'uid-Afrika verlegen tiet kernbom-affaire Arafat wil met Amerika praten >owjet-Unie wil rust rondom haar kerncentrales Namen Nixons teveel mee? Grotere vrijheid n meer discipline n Chinese partij Vooral Westerse landen diep bezorgd Somalië meldt dood van 1000 Ethiopiërs Sowjet-Unie zuiniger op haar aardolie Moskou vreest nieuwe strijd Egypte-Libië Libanon neemt maatregelen na bloedige botsing eactoren komen straks van lopende band :NSDAG 24 AUGUSTUS 1977, BUITENLAND T rouw/Kwartet7 rASHINGTON (Reuter. UPI) - [at en Richard Nixon hebben bij voortijdig vertrek uit de Jmbtswoning van de Amerikaanse iresident, het Witte Huis. in de imer van 1974 mogelijk een paar irhuiskisten te veel meegenomen. let ministerie t)an buitenlandse \en wil in ieder geval een onder dek naar de verblijfplaats van p Vn aantal kostbare geschenken, e de Nixons tussen 1968 en 1974 (mblshalue hebben gekregen van .itenlanders. De Amerikaanse wet zegt dat ge schenken aan een Amerikaanse functionaris of zijn gezin met een waarde van meer dan 125 gulden aan de regering toebehoren. Vol gens het dagblad The Washington Post wordt een deel van dit soort geschenken aan de Nixons vermist en zijn ze mogelijk meegenomen naar San Clemente, het verblijf van de familie. Het ministerie wil dit nu uitgezocht hebben en heeft de rechter gevraagd een onderzoek in te stellen naar de inhoud van de 200 pakkisten, die Nixon en zijn vrouw bij hun vertrek hebben inge leverd bij de algemene dienst. In de kisten moeten 2000 giften zitten met een totale waarde van onge veer 5 miljoen gulden. De Washington Post heeft gemeld dat mevrouw Nixon twee dagen nadat haar echtgenoot zijn presi dentschap had opgegeven het Wit te Huis had laten weten dat ze een door de sjah van Iran ten geschen ke gegeven in goud gevat handge schilderd miniatuurportret van de president wilde meenemen. De Post zegt dat het echtpaar aan nog veel meer geschenken gehecht leek want eveneens verdwenen: een Perzisch tapijt, een klok, een schenkblad met inscriptie, gouden dozen en horloges (Iraanse ge schenken), een olieverfschilderij (Sowjet-Unie). een zilveren doos (van Indira Gandhi uit India), een gouden speld (Nicaragua), een gouden filigraan armband (van In- donesiës Soeharto een de dochters Nixon) en twee gouden poederdo zen (eveneens voor Tricia Nixon en haar zusje Julie maar ditmaal een geschenk van de voormalige bondskanselier van West-Duits- land Kurt Georg Kiesinger). 1st u KANNESBURG, PARIJS (Reuter, UPI, AFP, AP, ANP) Zuid-Afrika begint steeds meer legen te raken met berichten over een op handen zijnde experimentele kernexplosie in dat land de steeds heftiger wordende reacties van met name Westerse landen. Verwacht wordt dat 3 pier John Vorster zich vandaag persoonlijk met de kwestie zal gaan bezig houden. Ster Pik Botha van buitenland ken reageerde gisteren voor de ;de maal met een „complete on- op de beschuldigingen van met Franse zijde dat Zuid-Afrika ienkort een kernbom tot ontplof- zal brengen. Zijn collega Pie ter a van defensie stelde dat Zuid- „xa momenteel moet vechten te- 5 binnen- en buitenlandse druk. 1 Botha toonde zich gisteren be- rst boos over de weigering van ikrijk om de eerste Zuidafri se verklaring te geloven dat de nucleaire experimenten niet-militair zijn bedoeld. „Ik zal meneer De Gui- ringaud (de Franse minister van bui tenlandse zaken, die de kwestie heeft aangekaart) niet euvel duiden dat hij mijn verklaring niet gelooft. Laat hem maar dromen en spook beelden zien. Hij kan echter niet iets aanvallen dat er niet is", aldus Botha. Ook buiten de regering van Zuid- Afrika is men zich nu met de kwestie gaan bemoeien. Zuidafrikaanse tei rt i d^KING (Reuter, UPI) De leden van de Chinese communisti- Jae partij moeten zich gedisciplineerd gedragen maar zij krij- meer vrijheid om hun mening te geven over allerlei zaken, n staat in de nieuwe partijreglementen die gisteren bekend i-Qiaakt zijn. •Og •rn communistische partij zal een Pu»r scheppen waarin zowel het cen- ;h.