Grieks-Cyprioten willen
één presidentskandidaat
Aziatische leiders soepel voor communisten
'Franse volk houdt van de valbijl'
11
m
Bonn lanceert
raketten in Zaïre
Addis Abeba geeft
terreinverlies toe
deTijd
deTijd
deTijd
deTijd
deTijd
^Regeringscommissie pleit voor afschaffing doodstraf
Kyprianou heeft meeste kans op stoel Makarios
buitenland
Somalië blijft ontkennen
Chaos en files in
centrum Parijs
Scholieren
aangehouden
in Soweto
Weekblad
iC
NICOSIA (Reuter, UPI, AP, AFP) Op Cyprus zijn gisteren al volop de
besprekingen begonnen over de opvolging van president-aartsbisschop Makarios,
die woensdag op 63-jarige leeftijd overleed. Getracht zou worden de vier belang
rijkste Grieks-Cypriotische leiders achter de kandidatuur van één man te krijgen
maar het is nog geenszins zeker dat dit ook zal lukken.
niJOAG 5 AUGUSTUS 1977
Trouw/Kwartet
De (unctie van staatshoofd wordt de
:omende 39 dagen waargenomen
loor de 45-jarige oud-minister van
buitenlandse zaken en voorzitter
van het parlement Spyros Kypria
nou. Deze vertrouweling van Makari
os wordt ondanks zijn zwakke ge
zondheid beschowud als de meest
voor de hand liggende nieuwe presi
dent voor de periode tot volgend jaar
februari, wanneer er reglementair
nieuwe verkiezingen zijn. In het laat
ste vraaggesprek voor zijn dood, met
een Iraanse journalist, heeft Makari
os Kyprianou genoemd als de meest
gewenste kandidaat voor zijn opvol
ging.
Van Turkse zijde vindt men Kypria
nou vasthoudend en niet genegen
tot een vergelijk. Men levert vooral
itiek op zijn campagne om het
conflict tussen Griekse en Turkse
Cyprioten te internationaliseren.
Ongeveer een maand geleden be
zocht Kyprianou de Verenigde Sta
ten en bij zijn terugkeer zei hij dat
Turkije via druk gedwongen moest
worden aanzienlijke concessies inza
ke Cyprus te doen wil er een regeling
komen'. Turkse troepen houden se
dert juli 1974 bijna veertig procent
van het Cyprische grondgebied
bezet.
Clerides
Een andere figuur, die veel wordt
genoemd is de voormalige lucht
machtvlieger Glafkos Clerides. Deze
onderscheidde zich internationaal
als een gematigd staatsman, die zich
in het verleden veel moeite getroost
te om via onderhandelingen met de
Turks-Cyprioten tot een oplossing
voor Cyprus te komen. Tegen zijn
kandidatuur wordt echter veel ver
zet geleverd door de communisten
en de socialisten. Verder wordt de
naam genoemd van de 43-jarige vice-
vooraitter van het huis van afgevaar
digden Tassos Papadopulos. Hij
heeft onderhandelingen met de
Turks-Cyprioten gevoerd maar som
migen vinden dat hij niet genoeg
ervaring heeft om president te
worden.
Ook Athene zal een belangrijke rol
spelen in de manier waarop het
Grieks-Cypriotische beleid zich na
de dood van Makarios zal ontwikke
len. De nieuwe president zal de in
stemming van de Griekse regering
moeten hebben, zo zeggen Westelij
ke diplomatieke waarnemers. Eén
belangrijke wijziging zal er in ieder
geval komen: de kerk zal niet langer
rechtstreeks in de Cyprische politiek
betrokken zijn zoals onder Makarios
het geval was omdat alle kandidaten
leken zijn.
Volgens diplomatieke kringen in Ni
cosia heeft de dood van Makarios de
hoop van de Grieks-Cyprioten een
forse dreun gegeven want 'hij was de
enige kaart, die de Grieks-Cyprioten
in het spel hadden'. Makarios was
van plan volgende maand in de alge
mene vergadering van de Verenigde
Naties de Turken te vragen te gaan
onderhandelen over een nieuwe re
geling voor het eiland. Makarios zou
een dergelijk verzoek met veel meer
gezag kunnen doen dan een andere
Grieks-Cyprioot en bovendien heeft
Turkije al verklaard de opvolger van
de aartsbisschop niet als president
van heel Cyprus te zullen erkennen.
