dezelfde dingen gel
den als eeuwen geleden.
Dat is het eigenlijk: en de
boer. hij ploegde voort."
door Mink van Rijsdijk
Daar was ze dan weer: een oude vriendin, die
ettelijke jaren niet meer in Nederland woonde. De
tropenzon had haar huid een beetje tanig gemaakt,
maar haar ogen waren nog even flitsend als ik me die
herinnerde, levendig en vol humor en dan ineens weer
peinzend en ernstig. Als twee malle meiden deden we
boodschappen. Ze genoot van de volle winkels, van
de luxe. Den Haag leek haar een grote roomsoes,
waar ze na een aantal magere jaren blijmoedig en
opgetogen in rond mocht happen. Ze raakte in extase
over een kilo drop, nieuwe kleren en koffie met iets
erbij.
Aan een echt gesprek kwamen we niet toe, ze was te
gulzig in de weer de achterstand in te halen. Het
stoorde ons niet dat we alleen over materiële dingen
praatten, ze was immers nog een hele maand in
Holland. Er zou nog tijd genoeg zijn echt bij te
kletsen.
Dat gebeurde een week later. Toen ik haar van de
trein haalde, zag ik direct dat de uitgelaten stemming
van onze Haagse winkeldag was verdwenen. Ze had
iets grimmigs, dat ik zo goed van haar kende en dat
me waarschuwde op mijn hoede te zijn. De herfstzon
was ons goed gezind, we konden buiten zitten. Ze
plukte een paar takjes peterselie, trok het ene kroezi
ge blaadje na het andere van de stelen en kauwde
tevreden op het geurige spul. Toen liet ze me foto's
zien van „ginds". Een primitief ziekenhuisje, donke
re kindertjes, schamel geklede mensen bekende
beelden uit een verre wereld, die emoties oproepen
waar ik nooit zo goed mee uit de voeten kan.
,,Ik verlang naar huis," zei ze.
„Dat is al gauw, je bent hier net," antwoordde ik.
Ze brandde los. Nederland hing haar de keel uit, ze
voelde zich er niet meer thuis. Ze baalde van alle
luxe, had er een nare smaak van in de mond.
„Het was best verrukkelijk weer kleren te kunnen
kopen hoor en lekkere dingen te eten, maar na twee
dagen had ik het verzadigingspunt bereikt. Ik knapte
totaal af. Weet je waarop? Op badschuim en deodo
rants. Eerlijk. De krankzinnige sortering badschuim
kwam zo belachelijk op me over. Als ik straks weer
thuis ben, zie ik Nederland als één groot ligbad met
groen, rose of blauw water, waarop deinende golven
wit schuim drijven. Dan zie ik duizenden oksels, die
allemaal met weer ander spul gedept, gesprayed. en
gepoederd, gewassen en gespoten moeten worden.
Heel eng is dat. Mink. een obsessie, een nacht
merrie."
Ze kauwde fanatiek peterselie. Ik voelde me aange
vallen op zaken, die mij ook al jaren ergerde, maar
waar ik machteloos tegenover stond. Wat moest ik?
Onthullen dat ze de helft van de overdosis ditten en
datten nog niet had waargenomen? Zou ik haar
ontdekking aanvullen met de talloze soorten honde
en kattevoer? Toch maar niet, ze was al teleurgesteld
genoeg.
„Schuim dus," vervolgde ze. „overal schuim. Maar
wat me nog meer shockeerde was al dat gezwets en
gedram van te dikke mensen over hun lijn en de
etalages barstensvol vermageringstoestanden. Eerst
stampt iedereen zich vol met teveel, te vet en te zoet.
om vervolgens dure dieetrommel te kopen. En dan
maar doorzeuren over en de aandacht trekken met
wel of niet behaalde resultaten. Jij hebt makkelijk*
praten, zeggen ze dan tegen mij, jij hebt altijd maatje
38 gehad. Eigenlijk heeft nog niemand iets zinnigs
tegen me gezegd en naar mijn werk vraagt geen
sterveling. Ik ben helemaal geen asceet. Thuis liep het
water me in de mond als ik aan boterkoek dacht of
aan pudding met slagroom. Ik was mijn haar ook
liever met een goede shampoo dan met afwasmiddel.
