Kerkelijk beroep tegen
misbruik psychiatrie
Zaïrezen naar
Angola ontvoerd
Wat betekent: ik ben ziek?
Het ging bijna mis bij de EO
Conferenties
Sowjet-Unie laat baptisten vrij
Wilm vraagt rust
voor Kappler
Actie in Duitsland
tegen wereldraad
Arabisch geld voor
moslims in ons land
Kerkelijke groep wil
kerk in Gorky
UIT DE KERKBLADEN
VANDAAG
Voorbijgangers
OINSDAG 30 AUGUSTUS 1977
KERK
Trouw/Kwartet
door A. J. Klei
Omdat Ik des vrijdagsmorgens te drie over
negen altijd al druk in de weer ben voor
mijn broodwinning, behoor ik niet tot de
vaste afnemers van „De muzikale fruit
mand", het verzoekplatenprogramma van
de EO, dat op genoemd tijdstip via Hilver
sum 3 de lucht ingaat. Maar onlangs, in mijn
vakantie, werd ik zeer nadrukkelijk bij het
bestaan ervan bepaald. Ik moest op een
vrijdagochtend een paar boodschappen
doen en ln elke rüimte van de neringdoende
middenstand, die ik betrad, weerklonken
geestelijke liederen. Als je niet beter wist,
zou je denken ln een allerchristelijkste natie
te leven, maar we weten dat de knieën voor
Hilversum 3 gebogen worden, ongeacht de
kleur van de zendgemachtigden.
Toch wilde ik. op die vakantiemorgen, me
niet zonder meer aan deze beschouwing
gewonnen geven, toen in de stomerij de
man, die mijn trui aanpakte, vol overtuiging
een oud zondagsschoollied meefloot. Ik
vroeg: zijn jullie van de EO? Tussen haken,
het is merkwaardig dat we het niet hebben
over lid-zijn van de EO, maar over: van-de-
EO-ziJn. Dit houdt namelijk méér in dan de
keus voor een bepaalde omroep, het duidt
op een hele levensinstelling, op een heel
pakket van overtuigingen (tégen de wereld
raad, het liedboek en de evolutie, vóór ge-
loofszendlng, de oude hervormde gezangen
bundel van 1938 en de reformatorische bij-
belschool). Maar om op de man van de
stomerij terug te komen, deze antwoordde
op losse toon: och, 't is aardig, die bekende
versjes van vroeger. Hij floot vrolijk verder
mee: heerlijk, heerlijk klinkt de vreugde
toon, van de zaal'gen Hier is uw bonne
tje, meneer.
Naar ik verneem ls „De muzikale fruit
mand" enorm populair. Leveranciers die
nog aan de deur komen, vertellen van buur
ten waar zij het hele programma kunnen
meemaken, omdat het huis aan huis aan
staat.
We kunnen gevoeglijk aannemen dat de EO
"De muzikale fruitmand" niet de ether in
zendt ten gerieve van de jeugdherinnerin
gen van stomerijhouders of broodbezorgers.
Maar als ze bij de EO weet hebben van de
kromme stok, die rechte slagen kan slaan,
zullen ze ook dit rekenen tot de zegeningen,
die we moeten tellen, één voor één.
Zoals ik al terloops opmerkte, betekent van-
de-EO-zijn ook dat Je tegen het liedboek
voor de kerken bent. Waarom dat precies ls,
weet ik niet, maar een feit is (en daar heb ik
al eens op gewezen) dat in het eveneens voor
een goed deel uit geestelijke liederen be
staande radioprogramma „Licht en uit
zicht" het woord „liedboek" niet valt, ook al
wordt eruit gezongen. Dominee Monster
laat dan gewoon het nummer en de naam
van de bundel weg en zegt slechts: het nu
volgend lied Een zich later dan ik aan de
dagtaak zettende en vlijtig naar „De muzi
kale fruitmand" luisterende collega (tevens
kerkvoogd, dus geen praatjesmaker) verze
kerde mij dat ook in deze fruitmand het
liedboek taboe is, maar dat het afgelopen
vrijdagmorgen bijna mis ging.
