Nog herenkerk en knechtenkerk in Brazilië
Tegenstellingen in
chr. geref. kerken
Kolonisten steeds actiever naaf-buiten
„Niet de arme maar de
rijke moet veranderen"
Studiedag arm en rijk
Dialoog christenen en marxisten Niet meer op de wip in de speeltuin
VANDAAG
Voorbijgangers
•Bi
MAANDAG 12 SEPTEMBER 1977
Trouw/Kwartet
Door Sipke van der Land
De nieuwe slagzin van de Bra
ziliaanse regering zie Je overal
hangen in de openbare gebou
wen: Brasil teito por nós.
Brazilië is door ons gemaakt.
En het zijn mensen van vele
rassen en landen die deze
staat hebben gemaakt. Daar
horen ook Nederlanders bij
die sinds het begin van deze
eeuw kolonies hebben ge
sticht. Hoe staan ze er nu
.voor?
Het ls een rare gewaarwording als
Je onderweg bent door de staat
Parana en Je ziet ineens het een
bordje: Witmarsura. Daar wonen
Mennonieten die hun nederzetting
genoemd hebben naar het Friese
dorp waar Menno Simons vandaan,
kwam. Dat zijn overigens Duitsers.
Maar verderop staan bordjes die
naar grote boerderijen wijzen met
namen als Auke Dijkstra en Foppe
de Jong.
Je kunt gaan tanken bij de firma
Naaktgeboren! Dan ben je in de
buurt van Carambei, de oudste ko
lonie waarin 1911 een groep men
sen uit 's-Oravendeel neerstreek.
Na alle ellende In het begin en na
tientallen Jaren hard werken, zijn
er nu talloze rijke boerenbedrijven
te vinden, verenigd in een sterke
coöperatie die onder de naam „Ba-
tavo" zijn zuivelprodukten over de
hele staat verkoopt.
In de hoofdstad woont „de zulvel-
koning van Curltlba" met de naam
Wijnsma, die met een klein kaas
winkeltje was begonnen. Ja, ze heb
ben het de laatste tien Jaar goed
gedaan, die Nederlanders, vooral
dank zij de hoge opbrengsten van
de soja op de wereldmarkt.
Nu zijn er miljonairs bij die steeds,
hun grond uitbreiden en tot de gro
te grootgrondbezitters horen. Maar
deze economische successen heb
ben hen niet bewaard voor grote
problemen op sociaal en geestelijk
gebied.
Gevaar van inteelt
In 1952 werd de laatste van de
kolonies gesticht in Arapoti, zo'n
honderd kiloemter van Carmabei.
Maar sinds die tijd zijn er haast
geen nieuwe emigranten meer ge
komen. De hoofdonderwijzer H.
Sijpkes vertelt: „We zouden er ei
genlijk tweeduizend nodig hebben
om inteelt te voorkomen. Want we
l««p is Glsceur
6' wet HAAA CCKI
CfteTl T»CK»n(r> vm8s
hit int rsuinifftt
ebrjiv-iï ij oeh/mnf
•ïo en tfjfl
put OOK
Poon m»!
BHnopciyk' PAN
notr he Tolrj wil
hsei eet snore*
GïwsEst
zijn hier erg veel familie van elkaar
en het onderling trouwen wordt ha
chelijk als het zo doorgaat".
Maar waarom trouwen ze dan niet
gewoon met Brazilianen? „Er zijn
zulke grote verschillen dat het
haast nooit goed gaat. Een Brazili
aanse vrouw wordt als huissloof
gezien en de mannen denken, dat
ze hun rechten hebben zowel bin
nen als buiten het huwelijk. Nee,
als onze kinderen met een Brazili
aan trouwen, liggen ze er eigenlijk
helemaal uit, al komt het de laatste
tijd toch steeds meer voor".
Deze „apartheid" was er de oor
zaak van dat de vorige gouverneur
van de staat Parana altijd weigerde
een bezoek te brengen aan de kolo
nies. Nu is dat veranderd, maar het
probleem is niet opgelost. Men gaat
alleen met de Brazilianen om in de
verhouding werkgever-werknemer.
