'Meer werk in dienstensector'
School moet meer letten op 'thuistaal'
perö* PïdA Profiteerde
JtpC van grote opkomst
Bewijzen?
Wetenschappelijke Raad bepleit:
Justitie zet speurtocht
naar extremisten voort
Zuid-Afrika
Grote meerderheid:
Texel wijst
een nieuwe
veerboot af
Verkiezingsonderzoek toont aan:
De Wadden...
Heerlijk nazomeren op Texel
Ondanks nieuwe eis van RAF
Geertsema (VVD)
wil relatie met
D'66 verbeteren
T
F. IT 20 TA&tM'
GÊFANGiNER
DC F RAF
Misverstanden
rond reis van
prinselijk paar
eerst m'n
§(ud%hcü$e
opeten i
Conferentie in Amsterdam teken van toegenomen belangstelling
Dat Nilfisk schoonmaakmachines
uw onderhoudskosten
drastisch kunnen
verlagen?
Daag ons
eens uit!
Dialect niet
langer als
„minder" gezien
DONDERDAG 29 SEPTEMBER 1977
BINNENLAND
Trouw/Kwartet
Van onze Haagse redactie
DEN HAAG De overheid moet ernaar streven, dat er niet in de eerste plaats in de industrie,
maar in de dienstensector nieuwe arbeidsplaatsen komen. Steun van de overheid aan investeren
de bedrijven in de industrie moet er vooral voor zorgen, dat deze bedrijfstak krachtig genoeg is om
het geld op te brengen, waarmee buiten de industrie de werkgelegenheid vergroot kan worden. Dat
is kort samengevat een van de aanbevelingen uit het rapport „Maken we er werk van?",
gisteren uitgebracht door de Wetenschappelijke Raad voor het Regeringsbeleid.
Een winstgevende industrie biedt de
overheid financiële mogelijkheden
om de dienstensector uit te breiden
bij voorbeeld door subsidies aan
werkgevers, die nieuwe arbeids
plaatsen scheppen en zelf voor
nieuwe werk in bij voorbeeld onder
wijs en gezondsheidszorg te zorgen.
Het advies van de raad strookt niet
met de voornemens van de regering
m het wetsontwerp investeringsre
kening (WIR). Dit wetsplan, bedoeld
om de investeringslust van onderne
mers aan te wakkeren, richt zich met
name op sectoren, die de afgelopen
jaren in moeilijkheden zijn geraakt.
De industrie is daar de belangrijkste
Verdeeld
Het is de bedoeling van de regering,
dat via het „arbeidsplaatsenkriteri-
um" een investering hoger beloond
wordt naarmate er meer werkgele
genheid mee gemoeid is. Het is overi
gens nog zeer onduidelijk hoe dit
kriterium eruit zal zien. Het advies
van de Sociaal Economische Raad,
dat de regering hierover nog krijgt,
zal naar het zich laat aanzien
zeer verdeeld zijn. Ook binnen de
Tweede Kamer lopen de meningen
uiteen.
In de industrie worden aldus de
raad veel meer dan in de diensten
sector, mensen door machines ver
vangen. De overheid, die via finan
ciële steun investeringen wil bevor
deren terwille van de werkgelegen
heid, zal steeds grotere bedragen
moeten neertellen. Al dat geld zou
echter niet kunnen verhinderen, dat
de Nederlandse industrie door de
nadruk op de werkgelegenheid
achterblijft bij concurrenten. Verlies
aan arbeidsplaatsen kan daar het
gevolg van zijn. De overheid moet bij
investeringen in de industrie de na
druk leggen op verbetering van de
produktiviteit.
Uit de industrie moet dan geld „ge
tapt" kunnen worden voor nieuwe
arbeidsplaatsen in andere sectoren.
Uit een toelichting door leden van
de raad bleek gisteren, dat niet aan
gegeven kan worden wat de effecten
van die „aftapping" zullen zijn. Gro
te effecten worden overigens niet
verwacht. „We zullen in de toekomst
echt niet meer kunnen zeggen dan:
alle beetjes helpen", aldus de raad.
Geld „tappen"
delen. De keus valt op deze tweede
„weg". Deze benadering sluit aan bij
de opvattingen, die in de maat
schappij het meest verbreid zijn.
aldus de raad.
