e unieke oliepalm van Hawaii
Ombudsvrouw heeft werk genoeg
Onze eigen revolutie
Sociaal-economisch
akkoord klopt niet
/eel bedreigde planten op tentoonstelling in Amsterdamse Hortus
Aantal niertransplantaties
blijft achter bij behoefte
Ambtsketens uit
stadhuis gestolen
Groepsleiders in inrichting beginnen actie
ERDAG 8 SEPTEMBER 1977
TROUW/KWARTET RH
onder i
n com
en en A
rijf i
ie daar
is een
wiiiliai 7°r Henk van Halm
et partiqp-
bruikel
rrdink
paar i P Hawaii' groeit een oliepalm, het enige overgebleven exem-
*aar van de soort Pritchardia munroi. Gelukkig rijpen er grote
ossen vruchten aan deze boom, zodat er hoop is dat hij zich zal
K>rtplanten. Als dat niet gebeurt, bij voorbeeld omdat de zaden
zelfbestuiving geen kiemkracht blijken te hebben, is met de
u DOd van deze ene boom de hele soort en zelfs het hele geslacht
tgestorven. En zo'n boom kan gemakkelijk doodgaan: afgezien
dieren door dieren of parasitaire planten veroorzaakte schade
"leem >rmt het Verisme een reëel 6evaar* Souvenir jagers staan voor
ets.
andj e
te'ctedl et zilverzwaard (Argyroxiphium
et ven fldvicense) kwam in drie onder
horten voor op drie eilanden van de
awaiiaanse archipel. Elke plant
>et er twintig jaar over eer hij zijn
olie wasdom heeft bereikt en gaat
loeien. Insektelarven vraten enor-
ie hoeveelheden rijpende zaden en
md 1915 werden talloze gedroogde
lanten voor versieringsdoeleinden
erscheept naar Oost-Azië. In 1890
raren op Heleakala enige hectaren
edekt met zilverzwaardplanten, in
927 was er geen meer over. Op Maui
n Hawaii verminderden ze zo sterk
at men ook uitsterven van deze
mee ondersoorten duchtte. Door
leine stukjes van hun natuurlijke
roeiplaats te beschermen hoopt-
len de planten te behouden. Van de
lilde anjersoort Silene diclinis be-
taan nog zeshonderd planten, die
11e groeien op een hectare grond
rgens in Zuid-Spanje. Er hoeft maar
en grote familie te gaan picknicken
n een brandje te ontstaan, of de
mstandigheden hoeven zich door
atuurlijke oorzaken maar enige tijd
wijzigen, en de soort is voor altijd
erdwenen.
angs de kusten van het Nieuwzee-
andse Noord Eiland groeide Fuch-
ia procumbens, een kruipende fuch
siasoort met rechtopstaande bloe
nen. Ontdekt in 1834, is hij nu, nog
geen anderhalve eeuw later, in het
wild uitgestorven. Al meer dan hon-
lerd jaar geleden werd hij echter in
Europa ingevoerd, waar hij in tuinen
;eplant redelijk winterhard bleek en
üer en daar nog voorkomt.
Drie onderdelen
.Bedreigde planten". In de orange-
te van de Amsterdamse Hortus
lontanicus aan de Plantage Mid
denlaag zijn deze voorbeelden en
nog ve»\ meer gevaar lopende soor
ten tot half september te zien, in
foto's en sommige in levende lijve.
De tentoonstelling „Bedreigde plan
ton" bestaat uit drie onderdelen:
eea twintig minuten durende dia-
eeks, die je zelf met een druk op de
nop in beweging kunt zetten, met
[esproken commentaar over de in
ins land beschermde planten, een
16-tal panelen met kleurenfoto's,
lanschouwelijk gemaakte situaties
in de plantenwereld en een begelei
dende tekst, en een kas met levende
planten, waarvan vele in het wild
zijn uitgestorven en alleen nog voor
komen als kamerplant en in hor
tussen.
