Lubbers: Wet moet handel met
'besmette' landen regelen
Betico Croes is geen eenzame strijder
AVEBE geeft bij fusie geen
voorrang aan werkgelegenheid
Philips
batterijen
die gaan
lang mee
NMB
•dSSfSSSS*
Bij verkiezingen
PvdA zou weer winst boeken
Nieuw onderhoud
over 'smeerpijp'
PHILIPS
Ondanks reden om zijn delegatie met de nodige terughoudendheid te bekijken
Bewoners
Bovensmilde
rooien groen
I
2 MAANDAG 5 SEPTEMBER 1977
BINNENLAND
Trouw/Kwartet
(ADVERTENTIE)
UTRECHT (ANP) Het Is voor de Interne efficiency van de onderneming beter als van buitenaf
wordt vastgesteld, of zij zich moet onthouden van het uitvoeren van aannemlngswerken in Chili,
het verrichten van investeringen in Zuid-Afrika enzovoort. De politieke en maatschappelijke
prioriteiten moeten bij de wet worden geregeld, vindt minister Lubbers van Economische zaken.
Voor zover bepaalde buiten het on-
dernemingsdomeln liggende waar
den en normen tóch bij de onderne-
mingsbeslissingen gehanteerd wor
den, is er alles aan gelegen dat de
normen door zeer velen In de onder
neming persoonlijk worden gedra-
gen. Dit moet het criterium zijn voor
het mee laten spelen van deze onder-
nemlngsvreemde waarden in de be
sluitvorming van de onderneming.
De besluitvorming zou worden ge
frustreerd als niet iedereen binnen
de onderneming gelijk denkt.
De bewindsman, die zaterdag in
Utrecht sprak op de aan het thema
„Democratie en efficiency" gewijde
landelijke economistendag van de
L.S.E. (Landelijke Samenwerking
Economisten), zei voorstander te zijn
1 van een sterk gedecentraliseerde sa
menleving, waarin organisaties en
ondernemingen alle vanuit hun ei
gen verantwoordelijkheid werken.
Zonder die vergaande decentralisa
tie van de besluitvorming krijg je
een „schijn-democratie met kafka-
achtige aspecten."
Een van de kanttekeningen, die de
heer Lubbers voorts bij het thema
van het congres maakte, was dat de
leiding van de onderneming vol
doende gezag moet hebben. Bij con
troversiële zaken heeft men de nel-
ging te blijven praten en beslissin
gen te blijven uitstellen. De leiding
moet zoveel autoriteit hebben, dat
zij in dergelijke gevallen een beslis
sing doorzet. Bedrijven komen vaak
in moeilijkheden door een verzwak
king van de autoriteit van de leiding,
is de ervaring van de bewindsman.
De kapitaalverschaffers zijn harder
geworden, waar het gaat om de ren
dementsvooruitzichten van de on
derneming. De tijd is voorbij, dat
men ook al is het rendement niet
redelijk meer, toch wel het bedrijf
wil voortzetten, omdat men vindt,
dat doorgaan nu eenmaal bij het
ondernemen hoort. De teleurstellen
de rendementservaringen hebben de
houding der financiers verhard.
Bij de tendens van een steeds sterke
re invloed van de factor arbeid op
het beleid van de onderneming en
vooral ook de presentatie daarvan,
moet rekening worden gehouden
met de mogelijkheid dat een redelijk
rendement voor het risicodragend
vermogen een steeds „hardere rand
voorwaarde" wordt voor nieuwe ini
tiatieven. Aandeelhouders, resp. risi
cohoudend kapitaal, zal men steeds
minder met illusies over mogelijk
rendement zoet kunnen houden.
Minister Lubbers sprak zich tenslot
te uit voor betere informatie van de
consument. De efficiency van de on
dernemingsgewijze produktie kan
zodoende worden verbeterd, daar
men op deze wijze bereikt, dat de
consumenten beter en zelfstandiger
hun keuze kunnen maken en hun
échte behoeften worden bevredigd.
Actie
Prof dr C. A. Koopman, onder meer
directeur van de Stichting voor Eco
nomisch Onderzoek van de Amster
damse Universiteit, zei dat sterke
decentralisatie van de besluitvor
ming onontbeerlijk is voor het voort
bestaan van onze democratie. Hij
vond dat daar nog te weinig wordt
gedaan. De laatste jaren wordt er
veel gesproken over verdergaande
decentralisatie op allerlei terreinen,
onder andere het onderwijs, maar
van al die voornemens is nog niets
terecht gekomen. Ook binnen de on
dernemingen is de besluitvorming
volgens prof Koopmans nog sterk
hiërarchisch en autoritair. Hij zei
verder te vinden, dat actiegroepen
van groot belang zijn voor de demo
cratie. Zijn zijn de symptomen van
een natuurlijke en onontkoombare
maatschappelijke ontwikkeling en
van de behoefte der burgers aan
meer zeggenschap. Zij moeten als
zodanig worden gewaardeerd en
men moet hen niet als hinderpalen
voor de besluitvorming zien, zoals zo
vaak nog wordt gedaan, ook door de
overheid.