Ook de Turkse pers heeft zich al
vijandig uitgelaten.
PARIJS Het in Parijs verschij
nende weekblad Afrique-Asie heeft
in inhoud gepubliceerd van een con
tract, waarbij de Afrikaanse staat
Zaïre vroeger Kongo de volledige
zeggenschap over de provincie Kivu
afstaat aan de Westduitse raketten-
firma Otrag (Orbital Transport und
Raketen Aktiengesellschaft). Vol
gens het blad heeft Zaïre „het volle
dige genot van het grondgebied, met
inbegrip van het recht het gebied
zonder enige beperking te gebrui
ken" overgedragen aan Otrag. Met
de transactie zou een bedrag van 800
miljoen gulden zijn gemoeid.
De firma Otrag in Neu Isenburg
bevestigde dat de Westduitse rege
ring een gebied ter grootte van de
DDR heeft gepacht in Zaïre, ten
westen van het Tanganjika-meer.
Otrag bouwt daar lanceerinstallaties
voor communicatie- en onderzoeksa-
tellieten. Een eerste proefraket was
op 17 mei met succes gelanceerd.
Otrag zegt dat deze „Afrikaanse
Cape Kennedy" de grootste lanceer-
installatie ter wereld is, buiten de
Sowjet-Unie. Met een nieuw, goed
koop systeem van raket-aandrijving
zouden hier satellieten voor derde
wereld-landen gelanceerd worden.
De raketten zullen In West-Duits-
land vervaardigd worden.
De Angolese president Agostinho
Neto heeft eerder deze week gezegd
dat een dergelijke raket-basis in het
buurland een bedreiging voor Ango
la kan betekenen. De installatie in
Kivu kan gebruikt worden voor
weer-satellieten, maar ook voor ra
ketten met kernlading, aldus Neto.
Hij zei dat Zaïre de souvereiniteit
over een deel van zijn grondgebied
heeft afg6taan aan een buitenlandse
macht
Volgens het stuk in Afrique-Asie
mogen mensen alleen met toestem
ming van Otrag in de zone wonen.
De Zaïrese staat heeft zich verplicht
om op verzoek van Otrag eventueel
de bevolking uit het gebied te evacu
eren, aldus het blad.
De pro-westerse president van
Zaïre, Moboetoe Sese Seko, heeft
eerder dit jaar een bezoek gebracht
aan West-Duitsland, terwijl de
Westduitse minister van buitenland
se zaken Hans-Dietrich Gcnscher
enige tijd geleden in Zaïre was. Dit
land zit door het gekozen ontwikke
lingsbeleid en de ontwikkeling van
de koperprijzen op het ogenblik vol
slagen aan de grond. Er is amper
geld genoeg om voedsel in te voeren,
wat nodig is hoewel Zaïre enige ja
ren geleden nog in de eigen behoef
ten kon voorzien.
Een paar maanden geleden stak in
de Zaïrese provincie Sjaba (het vroe
gere Katanga) een opstandige bewe
ging de kop op die een einde wilde
maken aan bet bewind van Moboeto.
Met steun van Marokko slaagde deze
er echter in de opstandelingen terug
te drijven.
NAIROBI (Reuter, UPI, AP) Ehtiopië heelt gisteren toegege
ven dat Somalische troepen grote delen van oost- en zuidoost-
Ehtlopië hebben veroverd. Het ls pas voor de tweede maal in de
strijd tussen de beide landen dat het bewind ln Addis Abeba
toegeeft dat Somalië aan de winnende hand ls.
De Parijse automobilist verwenst momenteel de buitenlandse
toerist. Speciaal voor die bezoeker is de Place de, la Concorde
afgesloten en tot voetgangersgebied verklaard. Voor de automo
bilist levert het chaos en lange files op.
f KOEALA LOEMPOER (Reu
ter, UPI) De leiders van de
pro-westerse landen in Zuid-
oost-Azië stellen zich soepel op
tegenover de nieuwe commu
nistische regeringen in dit deel
van de wereld.