De raad bepleit in het belang van
de werkgelegenheid een andere
wijze waarop de sociale verzekerin
gen gefinancieerd moeten worden.
Het verlies aan arbeidsplaatsen kan
voor een deel toegeschreven worden
aan sterk gestegen sociale premies,
die immers leiden tot hogere ar
beidskosten voor de werkgevers, al
dus de raad. De raad geeft een aan
tal alternatieven voor het bestaande
stelsel van premieheffing. Alle alter
natieven houden in, dat de produk-
tiefactor arbeid minder zwaar belast
wordt, juist daar waar die factor het
grootst is.
Van één onzer verslaggevers
DEN BURG De meeste bewo
ners van Texel zijn niet gelukkig
met de komst van een nieuwe veer
boot die meer auto's naar het wad
deneiland kan brengen. In een half
september gehouden volksstem
ming zegt 85 procent van de onder
vraagden nadelen te verwachten
van de nieuwe dubbeldeks veer
boot, die de NV Texel's Eigen
Stoomboot Onderneming (TESO)
deze zomer heeft besteld.
De nieuwe dubbeldeks veerboot
zou in 1980 in gebruik kunnen wor
den genomen, waardoor jaarlijks
twee keer zoveel auto's kunnen
worden genomen, waardoor jaar
lijks twee keer zoveel auto's kun
nen worden overgezet dan momen
teel gebeurt. Uit de stemming
blijkt dat de overgrote meerder
heid van de bevolking van Texel
vindt dat er nu al genoeg of te veel
„vreemde" auto's op Texel komen.
De afgelopen zomer waren meer
dan tienduizend „vreemde" auto's
per dag op het eiland.
De volksstemming is georgani
seerd door de commissie volks
stemming „Wij en TESO". De vra
genformulieren werden verspreid
door 150 vrijwilligers aan inwoners
van achttien jaar en ouder. In to
taal werden 5.723 vragenlijsten ver
zameld. Een hoog aantal, omdat bij
de gemeenteraadsverkiezingen in
1974 slechts vierhonderd mensen
meer hun stem uitbrachten. Iets
meer dan 4800 stemmen waren
bruikbaar. Van de ondervraagden
verwachtte slechts negen procent
voordelen van de nieuwe veerboot,
terwijl zes procent vond dat er best
meer auto's op het eiland kunnen
komen.
Overigens is het geenszins zeker of
die nieuwe boot (kosten: 36 tot 40
miljoen gulden) ooit zal kunnen
varen, want zowel in de haven van
Texel als in de haven van Den
Helder zullen nieuwe aanlegvoor-
zienlngen moeten worden aange
bracht. Het provinciaal bestuur
van Noord-Holland heeft echter al
duidelijk gemaakt dat niet zomaar
van alles met het havengebied m^g
gebeuren, terwijl ook de gemeente
Den Helder weinig voor een uitbrei
ding van de capaciteit voelt. De
lange rijen wachtende auto's bezor
gen de stad veel overlast.
ADVERTENTIE
Centraal in het rapport staat het
probleem dat een slinkende groep
actieven (werkende mensen) de
overheidsuitgaven en sociale uitke
ringen financieel op peil moet hou
den. De raad kiest in het rapport uit
wat genoemd worden twee we
gen: Aanvaarden, dat een steeds
groter wordende groep niet meer
aan het arbeidsproces deelneemt.
Of arbeidsplaatsen scheppen en be
staande arbeidsplaatsen beter ver-
Experimenten
ADVERTENTIE
Van onze parlementsredactie
DEN HAAG De grote winst die de PvdA maakte bij de
Kamerverkiezingen van 25 mei is voor het merendeel te danken
aan de bijzonder grote opkomst van de kiezers, en in mindere
mate aan de nieuwe kiezers. In het „stemverkeer" tussen de
partijen onderling leed de PvdA zelfs enig verlies.
De raad waagt zich overigens niet
aan een oordeel over de alterna
tieven.
Andere adviezen van de raad zijn:
meer experimenten met vervroegde
pensionering, experimenten met ar
beidstijdverkorting (waarbij een
werknemer kiest: loonsverbetering
of meer vrije tijd) en een betere
beloning voor onaangenaam werk.
