'Pijlerdam zo open imogelijk' Kloof tussen CNV en FNV groeit Abortus-initiatiefwet moet uit parlement komen Stel commissie in voor abortusprobleem >rovincie Zeeland en comité SOS nu eensgezind over Oosterschelde: Enig haalbare is handhaven van fiks getij Prof. Muntendam: Letterlijke tekst concept conclusies van Den Uyl Massale vissterfte in Apeldoorns kanaal ZATERDAG 20 AUGUSTUS 1977 BINNENLAND Trouw/Kwartet9 ioor Hans Schmit [HOLEN Het comité samen werking Oosterschelde SOS en iet provinciaal bestuur van Seeland hebben de afgelopen aren waar het de toekomst ran de Oosterschelde betreft, ijnrecht en vaak fel tegenover lkaar gestaan. De Zeeuwse be- ituurders pleitten voor een vol- edige afsluiting van de zeearm de samenwerkende milieuor ganisaties en visserij groeperin gen beijverden zich voor een spen Oosterschelde. Iu het kabinet maandag gaat pra- en over de grootte van de doorlaat- ipeningen in de pijlerdam <het com- iromis waar het kabinet vorige zo- ner toe besloot), zijn beide partijen >chter eensgezind: zowel het provin- iaal bestuur van Zeeland als het omité SOS vinden dat de regering noet kiezen voor de grootst mogelij- ce doorlaatopening. Iet kabinet kan kiezen uit drie mo telij kheden: een doorstroomprofiel 'an 11.500 vierkante meter, waarbij iet getijdeverschil bij Yerseke vordt teruggebracht tot 2,30 meter, een doorstroomprofiel van 14.000 vierkante meter met een getijdever- ichil van 2,70 meter en een door- itroomprofiel van 20.000 vierkante teter met een getijdeverschil van ,10 meter. Het probleem schuilt in le extra kosten, die voor de grootste bpening 260 miljoen gulden en voor de middelste opening honderd mil joen gulden bedragen. Drs. E. C. Boissevain, coördinator van het comité SOS waarin 24 orga nisaties zijn verenigd, over de te nemen beslissing: „Wij zijn er nog steeds van overtuigd dat een open Oosterschelde met verhoging van de bestaande dijken de beste oplossing is. Maar de regering en de Kamer lebben besloten tot een pijlerdam, m uiterst kostbare operatie die reel vragen en twijfels oproept. Als e daartoe hebt besloten, moet je die lam echter wel zo goed mogelijk louwen en geen compromissen over :ompromissen sluiten omwille van iet geld. Elke wijziging in het getij letekent een wijziging voor het ach- erliggende gebied. Hoe meer je in grijpt, des te groter de onzekerhe- ien. Ook bij een doorstroomprofiel ran 20.000 vierkante meter zijn er log vele onzekerheden en risico's 'oor het milieu". Sen enkel voorbeeld: bij de kleine ipening zullen de schorren verzoe- en en de gebieden tussen hoog en aag water verloren gaan. Ook zijn ir twijfels over de voortzetting van le mossel- en oestercultuur. Weinig overtuigend Een van de overwegingen om die belangrijke beslissing toch nog door het demissionaire kabinet-Den Uyl ie laten nemen, is dat in verband met de voortgang der werkzaamhe den uitstel niet langer mogelijk is. Drs. Boissevain vindt de gehanteer de argumenten echter weinig over tuigend: „Een van de argumenten is dat de studie zo lastig is omdat steeds drie varianten moeten wor den meegenomen. Ik vind het niet juist om op grond van het verge makkelijken van de studie los van de andere aspecten een beslissing te nemen. Ook het feit dat moet wor den begonnen met de bouw van de Philipsdam en de diepte van de sluis daarin is geen sterk argument. Bij de grootste doorstroomopening moet de sluis twintig centimeter die per worden. Die twintig centimeter heeft alleen gevolgen voor zwaarbe laden schepen bij laag water. Er zijn veel van dat soort drempels en een schipper die op getijde vaart, houdt rekening met de getijdebeweging. Ik vraag mij af: waarom deze haast voor deze argumenten?" Twijfels Het is niet de enige vraag die rond de Oosterschelde rijst. Onlangs