Getuigen zijn ongeloofwaardig'
Bal door de
ruit?
Sociale diensten fungeren niet goed
Samenwerking van PPR
iet CPN en PSP nodig
Meijer vraagt steun voor
omstreden alpha-hulp
Raadsman van Menten tracht tevergeefs Russen te weren
„Bedachtzame belegger"
idenzevan d
Vfgetreden secretaris:
Royal Nederland |j|
Franse automerken geven jaar garantie
Nipkow-schijf
voor Koot en Bie
deheerBergsma.
Totdat ze hoorden wat
voor rendement hij maakte.
Ook niet iets voor u, zo'n
Amro Obligatie-beleggingsrekening?
Instellingen alleen nog bemiddelaars
Instituut voor Sociaal Wetenschappelijk Onderzoek in Tilburg:
UDAG 26 AUGUSTUS 1977
BINNENLAND
Trouw/Kwartet PlfrRHS»
>or Leo Kleyn
«STERDAM Bij de voortzetting van het op 3 juni geschors-
proces tegen Pieter Menten heeft de bijzondere strafkamer
n de Amsterdamse rechtbank gisteren geweigerd ervan af te
n vier Russische getuigen te horen. De verdediger van Men-
mr L. van Heijningen, die daarom vroeg, motiveerde zijn
rzoek met de constatering dat niet verwacht kan worden dat
getuigen de waarheid vertellen.
e getuigen," aldus de raadsman,
eten wat het regiem van hen ver-
cht. Uit lijfsbehoud moeten ze wel
t officiële standpunt innemen. Ik
lak er daarom bezwaar tegen deze
tuigen hier in het vrije westen te
ren." Zijn protest ondersteunde
met een verwijzing naar wat Rus-
id-kenner Karei van het Reve in
n van zijn boeken over de „Russi-
he leugen" heeft geschreven.
t i kort beraad beschikte de recht-
nk afwijzend op het verzoek om
eze komedie niet op te voeren." De
esident, mr J. A. Schröeder. deelde
Se de getuigen uit de Sowjet-Unie
1 te willen horen. „Welke waarde
eraan toekennen, is een tweede,"
>egde hij eraan toe. De rechtbank
>elde er ook niet voor de Russen
:hter gesloten deuren te horen, zo-
ris s de raadsman („misschien dat ze
ch dan iets vrijer voelen") in twee-
in instantie had gevraagd. „De voor
ewerking, waarvan u uitgaat, werkt
t>k door achter gesloten deuren,"
de president de raadsman weten.
enten zelf deed nog een vergeefse
oging de rechtbank tot andere ge-
achten te brengen. „In Rusland,"
li hij, „worden alle politieke proces-
in achter gesloten deuren gevoerd,
aten wij het daarom ook maar op
e Russische manier doen." Hij voer-
e ook nog aan dat in Duitsland alle
erklaringen van Russen door de
tchter terzijde worden gelegd, en
oegde daaraan toe: „Als ik Duitser
as geweest, zou ik nooit zijn ver-
Dlgd."
n 'egen de verwachting in woonde
ïnten gisteren het tegen hem ge-
;rde proces bij. Hij liet weten het
ïdisch advies om weg te blijven in
wind te hebben geslagen. „Daar-
_loor," lichtte hij toe, „vind ik deze
X aak te belangrijk." Van enige licha-
jelijke of geestelijke verzwakking
an de verdachte viel niets te mer
en. Ook gisteren was hij weer veel-
ruldig aan het woord.
Inconsequent
pë officier van justitie, mr. A. F. J.
Habermehl, kon voor de ver-
ichtmaking van de Russische ge-
6igen, door hem gedagvaard, geen
waardering opbrengen. Hij noemde
het „bijzonder inconsequent" van
de verdediging verklaringen van
Russen bij voorbaat als waardeloos
te bestempelen en tegelijkertijd zelf
een Rus op de getuigenlijst te laten
zetten. De Rus die mr. Van Heijnin
gen wil laten horen, is Zukhov, me
dewerker van de procureur-generaal
in Moskou, die de vier getuigen be
geleidt.