Een hogere beloning zou de belang
stelling voor dit soort werk kunnen
stimuleren, daardoor zou minder
vaak een beroep gedaan worden op
buitenlandse werknemers.
De raad doet de regering verder een
tweetal aanbevelingen aan de hand,
bedoeld om het „vermijdbaar" ziek
teverzuim onder werknemers terug
te dringen. In de eerste plaats zou
geëxperimenteerd moeten worden
met extra verlofdagen. Elke eerste
dag van een ziekte wordt echter
afgeboekt als „verlofdag" (tot het
maximum van vijf dagen). De twee
de suggestie behelst het toekennen
van extra buitengewoon verlof. Er
moet dan sprake zijn van een „socia
le indicatie van overbelasting".
Ons commentaar staat op pag. 5
Vraag de gratis brochure Hotelarrangementen b.v. 3 dagen v.a.
f 74,all-in, en/of de Bemiddelingsbrochure voor bungalows,
appartementen en huizen. Inlichtingen en boekingen WV Texel,
Postbus 3, Den Burg.Tel. 02220 - 28 44.
Publikatic in samenwerking mei hel Nationaal Bureau voor Toerisme.Den Haag. V
Van een onzer verslaggevers
AMSTERDAM De Nederlandse justitie zal de speurtocht naar
de drie Duitse vrouwen van de Rote Armee Fraktion die vermoe
delijk betrokken zijn geweest bij de schietpartijen vorige week in
Den Haag en Utrecht niet beëindigen. Ook het zoeken naar het
witte jacht gaat gewoon door.
(Cf ANDRÉ KERSTENS
Dit blijkt uit het nationaal kiezers
onderzoek 1977 dat uitgaande van
alle politicologische faculteiten in
Nederland dit jaar gecoördineerd
werd door de universiteit van
Leiden.
Ook CDA. VVD en D'66 profiteerden
van de hoge opkomst en de nieuwe
kiezers, maar in veel mindere mate.
Zij moesten het in hun voordelig
saldo vooral hebben van de verliezen
van andere partijen.
Opmerkelijk bij het CDA is, dat deze
partij als som van KVP, ARP en
CHU voor het eerst sinds 1967, toen
voor het eerst een onderzoek werd
gedaan weer stemmen weghaalt bij
andere partijen, met name bij PvdA
en VVD. CDA stemmers, zo blijkt uit
het onderzoek, zijn vooral meeleven
de rooms-katholieken en gerefor
meerden en in mindere mate her
vormden. Het aantal meelevende
kerkdijken dat op het CDA stemde
was ditmaal een stuk hoger dan in
1972.
Vervolg van pagina 1
Desondanks wordt in politieke
kring de uitlating van de Zuidafri-
kaanse vertegenwoordiger toch zeer
verrassend en hard genoemd. „Het
dreigement gaat namelijk een stuk
verder dan de tot nu toe gebruikelij
ke waarschuwingen dat het vrije
westen Zuid-Afrika nodig heeft juist
ter bescherming van de vrije vaart
rond de Kaap, gezien de aanwezige
Russische vlooteenheden in die
strategisch zo belangrijke wateren.
Al jaren lang probeert Zuid-Afrika
te bereiken dat er met de NAVO op
enigerlei wijze een verdedigings
overeenkomst voor dat gebied
wordt afgesloten. Zo'n overeen
komst zou tegelijkertijd een stevige
stut betekenen onder het blanke be
wind in dat land. Dat is er de reden
van dat de NAVO op politiek niveau
tot nu streng de hand houdt aan de
kreeftskeerkring als zuidelijke grens
van het NAVO-verdedigingsgebied
en daar valt Zuid-Afrika ruim
buiten.
Bescherming
Iets andérs is overigens dat de mili
taire planners al lang een eventuele
bescherming van de kaaproute in
oorlogstijd op papier hebben uitge
werkt. De benadrukking van de be
langen die het westen dus bij Zuid-
Afrika heeft, hebben niet voorko
men dat Zuid-Afrika internationaal
steeds minder steun geniet en nu
zelfs de Verenigde Staten zeer kri
tisch tegenover zich ziet staan. „Mo
menteel is niet de vraag aan de orde
of Zuid-Afrika dekaaproute werke
lijk voor de westerse olietankes zou
kunnen afgrendelen, maar het feit
dat de Zuidafrikanen zich gedwon
gen zien dit soort dreigementen te
uiten," aldus een Zuid-Afrika-
specialist in Den Haag.
