Croes: niet goedschiks dan kwaadschiks Arubanen voelden zich ook vroeger al achtergesteld v.|| -sbks fi} najaarebeurs gebruiksgoederen ■g |f «gj Arubaanse MEP-leider geeft zijn landgenoten wat hij beloofd heeft: de onafhankelijkheid Over 'separacion' en 'status aparte' 3 onderdelen Verse rauwe rookworst elektronica hobbyisten sekretaresse ZATERDAG 3 SEPTEMBER 1977 BINNENLAND Trouw/Kwartet H 11 (ADVERTENTIE) dagelijks geopend van 9-18 uur zondag 4 september geopend van 10-18 uur SEPTEMBER MAANDAG 8 SEPTEMBER DINSDAG SEPTEMBER WOENSOAG SEPTEMBER DONOERDAG f door Jan Kuijk ORANJESTAD Betico Croes leidt een uiterst druk bestaan. Daar kan geen twijfel over bestaan als je hem hier in Oranjestad probeert te pakken te krijgen voor een gesprek van iets langere adem. Er zit een lange rij mensen op hem te wachten in het kantoor van het eilandsbestuur. waar hij de merkwaardige en door hemzelf gecrëeerde functie van „adviseur" heeft. „Adviseur" is hier trouwens de sleutel, die op alle politieke deuren past. Zo heeft de delegatie die vandaag en morgen in twee porties naar Nederland vertrekt officieel maar zeven „leden", gekozen uit het eilandsbe stuur, maar er komen niet minder dan dertien „adviseurs" mee, vertegenwoordigers van vakbonden en bedrijfsleven. Al die wachtenden zijn waarschijn lijk kiezers en aanhangers, die hem om een persoonlijke gunst komen vragenen iedereen krijgt de tijd. Bo vendien bemoeit de adviseur Croes zich wel degelijk met het bestuur van het eiland. Als ik 's morgens voor het eerst even bij hem wordt binnen geloodst, zit hij met twee technici te praten over de elektriciteitsvoorzie ning van het eiland. Wij spreken af 's avonds te zullen gaan eten dat is rustiger. Maar als ik hem 's avonds kom halen, zit er nog steeds een rijtje mensen, hoewel het kantoor al dicht is. En als wij ten slotte ergens in een restaurant zijn neergestreken, komen er nog steeds mensen-han denschudden, op schouders slaan en omarmen. Al is het laat en al klagen zelfs de eilandbewoners in deze da gen over de inderdaad indrukwek kende hitte, Betico Cmroes is on danks dat alles erg monter. Zijn van de foto bekende lange bakkebaar den blijken inmiddels te zijn overge gaan in een piepklein baardje en hij is waarschijnlijk de enige man op het eiland die de hele dag een colbert heeft gedragen. Het is ook duidelijk dat hij het vaste voornemen heeft in het gesprek«van nu (en straks in Den Haag) op de redelijke toer te gaan, al laaien de emoties nog wel eens even op, bij voorbeeld als hij beschrijft hoe hij en zijn medestanders zich vernederd en beledigd voelen door het optre den. drie weken geleden, van de van Curasao overgevlogen oproerpolitie en van de Arubaanse gezaghebber zeg maar: de door de regeringen van Willemstad en Den Haag be noemde burgemeester Jossy Tromp, „deze marionet van het ko lonialisme". Croes put zich uit in verzekeringen, dat hij er op uit is een dialoog met Nederland te beginnen over de we gen die Aruba openstaan om zijn onafhankelijkheid (los van Curacao) te verwezenlijken. Als je hem tegen werpt dat zijn kansen in Den Haag toch niet erg groot zijn omdat Ne derland het geschil Aruba-Curacao ziet als een interne aangelegenheid en bang is om partij te kiezen, om dat het niet als „neo-koloniaal" wil worden nagewezen, schudt hij niet boos maar verdrietig het hoofd. Hij zal ook met de Kamerleden („met alle fracties") praten en die moeten dan maar de nieuwe Nederlandse regering tot beter inzicht brengen. Het begint al een beetje te