et lieveheersbeestje
1
Het opwindende
van de lokzet
L
3
P
n
J
i
1
I
- ièi
fx)!
n
'"snsr
ST"
m
m
ifTE5
■c;B
O
9
w
ioemen houden van Puzzels
Psychologische aanval succesvol
m
m
m
2
m
m
m
m
m
m
J
J
1
et piekeren maar puzzelen
3e Opgave voor de Ladderwedstrijd
1*
fl*fl+
iiiiii
■1
Q
A
Bf
A
B
fl
HA
fl
h
B
O
d
A,
B
B
1
DAG 13 AUGUSTUS 1977
BINNENLAND
Trouw/Kwartet
21
vorige artikelen in deze
>k hebt u kunnen lezen
vruchtbaar bladluizen
5iJ vormen een voortdu-
bedreiging voor de tuin-
tegenwoordig des te
er, omdat grote stukken
ond worden volgepoot of -
aald met tuinbouwgewas-
van één soort, de zoge
nde monocultuur. Dit in
enstelling tot vroeger, toen
i akkers klein waren en er
leer soorten gewassen tege-
jk werden verbouwd.
lonocultures worden nodig geacht
hdat alleen met deze landbouw-
iethode machinaal gezaaid, ge-
5ot en geoogst kan worden, en zo
fzuinigd op (dure) handarbeid,
ovendien weet men niet hoe an-
irs de grote hoeveelheden voedsel
i produceren om de miljarden op
»ze aarde te eten te geven
har een monocultuur is een lui-
fckerland voor dieren en parasite-
pde planten, die van dat ene ge-
is leven. Zij kunnen zich onge-
Bideld vermeerderen en zo'n
aag worden dat er weinig meer te
jgsten valt. Daarom moet men ze
^strijden, wat om economische en
gktischp redenen geschiedt met
temische vergiften. Wat dat voor
it milieu betekent, weten we in-
Iddels ongeveer.
et is geen wonder dat door biolo-
n naarstig wordt gezocht naar
idere verdelgingsmethoden,
achter geredeneerd zijn er maar
ree alternatieven: afstappen van
monocultuur en teruggaan naar
it kleinschalig tuinbouw bedrij-
m met de consequentie het ar-
lidslntensieve handwerk weer
ijwel geheel in te voeren, of biolo-
sche bestrijdingsmiddelen toe-
issen. Dat laatste gebeurt inder-
:h, iad: met kunstmatig vervaardig-
iet i lokstoffen vangt men de manne-
an is van een schadelijke soort weg,
dat de vrouwtjes onbevrucht
,fd erven. In het geval van de zich
'aagdelijk voortplantende blad-
izen zou dat niet veel aanhalen,
ljjk lenmin als de methode grote aan-
dien steriel gemaakte mannetjes
t vrijheid te geven, die na de pa-
hg de vrouwtjes onbevrucht^ch-
i«r raten. Bladluizenplagen zijn in
I dammen door hun natuurlijke
(lagers in massa te kweken en in
kekireigde streken los te laten.
"Uizenjagers
zijn erg veel dieren die bijna
een van bladluizen leven. Al eer-
schreef ik over de gaasvlieg,
de larf uitsluitend van
idluizen leeft. Dat doen ook de
iden van sommige zweefvliegen
i enige graafwespen voeren hun
hen alleen met bladluizen. Zelfs-
(n er sluipwespjes, niet groter dan
tl millimeter en vaak heel veel
ïlner, die hun eitjes in bladluizen
Ben.
i bekendste bladluizenverdelger
ten kleine kever, rood met zwarte
ppen, een diertje dat ieder kind
naf zijn eerste stappen buiten
Ut: het lieveheersbeestje. Net als
aluwen en ooievaars zal nie-
ind een lieveheersbeestje opzet-
ijk doden, een overblijfsel uit
teger tijden, toen het bijgeloof
pootgewrichten een geel vocht
(bloed), dat heel vies ruikt en
scherp smaakt en als afweermiddel
voor mogelijke consumenten dient.