Iemand had „Wat vlied' of bezwijk" aange
vraagd, het in de vorige eeuw door de vrij
zinnige lutherse dominee Johann Andreas
Böhringer (hij stond in Den Haag en Am
sterdam) vervaardigde lied, dat als nummer
202 in de oude hervormde bundel stond en
nu gezang 470 van het liedboek is. Vermoe
delijk heeft de aanvrager geschreven: mag
ik gezang 470 uit het liedboek van u? Bij de
EO hebben ze (nog steeds: vermoedelijk)
ijlings het woord „liedboek" geschrapt,
maar vergeten het gezangnummer te veran
deren. In elk geval kregen de luisteraars
aangekondigd: gezang 470 uitde her
vormde bundel van 1938.
Nu telt die bij de EO zo in eer gehouden
oude hervormde bundel in totaal niet meer
dan 306 nummers, maar goed, ze hoeven bij
„De muzikale fruitmand" ook niet alles te
weten. Toch zou ik de samenstellers van dit
programma in ernstige overweging willen
geven om bij twijfel of onzekerheid maar
liever niks te wagen en het voorbeeld van de
maandagse dominee Monster te volgen door
slechts te zeggen: het nu volgend lied
Daar kun je je geen buil aan vallen.
UTRECHT (ANP) De Europa-commissie van de protestantse kerken in Nederland heeft aan alle
Nederlandse psychiaters gevraagd krachtig het misbruik van de psychiatrie in de SowjebUnie te
veroordelen. De psychiaters wordt verzocht telegrafisch aan het vandaag in Honoloeloe begonnen
wereldcongres te laten weten dat zij zich scharen achter de veroordeling door het Britse
koninklijke college van psychiaters.
In de Europa-commissie werken sa
men de Stichting Oecumenische
Hulp aan Kerken en Vluchtelingen,
het Algemeen Dlakonaal Bureau
van de Gereformeerde Kerken in Ne
derland en de Sectie Internationale
Hulpverlening van de Nederlandse
Hervormde Kerk. Voorzitter dr. J.
van Klinken van de Europa-commis
sie schrijft de psychiaters te hopen,
dat dezen alles in het werk stellen
„om te helpen voorkomen, dat het
verder misbruiken van uw beroep
waar ook ter wereld zal doorgaan."
BIELEFELD (EPD) Praeses D.
Ernst Wilm uit Espelkamp, de spe
ciale commissaris van de evangeli
sche kerk voor het pastoraat onder
veroordeelden wegens oorlogsmis
daden, vindt dat Italië zich niet lan
ger moet druk maken over de vroe
gere Gestapo-chef van Rome, Her-
bert Kappler, die uit een ziekenhuis
in Rome ontvoerd is. Wilm, die ook
ijvert voor de vrijlating van de „drie
van Breda" stemt in met het Duitse
plan, niet naar Kappler te zoeken.
DORTMUND (IDEA) De evange
lische noodgemeenschap in Duits
land vindt dat de evangelische kerk
in dat land uit de wereldraad van
kerken dient te treden, omdat deze
volgens de noodgemeenschap ter
reurorganisaties steunt, die geweld
gebruiken, moorden en martelen.
De wereldraad behoort zich daaren
tegen in te zetten voor vreedzame
verzoening en broederschap tussen
de rassen. Omdat de wereldraad zijn
beleid in dezen ondanks talrijke pro
testen niet heeft gewijzigd, dient de
evangelische kerk uit de raad te
gaan. De noodgemeenschap vindt
het onaanvaardbaar dat de West-
duitse kerk 38 percent bijdraagt aan
het werk van de wereldraad en dat
met uitzondering van de kerk van
Hessen en Nassau de evangeli
sche kerk bijdraagt aan het pro
gram tot strijd tegen rassenwaan.
De noodgemeenschap wil een actie
gaan voeren tegen het Duitse lid
maatschap van de wereldraad.
Or. Frederikse
„Zijn wij altijd predikers en u,
gemeente, bent u altijd daders en
hoorders van het Woord ge
weest?" Deze woorden sprak dr T.
C. Frederikse, hervormd predi
kant in Wassenaar (wijkgem.
Dorp) tijdens zijn afscheidspredi-
katie. Dr. Frederikse heeft en be
roep aangenomen naar Ermelo
voor het pastorale werk van de
Centrale Kerkeraad in een z.g.
