IKV richt zich op kernwapenopslag
In memoriam
ds H. van Benthem
Vit brieven van lezers
Vonnis Silvia Gingold
stond tevoren vast
Nationale veiligheid
bedreigt christendom
Nieuwe aanpak tijdens vredesweek
Verlof uit cel voor
kerkversiering
De kerken en het militarisme (III)
VANDAAG
VOORBIJGANGERS
Paus antwoordt
Lefebvre niet meer
VRIJDAG 12 AUGUSTUS 1977
KERK
Trouw/Kwartet
DEN HAAG Het Interkerkelijk Vredesberaad (IKV) wil de komende vredesweek van 18 tot 25
september benutten om een algemene beweging in ons land op gang te brengen tegen de
kernbewapening en om te beginnen alvast tegen de opslag van Amerikaanse kernwapens.
Het IKV stapt hiermee al van het tot
dusver gebruikelijke model, waarbij
een deelkwestie uit de totale proble
matiek van oorlog en vrede slechts
ter studie werd gekozen. Het IKV
vond dit te weinig verplichtend en
weet hieraan de afnemende belang
stelling die er tn ons land bleek te
bestaan voor de vredesweek.
Het Interkerkelijk Vredesberaad
hoopt met de actie „Help de kernwa
pens de wereld uit; om te beginnen
uit Nederland" binnen vijl g tien jaar
be bereiken dat de Verenigde 8taten
de kernwapens die zij in ons land
hebben opgeslagen weghalen. Het
IKV mikt op de vorming van kern
groepen die politieke partijen moe
ten zien te bewegen tot druk op de
regering, zodat deze de Verenigde
Staten tot een verhuizing weet te
brengen.
Het IKV grijpt in zijn actie onder
meer terug op het hervormd kernwa
penrapport uit 1962, dat zich radi
caal tegen het gebruik van dit soort
wapens uitsprak. De nieuwe voorzit
ter van het IKV, drs. B. J. Th ter
Veer, vindt dat we sinds 1962 genoeg
tijd gehad hebben om via zachte
actie de bewapeningskwestie aan de
orde te stellen. Het IKV acht de
kernbewapening moreel niet langer
verantwoord en meent ook dat het
alschrikkingsevenwlcht eens zal blij
ken niet te voldoen. Voordat het te
laat is vindt het IKV, moeten we de
kernbewapening wegdoen. In het
IKV nemen acht kerken, waaronder
de grootste, deel. Ten behoeve van
de vredesweek komt het IKV op de
markt met een uitgebreide serie
boekjes en brochures waarvan de
vredeskrant de ruimste verspreiding
zal ontvangen. Opmerkelijk in de
vredesweekpublikaties is een cahier,
geschreven door de economisch on
derzoeker Sami Faltas over de mili
taire produktie in ons land.
WITTEN - Tijdelijk verlof uit de
gevangenis kreeg de Westduitse iko-
nenschilder Eberhard Greven, om
een muur van het nieuwe Lukas-
centrum in Witten (Roergebied) te
voorzien van een schildering van de
evangelist Lukas.
Greven, die tot
levenslang Is veroordeeld en al der
tien jaar gevangen zit, heeft zich als
autodidakt de erkenning van de
vakwereld verworven als ikonen-
schilder. Hij wilde geen geld hebben
voor zijn bijdrage aan het Lukas-
centrum.
Korte du«fel«|k geschreven, befst aan één kant getypte,
getfusd naar Secretaris Hootdredacfte Trouw/Kwartet.
