'We gaan om de kinderen'
KUNST
nu
f15,90
Zout water voor 'n dorstige
Belangstelling van boeren voor emigratie groeit weer
130 unieke kleurenfoto's met
informatieve teksten
by uw boekhandel
Zweedse politie naar Nederland
Cabaret Honoloeloe met
Koordirigent Verhoeff (73) overleden
ZATERDAG 3 SEPTEMBER 1977
BINNENLAND
Trouw/Kwartet9
Onder de Nederlandse boeren neemt de
belangstelling voor emigratie duidelijk
toe. Deze groeiende interesse is een
gevolg van de schaarste aan grond,
waardoor het moeilijk wordt een
boerenbedrijf te beginnen of uit te
breiden, zeker als wordt gelet op de fors
gestegen prijzen die voor
landbouwgrond moeten worden betaald.
Het ligt voor de hand, dat het vooral de
jonge boeren zijn, die hun blik op het
buitenland richten, en in wat mindere
mate de boeren, die voor
stadsuitbreiding of wegenaanleg door
de overheid worden onteigend.
Volgens de heer H. A van Luyk, hoofd
van het Emigratiebureau in Den Haag
(een afdeling van het ministerie van
sociale zaken) zullen dit jaar
vermoedelijk tweehonderd boeren
Nederland verlaten, tegen 120 in 1976
Genoemde tweehonderd boeren
vertrekken naar een land buiten
West-Europa. Over emigratie binnen de
EG bestaan geen nauwkeurige cijfers,
omdat het hier officieel niet om emigratie
gaat, maar om een verhuizing.
De heer Van Luyk wijst erop, dat een
andere oorzaak van de toenemende
belangstelling voor emigratie ligt in de
geringe mogelijkheden van boeren om
in de industriële sector werk te vinden
Omdat werken buiten het agrarische
bedrijf toch al de tweede keus is, is
vestiging in het buitenland voor veel
boeren de enige uitweg.
Is de toenemende interesse, gezien de
grondschaarste. de grondprijzen en
vooral de werkloosheid, voorbode
van een nieuwe emigratiegolf. die te
vergelijken is met die in het begin van de
jaren vijftig? „Absoluut niet". „Ik geloof
niet dat dat ooit nog eens zal gebeuren",
meent de heer Van Luyk. Hij zegt:
..Momenteel spelen andere motieven
een rol, zoals ruimtegebrek en de
mogelijkheden je vrij te ontplooien. In
1952, het hoogtepunt in de
emigratiegolf, speelden overwegingen
van politieke aard (de Koude Oorlog) en
van materiële aard (wat ga ik
verdienen?) een rol."
Het is overigens niet zo, dat het alleen
boeren zijn die zich in het buitenland
willen vestigen. Integendeel, de
agrarische beroepsbevolking blijft met
vijf tot zes procent iets achter ten
opzichte van de totale
beroepsbevolking. Genoemde
tweehonderd boeren maken deel uit van
ongeveer vierduizend
emigratie-aanvragen.
Volgens de heer Van Luyk bevordert de
Emigratiedienst het vertrek naar het
buitenland niet. „Wij vinden, dat de
Nederlander zelf beslist en op een
besluit willen wij geen enkele invloed
uitoefenen. Het enige bevorderende
element in ons beleid is misschien de
service die wij verlenen." aldus het
hoofd van het Emigratiebureau. De
service bestaat uit het geven van
informatie, o.a. over het te kiezen land
van vestiging, zodat een verantwoorde
beslissing kan worden genomen. Verder
verstrekt het Emigratiebureau onder
bepaalde omstandigheden (bijvoorbeeld
de hoogte van het inkomen) subsidies
aan emigranten teneinde hun vertrek
mogelijk te maken.