„Zendingskerk" (evangelische
kring). Deze kerk staat ten dien
ste van al degenen, die, door wel
ke omstandigheden dan ook. van
het evangelie vervreemd zijn.
Onze adressen:
AMSTERDAM:
Postbus 859
Wibautstraat 131
Tel. 020-913456
Telex 13006
ROTTE RD AM/DORDRECHT
Postbus 948
WesttXaak 9. Rotterdam
Tel. 010-115588
DEN HAAG/LEIDEN:
Postbus 101
Parkstraat 22. Den Haag
Tel. 070-469445
ZWOLLE/GRONINGEN:
Postbus 3
Melkmarkt 56. Zwolle
Tel. 05200-17030
De commissie heeft de Nederlandse
psychiaters uitgebreide documenta
tie toegezonden. Het officiële stand
punt van de Nederlandse vereniging
voor psychiatrie is: „geen stand
punt" Ook de Wereldraad van Ker
ken hult zich volgens de commissie
in een angstig stilzwijgen. Hierover
commentaar gevraagd, heeft secre
taris-generaal dr. Philip Potter ge
zegd: „Honoloeloe is de verkeerde
plaats."
In de documentatie schrijft Henk
Wolzak, Oost-Europa-medewerker
van het Algemeen Diakonaal Bu
reau van de Gereformeerde Kerken,
over het vergeefse beroep van Boe-
kowski op de psychiaters: „Evenmin
als tussen 1933 en 1940 de Westerse
psychiaters protesteerden tegen het
elimineren van tegenstanders van
Bisschop tikt rechtse
kerkleider op vingers
KIEL (EPD) Bil,chop Alfred
Petersen van Sleeswijk heeft scherpe
kritiek geoefend op proost dr. Hans
Georg Asmussen uit Heide, die kort
geleden in een zelf uitgegeven boekje
het kerkelijk leven in West-Duitsland
en vooral ook de theologische oplei
dingen over de hekel heeft gehaald.
Petersen meent dat de verdachtma
king van de opleiding tevens een kri
tiek aan de collega's van Asmussen
inhoudt, die immers aan deze oplei
dingen hun vorming voor het predi
kantschap hebben genoten. Asmus
sen kwam reeds eerder in het nieuws,
toen hij als zijn mening weergaf dat
rassenscheiding in Zuid-Afrika te
recht is, dat „ontaarde kunst" verbo
den dient te worden en dat de aanslag
op Hitier op 20 juli 1944 niet langer
behoort te worden herdacht.
DEN HAAG (ANP) - Koeweit heeft
ongeveer 50.000 gulden aan de fede
ratie van moslim organisaties in Ne
derland beschikbaar gesteld voor
sociaal en cultureel werk onder de
ca. 200.000 moslims in ons land. De
meeste moslims zijn Turken en Ma
rokkanen, maar er zijn ook 25.000
Nederlandse moslims, meestal af
komstig uit Suriname. Eerder ont
ving de federatie 66.000 gulden uit
Saoudi-Arabië. De federatie zet zich
in voor het scheppen van gunstige
omstandigheden voor de vervulling
van de religieuze plichten van de
moslims, zoals het vrijaf op feestda
gen en voor godsdienstonderwijs en
begrafenissen.
MOSKOU (ANP) - Een dissidente
groep die voor „godsdienstige rech
ten" strijdt heeft een petitie ge
stuurd aan de lokale autoriteiten,
waarin zij vraagt een nieuwe kerk te
mogen openen in de stad Gorky. De
petitie is ondertekend door onge
veer 2.000 Russisch-orthodoxe gelo
vigen.
De groep, die vorig jaar is opgericht
door twee orthodoxe priesters en
een leek, zei dat de petitie ls gericht
aan vijf stadsdistricten. Als men
geen toestemming krijgt, gaat een
klacht naar de Europese conferentie
in Belgrado, die in oktober wordt
gehouden, aldus de groep.
„Het resultaat van deze actie zal
aantonen hoe nauwgezet de Sowjet-
regering zich houdt aan haar grond
wettelijke principes en internatio
nale plichten", aldus de groep. Vol
gens de groep zijn er in het gebied
rond Gorky maar drie kerken en
deze zijn niet groot genoeg om alle'
gelovigen op te nemen, die diensten
willen bijwonen.