[isme als de democratie tot hun pilt komen. Vice-partijvoorzitter jutj Tsjien-jing verklaarde bij de in ductie van het nieuwe reglement ara de massa moet kunnen zeggen ze op het hart heeft. Men moet col recht krijgen om partijfunctio- e lissen te kritiseren en men moet pik kunnen beroepen op de hoogste a.stijleiding tot aan partijvoorzitter ietfca Kwo-feng toe. De democrati- ginfe rechten zijn echter bedoeld om ;es discipline in de partij te vergro- :h zo Voegde Yeh eraan toe. >ok ielii nieuwe partijreglement bepaalt j alle leden een jaar proeftijd moe- let doormaken, voordat ze officieel ït I lid worden toegelaten. Deze s afttregel is kennelijk bedoeld om te 'nspinderen dat er weer radicale ele- r toten in de partij doordringen, tfaj rd1nce Amerikaanse minister van bui- ^jandse zaken, Cyrus Vance, die _jnenteel een bezoek aan China hgt, heeft gisteren zijn uiteenzet- over het buitenlands beleid van verenigde Staten voortgezet. Vol- s diplomatieke waarnemers .kte men haast met de bespre- ;en omdat men zo snel mogelijk cht wil komen bij die zaken die zowel voor China als voor de Vere nigde Staten van rechtstreeks be lang zijn. Vandaag hoopt men aan deze mate rie toe te komen. De Verenigde Sta ten willen graag diplomatieke be trekkingen met China aanknopen, maar China eist dat de Verenigde Staten hun handen volledig aftrek ken van nationalistisch China (Tai wan). Daartoe zouden de Verenigde Staten in principe wel bereid zijn als zij van China de garantie krijgen dat dit land Taiwan geen haar zal kren ken. Peking antwoordt de Amerika nen hierop steeds, dat zij daar niets mee te maken hebben omdat Tai wan een Chinese provincie is. En Amerikanen mogen zich niet be moeien met de binnenlandse aange legenheden van China. Gisteren was nog niet bekend of minister Vance ook een ontmoeting zal hebben met de Chinese partijlei der Hoea Kwo-feng. Indien dit niet het geval zal zijn, dan betekent dit een diplomatieke klap in het gezicht van de Verenigde Staten. Op 20 juli ontving Hoea Michael Klonsky, de voorzitter van de Amerikaanse com munistische partij. Tot dusver heeft de Chinese minister van buitenland se zaken de Chinese gespreksdelega- tie geleid. Vandaag zal ook vice-pre- mier Teng Hsiaoping aan het overleg deelnemen, zo werd gemeld. kranten maakten gisteren groot op hef van Franse radioberichten dat spionage-satellieten van de Verenig de Staten en de Sowjet-Unie kern activiteiten in de Kalahariwoestijn hadden waargenomen. Ampie Roux, de voorzitter van de raad voor kerne nergie verklaarde dat de proeven uit sluitend niet-militair zijn en dat ie der tegenbewijs ontbreekt. Naast Frankrijk, dat gisteren bij monde van De Guiringaud verklaar de bereid te zijn tot stevige stappen tegen Zuid-Afrika zoals een handels embargo en een stopzetten van con tractuele wapenleveranties aan Pre toria, hebben ook Nederland, West- Duitsland en Australië op de bericlf- ten gereageerd. De Nederlandse mi nister van buitenlandse zaken mr Max van der Stoel heeft „grote ver ontrusting" getoond en zegt dat een kernexplosie, ook als deze voor vreedzame doeleinden zou worden teweeg gebracht als een zeer ernstige daad met onvermijdelijk ernstige consequenties zou moeten worden aangemerkt. Zijn Westduitse collega Hans Dietrich Genscher heelt Zuid- Afrika opnieuw dringend gevraagd het verdrag tegen de verspreiding van kernwapens te ondertekenen. Als dat gebeurt wordt de