dagen in politiek Den Haag. Heeft niet het PvdA-Kamerlid Molleman drie we ken geleden op Aruba zelf gepleit voor een minder formele opstelling yan de Nederlandse regering? Eenzijdig Maar afgezien daarvan: Croes heeft meer ijzers in het vuur. Als het niet in Den Haag lukt, dan gaat hij naar de Verenigde Naties (als non- self governing territory en anders moet maar een ander land Aruba's zaak aankaarten) en dan is er tenslotte nog de mogelijkheid van een eenzij dige uitroeping van de onafhanke lijkheid. Het zal moeilijk zijn. hij weet het, want hij wil wel degelijk goede ga ranties van andere landen hebben, maar wat dat betreft is hij vol goede moed. Hij heeft contacten in Vene zuela en de Verenigde Staten, waar over hij omwille van de grote belan gen liever niet concreet wil worden. Hij kent wel persoonlijke twijfels. Hij is geen rebel en die rol ligt hem niet, maar hij kan tegenover zijn volk toch niets andere meer? Nee, zijn besluit is onherroepelijk. Hij wil de elegantste weg bewandelen, maar als het niet goedschiks gaat, dan moet het maar kwaadschiks waarbij hij overigens wel even goede vrienden wil blijven met iedereen. In de nieuwe regeerperiode van de Nederlandse en Antilliaanse rege ring zal het gebeuren en aangezien hij al eerder om historische redenen de datum van 18 maart heeft ge noemd, hoeft er nu nog alleen maar het jaartal te worden ingevuld. Dat zal dus waarschijnlijk 18 maart 1981 worden. Alfr, Zo gaf Betico Croes uiting aan zijn vreugde nadat de grote meerderheid van de Arubanen zich voor onafhankelijk uigesproken had. Betico ontkent die conclusie niet, maar heeft nog wel een voorbehoud: mochten studies uitwijzen dat het beter is nog even te wachten, dan is hij In principe daartoe bereid, in elk geval echter zal de onafhankelijk heid van Aruba aan de onafhanke lijkheid van de Antillen vooraf moe ten gaan, want om psychologische redenen wil Aruba in deze zaken alleen met Den Haag (of welke hoof- stad ook) te maken hebben, maar beslist niet met Willemstad. Venezuela Is hij niet bang voor Venezuela, want dat is mij in deze dagen wel duidelijk geworden: op Curacao (en op Aruba) zijn er heel wat mensen bang voor dat land en ook in Den Haag heeft men de indruk dat de regeerders in Caracas de zaken voor hun kust maar het liefst zo willen laten als hun voorvaderen die in 1830 hebben aangetroffen toen het land zelfstandig werd. Venezuela heeft in niet mis te verstane woor den de twaalf mijlszone ingesteld, plus nog een politiezone van drie mijl zodat de grens in feite dwars over Aruba loopt. Bovendien claimt Venezuela het hele continentale plat, waarop Aruba (in tegenstelling tot Curacao en Bonaire) ligt en zit er waarschijnlijk olie in de ondiepe zee-engte tussen Venezuela en Aruba. Betico wuift het allemaal weg. Hij is niet bang voor de Venezolanen (hij heeft er Jaren geleden al eentje uit gezocht om mee te trouwen) en grensgeschillen horen bij het inter nationale politieke leven. Wat heeft Nederland gedaan voor Suriname en zijn grensgeschillen toen dat land onafhankelijk werd? En welke ga ranties zouden Bonaire en de Bo venwinden aan Curacao kunnen ge ven als er een onafhankelijke repu bliek van de Antillen zou zijn? Nee hoor de mensen moeten zich geen vrees voor Venezuela laten aanpra ten, want de grootste uitbuiters wo nen niet daar, maar op Curacao. Hij heeft in Venezuela gesproken met de president en de ministers en daar heeft men hem ten overvloede verzekerd, dat niet aan annexatie wordt gedacht. Ja, maar de