nog gaven ruim tachtig bekende Neder landers in een open brief aan forma teur Den Uyl uiting aan deze twij fels. Drs. Boissevain: „Het laatste voortgangsrapport over de studies, dat vorige maand verscheen, werpt meer vragen op dan er beantwoord worden. Besloten is de constructie van pijlers op putten los te laten en te gaan werken met monolietpijlers, pijlers op platen. Die kunnen niet worden geplaatst met het catama ranschip, dat dit jaar zou worden besteld. De nieuwe methode scheelt 'n goed jaar, zodat er vraagtekens komen achter 1985, het jaar waarin alles gereed moet zijn. Is de nieuwe constructie wel stabiel genoeg, hoe zit het met de bodembescherming, met de constructie van de schuiven, hoe is de dam bestand tegen de dwarsbelasting? Vragen waar het antwoord op ontbreekt. Mede gezien de risico's voor het mi lieu die de pijlerdam (ook mét een doorstroomprofiel van 20.000 vier kante meter) met zich brengt en gezien de onzekerheden met betrek king tot de constructie van die dam (de bouw ligt op de grens van het technisch kunnen), dringt zich de vraag op of een geheel open Ooster schelde toch niet de voorkeur zou verdienen. Volgens de onderteke naars van de open brief aan de for mateur wel. Zij willen dat een geheel open Oosterschelde met tot delta- peil verhoogde en versterkte dijken wordt erkend als een veilige en vol waardige oplossing. Donquichotterie Drs. Boissevain: „Technisch is het mogelijk alsnog de Oosterschelde open te houden. Of het politiek haal baar is, weet ik niet. De opvattingen zijn in de loop der jaren wel gewij zigd. Toen wij een jaar of tien gele den begonnen, werden wij uitgela chen, zei men: dat is donquichotte rie. Wij hebben door het ingenieurs bureau Dwars. Heederik en Verhey Oosterschelde laten berekenen dat dijkverhoging haalbaar is. Dat werd bestreden met onder meer het argument dat de noodzakelijke onteigening te veel tijd zou gaan kosten. Maar de par tiële dijkverhoging, waarmee men nu bezig is, verloopt voorspoedig. Wij zijn daar bijzonder gelukkig mee, omdat wij vinden dat zo veel mogelijk risiccfs moeten werden vermeden, zowel voor het milieu als de veiligheid." „Daarbij komt nog het aspect van de kosten bij de bouw van de pijler dam, waarover nog veel onzekerhe den bestaan en waarbij zich nog vele tegenslagen kunnen voordoen. Bo vendien zullen de kosten van bedie ning, onderhoud en vernieuwing van de schuiven in de dam hoog zijn, ieder jaar opnieuw. Verhoging van de dijken zal ongeveer twee miljard gulden minder kosten dan de bouw van een pijlerdam en dat is in deze tijd, waarin de overheid zoekt naar wegen om te bezuinigen, een belang rijke besparing." Op het eerste gezicht lijkt een volle dige afsluiting om deze financiële en technische redenen eveneens voor de hand liggend, afgezien dan van de onherstelbare vernietiging van de waarden van de Oosterschelde. Drs. Boissevain: „Er zijn nog maar weinig mensen die voor volledige afsluiting zijn. Een dicht bekken is altijd gevaarlijk, om de eenvoudige reden dat je het water niet op kwali teit kunt houden, of het bekken nu zoet of zout wordt. Maak je een zoet bekken, dan rijst de vraag waar je het water vandaan haalt om het zout weg te dringen. En een zout bekken gaat verzoeten, zie het Veer- se Meer en de Grevelingen. Zodra het zoutgehalte afneemt, neemt ook de rijkdom van het leven af. Het water moet zoet of zout zijn, anders is er geen sprake van rijkdom. Een blijvend zoet of een blijvend zout Oosterscheldebekken is onhaalbaar het enige haalbare is het handha ven van een fiks getij. Dus een open Oosterschelde. Dat bleek politiek niet mogelijk en er is een compromis gesloten. Ga daar dan niet weer een compromis over sluiten, maar trek de consequenties uit dat besluit en kies voor het