Keuze
De voormalige NW-voorzitter drs H.
ter Heide, thans hoogleraar aan de
interuniversitaire interfaculteit be
drijfskunde in Delft, verklaarde, dat
de stelling van prof Van den Doel en
andere economische hoogleraren,
'dat voor het doen van een democra
tische keuze tussen inkomensstij
ging, collectieve voorzieningen en
werkgelegenheid gelelde loonpoli
tiek noodzakelijk is, onvoldoende re
kening houdt met het gecentraliseer
de karakter van de Nederlandse ar
beidsverhoudingen. Door de gecoör
dineerde loonpolitiek van de neder-
landse vakbeweging is het mogelijk
een rationele keuze te maken voor de
onder een cao vallende werknemer.
Om politlek-psychologische redenen
is het nodig voor de andere
inkomenstrekkers een gelijklopende
ontwikkeling af te dwingen.
n«M un ^kdepen.Nepm
mrhei nMr J '"formatie
e'NMB '«rasparen. Honen v™
Dhr./mevr./me; MB'«lrosWanekening
"""Wenst is
NMB-ginosDaipn
°e» osipnn in oneefr.inl,,_a.
SST* i
H Airmerrfam.
Van een onzer verslaggevers
GRONINGEN Bij een eventuele samenwerking van de coöperatieve aardappelzetmeelindustrie
AVEBE, gevestigd te Veendam, met het in moeilijkheden verkerende KSH-concern krijgt de
werkgelegenheid geen voorrang.
De werkgelegenheid is een belang
rijk aspect maar dat is niet doorslag-
komt een bundeling van krachten en
dat kan de positie van de aardappel-
gevend. Voor de AVEBE is het be- meelsector versterken, met name
langrijker dat de 6000 leden-boeren ten opzichte van maïszetmeel. KSH
die bij deze coöperatie zijn aangeslo
ten zich verzekerd weten van de al
ls de AVEBE in dit opzicht wel eens
voor de voeten gelopen omdat KSH
zet van hun aardappelen en het ma- ook maisbelangen heeft. De AVEBE
HILVERSUM (ANP) Volgens een
door het bureau Lagendijk in op
dracht van de AVRO voor het radi
oprogramma „Delta" gehouden
steekproef onder 827 Nederlanders
zouden de Partij van de Arbeid en
D'66 opnieuw winst boeken, indien
thans weer verkiezingen zouden
worden gehouden. Evenals in mei
van dit jaar bij de Kamerverkiezin
gen zou die winst ten koste gaan van
de kleine partijen, want CDA en
WD zouden volgens de steekproef
stabiel op het peil van mei blijven.
Uit het onderzoek is voorts geble
ken, dat 63 procent van de onder
vraagden het niet eens is met het
verloop va* de formatie en dat 74
procent het sociaal akkoord met een
nullijn voor allen aanvaardbaar
vindt
niet op mag struikelen. Van de reste
rende 40 procent zei 28 procent dat
de formatie daar Juist wel op moet
stranden, terwijl twaalf procent
geen merung bleek te hebben. Voor
standers van het stuklopen van de
formatie op de abortuszaak bleken
het meest te vinden in CDA-kringen
(46 procent) en bij D'66 (31 procent).
GRONINGEN (ANP) - Bij een bot
sing in Tolbert zijn gisteravond twee
mensen om het leven gekomen. De
slachtoffers zijn de 22-jarige Hedde
W. Groenewold uit Marum en de 61-
jarige autobestuurder G. Dekker uit
Dwingeloo. De botsing is volgens de
politie vermoedelijk ontstaan door
dat de automobilist aan Groene
wold, die een motor bereed, geen
voorrang verleende.
Over de abortuskwestie zei 60 pro- Belde bestuurders waren op slag
cent te vinden dat de formatie daar dood.
Zaterdag werd het jaarlijkse
Aalsmeere bloemencorso ge
houden. Hier een deel van de
sprookjesachtige stoet op de
Amsterdamse Dam.
