Akkoord tussen
|ibië en Egypte
lijdensweg der politieke gevangenen Indonesië
Smith krijgt meer
blanke oppositie
Spanje polst de NAVO
Weer onderhandelingen over kernstopverdrag
jjjarter: Joodse dorpen
Mestbank struikelblok
^middelaars delen mee:
Chinees vuurwerk
Tsjaad krijgt
wapens uit VS
Oreja dient aanvraag EG-lidmaatschap in
Regering kwam beloften niet na
=\G 29 JULI 1977
BUITENLAND
T rouw/Kwartet7
rijJLO (Reuter, UPI, AFP) Libië en Egypte hebben ingestemd
,50>en Arabisch voorstel om een einde te maken aan de haat en
verhouding tussen beide landen. Er komt een troepenschei-
aan de grens en de wederzijdse propaganda-oorlog moet
idigd worden.
WASHINGTON (Reuter, UPI)
De Verenigde Staten, de Sowjet-
Unie en Engeland beginnen op drie
oktober formele onderhandelingen
over een totaal verbod op kern
proeven. President Carter kondig
de dat gisteren aan op een perscon
ferentie.
Vertegenwoordigers van de drie
landen hebben de afgelopen dagen
in
aaAieuws van een Egyptisch-Ll-
akkoord is bekend gemaakt
Cpen woordvoerder van de Pales-
Bevrijdingsorganisatie (PLO)
ikkoord zou het resultaat zijn
|e bemiddeling van de Palestij-
lider Jasser Arafat en de minis-
pi buitenlandse zaken van Koe-
Al-Achmed. De rivaliteit
2P Libië en Egypte leidde vorige
101 ernstige botsingen aan de
afs>
x s
uujns de Palestijnse woordvoerder
militaire commissies van
landen de afgelopen twee da-
an^verlegd over de botsingen op
vlak bij de Liblsch-Egyp-
ae i grens. Beide landen zouden
tepigang van aanstaande maan-
oo/erder moeten afzien van lelijke
aan het adres van de ander,
i volgende maand zouden er
besprekingen moeten volgen
hoge regeringsleiders van
aarfe en het Libische Volkscollec-
rtcizoals het land van kolonel
ia^daffi sinds enige tijd officieel
Deze gesprekken zouden moe
plaats vinden in Koeweit of
«|gen
)0 j heeft gisteren echter nog
j^s een dodelijk stilzwijgen be-
(j|l over de Arabische vredesiniti-
De propagandaoorlog tegen
werd zelfs nog verhevigd
de uitvoerige kritiek van het
V0Iche persbureau ARNA op de
V(fikaanse wapenleveranties aan
on)»te. Volgens het persbureau zijn
leveranties vooral bedoeld voor
Omrijd tegen Libië.
De vijandige houding van Khaddaffi
tegenover de Verenigde Staten heeft
bij westelijke diplomaten in de
Egyptische hoofdstad Cairo de vrees
gewekt dat de Libische leider wel
eens een aanslag zou willen laten
plegen op de Amerikaanse minister
van buitenlandse zaken, Cyrus Van
ce. De Amerikaanse minister begint
volgende maand aan een diplomatie
ke rondreis door het Midden-Oosten
om de kansen voor een succesvol
verloop van de vredesbesprekingen
van Genève die in oktober zouden
moeten beginnen, wat op te poetsen.
De westelijke diplomaten wijzen op
het bericht dat Khaddaffi enige ja
ren geleden opdracht zou hebben
gegeven het Britse schip Queen Eli
sabeth n te torpederen toen het on
derweg was met Joodse immigran
ten naar Israël. Iets dergelijks zou
zich mogelijk kunnen voordoen bij
de overtocht van het vliegtuig van
Vance, zo menen zij.
Uithaal
De Libische minister van buiten
landse zaken, die momenteel een be
zoek aan Parijs brengt, heeft giste
ren opnieuw hard uitgehaald naar
Egypte. Hij zei dat president Sadat
er beter aan zou doen de sociale en
economische problemen in eigen
land op te lossen dan aanvallen te
doen op een Arabische buur. Overi
gens zijn westelijke waarnemers in
Cairo zo langzamerhand er wel van
overtuigd dat de Egyptische aanval
op Libië een reactie was op een Libi
sche overval op een Egyptische
grenspost, waarbij acht Egyptena-
ren om het leven kwamen en veer
tien gewond raakten.
e 1
"iSHINGTON, TEL AVIV (AP, AFP, Reuter) De Amerikaan-
president James Carter heeft gisteren gezegd dat de erken-
Hig door de Israëlische regering van Joodse nederzettingen in
oceet Arabisch gebied een struikelblok is bij het overleg over het
De president voegde eraan toe dat het struikel-
•k overigens niet onoverkomelijk hoeft te zijn.