Dit laatste is bijvoorbeeld het geval
met de primitieve cycadeeën. Daar
van zijn mannelijke en vrouwelijke
planten en tegenwoordig is er een
stamboek waardoor men bestuivin
gen tot stand kan brengen tussen
exemplaren in diverse hortussen. Er
zijn bomen bij van meer dan zeven
eeuwen oud. In de kas zijn naast
bedreigde planten van de Canari-
sche Eilanden een plectranthus en
de al genoemde fuchsia te zien, die
alleen nog als kamerplant voortle
ven. Zij illustreren wel heel duidelijk
het nut van hortussen, want een
kamerplantenstatus is wankel: de
mode hoeft maar te veranderen en
weg is de soort!
Bij een bezoek aan de expositie doet
men er verstandig aan eerst de dia
serie te zien, alvorens de panelen te
bekijken. Het commentaar met be
trekking tot onze eigen bedreigde
flora geeft al enig idee waar het bij
de panelen om gaat. Deze brengen
op een indringende manier de bete
kenis van de plant voor het hele
leven op aarde en de negatieve in
vloed die menselijke activiteiten op
de plantenwereld hebben, naar vo
ren. Eerst wordep begrippen aan
schouwelijk gemaakt met betrek
king tot de biosfeer, de oppervlakte
van de aarde waar leven is: de door
de klimaten bepaalde verdeling van
de verschillende natuurlijke vegeta
tiegordels op aarde, zoals toendra's,
^naaldwouden, bladverliezende loof
bossen, groenblijvende loofbossen,
moessonwouden, tropische regen
wouden, steppebossen, savannen en
woestijnen.
Voedsel en medicijn
Een ander paneel toont de plant als
voedsel voor de mens, met bijzonde
re aandacht voor de aardappel,
waarvan de wilde vorm vlak bij de
orangerie levend te zien is. De aard
appeltjes zijn heel klein en worden
in de Andes door de bevolking ge
oogst. Het belang van het voortbe
staan van deze wilde stamvormen
en verwachten van cultuurgewassen
is dat zij een reservoir vormen, van
waaruit steeds geput kan worden
om tegen ziekten resistente rassen
te verkrijgen. Als zo'n wilde vorm
door welke oorzaak dan ook zou
verdwijnen, zou daarmee de voed
selvoorziening van grote aantallen
mensen in gevaar komen. In de vori
ge eeuw veroorzaakte de aardappel
ziekte een hongersnood in Ierland,
waardoor een miljoen mensen ver
hongerden en anderhalf miljoen
f emigreerden.
Ook wilde planten die men steeds
als economisch onbelangrijk be
schouwde, kunnen plotseling grote
betekenis krijgen, zoals de Diosco-
rea, die nu speciaal wordt gekweekt
om een stof die wordt verwerkt in de
anti-conceptiepil. Men grijpt terug
op natuurprodukten, zolang de stof
fen die men nodig heeft, niet kunst
matig bereid kunnen worden.
Uitsterven en uitroeien
Planten sterven uit door natuurlijke
oorzaken, omdat bij voorbeeld het
klimaat verandert, maar ze worden
ook willens en wetens uitgeroeid.
Het verzamelen van cactussen uit
het wild, zoals de grote Echinocac-
tus grusonii die voor een paar hon
derd gulden te koop wordt aangebo
den, heeft sommige soorten aan de
rand van uitsterven gebracht. Het
zelfde geldt voor Dionaea muscipu-
la, het vliegenvangertje, dat in plas
tic potjes zelfs in supermarkten te
koop is, maar het in huis maar een
paar weken uithoudt. Uitroeiing dus
niet om de schade, maar uit winst
bejag, inhakend op de verzamelwoe
de van de particulier. Hier doet zich
iets dergelijks voor als het houden
van exotische dieren, waar nu wette
lijk een halt aan is toegeroepen.
Onverstandig gebruik van de grond
heeft veizilting tot gevolg, waardoor
er geen planten meer willen groeien
en door erosie de teelaarde ver
dwijnt. Het eens vruchtbare land
wordt woestijn, zoals het Midden-
Oosten. Al in de bijbel wordt het
kappen van de Libanonceder als
bouwmateriaal vermeld. Een recen
ter voorbeeld is de bouw van de
Spaanse Armada, die leidde tot de
uitroeiing van de Spaanse eik. Vroe
ger waren er geweldige bossen op de
berghellingen van Zuid-Spanje, die
in de daaropvolgende eeuwen sterk
erodeerden.