vrees weg genomen dat Zuid-Afrika kernwa pens wil hebben en proeven voorbe reidt. Australië heeft eveneens „die pe bezorgdheid" uitgesproken en nog een benadrukt dat het al tien jaar lang weigert splijtstof aan Zuid- Afrika te leveren. De Verenigde Naties, de Europese Gemeenschap en de Organisatie voor Afrikaanse Eenheid hebben gisteren op de internationale confe rentie over apartheid in de Nigeri- aanse hoofdstad Lagos de rassen scheiding in Zuid-Afrika scherp ver oordeeld. Ons commentaar staat op pag. 5. De Amerikaanse VN-ambassadeur Andy Young (links) ontmoette op het apartheidscongres de Rhodesische nationalistische leider Joshua Nkomo. NAIROBI (Reuter. UPI) Ethiopië heeft bij de jongste gevechten in de Ogadenwoestijn bijna duizend sol daten verloren, zo hebben woord voerders van de tegenpartij, het be vrijdingsfront voor West-Somalië, bekend gemaakt voor radio-Moga- disjoe. Aan Ethiopische zijde zou den voorts vijfhonderd gewonden zijn. Ethiopië zelf sprak eergisteren van 500 dode Somali's en 150 omge komen Ethiopiërs. De Somalische woordvoerder me moreerde vijf veldslagen tussen strijders van het front en Ethiopi sche troepen. De gevechten woed den bij de steden Goba en Ginir. De woordvoerder sprak nauwelijks over de felle gevechten rond de stad Dire Dawa, een strijd die Ethiopië in zijn voordeel zegt te hebben beslist. Het front gaf op geen enkele manier aan hoe groot de verliezen aan haar kant zijn. Thomas Robinson, die belast is met de uitvoering van het wereldvoed selprogramma van de Verenigde Na ties heeft gisteren in Rome gezegd dat Ethiopië bedreigd wordt door een ernstig tekort aan levensmidde len omdat de belangrijkste havens van het land niet kunnen worden gebruikt in verband met de strijd rond de Ogaden en tegen de afschei dingsbeweging in Eritrea. In sommi ge streken van het land zou men al niet meer genoeg te eten hebben maar nog eens tienduizenden men sen zullen honger moeten lijden als er niet op korte termijn iets wordt gedaan, aldus Robinson. LONDEN (UPI) Al een kleine tien jaar dringt de Sowjet-Unie er bij haar Oosteuropese partners op aan, om te zien naar andere leve ranciers van aardolie. Volgens cij fers die de Petroleum Times giste ren publiceerde, begint die bood schap duidelijk resultaten af te werpen. Naast 78 miljoen ton Rus sische olie importeerde Oost-Euro pa in 1975 bijna 21 miljoen ton uit andere landen. Voor 1980 verwacht het Londense blad importen van 100 respectieve lijk 34 ton. Het wekt dus geen ver bazing dat Oosteuropese landen druk bezig zijn, hun banden met het Midden-Oosten nauwer aan te halen. Sinds begin dit Jaar, gaat dat in versneld tempo. Rusland gaat olie opsporen in Irak, en heeft naar verluidt hulp aange boden bij de opbouw van aardgas winning in dat land. De Bulgaarse handel met Irak verzesvoudigde zich sinds 1970 tot 240 miljoen gul den per jaar, waarvan meer dan de helft voor aardolie. Roemenië on derhandelt met Koeweit over een gezamenlijke olieraffinaderij en pe trochemische industrie aan de Zwarte Zee. Koeweit zou 8 miljoen ton olie per jaar leveren (waarde rond twee wiljard gulden) en een vijfde van de produkten terug kopen. Tsjecho-Slowakije maakt klaaglij ke geluiden over zijn handelsrelatie met Irak. Zij stellen eenzijdig de olieprijs vast, aldus een „teleurge stelde" handelsattaché in Bagdad en wij moeten goederen leveren te gen internationaal concurrerende prijzen, want anders kopen ze elders. Oost-Europa, In veel prognoses over de toekomstige energievoor ziening ingeschat als een zichzelf bedruipend blok, wordt een toene mende factor op de markt voor Arabische olie, die naar verwach ting binnen tien jaar toch al zeer krap zou worden. CAIRO (Reuter, UPI) De