Amerikaanse president zei dat
zijn besprekingen met Israëls
lier Begin de bestaande neder-
ngen op de westelijke oever niet
feprake waren geweest. De presi-
t zou zich wel uitgesproken heb-
Jjjover de onwenselijkheid van de
png van nieuwe nederzettin-
1 Hij wees erop dat tot dusver de
r1 ïrikaanse regering de nederzet-
nejen op bezet gebied steeds als
*aal heeft beschouwd.
arJer noemde het Palestijnse pro-
ïuiim een van de grootste moeilijk-
ik.en voor het overleg in Genève.
Verenigde Staten zullen deelna-
van de Palestijnse Bevrijdingsor-
Isatie PLO aan de conferentie
niet steunen als de PLO haar vijan
dige houding tegen over Israël niet
laat varen.
Het Russische persbureau Tass zei
gisteren dat iedere mogelijkheid
voor een vredesregeling door de Is
raëlische expansiepolitiek in de
grond geboord is. Tass vroeg zich af
wat de rol van het Witte Huis eigen
lijk is in het Midden-Oosten gezien
het feit dat de legalisatie van de
nederzettingen op bezet gebied
kwam kort nadat premier Begin een
bezoek aan de Verenigde Staten had
gebracht.
Op de groentemarkt van Berseba in
het zuiden van Israël zijn gisteren 29
mensen eewond geraakt toen er een
ln Genève een voorbespreking ge
had over zo'n kernstopverdrag. Zij
zeiden na afloop dat er zakelijk en
grondig van gedachten was gewis
seld.
De Verenigde Staten, de Sowjet-
Unie en Engeland kwamen in 1958
voor het eerst bi) elkaar om te
praten over een verbod op kem
proeven. Dat resulteerde in 1963 in
een verdrag waarbij kemproeven
in de lucht, in de ruimte en onder
water werden verboden. Het lukte
niet om het ook eens te worden
over een verbod op ondergrondse
kernproeven, vooral omdat de con
trole op de naleving van zo'n af
spraak moeilijk was. Voor een goe
de controle zouden de landen ei
genlijk waarnemers op eikaars
grondgebied moeten hebben toela
ten en daartoe bestond geen be
reidheid.
Een tegenvaller bij het verdrag
van 1963 was dat China en Frank
rijk ntef wensten mee te doen. Deze
beide landen hebben daarna nog
ial van kemproeven in de atmo
sfeer genomen.
President Carter heeft gezegd dat
hij serieus wil proberen de rol van
kernwapens in de wereld terug te
dringen. Een kernstopverdrag zou
een belangrijke stap in die rich
ting kunnen zijn, vooral als na
Amerika. Rusland en Engeland
ook andere landen zouden gaan
meedoen. Carter sprak gisteren
ook nadrukkelijk de hoop uit dat
„anderen met ons mee willen
doen".
Deze foto is gisteren verspreid door het officiële persbureau en zou
volgens het bijschrift een beeld geven van .geslaagde proefontploffing
van een waterstofbom". Er werd niet bij gezegd wanneer de ontploffing
was geweest maar vorig jaar november maakte het persbureau al melding
van een geslaagde proef met een waterstofbom. Hoe Kwo-feng had enige
maanden daarvoor de macht overgenomen van Mao Tse-toeng. Volgens
het bijschrift begroeten de toekijkende militairen op de voorgrond ,,met
gejuich de inwijding van Hoea Kwo-feng als leider van de partij en het
bevrijdingsleger".
bom ontplofte. Een van de gewon
den zou er ernstig aan toe zijn. Het
was de zevende aanslag die deze
maand in Israël plaats vond.
De voormalige directeur-generaal
van het Israëlische ministerie van
buitenlandse zaken, SJlomo Avine-
rei, heeft de vroegere premier van
Israël, Golda Meir gevraagd bij de
regering aan te dringen op hervesti
ging van Israëlische Arabieren in de
dorpen Biram en Ikrit langs de Liba
nese grens. De bewoners van deze
twee dorpen moesten in 1948 hun
huizen verlaten uit veiligheidsover
wegingen.