Het oerbos in Brazilië en Indonesië
krimpt in een angstwekkend tempo:
op de hele wereld wordt elke drie
seconden een hectare bos gekapt
voor de houtindustrie. Dat is in vijf
seconden de hele Amsterdamse hor
tus. een oppervlakte van anderhalve
hectare. In twintig minuten is dat
vierhonderd hectare! Het duurt,
tachtig jaar voor zo'n oerbos zich
heeft hersteld. Planten, dieren en
(primitieve) mensen verdwijnen.
Het belang van het oerbos voor de
hele wereld wordt sterk onderschat.
Bomen zijn zuurstofproducenten,
bossen hebben een enorme invloed
op het klimaat. Als ze verdwijnen,
heeft dat klimaatveranderingen ten
gevolge, die veel verder reiken dan
alleen het gebied van het oerbos. En
als we vijfentwintig jaar in dit tem
po doorgaan, is alle oerwoud ver
dwenen.
wei" staan
schreven?
afgebeeld en be-
,,Wlj reperte-
rep voor het
bedrijfs
feest
Nivellering
In ons land vindt een ontstellende
nivellering plaats in de planten
groei. Zeldzame soorten worden
zeldzamer, gewone planten nemen
hun plaats in. Foto's, genomen op
dezelfde plek, tonen het Veerse Gat
voor en na de afsluiting. Voqr: zee
kraal, lamsoren, zeealsem, hóóg en
laag water zorgen voor een afwisse
lende vegetatie en een gevarieerd
landschap. Na: beemdgras heeft be
zit genomen van de boven het stil
staande water uitstekende hogere
delen, akkerwinde en reukloze ka
mille, die overal tot de algemeenste
onkruiden behoren, groeien er nu.
Ook de kanalisering van bek&i, ruil
verkaveling, zaaizaadselectie, ge-
De tentoonstelling is bedoeld om de
publieke opinie te mobiliseren. Al
leen een milieubewust ageren van
gróte groepen mensen kan veel van
de bedreigingen wegnemen. Daar
toe behoort ook het inventariseren
van wat zeldzaam aan het worden is
en het beschermen van wat er aan
natuurlijke groeiplaatsen is overge
bleven. In de Verenigde Staten is
'tien procent van de twintigduizend TTT
soorten hogere planten bedreigd, in WerkgeVerS COnStatereH
Nederland meer dan vijftig procent,
waarvan nog geen vier procent wet
telijk wordt beschermd.
Reservaten zijn nog maar vlekjes op
de kaart, schamele resten van een
eens veel uitgebreider gebied. Het is
de hoogste tijd om in actie te komen
bij de bedreiging van welk natuur
gebied ook. Of het nu de Wadden
zee, Waterland, de Oosterschelde of
de tropische oerwouden zijn, land-
fechapsbeschermlng is tevens plan-
tenbescherming. Effectiever metho
den tot behoud zijn er niet.
Van onze Haagse redactie
DEN HAAG Het sociaal-economisch akkoord, dat PvdA, CDA
en D'66 aan de formatietafel gesloten hebben, klopt rekenkundig
niet, zo meent de NCW (christelijke werkgevers)
Het NCW neemt aan. dat het niet
Tentoonstelling „Bedreigde planten"
in de orangerie van de Hortus Botani
cus van de Universiteit van Amster
dam, Plantage Middenlaan 2, tot half
bruik van kunstmest leiden tot ni- '*septcmber. Op werkdagen geopend
vellering. Waar vind je nog de grote van 10 tot 12.30 uur en van 13.39 tot 16
verscheidenheid aan planten die in uur, op zaterdag en zondag van 13 tot
Thijsse's Verkade-album „De bonte f 16 uur.
Volgens het NCW gaat het akkoord
er ten onrechte van uit, dat bij een
tegenvallende loonontwikkeling drie
miljard gulden toereikend zal zijn
om toch de belangrijkste doelstel
ling te bereiken; niet meer dan
150.000 werklozen in 1980. Die drie
miljard zal zo nodig gebruikt
worden om meer te bezuinigen op de
collectieve uitgaven (overheidsuit-
gaven, sociale uitkeringen).