Als eerste van die getuigen werd
gisteren de 63-jarige H. N. Slaifer
gehoord. Hij vertelde zich samen
met zijn vader, zijn zwager Michael
Hauptman en een 14-jarige neef op
een vliering verborgen te hebben
gehouden, toen op 27 augustus 1941
in Urycz bij een massa-executie
meer dan honderd mensen werden
doodgeschoten. Naar hij verklaarde,
was Menten, gekleed in een SS-offi-
ciersunlform, bij die executie aan
wezig geweest. Dat er geschoten
werd, had hij gehoord, niet gezien.
Slaifer werd zeer gedetailleerd ge
hoord, waarbij hem menige kriti
sche vraag werd gesteld. Zo wilde de
president onder meer weten waarom
hij eerder had verklaard dat de exe
cutie op 14 september 1941 had
plaatsgevonden en het hem nu
waarschijnlijker voorkwam dat de
dramatische gebeurtenis zich eind
augustus van dat jaar had afge
speeld. Had hij, vroeg de president,
wellicht gehoord dat andere getui
gen eind augustus als tijdstip had
den genoemd? Slaifer gaf als verkla
ring dat hij aanvankelijk waar
schijnlijk twee gebeurtenissen met
elkaar had verward.
Judenrat
Op andere onderdelen week zijn ver
klaring nog wel af van die van ande
re getuigen. Zo heeft Abe Pollak,
ook een getuige van de executie in
Urycz, gezegd dat de vader van Slai
fer voorzitter was van de plaatselij
ke „Judenrat". Slaifer kwalificeerde
die uitspraak als „belachelijk" en
wist zelfs te vertellen dat er in Urycz
nooit een „Judenrat" had bestaan.
Opmerkelijker was dat Slaifer zich
niets wist te herinneren van een
verwonding die zijn zwager Haupt-
De zwagers M. Hauptman (links) en H. N. Slaifer in het gebouw
van het Amsterdamse kantongerecht, waar ze gisteren tegen
Menten getuigden.
juist is bestempeld. Zo heeft de in
Israël wonende oud-inwoner van
Urycz Abraham Hauptman ver
klaard dat niet Michael, maar een
zekere Hersch Hauptman op de vlie
ring heeft gezeten. Een andere getui
ge, Julien Eiben, onlangs door de
verdediging in Frankrijk opge
spoord, zegt zelfs nooit van Michael
Hauptman (en van Abe Pollak) ge
hoord te hebben.
man, met wie hij op de vliering zat,
zou hebben opgelopen. Volgens
Hauptman was hij gewond geraakt,
toen hij de schuilplaats even had
verlaten, maar Slaifer hield vol dat
zijn zwager geen ogenblik weg was
geweest. Hauptman, gisteren ook
aanwezig, hield het erop dat Slaifer
die verwonding vergeten was.
Aan deze afwijking in de verklarin
gen werd vrij veel aandacht besteed,
omdat wat Hauptman te berde heeft
gebracht ook door anderen als on-
Menten zelf liet duidelijk blijken de
verklaringen van Hauptman vol
strekt ongeloofwaardig te achten.
Hij zei te hebben „uitgerafeld hoe
leugenachtig de verklaringen van
Hauptman zijn". Dramatisch riep
hij uit. „Het is verschrikkelijk wat
meneer Hauptman hier ten tonele
voert. Dat is gewoonweg niet te be
schrijven."
Geslagen
De tweede Russische getuige die
gisteren werd gehoord, de 54-jarige
gepensioneerde I. V. Scur, geboren
en nog steeds wonend in Podhorod-
ce, zei gezien te hebben hoe op 7 Juli
1941 in zijn woonplaats een grote
groep mensen, voornamelijk Joden,
was doodgeschoten. Menten zou
daarbij aanwezig zijn geweest. Scur
zou Menten, gekleed in Duits uni
form. niet zelf hebben zien schieten.
Op dat laatste punt week hij af van
de verklaring van onder andere de
getuige Mina Cygielstrejch-Pisty-
ner, die eerder heeft gezegd Menten
zelf te hebben zien schieten. 8cur
zou wel hebben gezien dat Menten
zijn gewezen administrateur Novic-
kyj met een stok op het hoofd had
geslagen.