Palestijnse leider Jasser Arafat wil graag met de Verenigde Staten praten over de Amerikaanse voorstellen voor een vredesregeling in het Midden-Oosten. Ara fat deelde dit gisteren mee in Cairo, waar hij besprekingen voert met Egyptische leiders. Arafat zei dat zijn organisatie, de Palestijnse Bevrijdingsbeweging PLO, nog steeds wacht op Ameri kaanse goedkeuring om een officieel kantoor in Washington te mogen openen. Sedert de rondreis van de Amerikaanse minister van buiten landse zaken Vance door het Mid den-Oosten, is er enig uitzicht op een dialoog tussen de VS en de PLO. Amerika dringt er bij de Palestijnen op aan in te stemmen met de resolu tie 242 van de Veiligheidsraad van de Verenigde Naties, waarin het be staansrecht van Israël impliciet er kend wordt. Er gaan de laatste tijd geruchten dat de PLO met een enigs zins aangepaste tekst van deze reso lutie akkoord zou willen gaan. Arafat merkte hierover gisteren op: „We wachten nog steeds op veranderin gen in de verhoudingen in de wereld zodat we onze mening op dit punt wat duidelijker kunnen geven". Aanstaande donderdag komt in Da mascus de Palestijnse centrale raad bijeen om zich te beraden over de Amerikaanse initiatieven. Volgens politieke waarnemers zou Arafat in MOSKOU (Reuter, UPI, AP) De Sowjet-Unie voorziet een nieuw bloedig conflict tussen Libië en Egypte als beide landen er niet op korte termijn in slagen hun verschil len van mening aan de conferentie tafel uit te praten. Het Russische partijblad Prawda schreef gisteren over informatie te beschikken die erop wijst dat beide landen nieuwe troepen aan de ge meenschappelijke grens samentrek ken. Sedert de gevechten van vorige maand is er een bestand aan de grens van kracht. Het artikel van de Prawda is ondertekend door „waar nemer", wat erop wijst dat het arti kel op initiatief van de hoogste Sow- jet leiding in de krant verschenen is. De Sowjet-Unie spreekt de hoop uit dat Egypte en Libië met elkaar zul len gaan overleggen, omdat het ge bruikelijk is dat conflicten in de derde wereld de „imperialistische en reactionaire krachten" in de kaart spelen. Overigens speculeert het blad niet op een mogelijk initiatief van Moskou in het Egyptisch-Libi- sche geschil. Het artikel verwijst ook naar de oorlog die aan de gang is in de hoorn van Afrika tussen Ethiopië en So malië. Ook van deze oorlog profi teert de „reactie". Eerder gaf het persbureau Tass al een in soortgelij ke bewoordingen gestelde verkla ring uit over het conflict in oosteljk Afrika. Gisteravond werd door diplomatie ke woordvoerders in de Egyptische hoofdstad Cairo meegedeeld dat Egypte en Libië overeengekomen zijn de krijgsgevangenen die er tij dens de recente zesdaagse oorlog genomen zijn uit te wisselen. Verder zullen militaire waarnemingsposten worden ingericht om toe te zien op de naleving van het huidige be stand. De uitwisseling van de krijgs gevangenen zou vandaag plaats vin den langs de grens in de buurt van de Middellandse Zee. principe achter het Amerikaanse be leid staan. De Palestijnse beweging is er echter nogal verdeeld over. Het Libanese blad Le Reveil meldde gisteren op grond van mededelingen 'n diplomatieke bronnen in Parijs, dat de VS en Saoedi-Arabië zouden onderhandelen over verhuizing van Palestijnen uit Libanon naar ver schillende Arabische landen. Saoedi- Arabië zou hier wel wat in zien, als Israël als tegenprestatie Oost-Jeru- zalem (een heilige plaats voor mos lems) ontruimt. Er wonen een half miljoen Palestijnen in Libanon. De Palestijnse Bevrijdingsorganisa tie PLO noemt een verklaring van hoge Palestijnse functionarissen op de door Israël bezette westelijke Jor- daanoever, dat zij er aan zullen wer ken dat Arafat