Venezolaanse grondwet laat sinds kort heel nadrukkelijk de mogelijkheid van uitbreiding van het grondgebied open en dat heeft beslist wat te maken met de vele grensgeschillen die dat land heeft (met Colombia, met Guyana, met de Antillen). Croes blijkt er ook al over gesproken te hebben met de organisatie van Amerikaanse staten („ook daar heb ik goede contacten"), maar als de Arubaanse bevolking zich vrijwillig voor aansluiting bij Venezuela zou uitspreken, dan moet het maar ge beuren waarbij Betico zich bewust is dat hij niet meer dan één stem heeft net als alle andere Aru banen. Is het dan leuker een buitengewest te zijn van Venezuela dan van Cura cao? Een felle en onverwachts emo tionele reactie weer: natuurlijk geen buitengewest, maar afgezien daar van is alles beter dan Curacao. Formatie Volgens een krant hier zal Betico ook Den Uyl en De Gaay Fortman vragen om in te grijpen in de kabi- ORANJESTAD Hoewel het waarschijnlijk mogelijk is lang en gelukkig te leven zon der enige kennis van de staatsinrichting van de Ne derlandse Antillen, is enig be grip daarvan toch wel handig om te weten wat Betico Croes nu precies aan de orde stelt. Er moet dus even wat gort droge stof verwerkt worden, maar bedenk dan wel: hier op de Antillen blijkt het staats recht wel degelijk in staat menselijke emoties te wekken. Het parlement van de Nederlandse Antillen (de staten) bestaat uit 22 leden, van wie er twaalf worden aangewezen door de kiezers van Curacao, acht door de kiezers van Aruba, één door Bonaire en nog eens één door de mensen van de Bovenwindse Eilanden (Sint Maar ten. Sint Eustatius en Saba) samen. Deze indeling heeft twee gevolgen. Ten eerste dat de politieke partijen in de Antillen steeds eilandspartij en zijn. Er bestaan geen nationale partijen. Hét is alleen maar moge lijk op Guracao te stemmen, bij voorbeeld de Nationale Volkspartij van de tegenwoordige premier Evertsz Op Aruba gaat dat niet. Omgekeerd kunnen de Curagaoe- naars niet stemmen op de MEP (Movimiento Electoral di Pueblo), de volksbeweging voor de verkie zingen van Betico Croes. Het is voor politici op de Antillen zich tot een nationale figuur te ont wikkelen. Men zal steeds in hem (in gunstige of ongunstige zin) de ver tegenwoordiger zien van een be paald eiland en een regionaal belang. Een tweede gevolg is dat bepaalde parlementsleden van Curacao op zichzelf een enkelvoudige meerder heid kunnen krijgen in het parle ment (12 van de 22 zetels immers) en met de vertegenwoordigers van Bonaire en de Bovenwinden (die altijd regeringspartij zijn) zelfs een tweederde meerderheid, met uit sluiting van de Arubaanse afge vaardigden. Dat is niet zo gek, ge zien de grootte van de hele bevol king op de eilanden: Curacao (ruim 156.000 inwoners) heeft bijna twee- en-een-half maal zoveel mensen als Aruba (bijna 62.000), maar het steekt de Arubanen wel dat zij ei genlijk nooit een vuist kunnen ma ken bij de centrale regering in Wil lemstad. Dat gevoel van achterstelling is niet van vandaag of gisteren. Je kunt teruggaan tot de tijd van de Westindische Compagnie (toen er slechts een handjevol Indianen woonde, die zich ten behoeve van de heren op Curagao moesten op houden en niemand zich op Aruba mocht vestigen). Beter is wat dich ter bij onze tijd te blijven en te herinneren aan de eerste protesten tegen het centralistische bewind van Willemstad In de jaren dertig. Na de oorlog Toen na de oorlog een nieuwe staatsstructuur werd gemaakt (en de naam „Nederlandse Antillen" in de plaats kwam