grootste doorstroom profiel." Wieringa over nieuwe federatie Van een onzer verslaggevers DEN HAAG Het gaat niet goed met de samenwerking in de Nederlandse vakbeweging. FNV en CNV dreigen, met de aange sloten bonden, steeds verder van elkaar verwijderd te raken. De bonden van overheidspersoneel zijn eigenlijk de laatste, waarin nog wordt samengewerkt. Of dat zo zal blijven is echter lang niet zeker. Dat zegt voorzitter W. Wieringa van de Nederlandse Christelijke Bond van Overheidspersoneel (NCBO). Volgende week presenteert de NCBO zich met de ambtenaren ver eniging ARKA in de nieuwe federa tie CFO. Voluit heet die federatie: Algemeen christelijke federatie van personeel, werkzaam bij de overheid en in de sectoren gezondheidszorg en maatschappelijk welzijn. De nieuwe organisatie wordt met 95.000 leden verreweg de grootste bond binnen het CNV. „Daarmee wordt het CNV nog geen witte-boorden-club, zoals vaak beweerd wordt," zegt Wieringa. „De invloed van de NCBO, ook nu de grootste bond binnen het CNV, is niet onevenredig groot." Wieringa wordt vooizitter van de federatie. Eind 1975 publiceerden de hoofdbe sturen van ARKA en NCBO een ver klaring, waarin de federatie werd aangekondigd. „Het is niet verant woord nog langer gescheiden op te trekken, hoezeer die scheiding ook verklaarbaar is op historische gron den," was in die verklaring te lezen. Kort tevoren had Arka's concurrent, de Katholieke bond van overheids personeel (KABO) de stap naar de FNV gemaakt. De gesprekken met de Kabo, die al enige Jaren aan de gang waren, wer den toen stopgezet. In de verklaring van de hoofdbesturen werd vastge steld, dat Arka en NCBO „een ver wantschap in uitgangspunten en doeleinden" laten zien. De Arka was toen al omgevormd van een r.-k. or ganisatie tot een algemeen christelij ke. De keuze van de Arka voor de NCBO ruim een jaar na de verkla ring, betekende ook een keuze voor aansluiting bij het CNV. DEN HAAG Prof. dr. P. Muntendam, oud-staatssecretaris van volksgezondheid in het eerste kabinet Drees, en gezag hebbend medicus binnen de PvdA heeft de kabinetsforma teur via een artikel in het artsen-weekblad „Medisch Con tact" voorgesteld, de hobbel van het abortusprobleem in de kabinetsformatie te omzeilen door het instellen van een nieuwe onderzoekscommissie. Hierdoor zou er in de forma tie inhoudelijk niet meer over een abortuswetgeving gespro ken hoeven te worden. De commissie zou een duidelijk beeld moeten schetsen van de te genwoordige maatschappelijke en medische aspecten van het ab ortusprobleem. Al na een half jaar zou de commissie klaar moeten zijn met haar werk. Intussen zou het parlement desnoods een nieuw initiatiefontwerp kunnen voorbereiden en zou de minister van volksgezondheid een voorlo pig wetje kunnen maken dat de gang van zaken in de abortuskli nieken regelt. Reeds eerder in januari 1970 werd een dergelijke commissie inge steld, onder leiding van de Am sterdamse prof. dr. G. J. Klooster man, welke in 1971 een tussenrap port uitbracht. Tot een eindrap port kwam deze commissie niet omdat onder het kabinet Bies heuvel een wetsontwerp Stuyt- Van Agt tot stand kwam tot rege ling van het abortusvraagstuk. Door de val van het kabinet Bies heuvel kwam dit wetsontwerp echter niet in behandeling. Volgens prof. Muntendam is het materiaal van de commissie Kloosterman, dat nu al zo'n acht jaar oud is, niet meer actueel ge noeg om nog als basis te kunnen dienen voor enig ontwerp. In acht jaar is het aantal abortus sen namelijk aanzienlijk gedaald, zozeer zelfs dat Nederland een van de landen in de wereld is waar het aantal abortussen het kleinst is. Dit is vooral het gevolg van een beter gedrag op het gebied van voorbehoedmiddelen. Wel is het zo, dat er bepaalde risicogroepen zijn, waar het