Gorky heeft 1.3 miljoen inwoners en
is na Moskou en Leningrad de groot
ste stad in de Russische volksrepu
bliek, een van de 15 Sowjet-republie-
ken.
het regime door Duitse nazi-psychia
ters, kwam het op het vijfde interna
tionale congres van psychiaters in
1971 in Mexico tot een massaal pro
test tegen de zeer laakbare handelin
gen waaraan Russische psychiaters
zich momenteel schuldig maken-
"Wolzak citeert de beroemde psy
chiater C. G. Jung, die met een groot
schuldgevoel heeft rondgelopen, om
dat hij had gezwegen over het mis
bruik van de psychiatrie door de
nazi's en die zijn collega's aldus had
opgeroepen: „Als er ooit iets derge
lijks zich in de wereld herhaalt,
zwijgt dan niet, slaat alarm, laat de
slachtoffers niet in de steek en blijft
nooit uit lafheid op valse voorwend
sels in onze medische Ivoren toren
zitten. Wie over onrecht zwijgt, is net
zo schuldig als zij die onrecht
plegen."
De protestantse commissie vermeldt
het recente uit Moskou gesmokkelde
rapport „de geneeskunde als toepas
sing van straf" en stuurt de Neder
landse psychiaters verder drie publi-
katies van het Britse koninklijke col
lege van psychiaters. Aan het con
gres ln Honoloeloe nemen een 60-tal
Nederlanders deel.
Het Moskouse comité tegen de mis
bruik van de psychiatrie voor politie
ke doeleinden heeft een beroep ge
daan op de psychiaters in de vrije
wereld zich in te zetten voor de Qe-
kraiïnse dissident, Josip Terelja, die
al 14 jaar heeft doorgebracht in straf
kampen, gevangenissen en psychia
trische inrichtingen vanwege zijn
godsdienstige en politieke overtui
gingen. Vorig jaar vrijgelaten, werd
hij in november opnieuw twee weken
in een psychiatrische inrichting op
gesloten.
Toen hij in een open brief aan KGB-
chef Jurij Andropov zijn lijdensweg
had beschreven, werd hij opnieuw in
een psychiatrische inrichting gezet.
Latijns Amerika-weekends
Solidaridad organiseert voor hen die
op een of andere manier actief (wil
len) zijn voor Latijns Amerika
Vormingsweekends in De Drieburg,
Driebergen op 5/6 november, Groot
Dunk, Barlo, gemeente Aal ten op
12/13 november. Oud Poelgeest,
Oegstgeest op 19/20 november, De
Haaf, Bergen op 26/27 november, De
Guldenberg, Helvoirt op 26/27 no
vember. Deelnemersbijdrage 20 gul
den. Nadere inlichtingen: Solidari
dad, Laan van Meerdervoort 148,
Den Haag, tel. 070-655207.
Spaanse broederschappen
'burchten van fascisme'
MADRID De Spaanse broeder
schappen van Christus' lijden zijn
burchten van fascisme geworden.
Tijdëns het Franco-bewind zijn die
broederschappen verwikkeld ge
raakt in krachtige economische en
politieke belangen ondanks de kri
tiek der gelovigen. Zij verzetten zich
dan ook krachtig tegen de hervor
mingspogingen van bisschop Ra
mon Buxarrais, die van de broeder
schappen weer echte uitingen van
volksvroomheid wil maken. Aldus
zegt de Spaanse theoloog Gonzalez-
Ruiz in het Madrileense dagblad „El
Pais".
De Spaanse broederschappen zijn
wereldbekend om haar soms zeer
aangrijpende herdenkingen van
Christus' lijden. De vieringen in de
Goede Week in tal van Spaanse ste
den en dorpen trekken belangstel
lenden uit de gehele wereld. Eeu
wenlang hebben zij uiting gegeven
aan de volksvroomheid. De eisen,
die aan de medewerkers van de her
denkingen worden gesteld, zijn
soms zeer streng.