In december a.s. wordt het grot
Parijs, op de plaats van de vr
oppervlakte van 25.000 vierkanil
„Chatelet les Halles".
tste metrostation ter wereld geopend. Het station ligt in het hartje van
oegere Hallen. Op 25 meter diepte ligt het station en het heeft een
e meter (332 meter lang en 80 meter breed). De naam van het station:
mogelijk zal zijn de loonmatiging de
komende twee jaar te brengen op het
peil dat de formatiepartners voor
ogen staat. Het NCW vreest name
lijk, dat het zogenaamde incidentele
loon (bijzondere toeslagen, promo
ties en dergelijke) meer dan een pro
cent hoger uitkomt dan gehoopt
wordt. Die vrees baseert het NCW op
het rapport dat een groep topambte
naren aan kabinets formateur Den
Uyl heeft uitgebracht.
De groep ambtenaren wijst erop dat
het incidentele loon „opgedrukt"
wordt als er de komende twee jaar
voor de gemiddelde werknemer geen
extra koopkracht Inzit, wat een van
de belangrijkste uitgangspunten
van de formatie-partners is).
Die partners mikken erop dat verbe
tering van het incidentele loop uit
komt op niet meer dan 0,75 procent.
Echter, door de opdrukking komt
daar nog eens 0,7 procent bovenop,
aldus het NCW. Daardoor zal de
koopkracht van de gemiddelde
werknemer met meer dan één pro
cent stijgen. De groep van topamb
tenaren gaat ervan uit dat in dit
situatie drie miljard extra bezuinigd
dient te worden, om het financiering
stekort van de overheid binnen de
grenzen te houen, die de formatie
partners zeU hebben aangegeven.
Onvoldoende
Na dit geconstateerd te hebben,
wijst het NCW erop, dat het forma
tie-akkoord voorbijgaat aan een an
der nadelig effect van een falende
loonmatiging. Als de lonnstijging ho
ger uitvalt, stijgen ook de overheid
suitgaven aanzienlijk, en daarmee
wordt het financieringstekort ver
groot Het NCW komt tot de slotsom,
dat bezuinigingen ter grootte van
drie miljard volstrekt onvoldoende
zullen zijn.
Van een onzer verslaggevers
DEN HAAG „Wij laten de vrouwen hier toch niet op het land werken? Er is niets te helpen of te
bemiddelen, vrouwen hebben geen problemen" riepen een paar (mannelijke) journalisten op 17
augustus 1973 op een persconferentie in Den Haag, waar ze geconfronteerd werden met 's werelds
eerste ombudsvrouw Meta van Beek.
Die functie van ombudsvrouw is spe
ciaal in het leven geroepen om vrou
wen te helpen bij problemen in de
arbeidssfeer. En hoewel de meeste
werkende vrouwen wel beter wisten
dan die journalisten, waren er4n die
eerste tijd van het bestaan van de
ombudsvrouw toch genoeg mensen
die het stilletjes of duidelijk uitge
sproken maar onzin vonden, dat
er zoiets als een ombudsvrouw
bestond.
In een terugblik op vier jaar werken
als ombudsvrouw, die dezer dagen
verschenen is, schrijft Meta van
Beek: „Enerzijds ontving ik adhesie
betuigingen van vrouwen en man
nen, anderzijds stond ik lange tijd
bloot aan kritiek van mannen en
vrouwen met opmerkingen als „je
steekt je in een wespennest, je laatje
manipuleren door die rooie vrouwen,
je gooit je goede naam te grabbel
met dat gedoe, jij wilt onze maat
schappij omver gooien, als ik je
werkgever was, dan wist ik wel wat
ik met je deed".
Subsidie
Ondanks die bezwaren is de om
budsvrouw blijven werken en is er
zelfs een overheidssubsidie (deels
van CRM, deels van Sociale Zaken)
jekomen. Dat er werk genoeg was,
bewijst het aantal gevallen, waar
mee men te maken kreeg. Het ge
middelde aantal telefonische con
tacten bedroeg in 1976 ongeveer ze
ventig per week. Het grootste deel
van de vragen had betrekking op
situaties in de werksfeer. Over ont
slagzaken (onder meer bij huwelijk
en zwangerschap) kreeg men in 1976
69 vragen, over zaken, die met socia
le wetgeving te maken hadden 102
vragen, over sollicitaties 23. over
moeilijkheden rondom het loon 24,
over pensioen- en AOW-aangelegen-
heden 24, over discriminatie 25, over
fiscale problemen 24 en over om- en
bijscholing 23 vragen.