Voor jongere boeren heeft de
Emigratiedienst een programma
ontworpen, dat zich speciaal richt op
Canada als emigratieland. Jonge
boeren worden in de gelegenheid
gesteld om negen maanden op een
Canadese boerderij te werken om zich
ter plekke te informeren over de
agrarische mogelijkheden en de
vestigingskansen. Per jaar kunnen
honderd jonge boeren op dit programma
inschrijven Dit jaar kan voor het eerst
niet aan de vraag van jonge boeren
worden voldaan. De lijsten zijn
ruimschoots volgeboekt, zegt de heer
Van Luyk
Het meest in trek zijnde emigratieland is
nog altijd Canada. Dan volgen Australië
en Nieuw-Zeeland Voor Zuid-Afrika
bestaat geen belangstelling meer.
door Henk Thomas
Schitterend kijk-en leesboek
Kenneth A. Becket
Bomen
groot formaat - gebonden
prijs na 31-12-1977 f 19,50
r
een uitgave van In den Toren
Canada, zonder een rooie
cent, op een boerderij in loon
dienst gewerkt. We zijn er
maar negen maanden ge
weest, omdat ik het niet meer
zag zitten. Ik had niet het
pioniersbloed om iets voor
mezelf te beginnen. Mijn ide
aal was het boer te worden en
dat bleek toen toch in Neder
land gunstiger Had ik toen
over de financiële middelen
beschikt, dan was ik in Cana
da gebleven
„Ik heb hier altijd graag ge
woond Ben vijftien jaar ge
meenteraadslid geweest en ik
vind het tijd worden dat ik
plaats maak voor iemand an
ders. Als ik hier was geble
ven. zou daar waarschijnlijk
niets van gekomen zijn Wat
ik in Canada het meest zal
missen is onze taal. Ik kan
me in het Engels redden,
maar toch niet als wanneer je
er geboren bent. Mogelijk zal
ik ook terugverlangen naar
onze gezangen, naar onze
kerk. Weet u trouwens dat ik
twee kerken heb helpen
stichten? De gereformeerde
kerk hier in Pieterszijl en één
in Canada toen ik er in 1953
woonde? (Opverend:) We ver
laten Nederland niet. omdat
het hier zo slecht zou zijn. om
de politiek, om de belastin
gen of zo. We gaan weg voor
onze kinderen, die we daar
een betere toekomst kunnen
bieden. (Mevrouw Feitsma.)
„Ik voor mij zal het vereni
gingsleven missen. Vooral
naar de vrouwenvereniging
ben ik altijd graag gegaan.''
Het station van Grijpskerk
ligt midden in de weilanden
Grijpskerk ligt verderop, ver
scholen achter wat geboom
te. De invallende duisternis
benadrukt de rust, evenals de
witte stippen in oplichtend
groen. Ik kan niet onder
scheiden of het schapen,
koeien of varkens zijn. Alles
is vlak. zoals dat in Gronin
gen hoort, met hier en daar
een bosje bomen. Het is er
met de enorme wolken mug
gen niet doods, wel stil. Een
mooi landschap, dat niet
nieuwsgierig maakt naar wat
er achter de horizon ligt.
tADVERTENTIE
„Boer Feitsma? Ja, dat is een
zeer bekend figuur hier in het
dorp. Hij zit al jaren voor het
CDA in de gemeenteraad en
is een van de grootste boeren
van de streek met een goed
draaiend bedrijf. Waarom wil
zo'n man nou toch emigre
ren? En helemaal naar Cana
da. Begrijpt u dat nou,"
vraagt een bejaarde inwoner
van het Groningse Grijps
kerk, terwijl hij, met de fiets
aan de hand, een hele wande
ling door het dorp met me
maakt op zoek naar de enige
taxi-chauffeur, die me naar
het naburige Pieterszijl kan
brengen. Onderweg wijst hij
naar de jongere verworven
heden van Grijpskerk: de
nieuwbouwwijk en een be
jaardenflat, Op zijn vraag
kan ik geen antwoord geven.
Het antwoord is immers de
reden voor de reis naar Pie
terszijl.
Boer Feitsma, een veertiger
met steil grijzend haar, hgeft
eigenlijk weinig tijd. Het is
droog weer en daarvan moet
gebruik worden gemaakt om
te oogsten. Het is kort dag,
want op 8 september gaat hij
naar Canada om het defini
tieve vertrek in november
voor te bereiden. Mevrouw
Feitsma. iets jonger, maakt
achter het breiwek een ont
spannen indruk. Niets wijst
op het op handen zijnde ver
trek. Het gesprek wordt en
kele keren onderbroeken
door mensen aan de deur, die
aardappelen of eieren kopen.