Staatshoofden en regeringsleiders
van Indonesië, de Fillippijnen, Ma
leisië, Thailand en Singapore zijn op
het ogenblik in de Maleisische
hoofdstad Koeala Loempoer bijeen
voor een topconferentie. Deze lan
den werken samen binnen de ASE-
-4N, de associatie van zuidoost-Azia
tische landen.
De Thaise eerste minister Tanin
Kraivien zei dat hoewel de commu
nistische landen een ernstige bedrei
ging vormen voor Thailands veilig
heid, er toch moet worden gezocht
naar samenwerking. Deze week nog
deden zich grensschermutselingen
voor tussen Thailand en Cambodja.
De bewindsman zei dat Thailand
streeft naar vriendschappelijke be
trekkingen, ondanks „politieke, en
economische en sociale verschillen."
President Ferdinand Marcos van de
Fillippijnen, wiens régime dinsdag ls
aangeklaagd door de internationale
commissie van juristen wegens
schending van de rechten van de
mens dacht wat betreft samenwer
king met communistische landen ln
de eerste plaats aan Vietnam. Dit
land moet volgens hem overtuigd
worden van de noodzaak tot regiona
le economische ontwikkeling in zuid-
oost-Azië. De Vietnamese ambassa
deur Vu Back Mai liet verstek gaan
op de bijeenkomst van de ASEAN,
die door Vietnam wordt beschouwd
als een vijandig militair blok. Dit
land wil echter wel economische be
trekkingen aanknopen met de afzon
derlijke leden van ASEAN.
Omsmeden
Gastheer Datuk Hoessein bestreed
dat de ASEAN zich wil omsmeden
tot een militaire macht, gericht te
gen de Jonge communistische staten
(behalve Cambodja en Vietnam ook
Laos). Hij zei dat ASEAN slechts een
economisch blok wil zijn, wat presi
dent Soeharto aanvulde met de op
merking dat het samenwerkingsver-
bond in de eerste plaats de belangen
van de 25 miljoen mensen ln de aan
gesloten landen moet dienen.
Wat betreft samenwerking met an
dere landen wil A8EAN over de ei
gen, regionale grenzen heenkijken.
Daarbij verwacht het veel van Japan
dat voor veruit het grootste deel van
zijn grondstoffen aanvoer van de
pro-westerse landen ln dit deel van
de wereld afhankelijk ls. Eerste mi
nister Lee Kuan Yew van Singapore
wees tijdens de openingszitting na
drukkelijk op de gesprekken die na
afloop van de topconferentie zullen
plaats hebben met eerste minister
Takeo Foekoeda van Japan. Deze
maakt dan een rondreis door een
aantal landen in zuidoost-Azlë. Ver
der zal dan worden gesproken met
premier Malcolm Fraser van Austra
lië en Robert Muldoon van Nieuw-
Zeeland. Ook deze landen zijn ln
voor economische banden met ASE
AN. Ook de Europese Gemeenschap
en de Verenigde Staten streven
naar inniger contacten met het eco
nomisch machtige blok.
Industrie
De ASEAN-landen leggen sterk de
nadruk op industriële ontwikkeling.
Er zijn in de verschillende landen
vijf grote Industrieprojecten opge
zet: kunstmest in Maleisië, Indone
sië, de Phllippijnen en Thailand, en
dieselmotoren ln Singapore.
Radio-Ethiopië deelde gisteren mee
dat Somalische troepen, gesteund
door vliegtuigen, tanks en zware ar
tillerie ver op het grondgebied van
Ethiopië slag leveren. Grote delen
van de Ogadenwoestijn zijn al vero
verd door geregelde Somalische
troepen, aldus radio-Ehtopië. Soma
lië heeft tot nu toe vastgehouden
aan de bewering dat het slechts gast
om guerrillastrijders.
De Somalische regering heeft giste
ren ln een telegram aan de organisa
tie van Afrikaanse eenheid (OAE)
nogmaals bezworen dat haar troepen
JOHANNESBURG (Reuter. UPI) -
Meer dan zeventig scholleren zijn
gisteren aangehouden in het zwarts
stadsdeel Soweto, bij Johannes
burg. Politie gebruikte opnieuw ge
weren, stokken en honden om een
menigte zwarte betogers t# versprei
den. ZIJ eisen dat het onderwijs aan
zwarten in Zuid-Afrika wordt gelijk
gesteld aan dat voor blanken, dat
beter is.