Verder blijkt de CDA-aanhang voor
wat betreft haar doorsnee mening
over een aantal politieke onderwer
pen dichter bij de VVD te staan dan
bij de PvdA. In enkele opzichten
beschouwen de CDA-kiezers zich
dan zelfs al iets „rechtser" dan de
VVD. Verder blijkt dat de CDA-aan-
hang ten opzichte van de andere
partijen het meest over te hebben
voor ontwikkelingshulp.
Als de drie CDA-partijen ook dit
maal afzonderlijk de verkiezingen
waren ingegaan, zou hun dit 2,5 pro
cent verlies hebben opgeleverd ten
opzichte van 1972. De VVD zou hier
met 1,5 procent méér het meest van
geprofiteerd hebben en de PvdA zou
ook nog 1 procent gegroeid zijn.
Andere uitkomsten van het onder
zoek zijn:
PvdA en CDA worden door de
kiezer het meest genoemd als deel
nemer aan een nieuw kabinet.
Het werkloosheidsprobleem is
voor de meeste kiezers het belang
rijkst.
Er is een verminderende belang
stelling voor de milieuproblematiek.
Bijna de helft van de kiezers zag
CDA-leider Van Agt als de hoofdver
antwoordelijke voor de val van het
kabinet Den Uyl.
DEN HAAG - ANP. De liberale
oud-minister Geertsema wil de bar
rières tussen VVD en D'66 slechten
om samenwerking mogelijk te ma-
ken.Mr Geertsema, thans commis
saris van de koningin in Gelderland,
schrijft dit in de gastenrubriek van
het partijorgaan van D'66, „Demo
craat".
Mr Geertsema wil een discussie over
de vraag of beide partijen Liberaal
zijn en zo ja, of Nederland zich dan
de weelde van twee liberale partijen
kan veroorloven. Als dat het geval Tnlirhtinppn
is, komt de vraag op of een veel
nauwere samenwerking niet gebo
den is. „D'66 en de VVD staan pro
grammatisch bepaald niet mijlen
ver van elkaar af", aldus de libe
raal.
Dit ondanks de els die de RAF giste
ren via het Parljse weekblad „Libe
ration" heeft gesteld. Geëist wordt
dat de Westduitse regering onmid
dellijk haar naspeuringen naar de
ontvoerde Westduitse werkgevers
voorzitter Hans-Martin Schleyer in
de Bondsrepubliek, Frankrijk, Ne
derland en Zwitserland staakt.
In „Liberation" verscheen gisteroch
tend een foto van Schleyer, die de
RAF de redactie had gestuurd. Op
de foto was een bord te zien met het
opschrift; „sinds twintig dagen de
gevangene van de RAF". De foto is
maandag In Parijs gepost en werd
ondertekend door het „Kommando
Siegfried Hausner".
1
Van een onzer verslaggevers
AMSTERDAM De rijksvoorlich
tingsdienst heeft gisteren de geruch
tenstroom die ontstond na het on
verwachte vertrek van het prinselijk
paar naar een onbekende bestem
ming in Amerika en hun niet bijwo
nen van de doop van de zweedse
prinses Viktoria toegeschreven aan
een „communicatiestoornis".
Naar de RVD vertelde heeft prinses
Beatrix meteen, nadat zij veertien
dagen geleden werd aangezocht me
ter van het eerste kind van het
zweedse koningspaar te worden ko
ningin Silvia gebeld om haar te zeg
gen. dat zij helaas niet in Stockholm
present zou kunnen zijn. omdat zij
met prins Claus alles hadden gere
geld voor een particuliere reis naar
de VS. De Zweedse koningin zou
hebben verzuimd dit door te geven
aan de betrokken hoffunctionaris
sen. vandaar hun ontstemde reac
ties op het niet komen van de Neder
landse Prinses.
Over het verblijf van het prinselijk
paar in Amerika is nader verteld dat
de Prinses en Prins op het ogenblik
bij vrienden in de buurt van Was
hington logere en de komende tien
dagen mèt name een bezoek zullen
brengen aan prinses Christina en
haar man in New York.