GRONINGEN - President H. Al-
brecht en zijn minister van economi
sche zaken E. Küpker van de Duitse
deelstaat Nedersaksen zullen een
persoonlijk onderhoud hebben met
minister Westerterp over de smeer
pijp naar de Dollard. De heren Al-
brecht en Küpker zullen hun bevin
dingen voorleggen aan de bondsre
gering. Hun advies speelt een be
langrijke rol in de houding die
Duitsland uiteindelijk zal innemen.
Dit is zaterdag gezegd door de heer
H. Müller, president van het Neder-
saksische parlement, waarvan een
delegatie een bezoek bracht aan
Groningen en Drente. Ook de Dol-
lardhaven dlè Duitsland van plan ls
te bouwen bij Emden, is onderwerp
van gesprek geweest.
ken van een zo hoog mogelijke prijs
daarvoor.
Dit zei zaterdag technisch directeur
drs. W. C. Bus van de AVEBE naar
aanleiding van het voorstel van mi
nister Van der Stee om tot samen
werking te komen. De AVEBE is, na
overleg piet de eigen ondernemings
raad, bereid om over dit voorstel te
praten. Om tot een daadwerkelijke
samenwerking te komen moeten
overheid, vakbonden en de huidige
KSH-top met een voor de AVEBE
acceptabel voorstel komen.
Het gaat de AVEBE zelf thans voor
de wind en dat wil men niet in gevaar
gebracht zien. De boeren zouden dan
in onzekerheid komen te verkeren
over de afzet van hun aardappelen
en de aardappelteelt is „de kurk"
waarop dit agrarisch gebied drijft,
aldus de AVEBE. De heer Bus denkt
de vakbeweging een belangrijke rol
toe. De AVEBE wil de zekerheid, dat
men niet te maken krijgt met
arbeidsonrust onder de 1200 bij de
zetmeelgroep van KSH werkende
werknemers. Bovendien mag samen
werking op geen enkele wijze nadeli
ge Invloed hebben op de werkgele
genheid (2000 man) bij AVEBE zelf.
In Europees verband is een fusie
voor de AVEBE niet onwelkom. Er
is de grootste producent ter wereld
van aardappelzetmeel.
Volgens de heer Bus zal een fusie
consequenties hebben voor het zoge
heten basisplan van de AVEBE.
Deze coöperatie bouwt haar fabrie
ken voor een bedrag van een half
miljard gulden om, teneinde aan de
eisen voor zuivering van afvalwater
te kunnen voldoen. De regering be
taalt hiervan ongeveer 100 miljoen
gulden. De KSH is nog niet zo ver en
zoals bekend mag dit bedrijf niet
aansluiten op de smeerpijp naar de
Dollard.
Welke de consequenties voor het ba
sisplan voor de AVEBE precies zul
len zijn, is volgens de heer Bus ech
ter nog niet aan te geven. Daarvoor
is eerst meer Informatie nodig. Als er
extra geld nodig is, zal de overheid
moeten bijspringen. Er is op dit mo
ment nog niet te zeggen in hoeverre
een fusie consequenties zou kunnen
hebben voor de KSH-werknemers.
Dat hangt af van het uiteindelijke
plan dat aan de AVEBE wordt voor
gelegd.
ADVERTENTIE
ROOD: NORMAL DUTY.G0U0: HEAVY DUTY, ZWART. DOUBLE DUTY.
brief
n in
Ne-
Usu
jaar
weer
Jbel-
door Jan Kuljk
(dat is: afzonde-
aan-
de
toe-
Het
1330
elten
inaaf
wel-
nsen
iddel
egin-
de
evol-
ster-
dat
voor
rvoer
nnin-
t ten
»rten.
irden
dat
In de
rzoek
n de
larte-
mo-
DRANJESTAD Hoe extreem en grotesk je de opvattingen van Betico Croes misschien ook mag
rinden, de grootste fout zou zijn hem te beschouwen als een droevige figuur een eenzame
itrijder uit niemandsland.
:o heeft hij voor zijn reis naar Neder-
and in zijn koffer een stapeétje ver
lagen gepakt van het referendum,
lat hier op 25 maart is gehouden en
/aarbij de kiezers mochten uitma
len of zij voor een onafhankelijk
Lruba waren of voor Aruba als deel-
taat van een te vormen onafhanke-
ijke federatieve Antilliaanse staat.
>e meerderheid voor de onafhanke-
ijkheid was overweldigend groot (82
irocent), maar als zo dikwijls bij een
eferendum: Je moet ook wel precies
ÜJken hoe de vragen gesteld zijn. Er
open hier mensen rond, die er op
rijzen dat bij het referendum een
lerde mogelijkheid bewust is wegge-
iten, namelijk Aruba (of de Antil-
en) als „dominion" in een soort Ge-
nenebest met Nederland met de Ko-
lingin aan het hoofd net zo'n
onstructie dus als de Britten voor
en deel van hun voormalige kolo-
tièn kennen. Als er zo'n drieledige
fraagstelling was geweest, dan zou
iet resultaat volstrekt anders ge
weest zijn, zo veraekert men hier.