„De prijzen van de grond zijn
de aanleiding. Wij hebben
hier een goed bedrijf, dat in
de loop der jaren is uitge
breid met drie boerderijen
tot 113 hectare akkerbouw
grond. We hebben twee doch
ters en vier zoons, die alle
vier boer willen worden. Het
is dan ook allemaal begon
nen toen we in de herfst van
vorig jaar probeerden grond
te kopen ten behoeve van
onze jongens. Na enige moei
te lukte dat, maar tegen een
prijs van vijftigduizend gul
den per hectare. Dat vond ik
te gortig worden, omdat dan
een te zware last wordt ge
legd op het inkomen van een
beginnende boer. We hebben
toen met z'n allen gezegd:
laten we de zaak verkopen en
naar Canada gaan. Daar is
het ook niet goedkoop, maar
er gelden andere verhoudin
gen. In het algemeen is het in
Canada gunstiger. Daar kost
de grond per hectare drie- tot
vierduizend gulden.
Er ontspint zich een kleine
discussie over de grondpoli-
tiek als ik opmerk, dat boer
Feitsma wel een groot voor
stander moet zijn van (ex)for-
mateur Den Uyls grondpoli-
tieke voorstellen, waardoor
de grondprijsstijging enigs
zins aan banden wordt ge
legd. Ik vertel, dat de meeste
jonge beginnende boeren,
pleiten voor een erfpachtstel
sel en voor een grondhandel
tegen gebruikswaarde. Mijn
veronderstelling is onjuist.
Boer Feitsma vindt, dat Den
Uyl, eh zijn PvdA een partij
tje paniekvoetbal spelen. Hij
betwijfelt het nut van de ge
bruikswaarde voor het inper
ken van de grondprijsstij
ging. „Je moet elke prijsstij
ging aanpakken," klinkt het
wat vaag. Even later echter:
„Het is toch te gek om los te
lopen, dat je als beginnend
boer een kapitalist moet zijn,
waarbij bovendien geld moet
worden gestoken in investe
ringen waarvan het rende
ment vaak beneden nul is."
„Ik praat nu niet uit eigen
belang, maar voor het belang
van mijn zoons."
„Veel zou al verbeteren als de
Pachtwet zou worden veran
derd. Er zijn hier veel oudere
boeren, die htm bedrijf willen
verpachten, maar volgens de
huidige wet kunnen ze niet
verhuren met het recht ooit
weer de vrije beschikking
over hun eigendom te krij
gen, bij voorbeeld om te ver
kopen. Ik zie wel in (na mijn
tegenwerpingen) dat een ver
andering in de Pachtwet de
bestaanszekerheid van de
Nederland is zo'n stelsel mis
schien niet zo goed uit te voe
ren. omdat wij veel moeten
exporteren. Canada richt
zich bijna alleen op de eigen
behoeften."
„We vestigen ons in de buurt
van Ponoka, in de provincie
Alberta. Dat ligt helemaal in
het westen van Canada met
uitzicht op de Rocky Moun
tains. We hebben daar voor
lopig tweehonderd hectare
grond gekocht met de bedoe
ling uit te breiden tot het
geld. dat we voor het land
hier hebben gekregen, op is.
Dat betekent, dat we zonder
extra-investeringen tienmaal
zoveel land kunnen kopen.
(Lachend:) Als Nederlander
is het in Canada prettig om
zaken te doen."