(ADVERTENTIE)
„De soms gehoorde tegenwerping
uit D'66-kringen dat de WD zelf
geen liberale partij meer is, maar
een conservatieve, mag het mis
schien aardig doen in de hitte van de
verkiezingsstrijd, maar kan natuur
lijk geen stand houden in een dis
cussie op niveau tussen volwassen
politieke partijen", concludeert mr
Geertsema.
Het ministerie van Justitie heeft gis
teren de medewerking van het pu
bliek ingeroepen bij het zoeken naar
leden van de RAF. „Iedereen die
inlichtingen kan geven over de ver
blijfplaats van Duitssprekenden die
sinds begin augustus tot nu toe in
ons land verbleven en nu afwezig zijn
wordt gevraagd de plaatselijke poli
tie daarvan op de hoogte te stellen.
De politie houdt er ernstig rekening
mee dat de gezochte RAF-leden zich
schuil houden in vakantiebungalows
of in plaatsen of streken waar een
hoge bevolkingsconcentratie is.
ADVERTENTIE
Deze foto van Hans-Martin Schleyer
werd gisteren afgedrukt in het Parij-
se blad „Liberation". De foto is
maandag door de RAF in de Franse
hoofdstad gepost.
SPD-vooizltter Willy Brandt heeft
in een interview met het partijblad
„Sozialdemocrat Magazln" gezegd
dat bescherming van de vrijheid in
een rechtsstaat het enige antwoord
is op het terrorisme. Brandt waar
schuwde voor al té emotionele reac
ties tegen „diegene die de sociale en
vrije grondslag van onze rechtsstaat
willen schaden".
Waarnemend fractievoorzitter van
het CDA, Aantjes, heeft aan minis
ter de Gaay Fortman gevraagd,
wanneer een beroep kan worden ge
daan op de bijzondere bijstandseen
heden ter bestrijding van terreurda
den. Ook zijn collega Koning (WD)
heeft om nadere opheldering over
deze eenheden gevraagd.
Aanleiding tot de vragen zijn de
„tegenstrijdige" verklaringen van
de Utrechtse hoofdcommissaris van
politie en van een woordvoerder van
binnenlandse zaken over het inscha
kelen van de antl-terreurbrigade.
het vers gebraden 10 minuten haantje
van Herman Kramer, Joure
...'t ligt bij de vleeswaren
,,Wij zijn verloofd, maar hij weet het
nog niet
DEN HAAG (ANP) De officier van
justitie te Rotterdam heeft medege
deeld, dat wegens de fraudes, die in
het communautair douanevervoer
van melkpoeder zijn ontdekt, tot nu
toe vijf arrestaties zijn verricht. Nog
enige personen moeten worden ge
hoord.
(ADVERTENTIE)
■1
i
I
i
Van onze onderwijsredactie
AMSTERDAM Scholen zullen meer rekening moeten houden met de taal die
kinderen thuis spreken. Dat is het uitgangspunt van de conferentie die vandaag
in Amsterdam gehouden wordt op initiatief van de adviescommissie moedertaal
van de stichting voor de leerplanontwikkeling.
dat je eigenlijk geen stan
daard-leerplan kunt maken
voor het moedertaal-onder-
wijs, dat dan in heel Neder
land gebruikt kan worden. In
Oost-Groningen moet je het
taalonderwijs anders aan
pakken dan in Heerlen, en in
Wassenaar weer anders dan
in de Haagse binnenstad.
Die „thuistaal" van kinderen
verschilt soms aanzienlijk
van de schooltaal. Dat is dui
delijk wanneer het gaat om
kinderen uit andere landen.
Door de vele gezinsherenigin
gen bij buitenlandse werkne
mers wordt dat aantal nog
steeds groter: in 1976 waren
er al meer dan 23.00 andersta
lige kinderen in het lager on
derwijs. Alleen ai in Rotter
dam wonen er drieduizend
geconcentreerd in vooral
oude stadswijken. Daarnaast
zijn er dan nog kinderen uit
Suriname en ongeveer vijf
duizend Molukse kinderen
die thuis Maleis spreken.