De verwording der broederschappen
onder het Franco-bewind tot politie
ke bolwerken heeft bij de Spaanse
bevolking kwaad bloed gezet. De
hervormingspogingen van bisschop
Buxarrais van Malaga ontmoeten
echter veel verzet bij de leidende
figuren der broederschappen, veelal
„oud-strijders" van het Spaanse fas
cisme.
KESTON (KNS) - Het 43ste bulle
tin van de raad van familieleden van
gevangenen in de Sowjet-Unie
meldt dat opnieuw sommige gevan
gen zittende baptisten zijn vrijgela
ten en dat mevrouw Zoya Radigina
haar kinderen heeft teruggekregen
uit het internaat waar zij onder
dwang heengebracht waren.
Er zijn volgens het bulletin thans
nog 53 baptisten gevangen, zestien
minder dan in december vorig jaar.
Dértien gevangenen zijn vroegtijdig
vrijgelaten. Onder de gevangenen
zijn vier medewerkers van een chris
telijke drukkerij en drie jongelui,
die dienst hebben geweigerd. Het
bulletin meldt dat er een neiging is
te bespeuren dat mensen voordat
hun straf erop zit, worden vrijgela
ten. Er zijn de laatste elf jaar niet zó
weinig christenen in Sowjet-gevan-
genissen of kampen geweest als
thans.
De secretaris generaal van de unie
van evangelie christenen en baptis
ten, A. M. Bitsjkow, verwacht dat
alle gevangenen voor het einde van
dit jaar vrij zullen zijn. De bekende
prediker Georgi Vins heeft een straf
tot maart 1979. Daarna staat hem
verbanning tot 1984 te wachten.
Maar er zijn ook drie gevallen be
kend van christenen, die eerder uit
verbanning zijn teruggekeerd.
Aix en Provence (IDEA) De
islam is de in grootte tweede religie
geworden in Engeland en Frankrijk.
Dit jaar heet de islam de rooms
katholieke kerk in Engeland van
haar tweede plaats verdrongen.
KAPANGA (ANP/AP) Duizenden inwoners van de streek van
Kapanga en Musumba in de Zaïrese provincie Shaba zijn gede
porteerd naar Angola waar ze in onmenselijke omstandigheden
leven.
Dit schrijven de leiders van de me
thodistische en de katholieke kerk in
die streek in een open brief aan de
afgevaardigde van Zaïre bij de Vere
nigde Naties. Van de V. N. vragen zij
een serieus onderzoek. Ook zou de
organisatie moeten bewerken dat de
gedeporteerden weer naar huis kun
nen. Bij president Neto van Angola
zou de V. N. moeten aandringen niet
toe te laten dat de „rebellen van het
voormalige Katanga" in zijn land
militaire activiteiten bedrijven.
De kerken ontkennen de bewering
van het Kongolese Nationale Bevrij
dingsfront, dat de vluchtelingen uit
vrije beweging zouden zijn vertrok
ken en pas terug zouden willen naar
Zaïre na het verdwijnen van Mobu
tu. Volgens de kerkelijke leiders heb
ben de rebellen goedschiks kwaad
schiks zoveel mogelijk inwoners
meegenomen naar Angola, om zo te
bewijzen dat het bewind in Zaïre
ondraaglijk is.
Eerst werden de missionarissen on
schadelijk gemaakt. Een methodist
werd gedood en de katholieke missi
onarissen werden op 21 mei gevan
gen gezet. Daarop dwongen de rebel
len de bevolking te vluchten, omdat
het Zaïrese leger hen anders op af
schuwelijke wijze zou afmaken. Hun
leiders en hun missionarissen had
den de bevolking verraden, aldus de
rebellen. Een aantal vluchtte de bos
sen in.
Naar schatting werden 20.000 perso
nen van Kapanga gedeporteerd,
daarbij niet inbegrepen de jongeren
die zich reeds eerder hadden laten
verleiden te vertrekken door belof
ten of bedreigingen. Ook uit de stre
ken van Dilolo en Sandoa zijn dui
zenden Zaïrezen ontvoerd. Volgens
de kerken is een aantal op de hand
van het bevrijdingsfront, maar zeker
niet de meerderheid.
door dr. C. Rijnsdorp
Ziek zijn komt overal voor, en iedereen beleeft het op zijn eigen
manier. Wat hier volgt is een sterk bekorte, populaire weergave
van het Jongste boek van prof. dr. K. J. Popma: Gestoorde
Wereld (uitg. Wytse Benedictus, Hilversum, 160 blz., 18.95).