De sociale verschillen zijn overdui
delijk: de Hollanders wonen op gro
te boerderijen en in weldoortim
merde hulzen, terwijl de anderen in
krotjes wonen of in kleine hulzen
op het erf van hun baas. Dat zit de
boeren zelf ook niet lekker.
Sommigen praten het goed door te
zeggen: ze willen zelf niet anders.
Of erger: ze komen nooit zover als
wij. Maar anderen doen hun uiter
ste best om er verandering in te
brengen. En die veranderingen
moeten bij de Jongeren beginnen.
Het onderwijs is het eerste Instru
ment om te zorgen voor een gelijk
waardige ontwikkeling voor allen.
We weten immers uit Zuld-Afrika
waar een gescheiden ontwikkeling
toe leidt!
Kolonie-scholen
•Ook in het onderwijs zitten veel
wrijfpunten. De scholen van de ko
lonies zijn gesticht door de Neder
landers, als christelijke scholen, en
in het begin werd er uitsluitend in
het Nederlands onderwezen. Lang
zamerhand is dat natuurlijk Portu
gees geworden, maar in enkele ko
lonies wordt nog steeds een aantal
vakken gegeven in de oude moe
dertaal, als extra naast de andere
lessen. Met het argument dat men
iets van de Nederlandse cultuur wil
behouden, maar met het effect dat
de Braziliaanse kinderen minder
onderwijs krijgen.
Veel kinderen van Nederlandse af
komst protesteren trouwens tegen
die extra lessen en zeggen: wat
moeten wij met die taal want we
komen toch nooit in dat land, wij
zijn Brazilianen! Maar goed, voor
lopig moeten ze er nog aan geloven.
In de gang van een school hangt
een foto van het koninklijk huis en
de wapens van de twaalf provin
cies! Maar buiten wappert de Brazi
liaanse vlag met de woorden: Or-
dem e progresso. Orde en vooruit
gang. Wie zou het daar niet mee
eens zijn?
De mensenrechten
Er is geen vooruitgang mogelijk
zonder sociale en politieke bewust
wording. en daar ontbreekt nog
veel aan. Een leraar vroeg in de les
Wat er in de algelopen week voor
nieuws was gebeurd in het land. De
14 en 15-Jarigen wisten precies wel
ke voetbalwedstrijd hun land had
gewonnen, maar ze wisten niet van
de studenten-opstanden in Brazilia
en Sao Paulo, waar velen gevangen
genomen waren.
Ondanks de strenge censuur dur
ven de kranten steeds meer te
schrijven, maar ze worden slechts
door één miljoen van de honderd
tien miljoen Brazilianen gelezen!
Naar de televisie kijken er héél wat
meer en daar zorgt de censuur "dus
dat zulke berichten niet worden
gemeld!
Ook de film is een medium dat men
streng in de hand houdt. Buiten
landse rolprenten als King Kong en
andere gewelddadigheden mogen
worden vertoond, maar de biosco
pen móéten de nationale produk-
ten wekenlang draalen, en dat ls
gooi- en smijtwerk, karate en ander
vechtwerk, en morele toppers als:
„In het bed van een overspelige
vrouw" met de ondertitel: hoe een
getrouwde vrouw het avontuur
zocht.
Boeken kunnen ook niet zomaar
worden uitgegeven: de geschriften
van dom Helder Camara zijn pas de
laatste tijd volop verkrijgbaar,
evenals van een andere moedige
aartsbisschop, Euristo Arns. De
weekbladen gaan het verst ln hun
kritiek op het regime, zoals „Pas-
quin", een opinieblad dat met
vlijmscherpe cartoons komt, zoals
het hierbij afgebeelde stripje, waar-
'van we de tekst hebben vertaald.