De president ging bij het horen van
deze getuige nogal diep in op de
vraag hoe Scur zo stellig wist dat de
man die hij voor Menten hield Men
ten ook was. Daarbij wees hij de
getuige erop dat die naar eigen zeg
gen de landeigenaar maar enkele
malen gezien en nooit gesproken
had.
Kwellen
Ook Menten zelf bleek zich met deze
(beslissende) vraag te kwellen. „Hoe
kon deze man mij herkennen? Hij
zal mij wel eens gezien hebben,
maar nooit in uniform, waardoor Je
er toch heel anders uitziet dan in
burger." Menten verwees daarbij
naar de uitspraak van een kunst
schilder die bij de jongste treinka
ping gegijzeld werd en die in een
dagbladinterview heeft gezegd dat
hij na drie weken zijn lotgenoten al
niet meer zou herkennen. De presi
dent viel hem bij met de opmerking
dat het hier gaat om „een van de
belangrijkste vragen waarvoor de
rechtbank zich gesteld ziet".
Menten opperde, overigens niet voor
het eerst, dat er destijds in de Oe
kraïne een dubbelganger van hem
heeft rondgelopen, of dat hij met
zijn broer Dirk verward is. Gisteren
kwam hij met nog een derde veron
derstelling op de proppen. „Die
mensen, die niet intelligent zijn en
nergens over nadenken, hebben zich
verbeeld dat ik bij die executies
aanwezig was, omdat er nu eenmaal
nooit iets gebeurde zonder dat Men
ten. mijn broer of ik en mijn broer
nog meer dan ik, eraan te pas
kwam".
Het proces zal vandaag worden
voortgezet.
Van onze parlementsredactie
DEN HAAG Jaap de Jong, vlce-voorzitter en secretaris van
het onlangs afgetreden PPR-bestuur. en leider van de linkervleu
gel in deze partij, vindt samenwerking van de PPR en met CPN
[en PSP geboden.
ADVERTENTIE
Geluk bij een ongeluk dat Royal Nederland
dit soort schades telefonisch even regelt.
verzekering maatschappij nv
i het trotskistische blad „Proleta-
•ch Links", zegt de zelf ook marxis-
ische De Jong hierover: „Het vor
men van zo'n blok op parlementair
niveau vind ik logisch omdat de
pPR ten opzichte van de nieuwe
regering in dezelfde positie verkeert
als PSP en CPN. Ik ben er zeker van
lat dat in de toekomst gevolgen zal
(hebben".
ip de minderheid in het PPR-be-
ituur die onder leiding van voorZit-
ir Wijnand van Hoogevest als eerste
Itrad nadat men het niet eens kon
worden over voorstellen aan de par
tij betreffende de strategie tegen
over het kabinet en tegenover het
CDA, levert De Jong in hetzelfde
interview scherpe kritiek. Zoals be
kend wilde de minderheid het CDA
niet van samenwerking uitsluiten.
3e] De Jong vindt dat Van Hoogevest en
01j de zijnen zich teveel tot het parle-
ment beperken.
Voor 1 oktober, wanneer het leden-
congres naar het idee van de kern-
groepcommissie gehouden moet
worden, moet de club van wijze men
sen een beleidsnota klaar hebben
over de identiteit van de PPR, de
strategie en de partijorganisatie. On
langs nog stelde een commissie on
der leiding van minister Trip ook
zo'n nota samen. Verder moeten de
wijze mensen voorstellen doen om te
komen tot een nieuw partijbestuur.
Van onze automedewerker
PARIJS De Franse autofabrikan
ten hebben in onderling overleg be
sloten de garantietermijn voor nieu
we personenauto's te verlengen van
zes maanden tot een jaar zonder
beperking naar het aantal verreden
kilometers. Deze verlenging van de
garantieperiode geldt daarmee ook
voor de Nederlandse importeurs van
de Franse automerken Citroën, Peu
geot, Renault, Slmca Chrysler en
Matra-Slmca. Verder heeft Chrysler
Nederland meegedeeld ook voor het
Engelse merk van het Chryslercon-
cem, Sunbeam, een jaar garantie te
geven. De verlenging van de fa
brieksgarantie is gisteren ingegaan
en geldt zowel voor onderdelen als
voor arbeidsloon bij eventuele repa
raties door mogelijke fabrieks-
fouten.