Volgens de politie stroomden groe
pen scholieren gisteren tot zeslceer
toe de straat op. De politie loste
schoten om de menigte te versprei
den en arresteerde in één geval 25
scholieren, waaronder tien meisjes.
Vijftig anderen werden in hun hul
zen in 't zwarte stadsdeel aangehou
den. Volgens de politie zijn zij be
trokken bij de kaping van een
vrachtwagen in 8oweto.
door Bert van Panhuis
Zoevend viel in de vroege morgen van de 23ste juni op de stille
binnenplaats van de gevangenis van het Noordfranse Douai de
valbijl enkele meters. Met dodelijke precisie kwam hij neer in de
nek van de 36-jarige boerenknecht Jerome Carrein, ter dood
veroordeeld wegens moord op een achtjarig meisje. Alles verliep
geheel volgens het boekje: het in 1810 door Napoleon ingestelde
wetboek van strafrecht (Code Pénal) zegt in artikel 12: „iedere
doodstraf zal voltrokken worden door onthoofding".
Met de terechtstelling van Carrein
kwam een eind aan de hoop van een
groep mensen, die sinds jaar en dag
—ijveren voor afschaffing van de dood-
istraf in Frankrijk en uit het verloop
van enkele voorgaande processen de
voorzichtige conclusie hadden ge
trokken dat eind juli vorig jaar de
jonge Christian Ranucci het laatste
slachtoffer van de guillotine was ge
weest. Maar president Valéry Dis
card d'Estaing heeft in het geval van
Carrein zijn persoonlijke afkeer van
de doodstraf ondergeschikt gemaakt
aan de mening van de meerderheid
van het Franse volk.
Toch blijven de pleidooien voor af
schaffing van de doodstraf met re
gelmaat binnen komen. De jongste
bijdrage is van de zogeheten com-
missie-Peyrefitte, genoemd naar de
voorzitter en huidige minister van
0- justitie Alain Peyrefitte. Deze com-
in missie, die bestaat uit juristen, mis-
e- daaddeskundigen, filosofen en socio-
logen, heeft een lijvig 700 pagina's
dik rapport uitgebracht over „het
geweld" in de Franse samenleving.
Een pleidooi voor afschaffing van de
doodstraf in een geheime schrifte-
ïatjijke stemming met zes voor, drie
1 tegen en twee onthoudingen gedaan
is het meest omstreden van de
vele voorstellen.
man of een militair, 3) als de ver
dachte zijn slachtoffer gekozen heeft
op grond van diens fysieke zwakte
(kindermoord, roofmoord op bejaar
den) en 4) als de verdachte reeds
eerder gepoogd heeft iemand om het
leven te brengen. De lange duur van
de straf is bedoeld om de maat
schappij toch enigszins tegemoet te
komen in haar gevoelens van onvei
ligheid.
Opmerkelijk is in de rapportage de
veroorzaker van deze toegenomen
onveiligheid. De commissie heeft
niet willen volstaan met een zuiver
juridisch rapport en daarom is nage
gaan welke maatschappelijke ont
wikkelingen schuld dragen aan de
sterke stijging met name sinds
1970 van de misdaad in Frankrijk.
Op de achtergrond van de vervijf
voudiging van de schietpartijen en
het twintig maal vermeerderen van
gewelddadige roofovervallen staat
de verstedelijking van Frankrijk
sinds het eind van de jaren veertig.
ÏT;5^
Een uit de tijd van de Franse revolutie daterende guillotine.