In de kolonies vertellen ze je her
haaldelijk dat ze geïrriteerd wor
den door de negatieve pers die Bra
zilië in Nederland heeft. „Al die
verhalen over martelingen en zo
zijn sterk overdreven", Maar zelf
krijgen ze geen informatie over de
werkelijke situatie, of ze hebben
het te druk met hun eigen leven
sonderhoud. Anderen vinden het
politieke systeem goed omdat het
goed blijkt te zijn voor hun bedrij
ven, en ze vergeten daarbij maar al
te gemakkelijk dat de regering het
kapitaal en het grootgrondbezit
waarborgt, ook als het gaat ten
koste van mensen en mensen
rechten.
Of de kolonies dan raassaal moeten
protesteren tegen de regering? Dan
zouden hun leiders in de gevange
nis komen "en niets anders dan
angst en dreiging zou het gevolg
zijn. Maar ze moeten de weg van
opvoeding en onderwijs gebruiken
om het nieuwe en democratische
Brazilië dichterbij te brengen.
De eigen kerken
In Carambei, Castrolanda en Ara
poti staan prachtige grote kolonie-
kerken (alle drie met eigen predi
kant) van de Igreja Evangelica Re-
formada, zoals de gereformeerden
en hervormden zich daar hebben
verenigd. De diensten zijn slechts
een heel enkele keer in het Portu
gees; eenmaal per maand stuit al
op bezwaren. Daardoor kunnen de
kinderen de diensten steeds min
der goed volgen, want hun Neder
lands is maar matig, zeker wat de
kerkelijke taal betreft.
Een deel van het generatie-conflict
komt daar uit voort. Een ander
groot bezwaar is dat er geen enkele
Braziliaan terecht kan. Daarom
staan er een eindje verderop in elk
van de kolonies kleine Presbyteri
aanse kerkjes. Zo krijg je een he
renkerk en een knechtenkerk.
Toen ik als spreker op hun jaarlijk
se kerkedag eraan herinnerde dat
we zoiets in Nederland ook gehad
hebben (bijvoorbeeld in Beetster-
zwaag waar de herenkerk nu een
vervallen geval is) gaf men toe dat
,de gevaren van de eigen superiori
teit er dik in zitten, maar enkelen
meenden dat de Brazilianen toch te
oppervlakkig geloven en dat zijzelf
diepere preken nodig hebben!
De meesten vonden evenwel dat er
veel sterker gewerkt moet worden
aan de integratie van hun vreemde
kerken binnen de Braziliaanse pro:
testantse kerken. Men had daar ai
twee eerdere kerkedagen aan ge-
.wijd, maar in de praktijk is het nog
imoeilijk. Men zit eigenlijk in een
impasse. De enige manier om daar
uit te komen is de diaconale en
missionaire taak steviger aan te
pakken en zo het Isolement door
breken.
Naar buiten
Het is een goed teken dat de kolo
nisten steeds meer activiteiten
naar buiten ontwikkelen. De scho
len zijn daarin voorgegaan, want de
meerderheid van de leerlingen op
de christelijke scholen is niet-Hol-
lands. Ook- het bekende Instituto
Cristao met zijn middelbare scho
len en internaten heeft veel baan-
brekend werd verricht en vervult in
toenemende mate een rol voor de
voortgezette opleiding van Brazili
aanse kinderen.
9et Algemeen Diaconaal Bureau
van de Nederlandse gereformeerde
kerken heeft zijn steun daar zelfs
min of meer van af laten hangen, en
ook de Unie „School en Evangelie"
heeft slechts hulp toegezegd voor
beunen van Braziliaanse kinderen.
Het mag er niet op gaan lijken, dat
het instituut de bevoorrechte Hol
landse kinderen nog meer bevoor
recht. Maar het bestuur en de be
kwame directeur Johan Scheffer
zijn zich dat volledig bewust en
zetten zich met hart en ziek in voor
deze zaak. Wat ze daar bijvoor
beeld op het gebied van landbouw
en veeteelt-onderwijs presteren is
geweldig.