„Heimwee? Nee (zegt me
vrouw Feitsma), want we
hebben niet het gevoel dat
we afscheid van Nederland
nemen. Canada beschouw
den we eigenlijk altijd als een
tweede vaderland We ken
nen de buurt goed, hebben er
familie wonen, zijn er vaak
op bezoek geweest en er wo
nen veel Nederlanders in de
omgeving. Toen we trouw
den, in 1953 was dat. hebben
we er ons al korte tijd geves
tigd en toen heb ik geen mo
ment heimwee gehad. Nu is
de kans daarop nog kleiner,
want nu gaat het hele gezin
mee. Ik denk. dat ik me in
Canada thuis zal voelen. Als
we naar Frankrijk of Enge
land zouden gaan zou ik wel
het idee hebben naar een
vreemd land te verhuizen en
zou ik waarschijnlijk eerder
naar Nederland terugver
langen."
„Bovendien (vult boer Feits
ma aan) houden we een been
in Nederland. Doordat we
een klein stukje bedrijf in Ne
derland in eigendom houden,
verbranden we niet alle sche
pen achter ons. We vertrek
ken eigenlijk niet helemaal.
In 1953 zijn mijn vrouw en ik
naar Canada gegaan, omdat
het hier voor jonge boeren
niet meeviel een bedrijf te
beginnen. Dat is dus altijd al
zo geweest. Ik heb toen in
STOCKHOLM/DEN HAAG (ANP)
De Zweedse politic zal enkele
mannen in Nederland stationeren
om de smokkel van narcotica te
bestrijden Op een conferentie in
Stockholm van Interpol werd ge
sproken van een verontrustende
groei van smokkel van narcotica. De
Zweedse justitie beschouwt Neder
land en Thailand als de centra van
waaruit illegale verdovende midde
len Zweden bereiken. Vandaar het
stationeren van Zweedse politie
mannen, zowel in Nederland als in
Thailand
pachter in gevaar kan bren
gen, maar een verandering,
zoals ik me die voorstel, geeft
tenminste wat lucht, jonge
boeren kunnen tenminste
aan de slag." Over de veran
dering van de nieuwe Pacht
wet worden we het niet eens.
„Nee. Brussel zullen we niet
missen. Canada heeft een
heel andere landbouwpoli
tiek dan de Europese Ge
meenschap. Elke provincie
heeft een eigen landbouwbe
leid. Ze werken daar niet al
leen met minimumprijzen,
maar ook met een quotum
stelsel, waardoor je met bij
voorbeeld maar de helft van
het aantal koeien hetzelfde
inkomen kunt hebben als
hier. Je krijgt daar quota (te
produceren hoeveelheden)
toegewezen, die tegen gega
randeerde prijzen worden af
genomen. Produceer je meer.
dan moet je het zelf zien
kwijt te raken tegen wat voor
prijs ook. Het voordeel is, dat
zo'n landbouwpolitiek niet
leidt tot melkplassen en bo
terbergen als in de EG. In
door Ber Huising
AMSTERDAM Zout Water voor 'n Dorstige heet het nieuwe programma van Cabaret
Honoloeloe, waarvan wij de eerste voorstelling donderdagavond bijwoonden in Amsterdams
Brakke Grond.
Die Utel slaat dan op allerlei hulp-
verlening, waarvoor 'geld, veel geld'
nodig is, zoals de beide actievoerders
van dit cabaret herhaaldelijk en met
nadruk zeggen en zingen, al willen zij
zeker ook de mens helpen in zijn
geestelijke noden, maar ook daar
voor is geld. veel geld nodig. Hessel
van der Wal en Rob van de Meeberg,
de schrijvers en brengers van de tek
sten, met pianist Dirk Dekker als
vermakelijke derde, slaan daarbij de
toon van AR, CHU en KVP aan. of
alle drie tegelijk, onverstaanbaar,
die van het CDA. Waar ze duidelijk
niet vóór zijn. Ze zijn kritisch, zoals
cabaretiers horen te zijn, ze staan
ergens, en ze gaan, met humor, sati
re, kolder en ook met een overtuigen-
de ernst, alles wat zë niet aanstaat te
lijf. Nou ja, niet alles, maar toch veel.
Hulpacties die weinig helpen dus,
DEN HAAG (ANP) - Koordirigent
Nico Verhoeff uit Voorburg is don
derdag op weg naar een vakantie
bestemming bij een verkeersonge
luk om het leven gekomen. Hij werd
73 jaar. Het ongeluk gebeurde in
Wittlich in de Eifel
Mevr. Verhoeff werd bij het ongeval
ernstig gewond. Zij is ter plaatse in
een ziekenhuis opgenomen.