Verder kwamen er nogal eens vragen
over zaken, die niet direct bij de
ombudsvrouw thuis hoorden en die
men dus doorverwees naar andere
instellingen. Deze vragen hadden be
trekking op huwelijk en echtschei
ding, gevolgen van echtscheiding, Ju
ridische kwesties, levens- en gezins
moeilijkheden, pogingen tot zelf
moord. mishandeling etc. In totaal
kreeg de ombudsvrouw in 1976 473
vragen te behandelen, waarvan het
merendeel (345) uit de provincies
Utrecht, Noord- en Zuid-Holland.
Ook uit het buitenland kreeg men
drie vragen, waarschijnlijk een ge
volg van de uitgebreide publiciteit,*
die de ombudsvrouw ook in landen
als België en Duitsland heeft gehad.
als het ninlsterie van sociale zaken
best ingenomen is met het Instituut
ombudsvrouw blijkt, behalve uit het
toekennen -van een eenmalige
subsidie, ook uit het feit, dat dit
ministerie achthonderd exemplaren
heeft besteld van het boekje Werk
wijs, dat de stichting in 1975 het licht
deed zien. Aanvankelijk had het mi
nisterie zelf een boekje willen uitge
ven over vrouwen en werk, maar
men vond het ombudsvrouw-boekje
zo goed, dat men dit nu verstrekt
aan vrouwen, die om inlichtingen
komen.
De illustraties zijn uit het jaarverslag
over 1976 van de Stichting Ombuds
vrouw.
Stichting gaat noodklok luiden
AMSTERDAM (ANP) Het noodzakelijke aantal nier-trans
plantaties blijft belangrijk achter bij het aantal nierpatiênten,
dat jaarlijks met drie- tot vierhonderd toeneemt. Vorig jaar
werden er slechts 179 uitgevoerd, hoewel er behoefte w9s aan
ongeveer vierhonderd transplantaties.
Stewardessen
In 1976 kwam de ombudsvrouw zelf
met twee acties naar voren: die voor
de verbetering van de positie van
KLM-stewardessen (die geklaagd
hadden oVer discriminatie ten op
zichte van hun mannelijke collega's)
en een voor de verbetering van de
positie van begeleiders van school
kinderen. die zeer verantwoordelijk
werk verrichten, waarvoor ze nog
niet eens het minimumloon ont
vangen.
Inmiddels heeft Meta van Beek, die
het ombudsvrouw-werk al» die jaren
in haar vrije avonduren heeft gedaan
(zij is maatschappelijk werkster in
dienst van de gemeente Den Haag)
haar werkzaamheden als de om
budsvrouw per 1 januari van dit jaar
neergelegd. Ze is aangebleven als
adviseur, maar Is al ombudsvrouw
opgevolgd door Annelies van Over-
beek, die nu voor dit werk betaald
wordt.
Dat nu ook officiële instellingen, zo-.
Directeur J. Mann van de Nierstich
ting Nederland wijt dit euvel aan een
gebrek aan faciliteiten en een tekort
aan donor-nieren. Er kan op dit ter
rein in ons land nog veel worden
gedaan.
De stichting zal in verband daarmee
deze maand met enkele activiteiten
voor het voetlicht treden. Woensdag
28 september gaat de Amsterdamse
wethouder van gezondheid het dialy
se-centrum van de stichting Diatel
Noord-Holland in Buitenveldert
(Amsterdam-Zuid) openen. Die
plechtigheid valt midden in de col
lecte-week van de Nierstichting, die
bij deze landelijke inzameling mikt
op een opbrengst van vier miljoen
gulden (vorig jaar werd 3,75 miljoen
opgehaald). Dat doel zal echter al
leen kunnen worden bereikt als zich
in de komende weken nog vele col-
lectantan aanmelden, aldus direc
teur Mann.