rdt de naam van de schnper vermeld
Postbus 859. Amsterdam
Maria-beeld (2)
Ik heb geen verdere gegevens over
een eventueel wenende Madonna in
Syrié, dan Juist de berichtjes uit
Trouw. Maar waarom moet de Van
daag-schrijver bij voorbaat de zaak
belachelijk maken? Hij zou als
christen moeten weten, wat zich te
Syracuse afspeelde van 29 augustus-
1 september 1953 met een fabrieks-
Madonna van geglazuurd gips, die
zelfs weende op het politiebureau,
ten overstaan van de onderzoek
commissie van het bisdom. Deze
tranen hadden een zoutgehalte als
van mensen tranen en reageerden
„menselijk" op anti-menseneiwit-
antllichamen. Van mij hoeven die
chemische en biochemische reacties
.ook niet. Het Is mij genoeg, als „zij"
weent en als getuigen verklaren, dat
.Zij" daarbij een zo smartelijke ge
laatsuitdrukking heeft, dat hun hele
leven erdoor veranderd is. En waar
om dat allemaal? Gaat u dan maar
even naar Syracuse, dan zult u daar
zien dat lammen zijn gaan lopen,
blinden zien. en doven horen en tal
loos velen daar zich tot het Christen
dom bekeren. En tenslotte: als God
nu eens „tekenen" wil geven door
middel van een Maria-beeld, als te
ken dat hij de wereld wil helpen
door de tussenkomst van haar. van
wier vrijwillige instemming Hij af
hankelijk verkoos te zijn voor Zijn
incarnatie (slecht vertaald door
menswording), dan zal een protes
tant dat niet tegenhouden.
Buiium dr M. Stampei
Toon Hermans
Een groot artiest is hij, maar nog
groter, na zijn positief getuigen over
zijn geloofsbeleving. Het staat er
toch maar. zonder enige reserve. Wat
een Interview in ons dagblad Trouw
en wat een voorbeeld voor duizenden
anderen in zijn „vak". De uitspra
ken: „Je kunt niet zonder geloof, dat
is onzin en ieder ouder behoort het
kind bidden te leren, niet maar een
opgezegd gedreun, maar wezenlijk".
Geweldig Toon Hermans, mogen ve
len die openheid van het Godsbele-
ven ook gaan beleven. Met Qod kun
je tn Christus voor de dag komen, Hij
is aan te bevelen. Zelfs in de arties
tenwereld Dank u wel Toon Her
mans, u bent groots!!!
Rozcndaal (GId.) F. Vos
Wereldraad
Wat ls er met de wereldraad van
kerken aan de hand? Hoe komt het,
dat de vergadering van het centraal
comité zo n matte indruk maakte (lk
baseer mij op Trouw en andere me
dia)? Het ging juist deze keer toch
om dat. wat de kerken het nauwst
raakt, de ..confessing community",
het belijden van Christus in de we
reld van nu? Velen zagen daarom
juist naar déze vergadering uit. Hoe
komt het. dat dan alleen de oosters-
orthodoxe afgevaardigden wat te
zeggen hebben? Hoek komt het. dat
de 134 afgevaardigden alleen lijken
op te veren, als het spel „Tweede
Kamertje spelen over wereldpolitie
ke problemen" aan de orde komt
(Zuld-Afrika ojn.)? Hoe komt het,
dat volgens dr. Lukas Vlscher maar
honderd van de 288 ledenkerken ge
antwoord heeft op het dringend ver
zoek om reactie op de wereldraad-
studie over doop. avondmaal en
ambt? Waarom i^dr. Vlscher vol
gens eigen zeggen al blij. wanneer
een kwart van de kerken (lees: kerk
leidingen) de moeite neemt op der
gelijke stukken te reageren? Waar
aan ligt de kennelijke moeite van de
„kerkelijke leiders" zich te uiten,
zodra het om de meest elementaire
dingen van geloof en kerk-zijn gaat?
Ugt het misschien daaraan, dat
deze vragen toch te ver verwijderd
zijn geraakt van hun dagelijkse bu
siness? Hamvraag: hebben wij hier
wellicht het antwoord op de vraag,
waarom zoveel Jonge mensen het In
de traditlonale kerken niet meer
zien zitten?
