Egypte wijkt niet: PLO naar Genève Charta '77 wordt actiever Rhodesië wil praten met Britse gezant Militairen schakelen Bhoetto uit Nieuwe nederzetting op Jordaanoever belet Staking bij Portugese scheepswerf Australisch Labour nam Exxongeld aan Britse liberalen steunen Steel Over overgangsregeling Kapers in Bangladesj onderhandelen Moskou doet voorstellen kernwapens Pakistan opnieuw naar de stembus DONDERDAG 29 SEPTEMBER 1977 BUITENLAND T rouw/Kwartet NEW YORK, CAIRO (Reuter, UPI, DPA, AFP) Egypte houdt er aan vast dat de Palestijnse organisatie PLO op voet van gelijkheid moet kunnen deelnemen aan een Geneefse vredescon ferentie over het Midden-Oosten. Met deze uitspraak in een rede tot de algemene vergadering van de Verenigde Naties heeft de Egyptische minister van buitenlandse zaken Fachmi in feite het Amerikaanse plan voor de conferentie verworpen. Fachmi wees alle andere deelne- mlngsvormen voor de PLO „ook die in het kader van een verenigde Ara bische delegatie" van de hand. „Met andere woorden, wij wijzen het denkbeeld van niet rechtstreekse deelname van de PLO af, als het doel ervan is het gevestigde recht van de organisatie te omzeilen, zich de ver tegenwoordigster van het Palestijn se volk te noemen", aldus de mi nister. Fachmi vereekerde de assemblee dat de Arabische landen naar vrede in het Midden-Oosten streven en voer de de elementen aan die daarvoor in overweging moeten worden geno men: vertrek van alle Israëlische mi litairen uit alle sinds 5 juni 1967 bezette gebieden; stichting van een onafhankelijke Palestijnse staat in Palestina en het recht van het Pales tijnse volk naar zijn haardsteden te rug te keren en over eigen lot te beschikken; het recht van alle staten in het Midden-Oosten op leven in vrede; het formuleren van veilig heidsgaranties voor alle staten in het Midden-Oosten. Syrië De Syrische minister van buiten landse zaken Abdoel Khaddam heeft gisteren de hoop uitgesproken dat er nog dit jaar een tweede Ge neefse conferentie kan worden ge houden maar ook Syrië staat erop dat de PLO daaraan zou moeten deelnemen. Wat Syrië betreft is de PLO de vertegenwoordiger van het Palestijnse volk, zei Khaddam na een onderhoud van twee uur met de Amerikaanse president Jimmy Car ter. De minister noemde het onder houd „nuttig", opbouwend en een grote bijdrage aan de zaak van de vrede". JERUZALEM (UPI, DPA) - Het Is raëlische leger heeft gisteren twee groepen joden van de westoever van de Jordaan gezet. Zij probeerden daar nieuwe nederzettingen te vesti gen. Onder tussen heeft de nationali- sche beweging Goesj Emoenim laten weten dat de Israëlische regering toestemming heeft gegeven voor yes- tigingen op de westoever. Een woordvoerder zei dan ook het vreemd te vinden dat aanhangers van de beweging werden tegenge houden, toen zij zich op de westelij ke oever van de Jordaan wilden zetten. Volgens de officieuze Israëlische ra dio zal de regering zelf overgaan tot twaalf nieuwe nederzettingen. Minis ter van landbouw Ariel Sjaron liet daarop weten dat vestigingen alleen door de regering mogen gebeuren, en dat zij over het tijdstip zal beslissen. Sjaron en eerste ministe Begin heb ben zich in het verleden voor vesti ging op de bezette Jordaanoever ver klaard, maar onder andere de Vere nigde Staten zijn daar fel tegen. Verklaring CANBERRA (Reuter, UPI) De Au stralische socialistische partij heeft gisteren toegegeven dat ze geld heeft aangenomen van een dochteronder neming van de Amerikaanse oliegi gant Exxon. Het bedrag bedoeld was bijdrage in de bouwkosten van een partijbureau. Exxon kwam gisternacht in het nieuws doordat het bedrijf erkende in de jaren 1963-'75 ruim 135 miljoen gulden aan steekpenningen en on wettige politieke bijdragen te heb ben uitgegeven. Op vier miljoen na zou dit bedrag in Italië aan de man zijn gebracht. Volgens Exxon ging het om steun