Het meest heb ik echter verlangd naar gesprekken,
naar contact, maar ook dat stelt niets voor. Ik snak
'naar „rijst met een visje" en de mensen daar. Ik krijg
hier het zuur van andermans dicten en het badschuim
komt me om het eens vreemd te zeggen de neus
uit. Zet dat maar eens in je krant, als je durft."
door Jac. Lelsz
APELDOORN Apeldoorn
gaat morgenavond Piet van
Egmond in verband met zijn
gouden jubileum als organist
huldigen. Dat gebeurt met een
receptie, voorafgegaan door
het in gebruik nemen van het
naar 1896 terug-gerestaureerde
en met een derde manuaal uit
gebreide BStz-Witte-orgel in de
Grote Kerk.
Piet van Egmond. aan wiens jubi
leum ons blad ook in ander verband
al aandacht schonk, is cinds 1971,
toen hij Cornelis Wijers opvolgde,
organist van de Grote Kerk in Apel
doorn De restauratie en uitbreiding
van het orgel is uitgevoerd door de
Gebr. Van Vulpen te Utrecht.
Gelukkig is de Grote Kerk. waar ook
koningin Wilhelmina veel kwam. aan
de bulldozer ontkomen Het gevaar,
dat zij uit het stadsbeeld zou ver
dwijnen. is niet denkbeeldig ge
weest. Evenals dat elders het geval
is. zuchtte de kerkvoogdij van de
hervormde gemeente van Apeldoorn
en Het Loo onder zware lasten, die
aan het overeindhouden van de Gro
te Kerk verbonden zijn. Toen het
kritiek begon te worden, onstond in
Apeldoorn de Stichting „Vrienden
van de Grote Kerk", die zich het
behoud ervan ten doel stelde, onder
meer door naast die van bedehuis er
een culturele functie (bijzondere
concerten en dergelijke) aan te
geven.
Markant
Aan de Grote Kerk, eind negentien
met allerlei acties al een kwart miP
Joen gulden bijeengebracht om het
reusachtige gebouw te redden Zij
stelden daarvan ongeveer de helft
beschikbaar voor de uitbreiding met
een derde manuaal en de restauratie
van het orgel
Insluipsels
Piet van Egmond
de eeuw gebouwd door D. Verheul
Dzn te Rotterdam, kan men niet een
bepaalde stijl toekennen. Een van
Apeldoorns hervormde predikanten
en niet de eerste de beste heeft
eens geschreven dat hij haar foeile
lijk vond Nu hoeft iets niet altijd
mooi te zijn om toch markant over te
komen. En dat is met de Grote Kerk.
die wel „de kathedraal van Apel
doorn" wordt genoemd, zeker het
geval. Wie haar sloopt, miskent niet
alleen de historie, maar maakt ook
een stedebouwkundige blunder van
jewelste. Een flatgebouw op deze
plek zou de fout alleen maar groter
maken. Pogingen om de Grote Kerk
op de voorlopige Monumentenlijst te
krijgen, zijn tot nu toe niet geslaagd,
maar er zijn redelijke kansen dat het
de komende jaren wél zal lukken.
De Vrienden van de Grote Kerk, die
nu 750 contribuanten hebben gewor
ven. van wie tweederde kerkelijk en
éénderde niet kerkelijk is. hebben
Bij de restauratie heeft de firma Van
Vulpen de neo-barokke insluipsels
van latere jaren verwijderd en het
instrument zijn oorspronkelijk ka
rakter teruggegeven Waar nodig
werd teruggevallen op de Buurkerk
te Utrecht, die een vrijwel identiek
Witte-orgel bezit. Merkwaardig was
dat zich in de enorme kas als het
ware een extra kas bevond als een
omtimmering voor de pijpen van de
trompet 8' voet. Om daarin te kun
nen waren de pijpen omgebogen
Dat is bij deze gelegenheid gecorri
geerd. Het orgel speelde vreselijk
zwaar, dat verholpen is door het aan
brengen van hulp ventielen.