van „de kolonie Curacao en onderhorigheden") drong Aruba al aan op een gelijk aantal zetels in het parlement als Curagao en werd ook voor het eerst het woord „separacion" (losma king) gehoord. Het drong echter niet of nauwelijks tot Nederland door. De frustraties van de Arubanen en emotionele weerzin tegen Curacao Is voor het eerst voor de meeste Nederlanders duidelijk gemaakt door het optreden van Betico Croes, die in het begin van de jaren zeventig de draad van de „separa cion" weer opnam, al gaf hij het nu de naam „status aparte". Toen echter in de loop van de tijd duidelijk werd dat Nederland geen voet wilde geven aan belde begrip pen met verwijzing naar de auto nomie van de Antillen voor deze interne aangelegenheden, waarin echter Aruba meent zich niet te kunnen waarmaken door het nu merieke overwicht van Curagao is Betico Croes op de toer van de onafhankelijkheid gegaan. Verkiezingssucces Dat Croes op zijn eigen eiland niet als een Don Quichotte wordt ge zien, blijkt wel uit de verkiezingsre sultaten van de laatste jaren. De MEP werd opgericht in 1971 en behaalde twee-en-een-halve maand later in de eilandsraad-verkiezing een derde van alle zetels. In 1975 was het resultaat nog beter: toen kreeg de MEP alleen dertien van de 21 zetels. Ook in het parlement liet de MEP zich gelden: zowel in 1973 als in 1977 kreeg zij vijf van de acht Arubaanse zetels. netsformatie hier, waardoor Croes' partij, de MEP, als één van de groot ste fracties in het parlement nogal abrupt en op onelegante wijze bui ten spel gezet is. Als dat bericht waar is, Betico. dan is dat toch on zin? Daar mist Nederland toch elke bevoegdheid toe? Alweer: je zou in dat geval het gehuil over „neo-kolo- nlallsme" van Curagao moeten ho ren opstijgen. Het antwoord komt rap. Er is kenne lijk al lang van tevoren over nage dacht. In de eilandenregeling (een van de basiswetten van de Antillen) staat een bepaling dat de afzonder lijke eilandengebieden zich bij kren king van de belangen tot de konink rijksregering in Den Haag mogen wenden. Wat doet hij nu anders? En mocht Nederland het onverhoopt la ten afweten, dan weten de Aruba- nen verder wat hun te doen staat. BGVOlKinQ Dan zullen ze zonder Nederland ver der moeten. nog eens twee dagen bij door niets door te sturen. Ook telegrammen werden in die tijd op Curagao ge blokkeerd. Gezaghebber Tromp heeft in die da gen belet dat Croes met zijn achter ban vergaderde (in de open lucht hier uiteraard heel gewoon, maar toch gelden in de Antillen de Neder landse opvattingen over vrijheid van vergaderen in zalen en de nood zaak van het vragen van vergunning voor bijeenkomsten in de open lucht). In één adem door klaagt Croes dat hij in die dagen niet voor radio en televisie kwam. „De meest funda mentele mensenrechten worden ge schonden" zegt hij klagend. Over het door formateur Rozendal bereikte regeerakkoord heeft Croes niet veel goeds te zeggen. Er wordt gedecentraliseerd, maar zulke voor Aruba zo essentiële zaken als ver keer en post niet. Is post dan zo belangrijk? Wil Betico zijn eigen ge zicht op de postzegels zien? Nee. dat niet, maar de telecommunicatie moet niet meer over Willemstad lo pen en hij wil zelf over landingsrech ten (heel belangrijk voor het Aru baans toerisme) onderhandelen, los van de belangen van KLM en ALM. Drie weken geleden hebben de Aru banen zelf het vliegveld één dag gesloten en daarna deed Curagao er Ten slotte: kent hij het verhaal uit de economisch-statistische berich ten van een paar weken