De zevenstip kunnen we overal ont
moeten, ook in huis, waar hij nogal
eens overwintert, wat hij meest on
der loszittende schors of in kluiten
verdord blad doet. In herfst, voor
jaar en zomer houdt hij zich mees
tal op in bladluisvestigingen. Zelfs
is wel waargenomen dat grote aan
tallen zevenstippen met zwermen
vliegende bladluizen meetrokken.
Het vrouwtje legt haar gele eieren
In hoopjes bijeen, liefst midden
tussen de bladluizen, zodat de lar
ven direct na het uitkomen de tafel
gedekt vinden. Die larven zijn lang
werpig, donkergrijs van kleur met
geelrode vlekken en zwarte, stekeli
ge wratten. Ze zijn zeker even ac
tief als de kevers en nog veel roof-
zuchtiger. Op één dag verorbert
een grote larf met gemak zestig
bladluizen, terwijl zijzelf door geen
dier gegeten wordt vanwege haar
vieze smaak. In een maand tijd
vervelt ze drie keer en in juli ver
popt ze zich. Daarvoor hecht ze
zich met het achterlijf aan een tak
of een blad en vervelt voor de laat
ste maal. Dat larvehuidje blijft aan
het staarteinde van de pop zitten.
Na een week zie Je de zwarte stip
pen van de toekomstige kever door
de pophuid schemeren en nog een
of twee dagen later verschijnt het
nieuwe lieveheersbeestje, dat tot in
de herfst bladluizen vreet en dan
een plek zoekt om te overwinteren.
Geen leeftijdscode
Een lieveheersbeestje leeft niet lan
ger dan een jaar. Ook de naam
zevenstippelig lieveheersbeestje
maakt al duidelijk dat het aantal
stippen niets met de leeftijd van
het insekt te maken heeft. Toch
Dier en plant
door henk van halm
heeft het nut ze te tellen, want vaak
zijn soorten aan het aantal te her
kennen, al is er veel variatie in
vorm en grootte ook bij dezelfde
soort en smelten de stippen vaak
samen tot grote zwarte vlakken. Zo
heb Je als aparte soorten het twee-,
vijf-, zeven-, tien-, elf-, dertien-,
veertien-, zestien-, achttien-, negen
tien- en tweeëntwintig stlppelig lie
veheersbeestje, alle met bijbeho
rende wetenschappelijke namen
die ik u besparen zal. Een aantal
lieveheersbeestjes heeft een voor
keur voor dennen, zoals het ge
zoomde dwergkapoentje, een lieve
heersbeestje van maar een paar
millimeter, zwart met geelrode dek
schilden; die zwart gerand zijn. Te
genover deze lilliputter staat het
ruim een centimeter grote oogvlek-
lieveheersbeestje, dat ook speciaal
op dennen leeft. Deze grootste in
heemse soort heeft op elk van de
rode dekschilden tien zwarte vlek
ken die geel omrand zijn, wat geen
enkel Nederlands lieveheersbeestje
heeft. Eens op letten op de Veluwe,
waar ik hem vaak gezien heb, ook
wel op eiken en berken, waar hij de
bladluizen naar behoren te lijf
gaat.
Het zevenstippelig lieveheersbeestje is maar een van de 55
soorten lieveheersbeestjes die er in ons land leven.
wilde dat men dan allerlei onheilen
over zich afriep. In heel Europa
speelt het lieveheersbeestje een rol'
in mythen en in de folklore en voor
al in Zuid-Europa leeft er nog veel
bijgeloof met betrekking tot het
gedrag van dit insekt. De namen
die men het lieveheersbeestje heeft
gegeven, duiden op een intieme
verhouding tot God, Christus en
Maria, die men de kever toedichtte,
maar naar alle waarschijnlijkheid
zijn ze terug te voeren op een hei
dense oorsprong. Mogelijk was het
lieveheersbeestje de bode van de
een of andere Germaanse godheid.
Er bestaan over de hele wereld
ruim tweeduizend soorten, in ons
land vijfenvijftig, bijna allemaal le
vend van andere insekten en hun
larven, maar in het bijzonder van
bladluizen. Vooral waar bladluizen-
plagen heersen, kunnen ze zich
enorm vermenigvuldigen. Ook el
ders zie je soms grote aantallen
tegelijk, zoals ik dit voorjaar aan
de IJsselmeerdijk op Marken, waar
soms tientallen op een enkel ba-
zaltblok bijeen zaten, vaak parend.