Ten diepste begrijpen we niet wat
ziek zijn is. Boeken die deze vraag ln
haar algemeenheid grondig behan
delen, zijn schaars. Voor de arts is de
zieke in de eerste plaats een geval
onder vele. Onvermijdelijk wordt de
patiënt zo een menselijk voorwerp
dat hersteld moet worden. Hier komt
de vraag naar de verhouding tussen
geest en lichaam aan de orde. Ik heb
een lichaam, maar ik bèn ook mijn
lichaam. Bij een zware ingreep kan
deze voor de patiënt dragelijk zijn
als hij denkt: 'ik' laat ze maar met
'mijn lichaam' begaan; een soort
aandachtsverknipping.
De arts is een mensenvriend en op
zijn gebied een technicus, een onver
mijdelijke tweeheid (dualiteit). Valt
de naastenliefde weg, dan krijg je
een onmenselijk soort geneeskunst,
„Medizln ohne Menschlichtkeit", zo
als die beoefend wordt in concentra
tiekampen en een bepaald soort psy
chiatrische inrichtingen in dictatori
aal geregeerde landen. Wil men de
medische bekwaamheid met mense
lijkheid verbinden, dan is er behoef
te aan een echt medische ethiek, die
vooralsnog in de geneeskunde bijna
geheel ontbreekt.
De mens, zegt Fopma, is niet wat hij
is, maar wat hij doet, want hij is een
historisch wezen. Hij is zijn geschie
denis. Deze geschiedenis is gestem
peld door de zondeval. Maar sedert
Christus' opstanding vloeien krach
ten van de toekomende eeuw onze
huidige situaUe binnen. Dit leert ons
de bijbel. Wie over ziek zijn iets
zinnigs wil zeggen, moet met een
bijbels mensbeeld werken. Daarbij
moet men op de alleroudste geschie-
denistradiües teruggaan. De bijbel
bevat geen uitgewerkte, systemati
sche menskunde, maar is van beslis
sende invloed om tot een goed mens
beeld te geraken. Eigenlijk is de hele
levensgeschiedenis van een mens
een ziektegeschiedenis. Het strekt
de Kerk niet tot eer, dat ze ontwend
ls geraakt aan de in de oudste kerk
aanwezige „gaven van genezing". Se
dert onze val is ons menszijn gety
peerd door gestoorde lichamelijk
heid. Onze kijk op ziekte en op me
disch handelen hangt helemaal af
van ons mens- en wereldbeeld. Ons
leven als gestoorde lichamelijkheid
is dubbelzinnig, tweeledig, zelfs te
genstrijdig. Als we erg ziek zijn, kan
het christelijk vooruitzicht tijdelijk
worden verduisterd.
Medische ethiek
Om tot een echte medische ethiek te
komen, is een algemeen ziektebeeld
nodig, betrokken op mens en wereld.
Geneeskunde is iets anders dan ge
neeskunst. Deze laatste is altijd on
derdeel van de cultiveringsopdracht,
aan de mens gegeven in het paradijs.
Medisch handelen is altijd veel meer
dan medisch-technisch handelen
Een vernieuwde belangstelling voot
charismatische gaven en 'primitieve'
geneeskunst ls gerechtvaardigd, oor
deelt de schrijver. Gezondheidszorg
die geen evangelische basis heeft,
kan leiden tot een bedenkelijke cul
tuurpolitiek.
In zo n algemeen ziektebeeld beho
ren ook engelen en demonen thuis.
Weliswaar levert de bijbel ons geen
pasklare, uitgewerkte leer omtrent
engelen en demonen en vooral het
rijk van Satan plaatst het denken
voor grote moeilijkheden. Daarbij
moet worden vastgehouden, dat de
mens een eenheid is, onderscheiden
Prof. dr. K. J. Popma
naar lichaam en geest. Dat hij aan
de zonde onderworpen is, is een
raadsel. Wat moeten we denken van
Gods „toelating" van het kwaad?