Signalement
mVervangen
De commissie wil de doodstraf ver
vangen door een gevangenisstraf
van 15 tot 20 jaar zonder mogelijk
heid van strafvermindering. Deze
angdurige straf zou in een viertal
gevallen moeten worden gegeven: 1)
Bis de verdachte een kind heeft ont
voerd of andere mensen heeft gegij
zeld en daarna zijn slachtoffer heeft
gedood. 2) als de verdachte een aan-
llag heeft gepleegd op Iemand, die in
publieke dienst is zoals een politie-
Peyrefitte en zijn commissie schet
sen in het rapport het volgende sig
nalement van „de misdadiger". Hij
het is in het overgrote deel van de
bekende gevallen een man is
meestal tussen 16 en 25 jaar oud en
woont in een stad, die meer dan
200.000 inwoners heeft. In die stad
woont hij over het algemeen in een
flatgebouw met meer dan zes verdie
pingen in een nieuw gedeelte van de
stad. Bijna altijd heeft hij moeite
gehad met studeren en de verhoging
van de leerplichtige leeftijd van 14
tot 16 jaar heeft hij als een ramp
ervaren. In de 103 aanbevelingen
gaat de commissie in op de feiten uit
dit „portret van een misdadiger".
Ze willen dat jongeren vanaf hun
14de jaar moeten kunnen kiezen uit
een volledige dagstudie en werk ge
combineerd met enkele dagen
voortgezet onderwijs. Zij wil de
rechtspraak over de Jongeren beter
laten aansluiten bij de over het alge
meen humanere kinderrechtspraak
en pleiten daarom voor speciale
Jongerenrechters".
De leeftijd van de doorsnee verdach
te brengt de commissie ook tot het
voorstel het vak psychiatrie op te
nemen in het opleidingspakket van
het onderwijzend personeel. Duide
lijk consequenties trekt zij ook uit
het gegeven dat de man in een sterk
verstedelijkt gebied woont. Naast
uitbreiding van het korps wijkagen
ten en dichter bij de gewone man
brengen van „het bestuur" wordt
ook verandering in de stedebouw als
remedie aangedragen.
Zo zouden steden in de toekomst
niet meer dan 200.000 mensen mo
gen herbergen en zouden wijken en
steden met 30.000 Inwoners omge
ven moeten worden door parken en
groene stroken. De gebouwen in de
wijken zouden minder massief moe
ten zijn en dat geldt zowel voor
flatgebouwen als voor ziekenhuizen,
fabrieken en kantoren. Waar het
maar kan zou de voorkeur moeten
worden gegeven aan ééngezinswo
ningen boven flats, kortom een plei
dooi voor wat tegenwoordig bouwen
op kleine schaal wordt genoemd.
Eigen rechter
President Valéry Giscard d'Estaing
heeft meteen nadat het rapport hem
was overhandigd opdracht gegeven
te onderzoeken welke aanbevelin
gen dit najaar al in de praktijk kun
nen worden toegepast. Daar zal de
afschaffing van de doodstraf zeker
niet bij zijn. Minister Peyrefitte
maakt dat bij de presentatie van het
rapport al kenbaar. Afschaffing op
korte termijn kan leiden tot gevol
gen, die we juist willen voorkomen.
De mensen zullen misschien voor
eigen rechter gaan spelen omdat de
rechterlijke macht volgens hen ln
gebreke blijft, aldus Peyrefitte. Zijn
vrees is niet helemaal uit de lucht
gegrepen, dat heeft de afwikkeling
van de zaak-Henry eerder dit Jaar
wel bewezen.
De 23-Jarige Patrick Henry had ln-
zijn woonplaats Troyes het achtjari
ge kleinzoontje van een rijke indus
trieel ontvoerd. Later bleek dat hij
het kind had omgebracht en vervol
gens nog een hoog losgeld vroeg.
Toen Henry werd aangehouden
kostte het grote moeite hem van
opknoping aan een boom te vrij
waren
Troyes eiste Henry's dood, een zan
ger oogstte grote successen met zijn
„Je suis pour" (ik ben voor zijn
dood) en de kranten werden over
stroomd met brieven waarin voor de
niet in de Ogaden vechten. Wij «ui
len nooit een daad van agressie ple
gen tegen een ander land, aldus de
regering in Mogadisjoe. De ontken
ning komt aan de vooravond van een
bijeenkomst in Gabons hoofdstad
Libreville over het Ethiopisch-Soma-
llsche conflict, waarbij de Somali
sche regering niet aanwezig wil zijn.
De 8owjet-Unle tracht momenteel
de in de verdrukking geraakte Ehtto-
piêrs te helpen met tanks en andere
wapens, aldus Afrikaanse bronnen.