Een maand geleden waren er ook
zoveel vlak achter het strand van
Hoek van Holland, waar ik ontdek
te dat ze zelfs mensen kunnen bij
ten. Ik voelde een prik op mijn
been, waar een groot lieveheers
beestje ijverig probeerde en
blijkbaar ook slaagde mijn huid
te doorboren. Er kwam geen bloed
uit en het gaf geen napijn. Mis
schien werd het dier er door honger
toe gedreven.
De zevenstip
Lieveheersbeestjes zijn heel duide
lijk herkenbare kevers, ook al heb
ben ze niet de karakteristieke rode
kleur. Hun omtrek is bijna cirkel
rond, de buik is vlak, de rug zo
gewelfd dat het lichaam soms
haast een halve bol vormt. De
meest algemene soort is het zeven
stippelig lieveheersbeestje, met
rode dekschilden, waarop bijna al
tijd zeven zwarte stippen, drie op
ieder schild, een op de naad van
beide, dicht bij het halsschlld dat
zwart is met witte vlekjes. Bijna
altijd, schrijf ik, want soms zijn de
stippen zo uitgebreid dat de dek
schilden zwart zijn met rode stip
pen. Ook de grootte van de kevers
kan nogal uiteenlopen, van onge
veer een halve tot één centimeter.
Lieveheersbeestjes zijn erg leven
dig en vliegen gemakkelijk op,
maar houden zich bij stoornis dood
door de poten tegen het lijf te druk
ken. Tegelijkertijd persen ze uit de
De zwart met oranjegeel gekleurde pop van de zevenstip, vastge
hecht op een blad.
Toen Uw redacteur onlangs zijn
dambibliotheek doorsnuffelde, stuit
te hij plotseling op de volgende
fraaie afwikkeling, die weliswaar
ontstaat uit een bijzonder ouderwet
se opening maar die het waard is
vertoond te worden.
1 34-29 17-22 2. 32-27 19-24 1 37-32 14-19
4. 31-26 22 x 31 5. 26 x 37 20-25 6. 29 x 20
25x14 7. 32-27 19-24 8. 37-31 14-20 9. 40-
34 11-17 10. 34-29 17-22 11. 31-26 22 x 31
12. 26x37 10-14 13. 37-32 7-11 14. 41-37 1-
7 15. 32-28 11-17 16. 38-32 7-11 17. 43-38
18-22 18. 36-31 16-21 19. 31-26 13-18 20.
37-31 8-13 21. 47-41 (zie diagram 1).
DAMMEN
ZWART (17)
pakken te hebben. Een sterke lokzet
ontstaat na de volgende opening.
I. 34-30 20-25 2. 32-28 25 x 34 3. 39x 30 14-
20 (meestal speelt men hier 16-21), 4.
30-25 19-24 5. 25x14 10x19 6. 37-32 18-22.
Een minder sterke zet, die terwille
van de combinatie gespeeld wordt
7. 31-27 22x 31 8. 38x 27 (Wit Werkt
mee). 17-21 9. 44-39 12-18 10. 41-37 18-21
II. 46-34 7-12 12. 34-30 1M8 13. 49-44 21-
26 14. 47-41 1-7 15. 30-25 8-12 (Zie dia
gram 2).
Met zijn laatste zet laat zwart overi
gens duidelijk blijken, dat hij boze
plannen koestert Voor wit moet dat
op zijn minst een waarschuwing zijn.
Desondanks speelt wit:
ZWART (17)
WIT (17)
In plaats van de tekstzet had wit ook
de vereenvoudiging kunnen nemen
met 29-23, 32-27 en tenslotte 26-21
kunnen nemen, maar de tien om
tien, die dan overblijft biedt belde
spelers weinig kansen meer. Daar
komt nog bij, dat wit in de diagram
stand veel beter staat, aangezien
zwarts korte vleugel verre van Ideaal
staat opgesteld en een eventuele
Roozenburgaanval bij voorbaat tot
mislukken gedoemd is. Met de tekst
zet denkt wit zijn tegenstander een
valstrik te spannen.