En dat zou wel eens waar kunnen
zijn, want ook bij mensen van wie Je
dat niet direct verwacht vind je een
heel beredeneerde voorkeur voor de
monarchale staatvorm niet uit
sentimentele oranjeliefde of iets der
gelijks, maar uit nuchter politieke
overwegingen: als een afscherming
tegen Venezolaanse ambities, die ve
len (en dat in tegenstelling tot Betico
Croes) kopschuw maken tegenover
het grote buurland.
„Nee" uitlokken
Er zijn hier ook mensen, die menen
dat Betico Croes willens en wetens er
op uit is om zijn missie in Den Haag
te laten mislukken in die zin, dat hij
een „nee" van Den Haag tegenover
zijn eigen opvattingen zal uitlokken
om dan bij terugkeer op Aruba een
rechtvaardiging te hebben voor een
eenzijdige uitroeping van de onaf
hankelijkheid van het eiland. Met
name Henny Eman, een van de lei
ders van de Arubaanse volkspartij
denkt dat. HIJ leidt uit het hals-over-
kop-karakter van Croes' missie (zon
der degelijke voorbereiding, zonder
serieuze pogingen om alle groepen
onder één noemer te brengen) af. dat
Betico Croes zekerheid wil hebben
vóór hier op 29 september de nieuwe
centrale regering-Rozendal zal op
treden.
In deze regering is de MEP, als groot
ste Arubaanse partij, niet vertegen
woordigd, maar wel de veel kleinere
en aan desintegratie onderhevige
PPA, de Arubaanse Patriottistische
Partij.
Nu is de AVP weliswaar niet meer in
het parlement of de eilandsraad ver
tegenwoordigd. maar Henny Eman
is de kleinzoon van de grote Henny
Eman de man, die in de Jaren
vijftig als een horzel achter Neder
landse ministers aanzat toen de
nieuwe staatsstructuur voor de An
tillen werd ontworpen en die toen
reeds „separacion"
ring) bepleitte.
Betico Croes heeft de gedachte opge
nomen en verder uitgewerkt, zoals
ook zijn MEP begonnen is als een
splinter van de AVP. Henny Eman jr.
voelt zich echter de erfgenaam van
de echte (ook door zijn vader uitge
dragen) „separaclon'-gedachte.
Geen steun
De AVP is echter niet in de delegatie
naar Nederland opgenomen, maar
ook de PPA heeft het laten afweten.
De secretaris-generaal van deze par
tij, de jeugdige maar zeer bedachtza
me Gulllerrao Trinidad heeft al eer
der laten weten, dat hij (in tegenstel
ling tot de twee andere PPA-parle-
mentsleden) de nieuwe landsrege
ring van Boy Rozendal niet zal steu
nen. Vandaar dat hij nu met een
kogelgat in zijn auto rondrijdt. Hij
heeft echter op grond daarvan als
ellandraadslid evenmin de vrijmoe
digheid gevonden om naar Neder
land te gaan en de andere PPA-leden
van de eilandsraad zijn dat met hem
eens. Eerst moet de PPA met zich
zelf en zijn kiezers in het reine ko
men. menen Trinidad en zijn mede
standers.
Misschien nog erger is evenwel voor
Croes, dat hij geen kans heeft gezien
de meerderheid van de vakbeweging
mee te krijgen. Er zitten vakbonds
vertegenwoordigers in zijn delegatie
vertegenwoordigers van de bon
den van het haven- en elektriciteits-
personeel waarin de MEP geïnfil
treerd is en die een paar weken
geleden Betico Croes zo spectacu
lair ondersteunden door schepen
niet te lossen en het eiland in het
donker te zetten en alle verbindin
gen te laten uitvallen.
De grootste vakcentrale P.T.A., die
met zijn 3.000 leden verreweg de
grootste werknemers-organisatie is,
heeft tijdens de acties laten weten
alleen maar vakbond te willen zijn
en niets te voelen voor de politieke
avonturen van Croes en die als con
sequentie daarvan nu evenmin van
de partij wil zijn. Ook de invloedrij
ke S.I.M.A.R. (de bond van onder
wijzend personeel met 525 leden)
heeft zich op een dergelijk stand
punt gesteld en dit weekeinde de
Nederlandse zusterorganisatie daar
van telegrafisch op de hoogte
gesteld.