In de eerste week van Juli zouden
dertien Russische vliegtuigen vol
materiaal, waaronder anti-tankge-
schut en raketten, in het zuidoosten
van Ethiopië lijn aangekomen.
(ADVERTENTIE)
Een revolutie
in Israël
In Israel heeft zich door de
machtsovername van do
rechtse Ukoed een politieke
revolutie voltrokken. Mei de
komst van Menachem Begin
en zijn havikachtige partij is
een gevaarlijke situatie
ontstaan in het Midden-
Oosten waarvan niemand
weet hoe die zich zal
ontwikkelen
verdachte de dood door wurging aan
de garotte (wurgpaal) of zelfs kruisi
ging werd geëist. Menig schrijver
beloofde Henry te zullen doden als
deze niet de doodstraf zou krijgen.
De Franse bisschoppen moesten er
aan te pas komen om het volk tot
kalmte te manen. Ondanks de grote
druk, die op de Jury was uitgeoefend
weigerde deze Henry naar de guillo
tine te sturen.
Pleiten
De jury-uitspraak was voor het over
grote deel te danken aan de wijze,
waarop de bekendste pleiter voor
afschaffing van de doodstraf, de
strafpleiter Robert Badinter, zijn
cliënt Patrick Henry verdedigde.
Badinter raakte vijf jaar geleden bij
de problematiek betrokken toen hij
de terechtstelling moest meemaken
van een man, die hij had verdedigd.
Badinter werd hier zeer door gegre
pen en stelde zijn ervaringen en die
van zijn cliënt te boek in L'executi-
on. Sinds die tijd staat de Jurist aan
het hoofd van de groep abolitionis
ten (afschaffers) zoals de tegenstan
ders van de doodstraf worden ge
noemd en zij putten Iedere keer
weer moed uit gebeurtenissen als
het verzamelen van drie miljoen
handtekeningen onder een petitie
aan de president.
Badinter houdt zijn gehoor altijd
voor wat het precies U om iemand
naar de guillotine te sturen. „Hij
wordt in tweeën gehakt. Hoe zult u
zich voelen als tezijnertijd de dood
straf wordt afgeschaft en u zult zich
herinneren hoe u iemand in tweeën
hebt laten hakken?" Daarnaast
wijst hij op de onherroepelijkheid
van de doodstraf en de vraag of met
een executie het probleem van de
moord en de kindermoord ln het
bijzonder wordt opgelost
De Jurist is pessimistisch over een
spoedige afschaffing van de straf.
En hij wordt daarbij gesteund door
opiniepeilingen, die laten zien dat
een forse meerderheid voor handha
ving van de valbijl is.
„Het Franse volk houdt van de guil
lotine" zei Badinter onlangs nog. Ze
houden ervan als een overblijfsel
van de revolutie. Voor hen is het net
zo iets als de tricolore, hij hoort bij
het dagelijkse leven ln Frankrijk.
Kerken versus
multinationals
De Wereldraad van Kerken in
Genève heeft de aanval op
multinationale
ondernemingen geopend Het
brein achter deze actie is de
Braziliaan Oiogo de Gaspar.
In een interview met Ton
Oostveen beschrijft hij de
strijd tegen de Gullivers als
een noodzakelijke stap tegen
de vervreemding.
Coöperatie
in Portugal
De kurkfabriek in het
Portugese Grandola werd na
de anjerrevolutie door de
arbeiders tot coöperatie
verheven. Maar de roes van
de 25ste april is voorbij en de
arbeiders zien met lede ogen
aan hoe de tegering probeert
de klok terug te zetten
Hermann Hesse
De grote Hesso-golt van de
jaren zestig leidde tot de
verklaring: Hesse is God.
Maar er zijn ook krlticl die
hem de meest overschatte
schrijver van de Duitse
literatuur noemen Martin Ros
over de laatste ridder der
romantiek.
Bon voor proefabonnement
t waken di Tijd voor S guidon.
piaati
Zonder pottregtl renden aan da Tt|d.
Antwoardnammer I. Amsterdam
Betaling na ontvangt! van acceptgiro
Oioral to koop: I 2.2S
UW tol. ue OHM