geleden, waarin becijferd werd een onafhan kelijk Aruba economisch een onvol doende draagkracht zou hebben, on der andere omdat er een onvoldoen de lokale markt zou zijn? Markt, onderwijst de ex-onderwijzer gretig, heeft iets te maken met in dustrie die rekening dient te houden met de afzet van produkten. Maar dat hoeft Aruba gelukkig niet. Het land heeft geen import vervangende industrie nodig, dit in tegenstelling tot Curagao. Aruba heeft het toerisme en de olie en men is nu bezig met onderhande lingen over een aar'dgasleiding met Venezuela, waardoor een kleine pe trochemische industrie kan worden opgezet (een amoniak- en een kunst- mestfabriek) waardoor, als tegelijk de toeristenindustrie wat minder op het luxe toerisme zal zijn Ingesteld, er een voldoende economisch draag vlak zal zijn. Daarbij is in Croes' ogen het belang rijkste nog de positieve instelling van de bevolking (.zeer produktief en arbeidslustig" en al zegt hij heter niet bij, hij bedoelt natuurlijk: dit in tegenstelling tot Curagao), zeer so ciaal bewust ook en bereid het geld in de eerste plaats voor de primaire levensbehoeften uit te geven, ook rustig en gezond aan gezinsplanning doende, zodat de regering de pas kan bijhouden (alweer: denk er maar bij: „Dit in tegenstelling tot Curagao. waar te veel gedronken wordt en te veel kinderen worden gemaakt"). Men mag terecht het mooie brede en witte strand van Aruba prijzen Betico zelf denkt, dat de toeristen daar toch niet in de eerste plaats om komen. Naar zijn mening komen al die mensen 150.000 man per jaar in de eerste plaats om te genieten van de goede mentaliteit \;an de bevolking. Er hoeft dus geen twijfel over te bestaan: Betico Croes heeft het met zijn landgenoten, die hem tot de hoogte van de wereldpolitiek heb ben gevoerd, goed getroffen. Hij zal hun geven, wat hij hun beloofd heeft, de onafhankelijkheid. ZAKENFUTSEN Vrijdan de caravan, zomer huis. tent of boot. Gaskomforen butaan 4-vlams 159,50. In kleur f 189,50. Gasfornuizen bruin of groen f 398,-. Enorme sortering camping komforen- vert. olieverlichting, koèlboxen en kasten. Fittingmateriaal enz. De Speciaalzaak voor Leiden en omgeving: H01VERDA Beatrixstraat 21—23, Leiden. Telefoon 071-126534. Gevr efec. orgel, max. 2500. Tel. 070-325036 Voor alle Yamaha, Krerdler en Zundapp meuw en gebruikte, verchroomd of gelakt HET ADRES BERT VD MEY. MIDDELWEG 30, LEIDEN-CEN- TRUM. TEL. 071-142567 NATIONAAL INSTITUUT VOOR ONDERWIJS EN WETENSCHAPPEN In het kader van het Onderwijl Aen Volwassenen bestaat te Leiden en den Haag voor hat cursusjaar 1977/1978 wederom de mogelijkheid tot het volgen van de navolgende avondoptetdmgen op verschillende niveau* ENGELS-SPAANS-FRANS- DUITS-ITALIAANS-PRAK- TISCH NEDERLANDS NEDERLANDS voor buitenlander». Tevens ts Den Haag een zes-maandeldkse opleiding voor het universitair toelatingsexamen (Colkxjuium Doctum). Aanvang van alle opleidingen: medio september 1977. mscnniven/innemingen NIOW, 2e Schwrtetrest 2SA-2BSa Oen Haag. Telefoon 070 IWm. In of roodom Leiden vragen wtj gem en/o? gestoft KAMERS. HUIZEN, FLATS of BUNGALOWS. „De Woonbeurs" LoM.n, f,l 071-142713. Kunsthandel T» OOMS. In- on verkoop van antieke meubelen, dekenkisten, kpperen lampen, ketels, doofpot ten, kristal, porselein enz. Keuze uit 400 schilderstukken Haarlem' merstraai 93. Leiden - Tel 071-126368 Vanzelf sprekend kamers, verdiepmgen kosteloos op geven aan hef kamer-vorhuur-be- middelingsbureau HET TREFPUNT Hét adres van vertrouwen WITTE SINGEL 8, LEIOEN TEL. 071-141066 DATSUN DEALER AjTOHEORijF BROERTJÊS SASSENMEIM 02522-12921 BETONGARAGES drv afmetin gen v.a. 1450,-. BETONSCHUURTJES div. af metingen v.a. 875.