anticonceptioneel gedrag nog erg veel te wensen overlaat. Dit zijn in toenemende mate vooral de ongehuwde, zeer jonge meisjes. Verder wijst de heer Muntendam ook op de veranderingen in de medische techniek, met name voor wat betreft de manier om een abortus op te wekken. Hor monale en farmaceutische midde len zullen hier steeds meer de plaats gaan innemen van mecha nische. Al deze veranderingen zullen eerst in kaart gebracht moeten worden, vindt de arts, omdat geen enkele wetgeving doeltreffend kan zijn, als men onvoldoende op de hoogte is van de aard en de omvang van het te regelen vraag stuk. Muntendam zou de ondeizoek- commissie willen samenstellen uit medische en maatschappij deskundigen. De commissie zou zich niet, zoals de commissie Prof. dr P. Muntendam Kloosterman, moeten bezighou den met adviezen van wetgeven de aard. Ook wanneer de huidige kabi netsformatie mislukt en CDA en VVD eventueel aan één tafel gaan zitten, vindt professor Munten dam, blijft zijn voorstel nog rele vant. Hier volgt de volledige tekst van de concept-conclusies van formateur Den Uyl ten aanzien van de regeling van het abortus- traagstuk. I Uitgangspunten l Een nieuwe wettelijke regeling fan abortus is in de komende kabi- hetsperiode noodzakelijk. Sinds 1970 zijn een vijftal wetsontwerpen terzake in het parlement aan de orde feweest, zonder dat dit tot een nieu we wettelijke regeling heeft geleid. Naar vrijwel algemeen oordeel zijn Ie huidige wettelijke bepalingen iterk verouderd. Er heeft zich in de Ifgelopen jaren een sterk afwijkende iraktijk ontwikkeld. Uit een oog- >unt van bescherming van de recht- iorde is het niet aanvaardbaar, dat jen bestaande wettelijke regeling en jen maatschappelijk aanvaarde Iraktijk gedurende een langere peri- jde zo sterk van elkaar blijven afwij- |en. De programs van de bij de for- hatie betrokken partijen bepleiten |an ook een nieuwe regeling. Iinds 1970 heeft het vooruitzicht be- jtaan op de totstandkoming van een jieuwe wettelijke regeling. Dat heeft literaard zijn invloed gehad op de jouding van de rechter. Mocht het Jitzicht op een herziening van de wetgeving thans komen te vervallen, ]an wordt daarmee de rechter voor pn onmogelijke taak gesteld en de pwekerheid vergroot. Het zou vdor de hand liggen dat pn nieuw kabinet de indiening van fcn wetsontwerp zou voorbereiden faaromtrent kan worden aangeno men, dat het een meerderheid zal verkrijgen in beide Kamers van de Staten-Generaal. Uit het gevoerde overleg is gebleken, dat dit niet te verwezenlijken is. Voor alle groepe ringen in het parlement geldt de regeling van abortus als een kwestie van geweten. Door de bij de formatie betrokken partijen is dat nog eens nadrukkelijk bevestigd. Het CDA heeft doen weten dat de regeling als voorzien in het ingetrokken wetsont werp-Gardeniers/Van Leeuwen voor haar de uiterste limiet is waarbinnen een regeling door het kabinet zou kunnen worden voorgesteld. Het be trokken wetsontwerp werd eerder in de Tweede Kamer onvoldoende ge steund. ftet staat vast dat voor een dergelijk ontwerp geen meerderheid in het parlement is te verkrijgen. Het is gebleken, dat voor PvdA en D'66 een regeling, als voorgesteld in het ontwerp-Geurtsen/Lamberts/ Roethof/Veder om en nabij de grens aangeeft van wat in geweten aan vaardbaar wordt geacht. Het is mij bovendien gebleken, dat indiening door het kabinet van een dergelijk ontwerp, dat wellicht een meerder heid in de nieuwe Kamers zou kun nen verkrijgen, niet tot de mogelijk heden behoort. Voor alle betrokken groeperingen geldt, dat ten aanzien van de essen tiële inhoud van de te treffen rege ling marchanderen uitgesloten is. Het moet ongewenst en onjuist wor den geacht daar, waar in geweten grenzen worden getrokken, een po ging te ondernemen deze grenzen te overschrijden. 