21. 20-25 22. 29x20 15x24 en n«
deze actie van zwart, die een omsin
geling in moet leiden denkt wit een
schijfje te winnen met 23. 32-27 21x34
24. 26-21 17 X 37 25. 28 x 39. Zoals U Ziet
een bekende combinatie uit het klas
sieke spelgenre, die hier gespiegeld
om dé hoek komt kijken. De combi
natie kan dan ontstaan na de volgen
de opening: 1. 32-28 18-23 2. 38-32 13-
18 3. 42-38 8-13 4. 34-30 20-24 5. 31-27
17-21 en nu wint wit een schijf door
27-22, 33-29 en tenslotte 30-24. In het
gespiegelde geval zit er echter een
addertje onder het gras in de vorm
van een tegencombinatie.
25 18-23 26. ad-lib 23-28 27. ad-lib
25-30 28. 35X24 14-19 en het is niet wit.
die met de beide punten naar huis
gaat, maar zijn tegenstander, die net
even verder heeft gekeken. Een leu
ke lokzet.
Nu wij toch bezig zijn met het combi-
natieve aspect van het damspel, dat
vooral voor leken zo boeiend is, maar
(zoals elk Jaar in de grote toernooien
blijkt) ook door de topspelers niet
volkomen beheerst wordt, kan ik wel
vertellen, dat vooral de lokzet mij
erg boeit. Na afloop van een partij,
die Je positioneel gewonnen hebt,
ben Je tevreden, omdat je Je sterker
hebt getoond dan je tegenstander,
maar wanneer Je wint door een lok
zet, dan is datzelfde gevoel veel ster
ker en de klap komt voor Je tegen
stander harder aan, omdat hij heel
even het gevoel heeft gehad Je te
WIT (17)
16. 25-20! 24-29 17. 33x24 19x 39 18. 28x
17 11x31 19. 35 x 24 31-36 en het ziet er
naar uit, dat zwart een dam haalt
met slechts een schijf achterstand.
Daar komt nog bij, dat wit met twee
nadelige schijven op 20 en 24 geen*
goede vangstelling voor de dam
heeft.
Toch kan wit hier in deze schijnbaar
verloren stand nog winnen door: 20.
26-14!! 9 x 29 21. 38-33!! Een verrassen
de meerslag, die erg problematisch
aandoet en in de partij een zeld
zaamheid moet zijn. 21. 36 x 40 22.
45xi! Een prachtige lokzet en wie
zou dit in een partij willen ver-
Tenslotte na deze twee uitstekende
lokzetten nog een klein miniatuur
tje. Wit speelt en wint door een paar
offers en 't is gemaakt door de be
kende auteur M. van Rooy.
ZWART (4)
WIT (5)
FRANK DROST
ings kwam mijn tekenaar,
R. H. Oudshoorn te Sleeu-
op bezoek terwijl ik juist
i tuintje aan het besproei-
as. Zonder dat ik het merk-
aakte hij een schets waar-
j zijn fantasie de vrije loop
Het resultaat ziet u
AiJ
öeg hem of hij soms scheel had
2en' In tnijn ogen waren de
lien wel wat kolossaal uitgeval-
56 is mijn tuintje nu ook weer
En de hartjes van de bloemen,
cirkelfan tas tse ls. Hij grinnik-
k wilde jouuj fantasie eens be
ien en laat nu maar eens zien of
Ir een puzzel van maken kunt.
set: bloemen houden van men-
ïouden ze ook van puzzels?"
aa!as mijn eer te na en ziehier wat
van maakte.
maakte ik figuren en merkte ik
ikjes die de cirkels vormen met
In figuur 1 zijn er drie vlak-
jzfolpt men deze langs de cirkel-
dan kan men de volgende
en krijgen: a, ab, abc, b, be en c
aogelijkheden dus). Vervangt
tie letters door cijfers, dan to
ette zes stukken zes verschillende
(jen: a=l, ab=?, abc=6, b=3,
-.jen c=2, althans als men vlakje
cijfer 1 geeft, vlakje b het cijfer
rlakje c het cijfer 2.