aan de kant gezet wordt als leider van de Palestijnse beweging, een ondersteuning van de „zionistische vijand". De PLO zegt in een verklaring er niet aan te twij felen dat de loyaliteit van de bewo ners van de Westbank bij de PLO ligt. Israël heeft Egypte er gisteren van beschuldigd dat het de troepenschei dingsovereenkomst in de Sinaï schendt door zijn posities aan het Suez-kanaal te versterken. Dit is in militaire kringen in Tel Aviv ver nomen. Van der Stoel De Nederlandse minister van buiten landse zaken Van der Stoel heeft gisteren gezegd geen voorstander te zijn van aanpassing van de 242-reso- lutie van de Veiligheidsraad over het Midden-Oosten. De minister is wel van oordeel dat er een bepaalde in terpretatie nodig is van hetgeen over het vluchtelingenprobleem gezegd wordt. BEIROET (Reuter) De voorzitter van het Libanese parlement, Kamel Al-Asmaad, heeft gisteren gezegd dat er scherpe veiligheidsmaatrege len zijn genomen in het Sjoef-ge- bergte ten zuidoosten van de hoofd stad Beiroet om te voorkomen, dat er opnieuw gevechten zullen uitbre ken tussen linkse moslims en rechtse christenen. De maatregel van de Li banese regering komt na een eerder ultimatum van falangisten en chris tenen, verenigd in het Libanese front, dat zij zelf voor het herstel van orde en rust zouden zorgen als de regering dat niet binnen vieren twintig uur zou doen. Parlements voorzitter Al Asaad maakte de vei ligheidsmaatregelen bekend na een onderhoud met de Libanese presi dent Sarkis. Ook de commandant van de Arabische vredesmacht in Libanon, luitenantkolonel Sami Al- Khatib, nam aan de besprekingen deel. De Israëlische krant Yediot Acharo- not kritiseerde gisteren paus Paulus en de hele christelijke wereld dat zij met de handen gevouwen blijven zit ten terwijl hun medechristenen in Libanon dreigen te worden afge slacht. „Wij waren al boos dat Paus Plus XII zweeg toen de Joden omge bracht werden in Europa. Deze paus maakt het nog bonter door te zwij gen terwijl medechristenen gedood worden." Surj^i )SKOU (UPI)' Gewoonlijk is de officiële Sovjet-pers er als de kippen bij om massale iogingen tegen regeringen in het westen te duiden als nieuwe bewijzen dat het kapitalistische teem faalt. Maar toen 30.000 Fransen, Westduitsers, Belgen en Zwitsers vorige maand (testeerden bij de bouwplaats van Frankrijks Super Phénix snelle kweekreactor in Greys- ïville, zeiden de Sowjets niets. Geen woord over de demonstratie verscheen in kranten. Radio televisie bleven stil. ten behoeve van het aanzienlijke -tal Russen dat luistert naar de of America en Radio Liberty, "j er een serie krantenartikelen Ichenen die de deugden van de nenergie bezongen in termen van )iency, economie en veiligheid, reden is dat de Russische rege- j gekozen heeft voor grootscheep- oepassing. Dat een bevolking die best vindt, gevoelig zou worden t de vragen van veiligheid en leu die soms verhitte debatten bepen in de niet-communistische èld, is wel het laatste wat het Inlin zou willen. itici iingsverschillen over kernenergie taan wel degelijk in wetenschap- |ke en technische kringen. Onder iritici bevindt zich een van Rus- Is meest vooraanstaande geleer- f Pjotr Kapitsa. de 83-jarige „va- Jvan de Russische kernfysica". In [rede bij het 250-jarig jubileum de academie van wetenschap- J waarschuwde Kapitsa twee jaar jjden dat een ongeluk of sabotage [een kerncentrale evenveel radio- viteit kon verspreider, als de imbom op Hirosjima. Hij zei dat icentrales ver van bewoonde ge en zouden moeten worden >uwd Ook verklaarde Kapitsa dat de pro blemen van radioactief afval en het omgaan met groeiende hoeveelhe den plutonium uit snelle kweekreac toren mogelijk ingrediënt voor kernwapens nog