Rotterdam J. de Leeuw van Weenen
Verontwaardiging (2) door ds c. Mak
Onze adressen:
AMSTEROAM:
Postbus 859
Wibautstraat 131
Tel 020-913456
Telex 13006
ROTTERDAM/DORDRECHT:
Postbus 948
Westbtaek 9 Rotterdam
Tel 010-115588
DEN HAAG/LEIDEN:
Postbus 101
Parkstraat 22. Den Haag
Tel. 070-469445
ZWOLLE/GRONINGEN:
Postbus 3
Melkmarkt 56. Zwole
Tel. 05200-17030
In het collectivistisch conflictmodel
van de Wereldraad is een ieder die
blank is in Zuld-Afrika, afgeschre
ven op grond van het feit dat hij
blank is. Emigratie naar Bolivia
heet „export van rassenwaan". Is
iedere Nederlander die emigreert
ook een hasj-rokend exportpro-
dukt? Ten opzichte van de proble
matiek rond Zuid-Afrika schijnt de
Wereldraad in een toenemend sta
dium van bewustzijnsvernauwing te
geraken, waarbij ieder gevoel voor
nuances, alsmede de creativiteits-
zin, tot nul gereduceerd zijn. Welk
eenvoudig, gelovig mens ziet het
verband nog tussen het evangelie
van de zachtmoedige Verlosser Je
zus Christus en een nieuwe uitke
ring van een klein miljoen, bestemd
om ver van eigen bed volkerengroe-
pen tegen elkaar op te zetten?
Ouderkerk aan de Ussel
L. M. van der Vlist
Rijksarchieven
Het feit. dat het Rijk een enorme
achterstand in de archiefverwerking
heeft was mij bekend. Naar aanlei
ding van uw artikel rijzen bij mij
echter een paar vragen. Hoe kon die
achterstand ontstaan? Stelde en
stelt het Rijk voldoende arbeids
plaatsen voor archiefmedewerkers?
Hoeveel vacatures staan er op dit
moment open ter vervulling? Im
mers in uw artikel wordt gesproken
van „personeelsgebrek". Waarom
gaat het ministerie van BZ „probe
ren" om (pas) In de loop van 1978
tweehonderd werklozen in te zet
ten? Als er werkelijk werkloosheid
heerst in (ook) de administratieve
sector, dan moet het toch mogelijk
zijn om In de loop van dit jaar nog te
starten? Archiefbeheer is een vak
apart en niet iedereen zal dit werk
kunnen doen. Maar welke waarde
kent het Rijk zelf toe aan deze tak
van arbeid en aan degenen, die hier
in hun dagelijkse taak uitvoeren?
Zuidhorn K. J. Warntjes
Beroepingswerk
NED HERV. KERK
Afscheid op 14 aug. van Hien en
Dodewaard: F. van Dieren, ber. te
Broek op Langedijk; van Steende
ren: J. G. Eelderink, ber. te Leid-
schendam; van Maasdijk: B. C. de
Gelder, ber. te Lisse; van Oss: J. J.
van Lienden, ber. te Apeldoorn; van
Lunteren: B. M. Meljndert. ber. te
Voorthuizen; van Den Burg (Texel):
Sj. te Roest ber. te Usselo; van Ou
derkerk a/d Amstel: W. H. van
Schuijlenburg, ber. te Sneek; van
Bergschenhoek: G. J. van Wisger-
hof, ber. te Amersfoort; van Dirks-
land: H. N. van Hensbergen wegens
emiritaat per 1 sept.
Intrede te Wierden: J. Bogaard uit4
Rotterdam-Delfshaven; te Putten:
Ant. Gooljer uit Zeist; te Noordwij-
kerhout: W. A. Kalkman uit Uit
hoorn; te Amsterdam: N. M. A. ter
Linden uit Lith; te Zwijndrecht: H.
W van den Toorn uit Delft; te Uit-
huizermeeden: C. L. Verbaas uit
Krabbendijke; te Pernis: C. van
Wijngaarden uit Makkum; te Ter-
neuzen (tbv. past. ziekenhuizen): D.
W. Koelman uit Katwijk aan Zee; te
Poederoijen: kand. M. van Campen
uit Papendrecht.
GEREF. KERKEN
Afscheid van Papendrecht: A. van
der Deijl ber. te Arnhem; van Hilver
sum: J. O. C. Bouma wegens ben.
godsd. Ier. te Amsterdam; van Om
men: R. Fernhout wegens ben. we-
tensch. medew. theoL fac. VU; van
Utrecht-West: H. J. van Duinen
Lv.m. ben. Ier. godsd. te Arnhem.
Intrede te Nijmegen i.s.m. herv. kerk
voor streekgem. Maas en Waal: H. A.