aan politieke campag- nes maar de Amerikaanse beurscom- missie SEC heeft gezegd dat het voornamelijk om commerciële steekpenningen is gegaan. De vier miljoen gulden werden in 15 landen buiten Italië uitbetaald. Na de openbaarmaking van de ver slaggeving van de SEC over de acti viteiten van Exxon kwam de alge meen secretaris van de Australische Labourpartij opbiechten dat „een klein bedrag" was aangenomen in 1974. Een woordvoerder van Exxon- Austraiië heeft overigens zonder een naam te noemen gezegd dat vlak voor de algemene verkiezingen van 1972 aan een politieke partij een bedrag van 25.000 gulden is gegeven. Labour heeft zich nog verweerd met de opmerking dat de andere belang rijke politieke partijen in Australië ook wei geld zullen hebben aangeno men. Die partijen de liberalen en de plattelandspartij hebben nog niet gereageerd op deze beschuldi ging. Egypte zal de eerste tien jaar geen schulden voor militaire aankopen aan de Sowjet-Unie afbetalen en zal zich ook inspannen om uitstel te krijgen voor betaling van niet-mili- taire schulden. Dit heeft de Egypti sche president Anwar Sadat giste ren gezegd in een rede ter herden king van het feit dat zijn voorganger Nasser zeven jaar geleden overleed. Sadat zei dat de schulden zullen worden betaald maar dat Egypte tijd nodig heeft. Ook de Sowjet-Unie was haar schulden aan het Westen pas gaan betalen na de weder opbouw na de oorlog en dan nog in symbolische zin, aldus de Egypti sche president. Moslims Sadat deelde voorts mee dat zijn regering onlangs had verhinderd dat het tot een treffen zou komen tussen de moslim- en de koptengemeen- schappen. Er bestond een plan om bomaanslagen te plegen op mos keeën en kerken. Hij zei dat zich enkele „afzonderlijke incidenten" hadden voorgedaan in twee delen in het zuiden van het land. Maar een godsdienststrijd was in de kiem ge smoord. Men was er op uit de een heid en veiligheid te ondermijnen. Verantwoordelijk hiervoor waren de Sowjet-Unie, plaatselijke commu nisten, extreemrechtse elementen en Israël, aldus de Egyptische presi dent. Frankrijk zal vooralsnog geen initia tieven nemen in de veiligheidsraad van de VN om resolutie-242 (over veilige en erkende grenzen voor Is raël en een rechtvaardige oplossing voor het Palestijnse vluchtelingen probleem) te wijzigen. De laatste tijd werd herhaaldelijk gesproken over een vervanging van 242 door een nieuwe resolutie. Het partijcongres van de Britse liberalen heeft gisteren met een stemverhouding van 716 tegen 385 een amendement verworpen waarin de partijleiding werd gevraagd een nieuw pact met de socialisten te sluiten op strengere voorwaarden dan tot nu toe. Dit verwerpen betekende een overwinning voor de liberale leider David Steel (derde van rechts). De Israëlische minister van bui tenlandse zaken Ismail Fachmi heeft de algemene vergadering van de Verenigde Naties een ontwerp verklaring voorgelegd over de ne derzettingen op de Westroever. Daarin wordt Israël nogmaals opge roepen af te zien van alle verande ringen in de rechtskundige en aard rijkskundige status en van verande ringen samenstelling van de bevol king, waarmee nederzettingen wor den uitgesloten. Door de meerder heid van derde landen in de algeme ne vergadering zal de verklaring naar alle waarschijnlijkheid worden genomen. WENEN (Reuter) Na een betrek kelijk stille periode hebben de Tsjechoslowaakse dissidenten van Charta '77 via emigranten in We- nen aangekondigd dat zij hun acti- UnGUlUGlljK viteit voor de mensenrechten bin nenkort weer zullen verhevigen. Het is nu negen maanden geleden dat het geruchtmakende manifest verscheen waaraan de groep haar naam dankt. gearresteerd en moeten zich ver antwoorden wegens „ondermijnen de activiteit". Volgens Tsjechen in de Oostenrijk se hoofdstad zal Charta '77 zich meer dan in het verleden richten op de verdediging van het individu. De