Toevoeging
Het derde manuaal is geplaatst „als
een extra toevoeging". Zal men
om welke reden dan ook weer een
puur Wltte-orgel willen hebben, dan
is dat eenvoudig te realiseren Het
derde manuaal telt elf stemmen In
totaal bezit het instrument van de
Grote Kerk nu 41 stemmen, waar
mee het zonder meer een groot orgel
genoemd kan worden
Jubilaris Piet van Egmond hoopt het
orgel morgenavond in gebruik te ne
men met een concert dat werken
bevat van onder meer Bach. Handel,
Rathbone. Franck en Bonnet Mede
werking wordt voorts verleend door
het Hervormd Kerkkoor uit Apel
doorn onder leiding van Piet Boekei
en de sopraan Ria Boekei
VRAGEN uitsluitend In envelop sturen neer postbus 507, Voorburg
Per vresg een gulden in posttegels. het liefst in wssrden vsn 55 en
45 ets bijvoegen, en beslist niet aan de buitenkant opplakken.
Geheimhouding verzekerd. Briefkaarten worden terzijde gelegd
REACTIE OP DE GEVELTOPTE
KENS: Oorspronkelijk komt het ge
veltopteken voort uit de aan elkaar
bevestigde windveren, de planken,
welke de rieten dakbedekking moes
ten beschermen tegen wind en re
gen. Die elkaar kruisende planken
of dunne balken werden verlengd,
of. als ze te lang waren, liet men dat
zitten en werden ze versierd
Er is een boek over verschenen: Ge
vel en stiepeltekens in Oost-Neder
land door J E Jans-Enschede. 74
idat zal wel in de koninklijke biblio
theek zijn. denk ik).
VRAAG. Ik heb twee schilderijtjes
in bezit: Man en vrouw biddend op
een aardappelveld en drie arenle-
zende vrouwen. Wie maakte deze
schilderijen. Is het een serie0 Zo ja.
welke horen er dan nog bij? Waar
zijn ze te koop en hebben ze veel
waarde?
ANTWOORD: Uw schilderijen (zijn
het geen litho's?) zijn reprodukties
of kopieën naar het werk van J F
Millet (1865) van het „Angelusge
bed" en Arenraapsters Talloze ma
len zijn deze voorstellingen gerepro
duceerd Men hangt ze vaak als een
..stel" op. hoewel dit niet de bedoe
ling was De richting van Millet en
zijn tijdgenoten (Biedermeier en na
turalisme) maakte momentopna
men van bezige mensen. Men po
seerde er niet voor. Er zijn verschil
lende werken van Millet bekend: o.a.
De man met de hak en de Takken
bosdragers (dit is in de Hermitage te
Leningrad). De originele schilderij
en zijn natuurlijk heel wat waard.
VRAAG: Waar kan ik het patroon
bestellen van het wandkleed: Leer
ons alzo onze dagen tellen?
ANTWOORD: Het Wandkleed (in
kruissteek) dat u bedoelt en dat ook
zo heet. werd oorspronkelijk ge
plaatst in het (opgeheven) Christe
lijke blad Vrouwenpost, Men kan
het patroon nu nog bestellen bij de
Stichting Goed Handwerk, Hanen-
burglaan 339, Den Haag.
VRAAG: Wij hebben verschillende
munten uit de collectie BP. Graag
willen we er iets meer over weten:
Dekadrachme uit Karthago (3de
eeuw v. Chr.) Stater uit Neapolis
(6de eeuw v. Chr.), Stater van Croe
sus (6de eeuw v. Chr.), Stater van
Philippus (4de eeuw v. Chr
ANTWOORD: Het zijn cadeautjes
bij de benzine en op zichzelf zonder
waarde, maar het is leuk om te zien.