Klijn uit Oostzaan; te Surhuister-
veen: N. J. Goris uit Haarlemmer
meer-Oostzijde; te Drachten: N. H.
Helner uit Alblasserdam; te Ensche
de: A. Hootmeijer uit Nieuwendijk
(N-Br); te De Lier: H. Mol uit Zwijn-
drecht-Groote Lindt; op 20 aug. te
Spijkenisse: H. 8. Munnik uit Oude
water.
GEREF. KERKEN (VRUG.)
Beroepen te Appingedam en te NiJ-
verdal: kand. A. O. Reitsema te
Lelden.
Afscheid van Zuldwolde (Gr): H. E.
Nieuwenhuis ber. te Ermelo; van
Hardenberg: J. J. Wildeboer ber. te
Bunschoten.
Intrede te Rozenburg: kand. A. van
Hout uit Zwijndrecht
CHR. GEREF. KERKEN
Beroepen te Dordrecht-Centrum: H.
C. v.d. Ent te Katwijk aan Zee.
BAPT. GEMEENTEN
Afscheid van Winschoten: P. van der
Werf ber. te Apeldoorn.
EVANG. LITH KERK
Afscheid van Ede: A. Jense ber. te
Apeldoorn.
ALG. DOOPSGEZ. SOC.
Afscheid van Dantumawoude J.
Mantel ber. te Grouw (streekgem.
Midden-Friesland).
In de nacht van woensdag op don
derdag overleed op het onver
wachtst ds H. van Benthem, mode-
ramenlid van de generale synode
van de gereformeerde kerken en
predikant te Middelburg, in de
leeftijd van 52 jaar. Toen ik van dit
ontstellende gebeuren op de hoog
te gebracht werd, schoot psalm 69
vers 10 door mij heen. „De ijver
voor Uw huis heeft mij verteerd".
Ik weet wel dat volgens Johannes
2 dit woord ten diepste slaat op de
Here Jezus, maar waarom zou het
niet tevens zien op sommigen die
deze Heer volgen?
Henk van Benthem werd predi
kant in 1950 en diende achtereen
volgens de kerken van Holwerd,
Wleringerwerf, Leeuwarden, Apel
doorn en Middelburg. Hij was lid
van de synode van Haarlem en
werd door de synodes van Maas
tricht en Zwolle tot assessor geko
zen. Daarnaast diende hij de ker
ken in zware deputaatschappen
die in de loop der jaren moeilijke
problemen te verwerken kregen.
Zo waren de dagen van Henk van
Benthem de laatste tijd tot aan de
rand gevuld met arbeid voor de
kerk. Een lange dag in Leusden
werd bij hem vrijwel altijd gevolgd
met avondwerk in de gemeente en
nachtwerk op de studeerkamer.
Meer dan eens suggereerden wij,
zijn vrienden in het moderamen
van de synode, hem dat het ook
wel wat minder kon. Maar zijn
antwoord was steevast een humo
ristisch verslag van één van zijn
vele belevenissen met mensen,
waarachter hij zijn gedrevenheid
om altijd maar weer te helpen en
in te springen verborg.
Bij zijn ijver was hij echter een
bedachtzame man. Boos heb ik
hem nooit zien worden. Slechts
dan kwamen de emoties los, wan
neer hij het vermoeden kreeg dat
iemand een zaak verdedigde uit
andere motieven dan de liefde tot
Christus en de kerk. Maar zijn ei
gen motivatie en al zijn bezighe
den waren dan ook onverdacht.
Psalm 69 eindigt met deze woor
den: „En wie Zijn naam liefhebben
zullen wonen in Sion". Zijn vrouw
en kinderen, zijn vele vrienden en»
mede-arbeiders hebben houvast
en troost aan deze belofte!
Ds Mak is praeses van de generale
synode van de gereformeerde
kerken.
Ds H. van Benthem
AMSTERDAM Rechter
Kern heeft maandag in het pro
ces „Land Hessen gegen Gin-
gold" in het Westduitse Kassei
uitspraak gedaan. Het vonnis
stond eigenlijk al van tevoren
vast. Want Silvia Gingold kon
zich vanaf het begin niet aan
de indruk onttrekken dat de
„rechters met een vast omlijn
de mening" aan dit proces be
gonnen waren. Dit was echter
niet het enige dat bij velen een
vieze smaak achterliet.