„Wem
Sla je slag.
word lid van het CNV!
Samen sta je sterk'
Bel 030-941041
Christelijk Nationaal Vakverbond
Utrecht, Ravellaan 1, Postbus 2475
Een psychologisch offer
Het schaakspel ls geen wetenschap
en daarom is niet het zoeken naar
absolute correctheid, maar dikwijls
een psychologische aanval de suc
cesvolste tactiek. Aldus gebeurde
het ook in de volgende partij, die
kortgeleden gespeeld werd in het
traditionele toernooi In Wama (Bul
garije). De winnaar Timoschenko
was ook de winnaar van het toernooi.
Hij bereikte 11 uit 13 partijen. Zijn
tegenstander uit de DDR behaalde
97. punt.
Siciliaans.
TIMOSCHENKO-BONSCH
1. e4 c5 2. Pf3 d6 3. d4 cd4 4. Pd4: Pf6
5. Pc3 a6 6. Le2 e6 (Naar een geheel
ander spel leidt 6e5 7. Pb3 met 0-
De tekenaar in zijn knollentuin en mr. Van Vorden in zijn eigen
dito
q v»cem 1: Hoeveel stukken telt
ö'tr figuren 2. 3 en 4? Figuur 3
.J onder andere de stukken a,
"Pdeg, enz., maar niet abg (om-
*èl a en b samenhangen maar
of abdf.
tem 2: Vervang in elk der drie
.h 2. 3 en 4 de letters door
lillende getallen, die kleiner
an 64 (het hoogste getal liefst
dn mogelijk), zodanig, dat alle
/rfn een verschillende som heb-
Deze sommen behoeven niet,
het voorbeeld van figuur 1,
een aaneengesloten volgorde te heb
ben, zodat de sommen, naar grote
gerangschikt, bijvoorbeeld zouden
kunnen zijn: 1, 2, 5, 7, 11, 12. 18, 21,
22 enz.
N.B. Verplicht zijn (in probleem 2)
verschillende sommen, en getallen in
de vlakjes die alle verschillend en
kleiner dan 64 zijn; niet verplicht is,
dat het grootste dier getallen het
kleinste ls.
Probleem 1 levert u zes punten op,
probleem 2 negen punten en drie
extra indien uw grootste getal mini
maal ls.
De punten zijn bestemd voor onze
doorlopende ladderwedstrijd, waar
aan iedereen kan meedoen, ook nlet-
abonnees. De punten komen op uw
persoonlijke kaart, zó lang, todat
geen der andere ladderklauteraars
een hoger totaal heeft dan u, In welk
geval u de ladderprijs wint en u weer
met nul punten voor een volgende
ladder start.
Wilt u een waarderingscijfer geven
voor deze opgave (10 als hoogste, 1
als laagste waardering)?
Oplossingen uiterlijk 10 september
binnen bij mr. O. van Vorden, post
bus 58, Eerbeek. Op briefkaart of
briefomslag zetten: „Niet Piekeren
maar Puzzelen 606". In uw schrijven
uw volledige naam met alle voorlet
ters en onafgekort (niet v.d. maar
van der, enz.) vermelden. En wijzi
gingen ln naam en/of adres uitdruk
kelijk opgeven.
Indien u opmerkingen, kritiek, uitge
werkte oplossingen, enz. heeft dan is
een en ander hartelijk welkom. En
uw vragen (bijvoorbeeld naar uw
stand op de ladder) wil Ik gaarne
beantwoorden, mits u een likkertje
van 55 cent bijslult.
En nu maar zien of u evenveel van
bloemen als van puzzels houdt!
mr. G. van Vorden
0 en f4). 7. f4 Le7 8. 0-0 0-0 9. Le3 Dc7
10. Khl Pbd7 11. a4 bfl 12. Lf3 Lb7 13.
De2 Pc5. In deze theoretisch beken
de stelling werd tot nu toe met 14.
Lf2 voortgezet, hetgeen na d5! tot
een gelijkspel leidt.