hoe die dingen vroeger waren: Kar
thago was een machtige Noordafri-
kaanse handelsstad, concurrent van
Rome Van de drie opeenvolgende
Punische oorlogen wordt vooral In
de boeken van Livius (Ab Urbe Con-
dita) veel verteld, heel spannend
zelfs o.a. hoe Hannibal (Karthager)
met zijn troepen en zijn olifanten
over de Alpen trok en over de neder
lagen (zowel de Punische als de Ro
meinse). Deka 10. dus 10 drach
men. een tientje, maar dan wel een
heleboel meer waard Neapolis (de
nieuwe stad Napels) was een
Griekse nederzetting, van uit Athe
ne gekoloniseerd. Croesus, de fa
belachtig rijke koning uit Lydië
(Klein Azië) had in een overmoedige
bui zich in tegenwoordigheid van de
Atheense wijsgeer Solon „gelukkig
geprezen". Solon was van mening,
dat zolang men als sterveling op
aarde was. zoiets een aan „hbrus"*
overmoed grenzende aanmatiging
was En jawel Cyrus (Kores, de Per-
siaan. volgens de bijbelse bena
ming) overwon Croesus, of Kroisos
en zette hem op de brandstapel. Op
dat ogenblik riep Croesus .Solon, je
hebt gelijk gehad" Cyrus werd
nieuwsgierig en spaarde het leven,
als dagelijkse herinnering aan wat
hem ook kon overkomen. Philippos.
de koning van Macedonië was de
vader van Alexander de Grote. De
geschiedschrijver Herodotus (ook in
vertaling in de bibliotheken) vertelt
deze en dergelijke verhalen op zeer
onderhoudende manier Voor alge
mene oriëntatie diene een leerboek
over de Oude Geschiedenis, zoals
dat van Cohen, en Van Gelder, dat
beslist wel ergens te vinden zal zijn
VRAAG: Wat is het adres van de
Nederlandse Citherbond0
ANTWOORD: Volgens onze gege
vens is het secretariaat van deze
bond gevestigd te Eindhoven. Dap
perstraat 40. Mocht de secretaris
inmiddels door iemand anders zijn
opgevolgd, dan horen wij dat onge
twijfeld (men kan alle mutaties in de
besturen van alle verenigingen in
Nederland niet ruiken, laat staan
bijhouden In dat geval komt er een
rectificatie
VRAAG: Tijdens de aangrijpende
herdenkingsdienst ter gelegenheid
van het 80-Jarig bestaan van het
Chr Gymnasium te Utrecht werd
met alle aanwezigen het H Avond
maal gevierd In een gesprek daarna
kwam dankbaarheid tot uitdruk
king. dat dit mogelijk was. te zamen
voor jongeren en ouderen Ook de
historie kwam daarbij te pas en
daarbij hoorde ik iets over een
„avondsmaalsloodje". Bestaat er
lectuur over dit onderwerp?
ANTWOORD: Veel kan ik u er niet
over vertellen: Volgens de traditie
van Calvijn. werden aan degenen
die het H Avondmaal wensten bij te
wonen, loden pasjes uitgereikt <Mé-
reaux de Franse vertaling van het
Latijnse Merullae). In de Waalse ge
meenten werden deze mereaux nog
geruime tijd gebruikt In het Ko
ninklijk Penningkabinet zijn er nog
een paar te vinden. Een dergelijk
gebruik bestaat nog in sommige
Schotse kerken. De gemeenteleden
krijgen allemaal een uitnodiging
thuis gestuurd, die ze in de kerk
inleveren bij de dienstdoende ouder
lingen De afwezigen worden be
zocht. Reacties oRdeze vraag en dit
antwoord zullen we graag aan de
vragensteller doorzenden
VRAAG: Wat is dat voor poeder, dat
we gebruiken om het uitlopen van
aardappelen in de winter tegen te
gaan? Is het schadelijk? Het stuift
Kan men zulke aardappelen in de
schil koken0
ANTWOORD: Dit poeder (Chloor
IPC, dat is de werkende stof) mag
alleen in met-geopende verpakking
verkocht worden Op deze verpak
king staat de juiste dosering en erbij
moet een nummer staan van vier
cijfers en de letter N(ed) Als dit niet
in orde is. moet u de keuringsdienst
van waren van uw rayon hiervan op
de hoogte stellen 81echts bij de Juis
te dosering kan het middel geen
kwaad, volgens deze dienst, maar
het is logisch dat een klemdodend
middel geen kinderspeelgoed is Ko-
ken in de schil0 Als u bezwaren
heeft, dan niet doen BIJ jonge ge
wassen aardappelen gaat dat best.
maar later bij al die rimpeltjes en
putjes is het minder smakelijk