AMSTERDAM (ANP) - De zilveren
Nipkow-schijf. de jaarlijkse prijs
van de televisiecritici, is toegekend
aan Kees van Kooten en Wim de
Ble, momenteel in het kader van
hun Simplisties Verbond opererend
als Koot en Ble. Het is voor de
tweede keer dat dit duo de prijs in
ontvangst mag nemen. In 1974 was
dit ook het geval. Dit is in het zes
tienjarige bestaan van de Nipkow-
schijf nooit eerder voorgekomen.
De zilveren Reiss-mlcrofoon, de
prijs van de radiocritici, wordt dit
jaar niet uitgereikt. De Jury zag daar
dit Jaar geen aanleiding toe. De tele
visiecritici besloten wel nog twee
eervolle vermeldingen te verlenen,
een voor de NOS parlementaire ru
briek „Den Haag vandaag" en een
voor wat in het jury-rapport zal he
ten „Het culturele aankoopbeleid
van de NOS". De uitreiking van de
zilveren Nipkow-schijf is op dinsdag
4 oktober in studio Wisseloord in
Hilversum.
Toen de heer Bergsma destijds met het Amro
Obligatiefonds in zee ging, had hij daar zo z'n
redenen voor. Hij had eerder al wat
belcggingscrvaring opgedaan; de zekerheid van
participeren in het Amro Obligatielonds stond
hem daarom wel aan. Dat betekende dat de
Amro voor Bergsma streeft naar een hoge
uitkering met zo min mogelijk risico.
Ook de verdere loop van zaken kwam
Bergsma goed uit. Storten en opnemen naar
eigen inzicht, met een minimum van 50,-. Va,i
elke mutatie een keurig overzichtelijk afschrift
met waardeberekening ontvangen.
Als vroeger iemand zich wel 'ns wat
laatdunkend uitliet over z'n „bedachtzaamheid",
had Bergsma daar heus wel z'n antwoord op.
Maar nu heeft hij een standaardmanicr om
iemand wat dat betreft 't zwijgen op tc leggen:
hij toont gewoon het rendementpercentage over
't afgelopen jaar. En eerlijk gezegd heeft 't hem
zelf ook wel een beetje verrast, die ruim 8'V>
Kwam neer op een uitkering van I
f 12,40 per participatie op jaarbasis.!
Die Bergsma overigens automatisch j
heeft laten herbeleggen door Amro.
Van onze parlementsredactie
DEN HAAO De instellingen voor gezinsverzorging in ons land
krijgen binnen enkele dagen een brief van staatssecretaris
Meijer (CRM), waarin medewerking gevraagd wordt voor een
nieuwe vorm van hulpverlening.
Het gaat om de omstreden alpha-
hulp. Daarbij zijn gezinshelpsters
niet langer In dienst van de Instellin
gen, maar van hulpvragende gezin
nen. De Instellingen zullen de rol van
bemiddelaar tussen hulpvrager- en
verlener spelen.
In de Kamercommissie voor CRM
heeft Meijer zich gisteren optimisti-
che uitgelaten over de bereidheid
van de instellingen om mee te wer
ken. Dit ondanks het „nee", dat de
centrale raad voor de gezinsverzor
ging heeft laten horen toen Meijer
zijn oorspronkelijke plannen voor
alpha-hulp veranderde Bij de cen
trale raad zijn circa 270 instellingen
aangesloten.
De veranderingen die Meijer door
voerde (het uurloon van de helpsters
komt op het peil van minimumloon,
bij ziekte wordt doorbetaald) bete
kenen, dat de nieuwe vorm van hulp
verlening duurder wordt dan de cen
trale raad had gehoopt.