3. Er is ondanks het opnieuw geble ken niet te overbruggen verschil ten aanzien van de inhoud van de wette lijke regeling ook gemeenschappe lijkheid. De overtuiging bestaat ge meenschappelijk dat abortus uiter ste middel is. Er is verheugenis dat, mede dankzij betere voorlichting en meer openhartigheid het aantal ab ortussen daalt. Ook waar verschil bestaat omtrent de aanvaardbaar heid van abortus onder verschillen de omstandigheden, is het inzicht gemeenschappelijk dat de huidige praktijk van klinische behandeling van abortus verre te prefereren is boven de beschamende praktijken die nog zo kort achter ons liggen. Er kan van overeenstemming wor den gesproken over de noodzaak van een regeling, die een strafrech telijk verbod bevat van abortus, waar het geldt een vrucht die naar redelijkerwijs verwacht mag worden in staat is buiten het moederli chaam in leven te blijven, die de commercialisering van abortus te gengaat en die leidt tot een meer doeltreffende regeling van het medi sche toezicht. Het niet te overbruggen verschil ligt in de vraag wat de overheid binnen de genoemde grens mag of moet voorschrijven terzake van abortus. 4. Waar verschillend gedacht wordt over de zedelijke aanvaardbaarheid van abortus, dient de overheid te rughoudendheid te betrachten in het voorschrijven van dwingende re gels en moet zij ruimte laten voor de beleving van de persoonlijke verant woordelijkheid van enkeling en groep. Waar een regeling noodzake lijk is en waar een regeringsontwerp niet verwacht mag worden, zal het kabinet zich moeten richten naar een meerderheid in het parlement. Geleg op de noodzaak van de tot standkoming van een nieuwe rege ling kan en mag dat niet anders betekenen dan dat het nieuwe kabi net het tot wet worden van een door beide Kamers aanvaard initiatief- ontwerp niet zal tegenhouden. Dat laat onverlet de vrijheid van be windslieden individueel om zich niet vooraf te binden met de te nemen beslissing akkoord te gaan en de alsdan daaruit eventueel voortvloei ende politieke gevolgen. De kabi netsbeslissing als zodanig mag daar door echter niet ongedaan kunnen worden gemaakt. 5. Gezien de ernst en de draagwijdte van het vraagstuk is het gewenst tot nadere afspraken te komen omtrent de te volgen werkwijze opdat ook waar partijen niet in staat zijn te komen tot overeenstemming over de inhoud van een regeling, het dra gen van de staatkundige verant woordelijkheid voor de totstandko ming van een regeling zoveel moge lijk wordt beworderd. II. Concept-conclusies 1. De totstandkoming van een na dere wettelijke regeling van abortus is geboden. 2. Het nieuwe kabinet zal terzake van abortus een Initiatief van de Kamer afwachten. 3. De minister van Volksgezondheid zal zo spoedig mogelijk een commis sie instellen, die tot taak krijgt bin nen enkele maanden te rapporteren omtrent de ontwikkeling van feiten en omstandigheden terzake van ab ortus en met name de afneming van het aantal gevallen, de plaats waar de verrichting geschiedt, de medi sche benadering en de medische ethiek. De commissie rapporteert ten behoeve van de informatie van Kamer en regering. Ze wordt samen gesteld volgens de criteria, genoemd in wetsontwerp 13.909, artikel 8. 4. Mocht een initiatief-ontwerp een meerderheid in belde Kamers ver krijgen, dan zal het kabinet het tot wet worden van dit ontwerp bevor deren, onverlet latend de vrijheid in geweten van individuele bewinds lieden. 