En als je iemand als Gerrit Hendrik
Morzink (die in Castrolanda een
bakkersbedrijf heeft opgebouwd
en zich inzette voor het christelijk
onderwijs) hoort over de projecten
die men in het bosland is begon
nen, dan zie je dat er veel veran
dert. Ook het Irativeeteelt-project,
waar de coöperatie van Carambei
veel voor doet, is een goed teken.
De IER-kerken doen voor een deel
dienst als een kanaal waardoor de
zendingsactiviteiten van de Neder
landse gereformeerde kerken in
Brazilië stromen, maar dat werk zal
steeds zelfstandiger kunnen gebeu
ren. Dan zal tegelijk een beter con
tact met de Braziliaanse kerken
kunnen ontstaan, waar tot nu toe
zelfs geen enkele officiële relatie
mee bestaat. Dan zal het isolement
pas echt verlaten zijn.
Dit is het tweede artikel van
de hand van Sipke van der
Land. Het vorige stond in onze
krant van maandag 5 sept. Sip-
je van der Land reisde in op
dracht van de Unie „School en
Evangelie" door Brazilië, ten
behoeve van de Uniecollecte.
Op giro 515 te Voorburg kun
nen giften worden gestort voor
de meer dan honderd projec
ten in de gehele wereld.
HOOOEVEEN - Al de broederlijk
heid. waarmee de 52 leden van de
christelijke gereformeerde synode
elkaar bejegenen, kan toch niet ver
bergen, dat de tegenstellingen in
hun kerk groter worden. Dat bleek al
bij de bespreking van de toenade
ring tot de bultenverbanders en het
voorstel gezangen ln te voeren. Maar
dat werd vooral duidelijk, toen ge
sproken werd over de evangelisatie
en het Jeugdwerk.
De rechtervleugel van de christelijke
Kreformeerden is verontrust over
paalde ontwikkelingen in het
werk, dat onder auspiciën van evan-
gelisatledeputaten gedaan wordt en
nog meer over de activiteiten van de
Jongerenbond.* Collecten worden in
gehouden. Twintig procent van de
gemeenten collecteert niet meer
voor de Jongerenbond, en er zijn wat
aanzetten naar alternatief evangeli
satie- en jeugdwerk.
De bezwaren tegen de Jongerenbond
betreffen voornamelijk de opzet van
de bondsdagen. Het blad Tijdsein
(„soms horizontalistisch gekleurd",
zei ds M. C. Tanis uit SUedrecht) en
nog meer Dia, een onafhankelijk
blad van jongvolwassenen, dat ech
ter wel door Jeugddeputaten gesub
sidieerd wordt. De vorige synode had
ds deputaten al opgedragen „al het
mogelijke te doen, opdat de veront
rusting met betrekking tot het
Jeugdwerk zal worden weggeno
men". Daar was weinig van terecht
gekomen, volgens deputaten door
gebrek aan medewerking van de ver
ontruste kerkeraden.
Twee werelden
„Het lijkt wel, of wij ln twee geeste
lijke werelden leven, vanwaarult wij'
niet tot elkaar kunnen komen", zei
de Haagse ouderling D. Koole. De
bespreking van het jeugdwerk moest
wegens tijdnood worden afgebroken
en zal volgende week worden voort
gezet. Er liggen twee voorstellen op
tafel: het ene keurt het beleid van de
jeugddeputaten goed, het andere af.
Ten aanzien van de evangelisatie
eindigde de discussie positief. De
synode willigde eensgezind het ver
zoek van deputaten ln om een vrij
gestelde aan te stellen voor de acti
vering en toerusting van gemeenten
en evangellsatlewerkers. Wel sprak
de synode uit, dat dit een predikant
dient te zijn, „die geacht mag wor
den het vertrouwen van de kerken te
hebben".
Deze week vergadert de synode niet.