Het dialyse-centrum in Amsterdam
zuid werkt al bijna een jaar. maar
pas nu is aan alle formaliteiten, die
de overheid verplicht had igesteld,
voldaan. In het centrum kunnen ge
lijktijdig zestien patiënten ^worden
gedialyseerd (nieren gespoeld). De
Nierstichting heeft voor deze instel
ling financiële middelen beschik
baar gesteld.
In ons land zijn ongeveer dertien
honderd patiënten die behandeld
worden met een kunstnier. Van hen
beschikt tien procent over een eigen
apparaat thuis. De overige patiënten
moeten voor hun geregelde behande
ling naar de dertig niercentrqpie ons
land rijk Is.
Transplantaties zijn mogeliflt in zes
centra, gevestigd in de academische
ziekenhuizen. De Nierstichting sub
sidieert deze centra voor gepaalde
voorzieningen, die ze uit eigen bud
get niet kunnen betalen. Als voor
beeld mag gelden het aanstellen van
extra personeel, hetgeen de gieken-
huizen in vele gevallen wegens de
personeelsstop niet uit eigen,midde
len mogen financieren. i
Hij heeft de Nederlandse re
volutie teruggegeven aan de
genen aan wie ze behoorde
de Nederlanders. Dat is de
strekking van recensies die de
Engelse pers wijdt aan een
opmerkelijk boek van de jon
ge Britse historicus Simon
Schama: Patriots and Libera
tors, dat de tijd van 1780 tot
1813 behandelt ook bij ons
meer bekend als „de Franse
tijd".
Ook Schama, vertelt hij, dacht
eerst dat hij in Parijs moest zijn om
erachter te komen wat de Franse
revolutie betekende voor een satel-
lietland als het onze. Maar al spoe
dig bemerkte hij dat de verslagen
in de Franse archieven getuigden
van een minimaal begrip en nog
minder sympathie voor de positie
van de Nederlandse bondgenoot.
Zo gaat dat met „bevrijders"; dat
hebben Nederlanders in 1940-'45
nóg eens ervaren. Daarom ver
plaatste Schama het terrein van
zijn onderzoek naar Den Haag.
Daar vond hij een overvloed van
deels nog niet eerder verwerkte ar
chieven, en het resultaat ls dit
boekwerk van 745 bladzijden. Over
die omvang is de auteur zelf achter
af ook verbaasd. Het boek is overi
gens in het geheel niet te dik voor
wie in het onderwerp belang stelt.
Het werk heeft wetenschappelijk
niveau, maar ook in dit opzicht
betoont Schama zich een waar his
toricus. dat hij goed vertellen kan.
Zo komt de belangstellende leek
zeer wel aan zijn trekken. Het ls
gewoon een fascinerend boek.
Typisch Nederlands
De revoluties van 1780 en 1790 zijn
in tweeërlei opzicht typisch Neder
lands, vindt Schama. In de eerste
plaats hadden de Nederlanders ei
genlijk al tweehonderd Jaar lang
een vrije republiek, heel anders dus
door W. F. Stafleu
dan de Fransen met hun absolute
koningschap, al was er onder stad
houder Willem V veel te klagen. En
in de tweede plaats hadden de mo
tieven van de patriotten een sterk
religieuze inslag. Ook hierbij ging
het om het herstel van oude en
verwaarloosde nationale waarden.
Het atheïsme speelde wel in Fran-
keijk maar niet in Nederland een
rol van betekenis. Niet een ideolo
gie bezielde de patriotten, maar
een ethos: een „ascetisch, evange-
lisch-christëlijk gelijkheidsideaal",
zoals Schama het omschrijft. Geen
wonder dat hij op dit punt in debat
moet met Groen van Prinsterer.
Diens principiële afwijzing van de
revolutie doet Schama wellicht al
te gemakkelijk af met citaten die
de godsdienstige gezindheid der
patriotten moeten aantonen;
Groen had wel een ander soort reli
gie op het oog dan de deugdzaam
heid der achttlende-eeuwers. Niet
temin lijkt 8chama's bewering wel
juist dat de patriottische burgerlij
ke revolutie het overwegend oran
je-gezinde gewone volk althans ten
dele heeft meegekregen dank zij en
niet ondanks godsdienstige mo
tieven.