sinds enkele maanden als voor naamste woordvoerder optredende oud-minister van buitenlandse za ken Jiri Hajek is door de Tsjecho slowaakse politie nagenoeg onder huisarrest geplaatst. Om de doorstroming van nieuws naar het buitenland te vergemak kelijken en te spreiden zijn er naast Hajek nog twee Charta-woordvoer ders aangewezen. Het zijn Ladislaw Hejdanek, een voormalig hoogle raar wijsbegeerte en de zangeres Marta Koebisowa aan wier concert carrière door haar bemoeienis met Charta een eind is gekomen. Wegens het verspreiden van het manifest staan in Oesti Nad Labem (in Bohemen) terecht de dissiden ten Vladimir Lastoevka en Ales Machacek. Zij werden in januari Een student van de universiteit van Krakau, die zijn medewerking heeft Verleend aan een onderzoek naar de dood van een dissidente klasgenoot van hem, is onder on duidelijke omstandigheden dood aangetroffen, zo heeft het Poolse Comité ter verdediging van de ar beiders meegedeeld. „Het lichaam van Stanislaw Pletraszko werd op 1 augustus aangetroffen in het meer van Solina in het zuidoosten", al dus de verklaring van het comité. Pietraszko was een vriend van Sta nislaw Pyjas, die overleed onder dubieuze omstandigheden. Pyjas was een aanhanger van het comité ter verdediging van de arbeiders. Hongerstaking Een groep Russische gevangenen in kampen in de Oeral voert een hongerstaking uit protest tegen het ontbreken van de „elementaire rechten van de mens" in de Sovjet- Unie. zo is in Moskou vernomen. Een verklaring van de gevangenen, die naar buiten is gesmokkeld, zegt dat 35 gevangenen aan de honger en werkstaking deelnemen in de werkkampen 35. 36 en 37. De ge vangenen verklaren om politieke redenen vast te zitten. SALISBURY (Reuter, UPI) Premier Ian Smith van Rhodesië heeft lord Carver, die door de Britse regering is aangewezen Rhodesië te besturen voorafgaand aan de machtsovername door een meerderheidsbewind, uitgenodigd naar Salisbury te komen voor overleg over de vorming van een vredesmacht van de VN. DACCA (AP/Reuter) Op het vlieg veld van Dacca worden onderhande lingen gevoerd met de twee kapers van een Japans lijn vliegtuig. De ge sprekken worden gevoerd door ver tegenwoordigers van het Japanse consulaat in de hoofdstad van Bang ladesj. De kapers, die 156 mensen in gijzeling houden, zouden bemidde ling hebben gevraagd van de Indiase regering. Zij eisen de vrijlating van een aantal leden van het Japanse Rode Leger, en een losgeld van vijftien miljoen gulden.De eisen werden bekend ge maakt nadat het toestel, dat boven India werd gekaapt en gedwongen in Dacca te landen, van brandstof en water was voorzien.De gijzelhouders hebben gedreigd de DC-8 op te bla zen,maar geen uiterste tijdstip genoemd. Bij de guerrillastrijders die moeten worden vrijgelaten is Takamoto Ta- kahasji, die in Juli uit Zweden is gezet omdat hij een overval had voorbereid op de vergadering van OPEC-(olie-)ministers in de hoofd stad Stockholm. In 1972 doodden drie leden van het Rode Leger 27 mensen op het vliegveld Lod in Is raël. Anderen overvielen in 1974 dé Franse ambassade in Den Haag, ter wijl het Rode Leger verder aansla gen heeft gepleegd op ambassades en kantoren van grote concerns en vliegtuigen heeft gekaapt. De ui terst linkse beweging streeft met geweld de „wereldrevolutie" na. Smith nodigde ook alvast de specia le vertegenwoordiger van de volker enorganisatie uit voor een bezoek aan Rhodesië. Deze moet echter nog benoemd worden. In de verklaring van de blanke Rhodesische regering wordt echter met nadruk gesteld dat de uitnodigingen géén aanvaarding inhouden van de Brits-Amerikaanse voorstellen voor de toekomst van Rhodesië. Veldmaarschalk lord Car ver en de toekomstige speciale verte genwoordiger van de VN, aldus de verklaring zijn uitgenodigd voor overleg in het kader van paragraaf 11(c) van het Britse witboek: voor