Volgende week komen nog "onder
meer aan de ordr: dinsdag ICCC (een
voorstel om uit de ICCC te treden) en
onderwijs, woensdag evangeliever
kondiging onder Israël, kerklied,
kerk en samenleving, donderdag dla-
konaat
Van een onzer verslaggevers
AMERSFOORT In de oecumeni
sche beweging bestaat op dit ogen*
blik geen heldere visie op het ont
wikkelingsvraagstuk. Dit is de me
ning van drs. Laurens Hogebrink, die
verbonden ls aan de hervormde raad
voor zaken van overheid en samenle
ving. HIJ zette zijn Indruk zaterdag
uiteen tijdens de studiedag arm en
rijk, die door zijn bureau en het
gereformeerde secretariaat voor ont
wikkelingssamenwerking in Amers
foort werd gehouden en waaraan en
kele honderden hervormde en gere
formeerde kerkleden meededen, die
actief zijn ln het ontwikkelingswerk.
De dag werd geopend door drs. Coen
Boerma, gereformeerd predikant te
Hulzen N.-H. en voorheen secretaris
binnenland van het ICCO, de inter
kerkelijke commissie ontwikkelings
samenwerking. Drs. Boerma vertel
de in een originele uiteenzetting, dat
het probleem arm-rijk pas later in de
bijbel een rol gaat spelen, wanneer
het volk zich in Kanaan vestigt. Hij
meldde dat opgravingen hebben
aangetoond, dat tien eeuwen voor
Christus, althans in de plaats Tliza,
alle huizen nog gelijk waren. Maar in
de achtste eeuw bleken er grote rijke
huizen te bestaan, terwijl een deel
van deze oude stad was verarmd tot
'een slum. In die tijd leefden dus de
eerste armen in Israël. Zij werden
veracht en gediscrimineerd en de
profeten laten herhaaldelijk blijken
dat het probleem van de armoede
niet de arme ls, maar de rijke.
Goddeloze
In Exodus staan enkele regels, onder
meer het sabbatjaar en het Jubel
jaar. Het sabbatjaar, dat na elke zes
jaar terugkwam, schonk de arme de
gelegenheid, de rijke in te halen. Het
werd tot in de hellenistische tijd
toegepast in Israël. Het jubeljaar,
eens in de vijftig jaar, dat een radlca-
*r,sr Miïiïiïïïïï
iffCW fffc'JRf MKrtCiv,
ve/tpeuNf..... neiutf wr sntM^s,
MAtrtAAvnét*-'
ué mtiS «O.«O.' A"er ZO
flutter, «Afn.A.1 AMTÉfOAilJrióCMl
no* or we 4aa*s
Ka/ a/O<V «J-fcOTMe
CAWtvJ
He, PAT IS A/OU dÓK ZEQ. h
t>e KOEK qtiotir -
NIET MMR....
rituallteit). Dit bracht hem tot de
vraag of Je wel van een gemeente in
christelijke zin kunt spreken, wan
neer daar grote inkomensverschil
len zijn. Dan zijn we eikaars tegen
standers, niet eikaars broeders, al-
■dus drs. Boerma.
Ontwikkeling
Laurens Hogebrink gaf eerst een
overzicht van de ontwikkeling van
de filosofie van het ontwikkelings
vraagstuk in de oecumenische be-
iweging. Hij somde vijf benaderings
wijzen van het ontwikkelingsvraag
stuk op, de liberaal-kapitalistische,
'die een geldstroom op gang wil hou
den, teneinde de arme in staat te
stellen onze produkten te kopen, de
benadering van de Verenigde Na
ties, die een nieuwe economische
orde in het leven wil roepen, een
structureel-polltleke, die bepaalde
gunstig beoordeelde ontwikkelin-
le herverdeling van het bezit wilde, is
nooit toegepast. Achter deze regels
en achter de ontboezemingen van de
profeten zit de opvatting dat de rijke
gelijk te stellen ls met de goddeloze.
God identificeerd zich met de arme,
die in de bijbelse visie bijna samen
valt met de vrome.
Jezus doorbrak de spanning tussen
arme en rijke door vrij met bezit om
te springen. Hij heft niet een mora
listisch vingertje op tegen de rijke,
maar hij beklaagt hem. Jezus schaft
zijn eigen bezit af en de eerste chris
telijke gemeente volgde hem daarin.