Dit betekent weer, dat uitbreiding
van de hulp niet zo groot kan zijn als
gehoopt was. Meijer rekende de Ka
mercommissie gisteren voor dat de
hulpverlening bij de huidige plannen
toch nog met circa 40 procent zal
toenemen. „Als de instellingen zich
zorgen maken over de hulpverlening
mag ik verwachten dat zij meewer
ken om deze uitbreiding mogelijk te
maken", aldus Meijer na afloop van
de commissievergadering.
De brief aan de instellingen gaat
enkele maanden later uit dan Meijer
van plan was De staatssecretaris
verwacht, dat het nog wel geruime
tijd kan duren voordat de nieuwe
vorm van hulpverlening zijn beslag
krijgt.
Wijze mensen
Inmiddels heeft de kemgroepkom-
missie van de PPR, die de kem-
ióJpoep-vergadering van morgen voor-,
r w bereic
ireidt voorstellen gedaan om uit de
huidige impasse te komen. Voorge
steld wordt, een commissie van wijze
bJmensen in het leven te roepen, be
staande uit de oud-partijvoorzitters
Tonnaer, Jurgens, Coppes en Van
Dam. Ook minister Trip. fractielei
der Ria Beckers en het Zuidholland
se statenlid Van Dongen moeten in
deze commissie zitting hebben.
Simpkins
„Heb je echt al
eerder dit werk
gedaan?"
Van een onzer verslaggevers
DEN HAAO - Het beleid van
de gemeentelijke sociale dien
sten waarvan gTote groepen
mensen hun bijstandsuitke
ring krijgen zou veel meer
betrokken moeten worden ln
de plaatselijke politiek. Nu is
het zo, dat er over het functio
neren van de sociale dienst in
de gemeenteraad alleen maar
gesproken wordt, wanneer zich
een of ander conflict heeft
voorgedaan.
Wanneer de gang van zaken bij de
gemeentelijke sociale dienst wel re
gelmatig onderwerp van gesprek (en
kritiek) zou zijn in de gemeenteraad,
betekent dat de bijstandstrekkers
via de raadsleden veel meer invloed
zouden kunnen uitoefenen op het
beleid. En dat de cliënten van de
sociale diensten meer betrokken
moeten worden bij het werk van
deze instelling is broodnodig om hen
langzaam maar zeker uit hun afhan
kelijke en onzekere positie omhoog
te werken.
Tot deze conclusie komt het Insti
tuut voor Sociaal Wetenschappelijk
Onderzoek van de Hoge School ln
Tilburg (het IVA) dat in opdracht
van het ministerie van CRM en de
Vereniging van Nederlandse Ge
meenten een onderzoek heeft ge
daan naar het functioneren van de
gemeentelijke sociale diensten in
onze samenleving. Over die politieke
onverschilligheid voor het werk van
de sociale diensten, die per Jaar op
het ogenblik samen zo'n vier miljard
gulden uitkeren, zeggen de onder
zoekers verder: „Volgens de meeste
wethouders is de sociale dienstverle
ning geen onderwerp van politieke
discussie. In grote gemeenten is er
trouwens wel iets vaker sprake van
politieke beïnvloeding van dit werk
dan in kleine gemeenten, maar over
het algemeen wordt er in de gemeen
teraadsvergaderingen nauwelijks
over dit onderwerp gesproken. In de
kleine gemeenten ligt de portefeuille
van sociale zaken meestal in handen
van vertegenwoordigers van de con
fessionele partijen (CDA, GPV). Al
leen ln de grote en zeer grote steden
komt de helft van de wethouders van
sociale zaken uit progressieve kring.
(PvdA, D'66, en PPR). Progressieve
wethouders zijn over het algemeen
van mening dat politieke invloed op
het functioneren van de sociale
dienst nodig en Juist is. Confessio
neel georiënteerde wethouders (en
WD'ers trouwens ook) zijn van me
ning dat die invloed onjuist zou zijn.
Praktijk
Overigens vindt veertig procent van
de wethouders van sociale zaken dat
hun portefeuille te weinig aandacht
krijgt in het College van B en W."