stellen voor een regeling. Grondwet In paragraaf 11 wordt gezegd dat de Britse regering de veiligheidsraad haar voorstel zal voorleggen voor een Rhodesische grondwet op basis van een meerderheidsbewind en voor het bestuur van Rhodesië in de tussen tijdse periode die aan het meerder heidsbewind vooraf gaat. In 11-c wordt de vorming door de Veilig heidsraad voorgesteld van een VN- vredesmacht voor Zimbabwe (Rho desië) die mogelijk toezicht zal moe ten houden op de naleving van het bestand, steun zal moeten verlenen aan het burgerlijke bewind en ban den zal moeten aanknopen met de Rhodesische strijdkrachten en de guerrilla-eenheden van de nationa listen. Als lord Carver Inderdaad Rhodesië gaat besturen, zal een van zijn eerste daden de ontbinding zijn van be paalde Rhodesische eenheden, zoals de beruchte „scouts". Op grond van de Brits-Amerikaanse blauwdruk moet Carver toezicht houden op de vorming van een nationaal leger van Zimbabwe (Rhodesië) met de guer rilla-eenheden van de nationalisten als kern, maar met de mogelijkheid tot opneming van „aanvaardbare elementen" van de huidige Rhodesi sche strijdkrachten. Smith wil hier niets van weten. Vol gens hem zou er dan een chaos in MOSKOU (Reuter, AP) De Sow jet-Unie heeft gisteren nieuwe voor stellen gedaan voor de beperking van strategische kernwapens. Alle landen die nog geen overeenkom sten over kernwapens hebben on dertekend wordt gevraagd dat nu wel te doen. Ook worden verdragen geëist voor terugtrekking uit be paalde delen van de oceaan van schepen met kernwapens. Verder dringt de Sowjet-Unie aan op een snelle ondertekening van een twee de SALT-akkoord (ter beperking van strategische kernwapens». Gis teren heeft minister van buitenland se zaken Andrei Gromlko daarover gepraat met de Amerikaanse presi dent Jimmy Carter, waarbij „verde re vooruitgang" werd geboekt. Rhodesië ontstaan. Wel heeft hij la ter verklaard dat guerrillastrijders weer burgers kunnen worden en dan deel kunnen nemen aan de verkie zingen en mogelijk dienst kunnen nemen bij de nieuwe Rhodesische strijdkrachten. Inmiddels heeft Engeland de veilig heidsraad in New York officieel voor gesteld een VN-vertegenwoordiger voor Rhodesië te benoemen die be sprekingen kan beginnen over mili taire en andere regelingen die moe ten leiden tot een zwart meerder heidsbewind in Rhodesië. Van een medewerker LISSABON De ongeveer tiendui zend arbeiders van de scheepswerf Lisnave in Lissabon hebben gister morgen het werk neergelegd De sta king was bédoeld als een waarschu wing aan de aandeelhouders van de Lisnave die vandaag vergaderen De arbeiders willen voorkomen dat Jose' Manuel de Mello tot voorzitter van de raad van commissarissen wordt gekozen. Op de scheepswer ven in Setubal en Viana do Castelo werden solidariteitsstaklngen ge houden en ook vanuit andere bedrij ven in het industriegebied rond Lis sabon werd solidariteit betoond De Mello-familie was voor april 1974 eigenares van Portugals grootste monopolie-concern CUF. waartoe ook de scheepswerven behoorden. In de periode 1974-75 werden de CUF alsmede de andere Portugese familie-monopolies ontmanteld. Het staatsaandeel in de Lisnavewerf is 33 procent, de Zweedse firma Erlks- berg bezit 20 procent evenals de Nederlandse RSV en de Mello-fami- lie tenslotte bezit 16 procent van het aandelenkapitaal. De arbeiders ei sen dat de staat als grootste aan- y deelhouder de rol van president- f commissaris op zich neemt. In de verkiezing van José Manuel de Mel lo zien zij het begin van het herstel van het vroegere familiemonopolie. Het ministerie van Industrie en technologie heeft echter laten weten dat het geen bezwaar heeft tegen de verkiezing van De Mello die een be kwaam ondernemer wordt genoemd. De staking bij de scheepswerven markeert de toenemende arbeidson rust in Portugal. In vijf bedrijven wordt al geruime tijd