De eerste gemeente was een nieuwe
gemeenschap, gebaseerd op de ar
men. De rijken mochten er aan mee
doen, maar op de voorwaarden van
de armen. Op deze manier doorbrak
de gemeente de imperialistische be-
zitsstructuur van het Romeinse rijk
en daarom werd zij vervolgd.
Drs. Boerma ga! drie kernbegrippen
voor een echte gemeenschap: ge
rechtigheid, zelfvertrouwen van de
lotsverbondenheid (solidariteit) en
zelfvertrouwen van de arme zelf (spl-
Van een medewerker
SALZBURG De dialoog tussen
christendom en marxisme werd lan
ge tijd gevoerd als op oen wip ln de
speeltuin: het hoogtepunt van de
een was het dieptepunt van de ander
en omgekeerd. Het congres van de
„Paulusgesellschaft" In Salzburg,
toont echter aan hoe velé christenen,
intussen geloofwaardige marxisten
zijn geworden en hoe marxisten diep
gelovige christenen kunnen zijn.
Met name uit Zuid-Amerika en uit
het eurocommunlsme van Spanje en
Italië komen stemmen die niet met
twee monden spreken, maar één taal
scheppen van politieke strijd en reli
gieuze overtuiging en daarbij zowel
het dogmatisch marxisme als het
dogmatisch christendom onder kri
tiek stellen.
In Noord-Europa kan de burger zich
dit nauwelijks voorstellen. In de
Bondsrepubliek heerst een soort
McCarthy-jacht op communisten en
ook ln Nederland wantrouwt men
„christenen voor het socialisme" die
zich bij de weer Moskou gezinde
CPN aansluiten.
Het eurocommumsme van Zuid-Eu
ropa echter is een brede, van de
Sovjets onafhankelijke volksbewe
ging, vaak vol evangelische geladen
heid. De debatten in Salzburg zoe
ken daarbij een eigen overlevlngs-
mogelijkheid voor het Europa waar
van de oude zelfstandigheid, de
waarden en de cultuur platgedrukt
dreigen te worden tussen de econo
mische, politieke en militaire stelsels
van Rusland en Amerika. De euro-
communisten uit Zuid-Europa en de
sociaaldemocraten uit Noord-Euro
pa eisen beide een ontmanteling van
de staatsmacht met zijn bureaucra
tie, van de legers met hun atoom
bommen, van de economie met zijn
multinationals, en van technocra
tieën die niemand meer controleren
kan. Daartegen kan omwille van
evangelie en van socialistische hoop
gemeenschappelijk front gemaakt
worden.
Wantrouwen
Natuurlijk blijft er wederzijds wan
trouwen: aan de eurocommunisten
wordt gevraagd: zien jullie echt af
van de dictatuur van het proletari
aat. wil je dus echt alle groeperingen
gelijk tot hun recht laten komen?
Wil Je ook de almachtige partij ver-
.Jigen door een democratische veel
voud van partijen? Hun antwoord ls
ja, maar de eurocommunisten vra
gen terecht waarom de christenen
hun garanties vragen zonder er zelf
te geven. Hoe kunnen communisten
erop vertrouwen dat de dikwijls door
hen als totalitair ervaren macht van
christenen, daar waar hun kerken en
partijen regeren, gedemocratiseerd
wordt? Voorzitter Kellner van de
Paulusgesellschaft vertelde dat van
Duitse christelijke zijde 100.000
Mark geboden was als geen commu
nisten op het congres in Salzburg
zouden worden toegelaten.
Balling
Socialisten en christenen zouden
belde in gelijke mate moeten strij
den tegen elke machtsconcentratie.
Een balling uit Tsjechoslowaklje
kwam met een verhaal uit een
Praags café: „Wat is een staatsbe
zoek? Dat is een banket waarbij het
volk door middel van haar vertegen
woordigers de fijnste spijzen tot zich
neemt!" Dat is inderdaad de schijn-
democratie waartegen christenen en
socialisten gemeenschappelijk zou
den kunnen strijden.