5. In afwachting van indiening en behandeling van een ontwerp terza ke wordt ervan uitgegaan, dat geen wijziging wordt gebracht in de thans geldende praktijk, dat geen gerech telijke stappen worden ondernomen resp. rechterlijke uitspraken uitge lokt, anders dan op ernstig vermoe den van kennelijke onzorgvuldig heid in de medische behandeling. ARNHEM Massale vissterfte is gistermiddag ontdekt in het Apel doorns kanaal tussen de plaatsen Wapenveld en Hattem. Over onge veer tien kilometer zijn zeer grote aantallen vis naar boven komen drijven. De brandweer van Heerde en enkele bedrijfsbrandweren, als mede de BB doen verwoede pogin gen om de vissterfte een halt toe te roepen, door via pompen zuurstof in het water te brengen. Volgens een woordvoerder van het zuiveringsschap De Veluwe zal men vermoedelijk nog het hele weekein de bezig zijn met pompen. De zware regenval van de laatste dagen is de oorzaak van de sterfte. De riolerin gen konden de grote hoeveelheden regenwater niet verwerken, waar door aan het eind van het Apel doorns kanaal het water geen zuur stof meer bevat. W. Wieringa Met stelligheid zegt Wieringa, dat de nieuwe federatie allerminst de be doeling heeft „verdeeldheid te zaai en onder de Nederlandse werkne mers op grond van religieuze motie ven." Het gaat er niet om, zegt Wie ringa, tegenstellingen binnen de Ne derlandse vakbewegingen te ver scherpen. al tekenen tegenstellingen zich wel duidelijker af. In dit ver band noemt de CFO-voorzitter een onlangs verschenen nota van de voe dingsbonden FNV, „waarin de klas- sestrijd-gedachte duidelijk leeft" en spreekt hij over een „radicalisering" van de ABVA, de NVV-ambtenaren- bond. Mr. J. B. N. Ruben, secretaris van de nieuwe federatie en directeur van het ARKA-bureau, voegt daaraan toe: ,,Ik heb de indruk, dat binnen de FNV vaak gedacht wordt: het CNV, en de daarbij aangesloten or ganisaties. hebben we helemaal niet nodig." Een deuk in de verstandhouding tussen de ambtenarenorganisaties is kortgeleden geslagen door het raadselachtige protest van de ACOP (groep NVV-bonden) tegen vermeende aanslagen op de pensi oenwetgeving. Het luide protest werd door de ACOP „een schot voor de boeg" genoemd, maar de top van de nieuwe federatie CFO spreekt liever over een afzwaaier, een regel rechte misser. Van regeringsplan nen, die een bedreiging zouden vor men voor de, huidige pensioenwetge ving, is immers geen sprake. De standpunten van NCBO, Arka en NVV-bonden over de pensioenen lo pen overigens weinig of niet uiteen. „Het schot voor de boeg is gelost onder het motto: handen af van de pen- sioenen, dat door óns bedacht is. De bonden van overheidspersoneel hebben altijd één lijn getrokken. Waarom is er dan met ons geen overleg geweest over een eventueel protest?" vraagt de heer Wieringa zich af. De heer Ruben: „Het is een ongezon de zaak als de bonden elkaar probe ren vliegen af te vangen met bepaal de initiatieven. Met een concurren tieslag zijn de Nederlandse ambte naren niet gediend." CFO-voorzitter Wieringa zal volgende week de wens uitspreken, dat de samenwerking met FNV-bonden en andere centra les van overheidspersoneel gehand haafd blijft. De verwijdering tussen de ambtena renbonden zou voor een deel te wij ten zijn aan de afwijkende stand punten, die NCBO en ABVA (NVV- bond) hebben ingenomen over ac ties tijdens het grote arbeidscon flict, begin dit jaar. Als belangrijke taak van de nieuwe federatie zien de heren Wieringa en Ruben het stre ven naar een regeling, die uitkomst biedt in arbeidsgeschillen. Zijn over heid en bonden het oneens, dan zou een „commissie van arbitrage" inge schakeld moeten worden als bemid delaar. De komende tijd zal de nieuwe fede ratie vooral de handen vol krijgen aan een bundeling van de activitei ten, die ARKA en NCBO nu elk afzonderlijk ontwikkelen. Een lang gekoesterde wens van de bestuur ders, uitbreiding met een aantal we tenschappers, kan met de komst van de nieuwe federatie ingewilligd worden.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Nieuwe Leidsche Courant | 1977 | | pagina 9