Als we over de menselijke situatie
nadenken, zonder melding te maken
van zonde en genade, beoefenen wij,
zegt Van Ruler, een gecastreerde
wijsbegeerte. De bijbel geeft geen
uitgebalanceerde menswetenschap.
We denken er over na, in zwakheid,
als onderdeel van onze cultiverings-
opdracht. Niettemin is dit „naden
ken in zwakheid" een gestalte van
eeuwig leven (78). De recente medi
sche macht is uit haar kracht ge
groeid. Ze blokkeert de weg naar een
waarachtige medische ethiek. Ver
lengen de bestaande medische tech
nieken het leven, of rekken zij het
sterven?
Geen dualisme
Popma ziet lichaam en ziel als per
soonsaspecten en wordt niet moede
het lichaam-ziel dualisme af te wij-
„ZO HEERLIJK VER GEBRACHT
In een sierlijke bocht ligt de weg dk
,van de grote autobaan naar onze
boulevard leidt nu bijna klaar. Wat
eens een mooi stuk bosschage was
aan de rand van de stad is
grotendeels verwoest. Bedriegelijk
netjes groeit het gras tussen de
banen dicht. Straks zal het lijken
alsof het nooit anders geweest is.
Het grote verkeer dringt langzaam
maar zeker op. Weer zoveel
vierkante meter naar de
barrebiesjes. En, zeg er eens wat
van! Moeten de andere afritten,
verderop langs de stadsrand, niet
verlicht worden in de dagelijks
groeiende stroom van forensen en
wat dies meer zij? Je kan 't toch niet
vast laten lopen! Er zit zelfs, als ik
nergens anders aan denk, iets moois
in. Als maar meer
communicatiemogelijkheden. Een
prachtig stuk bedrijvigheid en
werkgelegenheid. De alibi's zijn
talrijk. Wie houdt wat tegen? Mooie
kleurige bedrijfsauto's voor de
vangrails en de bewegwijzering
rijden af en aan. Kleine kranen
sjouwen met lantaarnpalen en
zetten ze rechtop. Het duurt niet
lang meer en ze zullen daar weer een
paar rijen dik en in lange slierten
staan. Met ronkende motoren en ze
zullen de nu nog redelijk heldere
lucht van het park en het doolhof
gaan vervuilen. Waar houdt dit op?
Of gaat 't gewoon door? Ik doe er
zelf ook weinig of niets aan, moetik
eerlijk bekennen. Het is een
verlammende situatie. Ik praat er
alleen over, zoals iemand die niet
zwemmen kan tegen anderen zegt
dat er een drenkeling in het water
ligt. 't Mag niet vanzelfsprekend
worden, zeggen we dan. Maar nog
even en we spreken er vanzelf niet
meer over. Er zijn belangrijker
zaken, zegt iemand. En dat zal dan
wel zo zijn. Maar soms bekruipt me
't gevoel dat 't allemaal
samenhangt. Zo'n stuk weg en de
wereldhongerende
abortus-kwestie. Voor iemand die
nog altijd denkt dat we 't zo heerlijk
ver gebracht hebben. Dat dan maar.
Beroepingswerk
NED. HERV. KERK
Benoemd: tot docent geref. soc. ac(
demie De Vijverberg te Ede
Noordegraaf te Utrecht, die deze b<
noeming heeft aangenomen; toiJr
raar godsdienst aan het Eindhovew
Protestants Lyceum I. J. Walpot ti
Eindhoven, die deze benoeminf
heeft aangenomen.
Beroepen: te Oud-Beyerland en t
Ouderkerk a/d IJssel D. van dei
Berg te Ede.
GEREF. KERKEN
Beroepen: te Geldrop G. H. Harm
te Eindhoven. Ds. E. Verhoef t
Maartensdijk kan voorlopig geei
beroepen in overweging nemen.
GEREF. KERKEN VRUG.
Beroepen: Onnen (Gr) W. Tiekstrt
kand. te Groningen.
CHR. GEREF. KERKEN
Aangenomen: naar Dordrecht-C. li
C. van der Ent te Katwijk aan Ze«
GEREF. GEMEENTEN
Beroepen: te Apeldoorn A. Hoogei
land te Krabbendijke.
GEREF. GEM. IN NED.