Discussieleider Bermbach, politico
loog in Hamburg, bekende dat hij ln
de uitingen van de theologen maar
weinig realiteit ontdekken kon. De
taal over God richt nog steeds een
hoge muur op tussen christenen en
marxisten en ook tussen gelovigen
en wetenschappers.
(gen in de derde wereld wil subsidië
ren, de bevordering van de bewust
wording in de derde wereld en het
streven van de landen in de derde
wereld op eigen benen te staan (self
reliance).
De liberaal-kapitalistische benade
ring en die van de Verenigde Naties
heeft als nadeel, dat teveel ver
trouwd wordt op regeringen. De li
beraal-kapitalistische voorziet bo
vendien in toeneming van de inko
mensverschillen binnen de arme
landen en bij deze benadering zor
gen de rijken in de rijke landen voor
wapens, waarmee de rijken in de
arme landen er hun bevoorrechte
positie kunnen handhaven. De
structureel-polltleke benadering
ivan de Verenigde Naties gaat vol
gens drs Hogebrink ook uit van te
groot vertrouwen in regeringen. Hij
zelf ziet meer in bewustwording en
self reliance. Deze benadering zegt
dat de landen in de derde wereld op
basis van hun eigen normen en
waarden, zoals soberheid en ge
meenschap, een eigen maatschap-
pljvorm moeten ontwikkelen. Wie
voor deze benadering is, zal er voor
stander van zijn dat de handels- en
financiële relaties tussen rijke en
jarme landen verzwakt worden, zo
dat de landen van de Derde wereld
minder afhankelijk worden van bui
tenlandse investeringen. Wanneer er
nu gepleit wordt voor desinveste-
1 ring in Zuld-Afrika, geldt dat mis
schien voor de hele derde wereld,
meent drs. Hogebrink.
Op eigen benen -
In de kerken hebben wij de liberaal-
kapitalistische benadering van ont
wikkeling achter ons gelaten, hoe
wel deze visie nog wel doorwerkt. Je
hoort nog vaak: hoe meer geld, hoe
I beter. Maar de mogelijkheid geld
kwijt te raken wordt al minder, on
der druk van de zich wijzigende in
zichten. In de kerken geeft men
hoog op van bewustwording en self
reliance, maar men schrikt nog te
rug voor de consequenties. „Zodra
het woordje Moratorium valt,
DE SCHAPEN
EN DE LEER VAN JEZUS
En toen Hij het schip uit ging
zag Hij een grote schafe
en Hij werd met ontferming
over hen bewogen,
omdat ze waren
als schapen zonder herder,
en Hij begon hen
veel dingen te leren.
(Markus 6,34)
De Heer is met zijn leerlingen ni
een stille plek gegaan. Blijkbaa^i
met een schip naar de overkant vai
het meer. Maar de mensen lateu
Hem niet los. Ze lopen om en ze zijn 2
zelfs eerder aan de overkant. Hel
verhaal doet vermoeden dat Jezus' Ie in
toeleg mislukt. Want opnieuw is Hij maa
niet alleen met zijn discipelen. E
weer staat Hij voor een zelfde sooi
situatie. Daarnet waren het de disci
pelen, zo druk doende dat ze nietin
eens aan eten toekwamen. Hier is 'rent!
het de schare, de grote, ongenuan- limte
ceerde menigte. Zou die typering
„schapen zonder herder" van Hem .„pi:
zijn? 't Zit er wel in. Weer staat HijB
voor mensen in verwarring. En weer
grijpt Hij ontferming aan. Hij wordt
erdoor bewogen. Het werkt in Hem. ggen
Hij kan het niet zo laten. Er moet ;rs v
iets gebeuren. En wat doe je dan?
Weer zeggen: Mensen ga maar eens ^1*
rustig zitten? Ja, misschien dat ook,
maar hier staat: en Hij begon hun
vele dingen te leren! Dat hebben w
schapen zonder herder dus nodig. Ze :n vt
moeten iets leren. Iets aanhoren en jeem
binnen laten komen en er zich door fr]an
laten gezeggen. Dèt is wat schapen
zonder herder nodig hebben: de di-
dachè (in 't grleks staat er: didas-f60'0
kein=onderwijzen). De goede leer.