Dat zich bij niet-Nederland-
stalige kinderen grote proble
men voordoen is wel bekend.
Maar voor de taalproblemen
van kinderen die in Neder
land geboren en getogen zijn.
bestaat niet altijd even grote
aandacht. Pas de laatste ja
ren tekent zich een verbete
ring af. Op scholen in Fries
land kan Fries als voertaal
worden gebruikt. In de tien
tallen stimuleringsprojecten
die er zijn nemen taaipro
gramma's een belangrijke
plaats in. Het dialect wordt
niet meer als een soort min
derwaardige taai gezien,
maar soms bewust de school
binnen gehaald als de eigen
taal van het kind. In het alge
meen is de belangstelling toe
genomen voor de taai die kin
deren op straat en thuis spre
ken. De conferentie vandaag
in Amsterdam is daar van
slechts een teken.
Groot probleem
Het is niet verwonderlijk dat
de verhouding tussen school
taal en „thuistaal" een van
de eerste grote problemen is
waarop de leerplan-makers
stuiten. Ze hebben ontdekt
Hoe dat precies moet is moei
lijk te zeggen maar in de con
gresmap zijn wel een paar
aanwijzingen te vinden Zo
geeft de commissie moeder
taal-onderwijs een paar mo
gelijkheden voor beter taal
onderwijs.
Spel belangrijk
Het spel is een van de beste
manieren om kinderen al-
doende met taai bezig te la
ten zijn. Hun „thuistaal" kan
hier een belangrijke rol spe
len. Een tweede mogelijkheid
is het door de onderwijzer
gestuurde klassengesprek of
het meer spontane kringge
sprek. Luisteren naar en le
zen van verhalen, liedjes zin
gen en plaatjes bekijken zijn
een derde vorm van taalon
derwijs. Poppenkast spelen,
rollenspel en toneel zijn zeer
geschikt om milieutaal en
standaardtaal door elkaar te
gebruiken. Het werken in
projecten en activiteiten bui
ten de school dwingen even
eens tot actief taalgebruik in
verschillende situaties.
Tenslotte wijst de commissie
op het belang van het ge
sprek met kinderen over taal.
Waarom zeg je dat zo. hoe zou
je het ook kunnen zeggen, en
soortgelijke vragen kunnen
kinderen bewust maken van
de verschillen tussen stan
daardtaal en thuistaal. Bij
dit alles is een eerste vereiste
dat het kind zich veilig voelt
en niet het idee heeft dat zijn
eigen taal als iets minder
waardigs wordt beschouwd.
Voorbereiding
In de congresmap staat ook
een bijdrage van iemand uit
de praktijk, namelijk van
Chr. Jonker, hoofd van een
lagere school in Rotterdam
met dertig procent niet-Ne-
derlandstalige leerlingen. Op
grond van zijn ervaring met
jonge leerkrachten en kweke
lingen pleit hij voor een bete
re voorbereiding van studen
ten op de moeilijkheden die
zij later op school tegenko
men. Aanstaande onderwij
zers zouden veel meer moe
ten weten van andere cultu
ren, van de psychologie van
het anderstalige kind. van de
manier waarop je kinderen
en ouders moet benaderen,
en van integratieproblemen.
Flatje en villa
Professor dr O. A. Kohn-
stamm waarschuwt tegen
overschatting van de milieu
taal. Uiteraard moet de
school hiermee rekening hou
den, maar voorop staat toch
dat elk kind standaardtaal
moet leren. Als je zegt dat
milieutaal en standaardtaal
volstrekt gelijkwaardig zijn,
zeg je hetzelfde als degenen
die beweren dat een tweeka-
merflat en een villa gelijk
waardig zijn. Kinderen die al
leen de milieutaal goed sprei
ken zijn in de toekomstige
maatschappij nu eenmaal
kansarm.
Belangrijker dan het verschil
in taal is misschien de vraag
of het kind in kilte dan wel in
warmte opgroeit De werke
lijke grote taalproblemen lig
gen volgens Kohnstamm bij
de niet-Nederlandstalige kin-»
deren. De verschillen binnen
Nederland nemen volgend
hem door het oprukken va»
de televisie en door de grote
re mobiliteit van de mensen
eerder af dan toe.