niet waren opge lost. Maar zijn rede werd niet gepubli ceerd en de Russen gaan onder het lopende vijfjarenplan door met de constructie van meer en grotere kerncentrales in het dichtbevolkte Europese deel van de Sowjet-Unie. In 1980 moeten er tien klaar zijn, in 1985 moet het bouwtempo verdub beld zijn en na 1990 moet het land op grote schaal overschakelen op snelle kweekreactoren. Transport Het is ironisch dat de Sowjet-Unie zich met zoveel nadruk in de kerne nergie met alle bijbehorende proble men stort. Het land is niet alleen de grootste aardolieproducent van de wereld, er zijn ook zeer belangrijke voorraden steenkool en aardgas. De moeilijkheid is een geografische. „Het westelijke deel van het land verbruikt nu ongeveer 80 procent van de elektrische energie", legde een artikel in de Prawda deze maand uit. „terwijl de energiebronnen maar een kwart van die van de hele Unie uitmaken. We moeten steeds verder naar het oosten en noorden om olie, kolen en gas te krijgen." Meer dan 350 miljoen ton brandstof fen worden jaarlijks van oost naar west getransporteerd. Dat kost vele miljarden roebels, aldus het blad, en de energiebehoefte van de industrie in het westen blijft groeien. Het transport is niet alleen duur maar ook technisch moeilijk. De bevroren bodem van Siberië maakt construc tie en onderhoud van oliepijpleidin gen duur en lastig. Zelfs na de aanleg van de 3000 kilometer lange Baikal- Amoer spoorlijn in het verre noord oosten, zijn de rail verbindingen on voldoende om genoeg kolen naar het westen te transporteren. Lopende band Kernenergie blijft een overweldi gend aantrekkelijke mogelijkheid voor Russische planners. Om aan haar eigen behoeften te voldoen en aan die van de Oosteuropese part ners plus Cuba plus mogelijke klan ten in het westen en de derde we reld, bouwt de Sowjet-Unie een gi gantische fabriek om kernreactoren in een soort lopende-bandproces te vervaardigen. Het bedrijf, Atom- masj, ligt aan de oever van de Don op het punt waar die in de Wolga stroomt. Het eerste deel moet volgens het schema op tijd gereedkomen voor de 60ste verjaardag van de revolu tie, 7 november van dit jaar. Uitein delijk moet het complex van drie fabrieken en een kantoortoren een oppervlak van 640 hectare gaan be slaan. De negen kilometer lange pro- duktielijn die er zich doorheen slin gert, gaat reactoren met een vermo gen van 1000 MW afleveren die per schip naar hun bestemming ver trekken. Plutonium De Russen zeggen dat zij net zo bezorgd als president Carter zijn over het gevaar van spreiding van kernwapens. Maar terwijl Carter op geroepen heeft tot opschorting van de ontwikkeling van snelle kweekre actoren in afwachting van een twee jaar durende studie van minder ris kante splijtstofsystemen, gaan de Russen door. Hun eerste kweekreac torcentrale werkt sinds 1973 in Sjewtsjenko aan de Kaspische Zee. De bouw van de tweede, de grotere BN600, vordert in Belojarsk in de centrale Oeral. De Sowjet-Unie past al opwerking van gebruikte splijtstof toe voor de Oosteuropese partners, en bedrijft internationale opslag van plutoni um door ae opwerkingsprodukten vast te houden. De Russen hebben duidelijk gemaakt dat zij voorstan ders zijn van internationale controle op plutoniumopslag via het Interna- tionaal bureau voor atoomenergie in juni van dit jaar met het grootste voor een experimenteel magneto-hy- IAEA. vliegtuig ter wereld uit de Verenigde drodynaniisch proces voor de ontwik- Staten naar de Sowjet-Unie overge- keling van de 70 broodnodige elektri- Dc grootste magneet ter wereld werd vlogen. De magneet wordt gebruikt citeit, foto rechts.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Nieuwe Leidsche Courant | 1977 | | pagina 7