-. BETONSCMUTTINGEN 2 me tor hoog. por strekkende meter 48.-, minder dan 10 meter 15% extra. AM#$ exci. 18% BTW A en C Betonbouw, Oirsehofse- 113, Best. Tei. 04998-3932, Eindhoven, 040- 518127 Aangeb. RUIME 4-KAMERFIAT ie WOONLAAG MEER- ZICHT ZOETERMEER. HUUR 483,— per mnd Inct centrale verwarming, garage en fietsenbox Gevr 3 i 4-KAMERWONING of FLAT, DEN HAAG. Tel. 070-633183. Ze bestaat nog. Wij maken ze zelf. SLAGERIJ DE ROOOE Kraalerstraat 33. Lelden Tuincentrum „Westergeest" in Lisse TEL 02S21-13M* B.V. TUINSCHERMEN J10x190 VOOR 41.50 KREIDLER dealer YAMAHA alle chroom ond. Rijwielen en Kinderfietsen ELE MULDER Regentesselaat 168 Don Hn.iq Tel 637622 Financieringen Persoonlijke leningen - Hypotheken Rijks Erkend Bedrijf BemMdetaer Aether Bs. 05550 HemmarakjóMlaan 213. lef. 070-935003. Ontvettings- en vermagerings thee 2x daags een kopje en u slankt af. 100 gr. 3 45. Dro gisterij BOERHAAVE Haarlemmerstraat 68. Leiden Gevulde kalfsborst osseworst, rookvlees en rollade Alles eigen fabrikaat SLAGERIJ DE ROODE Kraaiersiraat 33. Leiden. Te koop gevraagd oude an sichtkaarten van Nederland Mevr. Bootsma. Jan Maets- uijkerstraat 167, Den Haag. Tei. 070-839384. GRASZODEN dKoct van onze kwek*h|, 3.25 per m2. tuinaarde on mest m zakken. aMes franco Ihws vd Mee', graszoden Tel 01719-13939 PLASTIC SCHROTEN Diverse kleuren. Eenvoudige montage. Goed en goedkoop. Krofnmonhoek b.v. Linschotenstraat21, Rotterdam-8 Tel. 010-15.43.90 - 15.13.91 Zaterdags tot 12 uur geopend UITKNIPPEN TV-reparabes bq u thuis, ook s avonds, vooraf prijsopgaaf schriftelijke garantie Financiering - persooni.jke lenmg mogek/fc en getvachi Rijks-Erkend Bedrtjf Aether. Bs 05550. Memmarskjdldiaan 2t3. Tel 070-935093 'Gëbr. Groënevold b.z.a voor GRONDWERK tegelpaden, terrassen, sierwerk en siertuinen ophogen 12.50 per rrY lef. 01827-3276 VLEESWAREN SLAGERIJ DE ROOOE SPECIALITEIT GEGRILDE GEHAKT voor de boterham of als koud vlees KRAAIERSTRAAT 33 LEIDEN Voor good en vakkundig AUTORIJLES naar Autorijschool Vmkestijn ibv Vamor Plus M I geeft les in Opel ti071-134575 Wq ruime al onze gebruikte moror- kruisers op legen goedkope nazo- jachtwerf Daniel KOPERWEG 9. ALPHEN A/O RUN TEL 01720-22219 U kunt b«j ons terecht voor ate onderdelen op elektronisch gebied zoals prmtmatenaal, transistoren, IC s. condensatoren enz Sol deerbouten, hobbybladen, en boeken, bouwpakketten van o a Philips, josty Krt, kijk eens in de etalage wat wi) allemaal nog meer „aan onderdelen kunnen leveren, buten de elektronca. Kok elektronica. Nieuwe Beestenmarkt 20-22 bi| Molen de Valk. LexJim' Telefoon 071-149345 Ten dienste van de sekretanaatswerkzaamheden van de Stichting Gemeenschappelijk Zuivelsekretariaat zoeken wij op korte termijn een De werkzaamheden voor een achttal organisaties van groot handel en industrie in de zuivelbranche beslaan uit alle voorkomende sekretanaatswerkzaamheden. waaronder kor- respondentie, administratie, bijhouden van vergaderagenda etc Afwisselend werk op klein kantoor. Middelbare opleiding en administratieve, steno en type-ervaring gewenst Brieven een Mmr. P. O. M. ven Els, Stichting Gemeenecheppelf/k Zuiveleekreterleet, Leen ven Meerdervoort ff, Pen Neeg (Pottbut 1810) Mondelinge soIHcltelles ne eftpreek. Tel. 070-804812/604813.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Nieuwe Leidsche Courant | 1977 | | pagina 11