Voor Silvia bewijst het proces waar
in haar een „beroepsverbod" werd
opgelegd de „historische conti
nuïteit" in de Duitse geschiedenis.
Niet alleen werd aan de hand van
haar proces ln de Bondsrepubliek
duidelijk dat communisten zij is
lid van de Duitse communistische
partij (DKP) opnieuw „vervolgd
en onderdrukt" worden, voor vele
anti-fascisten kwam het zeer pijnlijk
over dat zij ook nog de dochter was
van communisten die actief in het
Duitse verzet tijdens de oorlog had
den gezeten en mede daarom door de
nazi's vervolgd werden. Nog pijnlij
ker was het feit. maar voor de rech
ters en de Hessische minister van
cultuur Krolleman niet onoverkome
lijk, dat zij de dochter was van Duit
se Joodse communisten. De lijn in de
Duitse geschiedenis lijkt er duimen-
dik bovenop te liggen. Vader Gin
gold: „Onder Bismarck werden we
vervolgd omdat we „reichsfeinde"
waren, onder Hitier waren we Jüdi-
sche volksfeinde" nu ls onze dochter
een „verfassungsfelnd".
Proefkonijn
Helemaal bedenkelijk wordt het pro
ces tegen Silvia wanneer men be
denkt dat zij als proefkonijn werd
uitgekozen. Het vonnis moest een
precedent scheppen en opnieuw wa
ren Joden de proefkonijnen. Op basis
van het oordeel van rechter Kern,
door James Dorsey
dat zij als lid van de DKP in de
toekomst (let wel niet vandaag, maar
heel misschien in de toekomst) in
gewetensconflict zou kunnen komen
met haar verplichtingen jegens de
Westduitse grondwet, zullen voort
aan in Hessen communisten uit de
overheidsdienst worden geweerd.
Silvia zou namelijk geen garantie
kunnen geven, dat zij te allen tijde
op de bres zai staan voor vrijheid en
democratie.
De smakeloosheid van een dergelij
ke stelling spreekt voor zich. Toch
ging dit proces van smakeloosheid,
ongevoeligheid en Duitse superiori
teitsgevoel aan alles botweg voorbij.
Toen vader Gingold de achtergron
den van Silvia tijdens zijn getuigenis
wilde schilderen, wist Kern niets be
ters dan hem te onderbreken met de
woorden: „Uw lotgevallen tijdens
het Hitler-regime ken ik nu wel. Dat
heb ik gisteren nog op de televisie
gezien."
Verontwaardigd vraagt Silvia: „Hoe
kun je denken dat ik met mijn ach
tergrond, met ouders die hun leven
op het spel hebben gezet om tegen
het fascisme te strijden, me niet met
volle overtuiging zou inzetten voor
de democratie?" Voor haar was het
proces een „schending van de men
senrechten en een principe dat in
strijd is met de grondwet. Mensen
moeten naar hun daden worden be
oordeeld. Dat heeft Krolleman toe
gegeven. Maar mijn werkzaamheden
als lerares, waarvoor ik nu een be
roepsverbod heb gekregen, zijn in
het proces niet ter sprake gekomen.
Er is alleen over mijn toekomstige
houding gepraat, iets waarvoor nie
mand bewijzen kan leveren." De ab
surditeit van deze gang van zaken
werd door een van Silvia's advoca
ten, Peter Becker, onderstreept. „Sil
via heeft goede getuigenissen van
haar werk. Sterker nog, minister
Krolleman heeft zijn bijzonder ver
trouwen in haar tot uitdrukking ge
bracht, toen hij haar uitnodigde deel
uit te maken van de commissie, die
de leerplannen moet samenstellen."
Macaber
Het proces was naar Silvia's gevoel
„macaber". „Macaber, omdat na
wat mijn familie is overkomen mij
iets dergelijks nog moet overkomen.
Ik ben de derde generatie in mijn
familie, die om politieke redenen ln
Duitsland wordt vervolgd. Alleen
deze keer hangt het samen met anti-
communisme. Tijdens het fascisme
waren de joden het slachtoffers, nu
zijn het de communisten. Er kunnen
duidelijke parallellen worden ge
trokken."