Het juiste onderwijs. D&t onderwijs ezc
dat echt verder helpt in dit leveh. )ed
We hebben er een prachtig voor
beeld van in de Bergrede. Ga maar
zitten, zegt Jezus, en luister. Er zijnl
mensen die er nooit op uitrgeluis- n vt
terd raken.
J ieke
nregi
K»
NED. HERV. KERK
Beroepen te Hien-Dodewaard: B.
van 't Veld te Well-Ammerzoden; te
Harderwijk (toez.): J. Kooien te IJs-
selstein te Hlerden: (toez.): T. van 't
Veld te Ede.
GEREF. KERKEN VRIJG.
Beroepen te Meppel: S. S. Cnossfli
.te Spakenburg N.
GEREF. GEMEENTEN
IBeroepen te Beekbergen: A. Moer-
'kerken te Nieuw-Beijerlahd; te'
iHoogvliet: J. C. Weststrate te St.|
Catharines (Can.).
so
ioest
nden
over
svon
Jtoatt
Onze adressen:
AMSTERDAM:
Postbus 859
Wibautstraat 131
Tel. 020-913456
Telex 13006
ROTTERDAM/DORDRECHT:
Postbus 948
Westblaak 9. Rotterdam
Tel. 010-115588
DEN HAAG/LEIDEN:
Postbus 101
Parkstraat 22. Den Haag
Tel. 070-469445
ZWOLLE/GRONINGEN:
Postbus 3
Melkmarkt 56. Zwolle
Tel. 05200-17030
schrikken de kerken in de derde
wereld en hier zich nog een hoedje,
aldus drs. Hogebrink.
De visie op de ontwikkelingsproble
matiek is binnen de oecumenische
beweging de laatste jaren sterk be
paald door de inzichten van de Indi
ase prof. Parmar, die voorstander is
van self reliance. Hij wil de produk-
tie in de ontwikkelingslanden rich
ten op essentiële produkten. Je
moet dan een plafond aan de inko
mens toepassen en het marktme
chanisme beperken. Er moet ge
zocht worden naar arbeidsintensie
ve technologie en de invloed van de
multinationale ondernemingen
moet worden teruggedrongen. Er zal
een op de mensen georiënteerd soci
alistisch patroon moeten komen.
Parmar ontleent zijn ideeën aan de
Indiase bevrijder Gandhi en aan
Christus. Aan de hand van de spijzi
ging van de vijfduizend heeft Par
mar gezegd: Delen leidt blijkbaar 1
tot overvloed.
dt
i d
on
ikt
M
;rd
;esl
d
be\
ihou
Ln di
E
Ass
trs r
Idlg
it v<
ïurd'
as v
ond
lilde
ilger
iren
ond
ekac
illicl
oluk
rerig
tie 1
poli
mi
voeg
orra
inde
tllen
n, t
ee v.
Ie u
tes
veni
;unt<
jaar
irin(
Drs. Hogebrink vindt dat de kerk
ten onrechte huivert bij het woord
„socialisme". Hij zou het socialisme
in de gemeente bespreekbaar willen
maken. Daarnaast wijst hij op de
tegenstrijdige houding, die de kerk
nog vaak tegenover de armen in
neemt. De kerk steunt de armen in
de derde wereld, maar veel kerk
mensen zouden hier niet gezien wil
len worden samen met het soort
mensen dat zij ginds steunen. Dat
dwingt ons tot de vraag, of wij niet
zelf moeten veranderen, als we ver
anderingsprocessen op gang willen
brengen.
(De cartoon is van Arend van Dam)
"i"
j.
in c
SN
tme
nbr
Iges
de
end£
Va
ren
n or
)A v
ideli
iken
n vi
>A
h(
ddei
mt
n et
leef
n (e
lA-fi
entei
hooi