gestaakt tegen het opheffen van het zelfbeheer en de staatinmenging ten gunste van de vroegere directies. In het Portu gees-Nederlandse bedrijf Copam (voor 20 procent in handen van Ko ninklijke Scholten Honig) ten noor- den van Lissabon wordt al sinds 29 juli gestaakt Gestaakt wordt er ook voor onbepaalde tijd in de Horeca- v— sector van het toeristen-paradijs Madeira. door Johan ten Hove Voor de tweede maal dit jaar dingen de verschillende Pakistaanse politieke partijen naar de gunst van de kiezers. Net als voor de verkiezingen van 7 maart trekken de leiders van de twee belangrijkste partijen, de Pakistaan se Nationale Alliantie (PNA) en de Pakistaanse Volkspartij (PPP) door het land. Het opmerkelijkste verschil met de verkiezingen van maart is dat één van de belangrijkste politici van Pakistan, oud-premier Zoelfikar Ali Bhoetto er nog niet bij is. Hij zit in de gevangenis en dat heeft hij voornamelijk te danken aan de man die hem op 5 juli van dit jaar door middel van een militaire staatsgreep aan de kant zet te Generaal Zia Oei Haq, de huidige ster ke man in Pakistan, lijkt zich persoonlijk in te spannen om er voor te zorgen dat Bhoetto in ieder geval niet als overwinnaar uit deze verkiezingen te voorschijn komt. Vooropgesteld nog dat de verkiezingen doorgaan Toen generaal Zia Oei Haq. stafchef van de Pakistaanse strijdkrachten de macht aan zich trok, kreeg hij in eerste instantie het voordeel van de twijfel. De twijfel die past in situaties waarin militairen menen het bestuur van een land niet langer aan burgers te kunnen overlaten. De militaire greep naar de macht was immers vlekke loos en zonder bloedvergieten verlopen en had een einde gemaakt aan vier maanden van politieke chaos, waarin ruim 350 men sen de dood vonden. Verder beloofde de generaal dat de militairen maar voor korte tijd het roer zouden overnemen. Pakistan had een afkoelingsperiode nodig waarin het volk en de politici tot rust konden komen De gemoederen waren te hoog opgelaaid en een burgeroorlog stond voor de deur, aldus de generaal. Eerlijk Na deze afkoelingsperiode zou het volk opnieuw naar de stembus geroepen wor den (in oktober), waarbij het leger een oogje in het zeil zou houden. Anders dan bij de verkiezingen van maart zou geen enkele partij reden tot klagen hebben over het verloop van de verkiezingscampagnes en de telling der stemmen. Dit laatste was immers de bron van alle ellende na de vorige verkiezingen. Toen vonden de aan hangers van de PNA dat Bhoetto en zijn PPP op grote schaal fraude hadden ge pleegd bij het tellen der stemmen, waarna ze massaal de straat opgingen en de vier maanden van gewelddadige rellen en de monstraties een aanvang namen. Dit nu zou deze keer voorkomen worden onder toezicht van de strijdkrachten. De politieke partijen zouden eerlijke ver kiezingscampagnes mogen voeren, waar bij ze allemaal even veel last zouden heb ben van de beperkingen die de staat van beleg onder het nieuwe militaire bewind nu eenmaal met zich meebracht. Het leger zou zich a-politiek opstellen zoals dat een leger in een parlementaire democratie betaamt. Dat laatste is de generaal vergeten. Hij is persoonlijk bezig een terugkeer van oud premier Bhoetto onmogelijk te maken. Bij de rivaliteit tussen beide heren zullen per soonlijke motleven zeker een rol spelen. Per slot van rekening was het generaal Zia die aan de regering Bhoetto een voortijdig einde maakte. Maar van evenveel belang is de visie op de toekomst van Pakistan van de beide rivalen. De in het westen opgelei de Bhoetto staat een relatief vrije, gelibe raliseerde staat voor ogen, waarin de Islam weliswaar een grote rol speelt (dat kan ook moeilijk anders in een land waar de grote meerderheid deze religie is toegedaan), maar niet het staatsbestel hoeft te domi neren. Tegenstanders van Bhoetto hebben hem steeds een te westerse en „goddeloze" levensstijl verweten. Heilige wetten Generaal Zia is het voorbeeld van de devo te moslem, die leeft volgens de „heilige wetten" van Mohammed. Voor veel ortho doxe moslems kwam de generaal (die al een priester in uniform genoemd wordt) als door Allah geroepen. Al direct na de staatsgreep liet hij weten dat het Pakis taanse volk van de dwalingen zijns weegs moest terugkeren en een leven moest lei den dat meer in overeenstemming was met de geboden uit de Koran. Het ethisch reveil is niet alleen voorbehouden aan wes terse naties Verschillende dieven en ande re criminelen in Pakistan hebben deze terugkeer naar de heilige wetten al aan den lijve ondervonden en raakten handen kwijt of werden in het openbaar gegeseld. (Waarbij het modernisme dan wel weer zover was doorgedrongen dat de ongeluk- kigen geheel of plaatselijk verdoofd wer den alvorens een chirurg de hand ampu teerde.) Generaal Zia steekt zijn mening dat Bhoetto het land in het verderf heeft ge stort niet onder stoelen of banken. In het openbaar heeft hij verteld dat de opposi tie, de PNA, nu maar eens de kans moet krijgen een regering te vormen. Van de negen politieke partijen, waaruit de PNA bestaat delen in ieder geval enkele de visie van de generaal op de toekomst van Pa kistan. Misdadiger Generaal Zia heeft het niet bij woorden gelaten en er voor gezorgd dat Bhoetto sinds de staatsgreep meer in dan buiten de gevangenis heeft doorgebracht. Bhoetto werd op 3 september gearresteerd op be schuldiging van medeplichtigheid aan moord op een politieke tegenstander. We gens gebrek aan bewijs werd hij op 13 september op borgtocht vrijgelaten, waar na de generaal in een geruchtmakend in terview Bhoetto een „koelbloedige moor denaar" noemde die zijn straf niet zou ontlopen. Enkele dagen daarna werd de oud-premier opnieuw gearresteerd, dit keer op persoonlijk bevel van generaal Zia, wegens een waslijst van wandaden begaan tijdens zijn bewind. Met hem verdwenen tien andere leiders van de PPP achter de tralies. Bhoetto zou verantwoordelijk zijn voor de afsplitsing van Oost-Pakistan (nu Bangladesj) in 1971, zou regeringsgelden Zia Oei Haq achterover gedrukt hebben, politieke te genstanders en andersdenkenden op bar baarse manier uit de weg geruimd hebben, wel degelijk met de uitslag van de verkie zingen in maart geknoeid hebben, zou in Pakistan gedolven edelstenen hebben ver duisterd, zou overheidsgelden in de kas van de PPP gestort hebben en onder het Pakistaanse volk de klassenhaat gezaaid hebben, om maar een paar beschuldigin gen te noemen. Bhoetto's echtgenote, die momenteel de PPP in de verkiezingscampagne aanvoert, toog naar operrechter Yacoeb All Khan met een verzoek haar man vrij te laten. Deze reageerde hierop welwillend en werd twee dagen later uit zijn functie ontslagen. Generaal Zia heeft aangekondigd dat het proces tegen Bhoetto zo snel mogelijk zal worden afgerond, als het kan nog voor de Zoelfikar Ali Bhoetto verkiezingen van 18 oktober. Zodat de oud-premier, ook als hij maar aan enkele wandaden schuldig wordt bevonden (en die kans is zeer groot) als misdadiger de gevangenis zal Ingaan. Een terugkeer als premier kan hij dan voorlopig wel uit zijn hoofd zetten. Waarmee niet gezegd is dat in Pakistan de rust dan is hersteld. Bhoetto's Volkspartij is nog niet verslagen. Bhoetto's eigen po pulariteit lijkt gToter dan ooit. ondanks het feit dat hij gearresteerd is. De uitslag van de verkiezingen is allerminst zeker. Beide partijen voeren felle verkiezings campagnes en menen de andere verplette rend te zullen verslaan. De stemming is meer dan ooit geladen De afkoelingsperio de voor de verkiezingen is enigszins anders uitgepakt dan de generaal bedoeld heeft. Of de verkiezingen nog doorgaan is nog maar de vraag.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Nieuwe Leidsche Courant | 1977 | | pagina 7