Even terzijde: wie niet onder de in
druk is van de getallen van 3.000 en
525 leden, moet zich toch wel voor
stellen om welk een uiterst klein
land het hier gaat. De havenbond.
die wél in Nederland zijn stem zal
laten horen, heeft met meer dan
tweehonderd leden.
Hoe serieus je uit realiteitszin Croes
ook moet nemen: er is desondanks
reden om zijn delegatie met de nodi
ge terughoudendheid te bekijken.
Er zouden door de geweldige af
stand wel eens vreemde vertekenin
gen in het beeld kunnen komen.
Trouwens: tijdens mijn gesprek met
Croes viel mij op dat er ook bij Croes
zelf sprake is van een merkwaardige
vertekening. Hij meent namelijk dat
iedereen in Nederland staat te trap
pelen vhn ongeduld om de Antillen
af te stoten. En omdat hij met Aru-
ba's onafhankelijkheid in elk geval
de Antilliaanse onafhankelijkheid
vóór wil zijn, denkt hij nu maar
weinig tijd te hebben en gaat hij
blindelings de 18e maart 1981 tege
moet
In zoverre is de reis ook voor Betico
Croes nuttig, dat hij misschien kan
leren dat het met het Nederlandse
ongeduld ten aanzien van de Antil
len bij de meerderheid van de Ne
derlandse politici waarschijnlijk
aardig meevalt. Als de formatie ln
Nederland snel gaat. kan hij wel
licht nog van dichtbij meemaken
dat die nieuwe Nederlandse regering
in haar verklaring daarover iets zegt
dat de gemoederen op dat punt hier
een beetje kan bedaren.
BOVENSMILDE - Na rellen in Bo
vensmilde tussen Zuidmolukse en
Nederlandse jongeren hebben om
wonenden de groenbeplanting ge
rooid in het niemandsland tussen de
Zuidmolukse wijk en de Nederland
se bevolkingsgroepen Dit gebeurde
zaterdag onder politietoezicht. De
vechtenden hadden de struiken en
bomen gebruikt als dekking en van
daaruit waren stenen gegooid naar
de omringende woningen. Talloze
ruiten sneuvelden en auto's werden
beschadigd.
Sinds de gijzeling van schoolkinde
ren door Zuidmolukse jongeren, en
kele maanden geleden, zijn er in het
dorp voortdurend irritaties en inci
denten geweest. Tot een massaal
treffen kwam het echter pas vrijdag
avond aan het slot van een feest-
week. De directe aanleiding is niet
te achterhalen. Gedurende de feest-
week was er al eerder een incident
geweest toen van elders afkomstige
jongeren provocerend optraden te
gen Zuidmolukse leeftijdsgenoten.
De sfeer werd vrijdag in de loop van
de avond steeds dreigender. Een
Zuidmoluks meisje zou zijn lastigge
vallen.
Nederlandse jongeren die vooral af
komstig zouden zijn uit Mldden-
smilde en die vertoornd waren over
moeilijkheden die Zuidmolukkers
eerder al eens zouden hebben ver
oorzaakt in hün dorp, trokken in de
richting van de Zuidmolukse wijk.
Daar vond men met helmen, stok
ken en stenen bewapende Zuidmo
lukse jongeren tegenover zich die de
Magnoliastraat introkken. Het tref
fen ontaardde in een veldslag waar
bij klinkers uit de straat werden
gehaald en naar elkaar toegegooid.
Er vielen ook schoten. Twee politie
mensen en een Nederlandse jongen
werden licht gewond.
De strijd concentreerde zich op het
niemandsland tussen de beide be
volkingsgroepen, waar indertijd ook
de kinderen in hun school werden
gegijzeld. De Molukkers maakten
daar vuurtjes en staken ook het niet
beschadigde gymnastieklokaal in
brand. Vorige week hebben ouders
van de scholen in Bovensmilde al
besloten hun kinderen niet weer
naar deze gymzaal te sturen omdat
die volgens hen te dicht bij de Mo
lukse wijk ligt. Zoals bekend wordt
de school elders in het dorp her
bouwd.
Bij het begin van de onlusten was de
politie acht man sterk. Die konden
niets uitrichten. Er kon pas worden
ingegrepen nadat er ongeveer een
uur later versterking arriveerde. Er
werden enkele charges uitgevoerd
en traangasbommen geworpen. De
wegen naar het dorp werden afgezet.
Ook ln het weekend is er een ver
sterkte politiemacht paraat ge
bleven.
„AU de aarde draait, zoala u zegt,
moet ik zo gaan zitten, want ik kan
niet tegen achteruitrijden