Volgens advocaat Becker moet dit
proces anderen intimideren. Nadat
eerder een rechtbank geweigerd had
Silvia, simpelweg omdat zij DKP-Iid
is, te verbieden in dienst van de
overheid les te geven, speelde de
zaak nu voor de hoogste rechterlijke
macht in de deelstaat Hessen. Het
vonnis is voor het verdere beleid van
minister Krolleman „richtingge
vend". Silvia is stellig van mening
dat de beroepsverboden dienen als
hefboom om leden van de DKP te
discrimineren en in een hoek te
drukken. Om de democratische
schijn in de Bondsrepubliek over
eind te houden en uit opportunisme
wordt de partij niet verboden.
Het provocatieve karakter van het
proces tegen Silvia Gingold is in
binnen- en buitenland niet geheel
onopgemerkt gebleven. Vorige
maand drongen de Nederlandse
contactgroep verzetsgepensioneer-
den en enkele voormalige gevange
nen van het concentratiekamp
Sachsenhausen in een telegram aan
de rechtbank in Kassei aan op volle
dig eerherstel van Silvia. Ook de
Partij van de Arbeid liet zich niet
onbetuigd. Terwijl voorzitster Ien
van den Heuvel een solidariteits-
brief aan Silvia stuurde, was PvdA-
senator Wielek als waarnemer bij
het proces aanwezig. Namens Ien
van den Heuvel, de Franse socialis
tenleider Mitterrand en de Franse
verzetsstrijder en advocaat Kaldor
liet hij weten het vonnis van rechter
Kern als een provocatie te beschou
wen. Ook binnen de gelederen van
Krollemans sociaal-democratische
partij is men niet gelukkig met het
door hem aangespannen proces.
SPD-voorzitter Brandt en de vice-
voorzitter van de SPD-parlements-
fractie Koschnick zagen zich beiden
genoodzaakt hun aarzelingen in het
openbaar tot uitdrukking te
brengen.
Beroep
Het provocerende van het proces
werd door Kern in zijn vonnis onder
streept door te bepalen dat Silvia
niet in beroep mag gaan. Een bepa
ling, die in overeenstemming is met
de Duitse wet, daar immers volgens
Kern het proces niet van „funda
mentele" betekenis is, maar die bij
democraten het gevoel van onbeha
gen niet kon verminderen. Voor ad-4
vocaat Becker is dit oordeel „ex
treem". Inmiddels hebben Silvia en
haar advocaten besloten om bij het
Bundesverwaltungsgericht in Ber
lijn, het hoogste administratieve hof
in de Bondsrepubliek tegen de be
slissing, dat geen beroep mogelijk is,
protest aan te tekenen.
door Aldert Schipper
In november houdt de wereldraad van kerken ergens in de buurt
van Zurich een eerste consultatie over de opzet van een program
ma inzake militarisme en bewapeningsloop. Een van de mensen'
die ln Genève aan de voorbereiding werken is dr. Julio de Santa
Ana uit Uruguay. Hij vertelde kortgeleden dat er een tweede
consultatie op het programma staat voor het voorjaar van 1978,
het liefst gekoppeld aan de speciale zitting van de Verenigde
Naties over ontwapening.
Dat de wereldraad een man uit Uru
guay (en de Indiër Ninan Kosji) aan
de voorbereiding laat werken is niet
zomaar toevallig. De Santa Ana is
een banneling, gevlucht voor het mi
litarisme in zijn eigen land. In La
tijns Amerika beleeft de ideologie
van de nationale veiligheid op het
moment een hoogtepunt. Deze ideo
logie maakt geweld dienstbaar aan
de handhaving van de macht van de
militaire leiding van elk van de lan
den in Latijns Amerika. De Santa
Ara wil deze militaire politici geen
fascisten noemen. Het zijn autoritai
re regimes, die in tegenstelling tot de
fascistische leiders geen steun vin
den bij de massa van het volk. Zij
omschrijven hun doel met handha
ving van de nationale veiligheid,
maar wat zij eigenlijk willen ls hun
eigen handhaving, ook al is de natie
er niet van gediend.