Nico Verhoeff werd op 4 mei 1904 in
Rotterdam geboren Hij studeerde
onder meer in Parijs bij Robert Ca-
sadesus. Hij richtte in Den Haag het
Residentiekoor op, was 40 jaar diri
gent van het koor van de Hypolltus-
kerk in Delft, verzorgde tot voor
twee jaar jaarlijks een uitvoering
van de Mattheus Passion met het
Toonkunstkoor in Gouda, begon het
Groot Gemengd Koor in Rotter
dam. waar hij voorts aan het conser
vatorium doceerde, en was mede
oprichter van de muziekschool in
Gouda. Hij leidde in Delft het Delfts
Dameskoor en de „Delftsche San-
ghers". Niet alleen dirigeerde Nico
Verhoeff. hij maakte tevens vele be
werkingen en schreef ook eigen
composities, zowel voor kerkelijke
als profane zang. Verscheidene ko
ren hebben nog zijn „Herfst" op het
repertoire.
De verdiensten van Nico Verhoeff
kregen kerkelijke erkenning in de
pauselijke onderscheiding „Pro Ec
clesia". en koninklijke waardering
met het ridderschap in de Orde van
Oranje Nassau Hij werd voorts be
noemd tot officier van de Académie
Frangaise.
toestanden op Haiti, multinationals
en werkeloosheid, abortusproble
men. en vooral ook gebleven, verbor
gen of weer opkomende vormen van
fascisme.
Niet eenvoudig
Dat doen ze aardig, ook wel eens
raak of gevoelig, maar hun moeilijk
heid is toch. dat er over die zaken al
zoveel is gezegd en geschreven, en zo
lang al, dat het niet eenvoudig is het
nog eens nieuw en verrassend aan te
pakken en door te prikken. Ander
zijds kan het niet vaak genoeg goed
gezegd worden. En ze zeggen het
soms goed. of weer eens anders. Met
Rob van de Meeberg, als een spre
kende pop bijvoorbeeld. Of met een
ongehuwde, zwanger geworden cello
bij de psychiater. Hun hulpactie ver
loopt dan ook komisch tot een op
losse schroeven-toppop-gebeuren,
waarin bijvoorbeeld een kostelijk,
schrijnend wordend, Italiaans liedje.
Ze doen opera ook, zwaar Wagneri
aans en goed mal, over een onder
Duitsland Verenigd Europa, maar
die is voor cabaret toch wat te lang
en langzaam opgezet. In 'Er is wel
veel veranderd, maar er bleef ook
veel geluk'komen zij van kinderhe
rinneringen tot aan herlevend Duits
fascisme, in een sterk lied, met dwin
gende muziek (van Henk Alkema),
Hessel van der Wal en Rob van de Meeberg schrijvers en
brengers van de teksten in „Zout water voor 'n Dorstige"
krachtig gespeeld door Dirk Dekker,
die zijn piano van tijd tot tijd verlaat
voor vermakelijke andere bezighe
den Rob van de Meeberg gaat ook
eens achter de piano zitten om daar
bij zingend naar zijn identiteit te
zoeken Hij is. in zijn rustige, droge
doen en typeren, de leukste van de
drie. Hessel van der Wal is meer de
figuur om iets ernstigs of gevoeligs
uit te dragen. Zijn lied over de multi
nationals en de werkeloosheid bij
voorbeeld.
Geregisseerd door John Heawood
hebben de drie ons leuk. en niet
vrijblijvend, beziggehouden. Na het
applaus en de bloemen zongen ze
nog even een lied over Chili Een
toegift, maar wel een van de beste
nummers
De heer en mevrouw Feitsma met drie van hun zes kinderen De kinderen zijn de reden van het op
handen zijnde vertrek naar Canada, waar de uitbreidingsmogelijkheden voor een boerenbedrijf aanzien
lijk gunstiger zijn dan in Nederland.