Een typisch Nederlandse revolutie
dus en meer dan het pluimballe
tje in een Frans-Brits conflict In de
Bataafse Republiek werd de funda
mentele onmogelijkheid van een
verbinding tussen Imperialisme en
de verdraagzaamheid van een nati
onale revolutie het meest drama
tisch aangetoond. En even later
werd zelfs Napoleons broeder,
Louis Bonaparte, door de Hollan
ders omgevormd tot de strijdlusti
ge patriot die koning Lodewijk
heette.
Zo tilt Schama de „Nederlandse
revolutie" boven het peil waarop zij
lange tijd beschouwd werd na
melijk als een ruzie tussen rente
niers en handelslui, tussen aanhan
gers en bestrijders van Oranje,
land- en zeeprovincies, hervormden
en dissidenten. Integendeel: van de
geschiedenis van de Bataafse Re
publiek en het Koninkrijk Holland
is veel te leren. bijv. over de klassie
ke onverzoenlijkheid binnen een
revolutie van haar beide voor
naamste componenten: vrijheid en
geweld. Zo was dat In Frankrijk
met de jacobijnen en in Rusland
met de bolsjewisten. En nog lang
na 1813 bleef de vraag actueel: hoe
verhouden zich vernieuwing en be
houd van eigen identiteit, hoe kun
Je veranderen en toch jezelf
blijven?
Lacune
Lang hebben ook Nederlandse his
torici, concludeert Schama, de
„Franse tijd" laten rusten. Busken
Huet had er geen goed woord voor
over. en pas Colenbrander vulde
aan het eind van de vorige eeuw de
lacune met grondig onderzoek
Maar ook zijn waardering bleef
veelal negatief. Pas na de tweede
wereldoorlog is er een wending
naar positiever beoordeling bij
Geyl, Verbeme, Rogier. Dat werkt
maar langzaam door: In 1950 noem
de Elseviers Magazine de patriot
ten nog de N8B'ers van de acht
tiende eeuw. Baanbrekende publl-
katies als van Joh. de Vries (over de
economie van de achttiende eeuw)
en De Wit (aristocratie en democra
tie) hebben veel nieuw licht laten
nnen. Vorig jaar concludeerde
ronlngse prof. Kossmann dat
er nog volop behoefte bestaat aan
verdere studie. Welnu, Schama
heeft met zijn ln soepel Engels ge
schreven boek een belangrijke bij
drage daartoe geleverd. Afgezien
van een aantal nietrstorende spel-
foutjes in Nederlandse namen ge
tuigt het van grote nauwgezetheid
en een brede visie.
Patriots and Liberators: Revolution
In the Netherlands 1780-1813, door
Simon Schama. Uitgave Knopf, New
York en Collins, Londen. 745 bladlij-
den, prijs 64,85.
HULST (ANP) - BIJ een In
braak in het stadhuis van
Hulst zijn drie ambtsketens
gestolen, die behoorden aan de
burgemeesters van de vroegere
gemeenten Clinge, Graauw en
Sint-Jansteen. Die gemeenten
zijn zeven jaar geleden opge
gaan in de gemeente Hulst. De
ketens hingen in een lijst «n de
kamer van de burgemeester
van Hulst.
Van een onzer verslaggevers
DRUTEN In de zwakzinnigenin
richting Poldershof in Druten, waar
zo'n zeshonderd zwakzinnigen van
alle leeftijden zijn opgenomen, ls
een aantal groepsleiders en ouders
van pupillen, een zogenaamde over-
werkactle begonnen tegen het be
leid van de directie.
Deze actie houdt ln, dat de groeps
leiders samen met de ouders dag en
nacht bij de groep blijven. ZIJ doen
dit omdat deze groep, Bambl 2. met
splitsing bedreigd wordt. De directie
van de lnrihtlng is namelijk bezig
met het hergroeperen van de groe
pen. omdat men, om de begroting
sluitend te krijgen, twintig nieuwe
pupillen moet opnemen.
De actievoerende groepsleiders en
ouders eisen van de directie, dat
deze bepaalde aldeling niet gesplitst
wordt en dat zowel groepsleiders als
ouders betrokken worden bij het
opnemingsbeleid. zowel bij nieuwe
opnames als bij overplaatsingen