Keuze
In Latijns Amerika botst de kerk
steeds meer op het militarisme. ZIJ
ontdekt dat deze ideologie niet al
leen tegen de mens is maar ook te
gen God. Deze ontdekking komt
steeds meer kerkmensen op vervol
ging en zelfs de dood te staan. In
landen zoals Argentinië, Brazilië en
Chili zijn tientallen mensen het
slachtoffer geworden van de botsing
tussen het christelijk geloof en de
ideologie van de nationale veilig
heid. Hoewel wij de regeringen ln
deze landen van De Santa Ana wel
niet fascistisch mogen noemen, een
feit is dat hier toestanden ontstaan
zoals In het Nazi-Duitsland van de
dertiger Jaren, compleet met een Be
kennende Kirche en een sectie gelo
vigen. die Instemmen met tot
machtsdenken. Het kiezen is voor
veel christenen niet zo gemakkelijk,
omdat de politieke leiders zonder
teveel bedenkingen gebruik maken
van christelijke slogans voor de ver
dediging van hun politiek
De aandachtige lezer zal opgemerkt
hebben dat het wereldraadprogram
ma twee oogmerken heeft: het mili
tarisme en de bewapeningswedloop.
De praktische moeilijkheid waar het
programma op stuit is dat heel wat
kerken deze verschijnselen veraf
met kracht afwijzen, maar de eigen
bewapening zien als onvermijdelijk
en het eigen militarisme vaak niet
eens als zodanig herkennen.
Kritisch
Zo is er van Oost-Europa uit met
instemming op de plannen van een
oecumenisch programma gerea
geerd, terwijl de kerk in deze landen
zeiden bezwaar uit tegen de eigen
bewapening van deze staten. Een
uitzondering wordt gevormd door
de evangelische kerk in de DDR. Op
haar laatste synode in Görlitz be
sloot men een eigen programma op
te zetten ten gunste van een wakker
en kritisch ontwapeningsbewustzljn
onder de kerkleden. De synode had
zich gestoten aan de wijdverbreide
gewenning aan leger, bewapening,
militaire opleiding en de militarise
ring van belangrijke onderdelen van
het maatschappelijk leven.
Een moedig plan, dat wij menige
Nederlandse synode nog niet zien
navolgen, als het om de Nederlandse
Volksarmee en bewapening gaat.
Julio de Santa Ana herhaalt echter
steeds met nadruk dat een oecume
nisch programma tegen het milita
risme niet tegen de militairen gaat
Ook militairen (de goede dan) kun
nen slachtoffer worden van het ge-
weldsdenken. Een aantal weken ge
leden waren een groot aantal officie
ren met enkele legerpredikanten en
aalmoezeniers samen in de buurt
van Genève. De Santa Ana had deze
Navo-mensen niet kunnen uitnodi
gen, maar zij vroegen hem om te
komen. Daar ls een hard gesprek
gevoerd, dat nog om een voortzet
ting vraagt, want ook al gaat De
Santa Ana volgens velen te lang
zaam. de militairen gaat het nog
veel te rap.
(Dit is het derde artikel in een serie.
Het eerste en tweede stond in ome
krant van 9 en 10 augustus).
Ramsey en de paus
Al eerder zijn er vanuit de
anglicaanse wereld geluiden
vernomen in de richting van een
aanvaarden van de paus bij een
eventuele hereniging met de kerk
van Rome. Nu heeft dr Michael
Ramsey, die indertijd een nogal
spectaculair bezoek aan Rome
bracht, zich hiervoor uitgesproken.
Hij wil bij een komende
intercommunie de paus dan niet
zien als onfeilbaar hoofd, maar als
voorzittend bisschop. Ook in
bepaalde protestantse kringen kan
men deze gedachte wel eens
tegenkomen. Toch hebben de
laatste jaren in de oecumenische
ervaring hier weinig steun aan
gegeven. Zelden verwierven de
beslissingen van Rome ten aanzien
van brandende problemen de
instemming van het protestantisme.