14. e5!? Interessanter dan 14. Lf2,
maar objectief nauwelijks sterker.
14.Pfe4 (de 15. te DeS: 16. Lb7:
Pb7: 17. Pc6 Dd8 18. Pe7:t Del: 19.
Lg5!) 15. Pe4: Pe4: 16. ed6: Ld6: 17.
Lgl Pf6 18. Lb7: Db7: Indien nu 19.
Tael volgt, heeft zwart na Tfe8 een
beter spel. Het speculatieve offer
van wit verscherpt echter de situa
tie. 19. Pe6:! Tfe8 20. Dd3 Te«: 21. f5
Te4 22. Dd6: Te2 23. Tf3 Tae8? (Tc2:
24. Db6: Db6: 25. Lb6: Tb2: had tot
een remise-afwikkeling geleid. Zwart
wil echter meer!). 24. Db6: De4 25.
Da6: Dc2: 26. Dd3 Db2: 27. Dc3 Db7?
Na Tg2: 28. Db2: Tb2: 29. a5 was de
vrijpion wel sterk geworden, maar
remisekansen zou zwart dan toch
behouden hebben! 28. a5 Pe4 29. a6!
De7 30. Dc6 Td8 31. al Dg5 32. g3
Dh5 33. Td3! Th2:f 34. Lh2: PI2t 35.
Kgl. Opgegeven.
Pirc-verdediging.
FULLER-RICH ARDSON
1. Pf3 g6,2. e4 Lg7,3. d4 d6.4. c3 Pf8,
5. Pbd2 0-0,6. Le2 Pc6,7.0-0 (Na 7. dS
volgt Pb8 met c6) 7. e5. Ook is
Pd7 goed. 8 de5 Pe5: 9. Pe5: de5.10.
Dc2 Le6 (Lh6! had gelijk spel opgele
verd). 11. Pf3 Pe8, 12. Pg5 Ld7,13. f4
De7.14. fe5 De5: (Le5:!) 15. U4 Dc5t
16. Khl h6!?
Mat in vier zetten..
De idee van de oplossing van dit
probleem is gemakkelijk te ontdek
ken: Wit moet zijn toren activeren
riOOOB
en hem tot een inzet op de h-iijn
voorbereiden. Maar de nauwkeurige
keuze van de eerste zet komt er als
altijd erg op aan!
De volgende partij, onlangs in het
open kampioenschap van het eiland
Guernsey gespeeld, bevat hetzelfde
motief als de eerste partij: het psy
chologische offer.
Dr K. FABEL
Die 8chwalbe. 1937
Stelling na 16. b«!?
(Na 16. Pf6 was een gelijk spel
ontstaan). 17. Pf7:!? Tf7: 18. Db3
(Met de dreiging 19. Df7:t1 Kf7: 20.
Le3t), Pf6, 19. Lc4 Le8? (Na 19.
Tf8! 20. e5 Pe4 ls het spel onduide
lijk: 21. e6? Tf4:!). 20. e5 Pe4,21. Lf7:
t Ln:, 22. e6 Le8, 23. e7t Kh7, 24.
Db7: Dc6,25. Dc6: Le6:, 26. UT TeB.
27 Ld8 Lf6, 28. Tael Kg7, 29. Tf4
Lel (Pc5!). 30. Tfe4: Le4:f 31. Te4:
Td8:, 32. Te7: KfÖ. 33. Tel Td2, 34.
Tbl Ke5, 35. h3 Ke4, 36 a4 Kd3, 37.
b4! Kc3: 38. b5 Td6.39. Telt Kb4,40.
Tc6 Tdlt, 41. Kh2 Ka4:. 42. b6 ab6,
43. Tb6:. Opgegeven.
Oplotslng probleem: Ni 1. TH? volgt
Tc8 2. Te5 Tc4t! 3. Ui: pat
Daarom 1. Tf4-d4! Tct 2. TdS! Tc4t
3. Lc4: Kg8 4 Td8 mat Of 1
Th7t 2 gh7 Kh7:3. K«S. Of 1.TdT
2. Kg5! enz.
LUDEK PACHMAN