Bedankt: voor Elspeet M. van Bee
te Opheusden.
zen. Het embryo is van meet af aan
Gods eigendom, en dat blijft het in
alle volgende fasen en tussenfasen.
Toch ligt het vraagstuk van de eu
thanasie in de praktijk soms heel
moeilijk. Mens en wereld hebben
een diepte die niet te peilen is. „De
schepping bevat geheimen die al
leen bekend zijn bij God" (131).
Onze dood is zo zeer een vreemde
ling, dat hij ons uitermate be
vreemdt, tot in de stervenssituatie
toe. De doodsangst behoeft de chris
ten niet onwaardig te zijn. En zorg
voor zieken en stervenden maakt
deel uit van de cultiveringsop-
dracht. Tot zover dit al te globale
uittreksel. Popma noemt zijn boek
geen filosofisch geschrift, maar het
is niettemin duidelijk het werk van
een filosoof. De wijsbegeerte der
wetsidee is bij hem vlees en bloed
geworden, maar met een eigen ge
zicht. De auteur veroordeelt hen, die
deze filosofie afwijzen zonder haar
te kennen. Daar heeft hij gelijk in, al
is natuurlijk een verwantschap in
instelling, een zekere mate van affi
niteit nodig om zich in een bepaalde
vorm van wijsbegeerte te verdiepen.
Het boek ls min of meer als een
improvisatie geschreven, waardoor
de schrijver zich nogal eens her
haalt, tot in de „voorlopige samen
vatting" toe. Aan de ene kant is dit
een voordeel, omdat zo bepaalde
grondgedachten erin worden geha
merd. Aan de andere kant zijn deze
herhalingen en ook de vrij talrijke
zijdelingse uitweidingen minder
goed voor het algemene niveau. Sti
listisch gesproken zou het boek
strakker geschreven moeten zijn.
Maar zoals het nu is, is het mis
schien beminnelijker, omdat men de
auteur hardop hoort denken en hij
op deze wijze, zonder er erg in te
hebben, zijn grote en bezonken bele
zenheid en kennis verraadt. Hoe het
zij, hier is een belangrijke ge
sprekspartner aan het woord over
brandende en brandstichtende vra
gen van de dag.
Gereformeerden
Aan de theologische hogeschool va-
de Gereformeerde kerken in Nedei
land te Kampen zijn 56 students:
voor het eerst ingeschreven. Va
hen gaan er zes zich voorbereiden o;.
het doctoraalexamen. Onder het tc
tale aantal nieuw-ingeschrevene;
zijn elf vrouwelijke studenten. D
herkomst van de studenten is al
volgt: Groningen 6, Friesland lt
Drente 8, Overijssel 9, Gelderland
Utrecht, 3, Noord-Holland 2, Zuic
Holland 6, Noord-Brabant 3, West
Duitsland 1. Verenigde Staten 2.
Jezuïten
Mgr. drs. J. Bluyssen, bisschop va
Den Bosch, heeft in de Christin
Verrijzeniskerk te Zeist de Jezuïte
Kees van Lent (28 jaar) en Jan Ben'
velzen (31) priester gewijd. Pat«
drs. Bentvelzen, afkomstig uit De
Haag, wordt begin 1978 docent aar
de landbouwschool te Salatiga o
Java. Pater Van Lent, afkomstï
van De Kaag, gaat nog twee jai
theologie studeren in Frankfurt. Pf
ter Lutjeveld (35), die de diakenwi
ding ontving, wordt pastor in d
Utrechtse Jozef parochie, special
belast met jeugd- en jongerenwerl
Ds. van Loon
Na acht jaar als studentenpredi
kant verbonden te zijn geweest
aan de geref. kerk van Delft heeft
ds J. C. van Loon zondagmorgen
j.l. afscheid genomen in het Hart
van Delft. De scheldende pastor
haalde de woorden aan uit Efeze
6:24: „De Genade zij met allen,
die onze Here Jezus onverganke
lijk liefhebben." Deze woorden
zijn volgens ds. Van Loon niet zijn
groet, maar een apostolische
groet, waarmede een afscheid ge
relativeerd kan worden. Ds Van
Loon heeft een beroep naar de
geref. kerk van Paterswolde aan
genomen. j