Hier kan uiteraard alleen van zulke
grootheden als „protestantisme"
e.d. gesproken worden. Het
vasthouden b.v. aan het celibaat,
ondanks alle onmogelijkheden
daarvan, terwille van conservatieve
vleugels van de kerk en terwille van
weet ik wat voor praktische en
politieke overwegingen kan nog
steeds in protestantse kringen
weinig waardering vinden. Er zijn in
Rome een aantal
onopgeefbaarheden die m.i. een
geweldig struikelblok vormen,
tenzij Rome veel beslister wil
voortzetten wat met Johannes
XXIII en zijn tweede Vaticaanse
concilie begon. Men kan dan wel van
een voorzittend bisschop spreken,
omdat een onfeilbaar hoofd der kerk
voor de anderen totaal
onaanvaardbaar is en ook nergens
op steunt, maar het ligt toch meer
voor de hand de kerken dan de
vrijheid te geven in zulk een geval
zelf een voorzitter te verkiezen. En
miljoenen zouden dan best van
mening kunnen zijn, dat het, gezien
de geschiedenis van de kerk, dan
voorlopig maar niet de bisschop van
Rome moet zijn.
Ds. R. Bakker
In de ouderdom van 75 jaar is over
leden ds. R. Bakker te Rotterdam,
die in de gereformeerde kerken ruim
35 jaar predikant is geweest voor de
evangelieverkondiging onder Israël.
Na vijf jaar gemeentepastoraat in
Sint Pancras. werd ds. Bakker in
1935 predikant voor wat toen nog
„de Jodenzending" heette. Met Rot
terdam als standplaats werd zijn
werkterrein heel Zuid-Nederland en
België. Na de oorlog was ds. Bakker
vooral de man, die internationale
contacten wist te leggen. Zo bewerk
te hij, dat de gereformeerde kerken
en de hervormde kerk metterdaad
in de staat Israël gingen werken
door te participeren in de arbeid van
de kerk van Schotland rond het
christelijk ziekenhuis van Tiberias.
Zelf werkte ds. Bakker in 1955-56
negen maanden in Tiberias, toen de
predikantsplaats daar vacant was.
Door zijn jarenlang deel uitmaken
van het International Commitee on
Christian Approach to the Jews
(thans de sectie Kerk en het Joodse
volk van de wereldraad van kerken)
zorgde hij al voor een gereformeerde
inbreng in de wereldraad, lang voor
dat de gereformeerde kerken offici
eel lid geworden waren. Eind 1970
ging hij met emeritaat.
C. van Viegen
Gisteren is in Eist begraven de heer
C. van Viegen (82), die als hulppredi
ker in de omgeving van Veenendaal
een belangrijke plaats heeft ingeno
men. Van 1924 tot 1960 werkte hij in
Achterberg, aanvankelijk vanuit de
hervormde gemeente van Rhenen.
Uiteindelijk kon in Achterberg een
zelfstandige hervormde gemeente
worden gesticht. Na 1960 was hij in
Overberg werkzaam. De heer Van
Viegen was een van de eerste hulp
predikers, die het recht van sacra
mentsbediening in de hervormde
kerk kregen.
ROME (UPI/Reuter) Paus Paulus
wil geen enkel contact meer hebben
met de geschorste Franse aartsbis
schop Marcel Lefebvre. Een woord
voerder van het Vaticaan zei giste
ren, dat de paus heeft besloten op
geen brief van Lefebvre meer te rea
geren, „tenzij hij een brief schrijft,
waaruit een ware kerkelijke gehoor
zaamheid blijkt, zonder reserve of
voorwaarden."
Dit was de reactie op de klacht van
Lefebvre, dat hij nog geen antwoord
heeft op zijn verzoek van 7 Juli om
een audiëntie. „Het is onmogelijk
voor de paus, Lefebvre te ontvan
gen, zolang deze doorgaat eigen
machtig priesters te wijden en de
besluiten van het concilie te bestrij
den," aldus de woordvoerder.
De aanhangers van Lefebvre ln Lon
den krijgen waarschijnlijk een kerk
tot hun beschikking. Zij staan onder
leiding van pater Peter Morgen, een
ex-anglicaan, die zijn herscholing ln
Econe heeft gehad. De groep onder
handelt met de hervormde kerk om
een kerkgebouw In Islington te
huren.