Dat er in de praktijk zo weinig poli
tieke belangstelling voor dit onder
werp blijkt te bestaan, is des te
vreemder omdat de gemeenten de
bijstandswet namens CRM moeten
uitvoeren en het vrijwel altijd om de
uitkering van grote bedragen gaat
die de gemeenten wel terugkrijgen
van CRM, wanneer dit ministerie het
beleid van de gemeentelijke dienst
tenminste goedkeurt.
Een andere belangrijke conclusie
uit het onderzoek is de constatering
dat veel sociale diensten, met name
die in de kleinere en kleinste ge
meenten. lang niet zo goed functio
neren als zij zouden moeten. Vaak
wordt de sociale dienst dan alleen
maar gebruikt als een uitkerings
kantoor. hoewel het in wezen veel
meer een stuk lokale hulpverlening
zou moeten zijn, waarbij het finan
ciële aspect uiteraard wel een belan
grijke rol speelt
Staatssecretaris Meijer van CRM
die gisteren aanwezig was bij de
presentatie van de onderzoeksresul
taten, zei dat het ook zijn wens is
dat de sociale diensten een belang
rijke rol gaan spelen in het plaatse
lijke welzijnswerk. In plaats van bij
standsambtenaren, die alleen maar
wettelijke regels uitvoeren, zouden
de werknemers van de sociale dienst
veel meer bijstands-maatschappe
lijk werkers moeten zijn. ..Het gaat
hier om een taakverzwaring, vooral
voor veel bijstandsmensen van klei
ne gemeenten, die toch al verschil
lende taken hebben. Een bijstands-
maatschappelijk werker ls Iemand
met een zeer zware en tweeslachtige
taak. Bij de uitoefening ervan kun
nen veel spanningen optreden. Ik
hoop dat ln de discussie die binnen
kort over dit rapport zal losbarsten,
de mensen die het allemaal zullen
moeten gaan doen, de moed zullen
opbrengen om over deze taakver
zwaring te denken en te praten Per
soonlijk zie ik die uitbreiding van de
werkzaamheden van de bijstands
werkers (van geldultkeerders tot
maatschappelijk werkers, die zich
met meer dan alleen financiële pro
blemen bezighouden) als een verels-
te, willen we enigszins preventief
kunnen werken voor de toekomst."
Aldus de heer Meijer die verder ver
telde dat de bijstandsuitkeringen
tijdens de kabinetsperiode van de
huidige regering verdubbeld zijn.
Kostenbeheersing
„Er zal in deze sector toch ook gelet
moeten worden op de kostenbeheer
sing. Dit zal niet moeten gebeuren
door de Individuele uitkering lager
te maken, maar wel door het aantal
mensen dat voor zijn levens
onderhoud aangewezen is op de bij
standswet, drastisch te verminde
ren. Uiteraard spelen hier factoren
van werkgelegenheid een zeer grote
rol. Maar dat we onze uiterste best
moeten doen om ook hier tot bezui
nigen te komen tonen de cijfers aan:
in de grote steden leeft vijftien tot
twintig procent van de bevolking
volledig of gedeeltelijk van de bij
stand", aldus de heer Meijer.
Uit het onderzoek is verder gebleken
dat met name in de kleinere ge
meenten de sociale dienstén niet
werken zoals ze zouden moeten.
Men heeft hier vaak geen gekwalifi
ceerde krachten voor dit werk. Vaak
is er een ambtenaar die nog vijf
andere taken heeft) en Juist het feit
dat het hier vaak om mensen gaat
die iedereen in het dorp kent, maakt
de gang naar de bijstand er niet
gemakkelijker op voor de cliënt. De
onderaoekers bepleiten hiervoor een
intergemeentelijke sociale dienst of
een regionaal net van specialisten,
die als een soort uitzendkrachten
kunnen bijspringen ln de kleinere
gemeenten.
Tenslotte heeft men ook nog een
bescheiden onderzoekje ingesteld
naar de cliënten van de sociale
dienst. Dit zijn voornamelijk ge-
schelden vrouwen, langdurig werk
lozen of ex-zelfstandigen De meeste
cliënten blijken hun eigen situatie
scherp te kunnen aangeven Ze vin
den dat ze ln een harde meedogenlo
ze maatschappij leven, waarin on
recht niet wordt hersteld, waarin ie