WASHINGTON (UPI) De Vere
nigde Staten willen wapens leveren
aan de Afrikaanse staat Tsjaad, zo
heeft het ministerie van buitenland
se zaken in Washington gisteren be
kendgemaakt. Amerika wil Tsjaad
helpen bij het conflict dat dit land
heeft met het noordelijk buurland
Libië. Een deel van het woestijnge
bied dat tot Tsjaad behoort wordt
feitelijk bezet door Libië
Blanke Rhodesiërs voor zwart hestuur
SALISBURY (Reuter) Aan de parlementsverkiezingen in
Rhodesië zal volgende maand een partij meedoen van blanken
die ijveren voor een zwarte regering. De partij noemt zich de
Nationale Verenigende Kracht (afgekort: NUF).
NUF-leider Allan Savory zei gisteren
dat de blanke Rhodeslsche kiezers
de kans moeten hebben te stemmen
op een partij die werkelijk een eind
wil maken aan de strijd tussen blank
en zwart. Hij beschuldigde de be
staande blanke partijen (het Rhode-
sische Front en de Rhodesische Ac
tie-partij) ervan dat ze proberen de
blanke heerschappij over Rhodesië
voort te zetten. Savory herinnerde er
aan dat hoge Rhodesische militairen
hebben gezegd dat het onmogelijk is
de guerrilla te beëindigen met uit
sluitend militaire middelen. Daarom
moeten de blanken de gelegenheid
hebben „te kiezen voor een oplossing
door onderhandelingen en een poli
tiek einde van de oorlog".
De partij van premier Ian Smith (het
Rhodesische Front) heeft nu bij de
parlementsverkiezingen concurren
tie van twee kanten. Links staat nu
de NUF, rechts de Actie-partij die
vindt dat Smith al veel te ver is
gegaan in zijn concessies tegenover
de zwarte meerderheid. De drie par
tijen strijden om in totaal vijftig
zetels. De kansen van NUF worden
overigens niet hoog aangeslagen.
Dsicriminatie
Smith heeft zich gisteren persoonlijk
gemengd in een geval .van discrimi
natie dat nogal wat rumoer heeft
gewekt in Rhodesië. Het gaat om een
gezin van gemengd ras dat al enkele
jaren in een blanke wijk van Salisbu
ry woont maar nu waarschijnlijk zal
moeten verhulzen. Het bestuur van'
de wijk heeft laten weten dat het
gezin moet vertrekken omdat vol
gens de geldende bepalingen het ge
bied voor blanken is gereserveerd.
Premier Smith zei gisteren dat hij
„ernstig verontrust" was over dit
„ongelukkige incident". Hij vond dat
de gang van zaken volkomen in
strijd is met wat zijn regering mo
menteel probeert te bereiken in Rho
desië. De premier zei dat hij een
ondeizoek had gelast.
Nkomo naar Cuba
Joshua Nkomo. één van de leiders
van het Patriottisch Front dat een
guerrilla voert tegen het blanke regi-
Ian Smith
me, zal naar Cuba gaan om wapens
te vragen. HIJ zei dat gisteren in een
vraaggesprek met de BBC in Lon
den. Nkomo verklaarde dat hij wel
gedwongen was naar Cuba te gaan
omdat Engeland niet bereid was ge
weest hem van militair materiaal te
voorzien. Hij voegde er aan toe dat
Cuba niet zal worden gevraagd sol
daten naar Rhodesië te sturen.
Nkomo had gisteren in Londen een
ontmoeting met de Britse premier
Callaghan en diens minister van bui
tenlandse zaken David Owen. Ge
zegd werd dat Nkomo meer inlichtin
gen had gevraagd over de Brits-Ame
rikaanse plannen voor Rhodesië.
BRUSSEL (Reuter, UPI, ANP)
De Spaanse minister van
buitenlandse zaken, Oreja, die
in Brussel is in verband met de
aanvraag van het lidmaat
schap van de Eruopese Ge
meenschappen, heeft van de
gelegenheid gebruik gemaakt
met functionarissen van de
Noordatlantische Verdragsor
ganisatie te spreken over de
mogelijkheid van militaire sa
menwerking tussen Spanje en
de NAVO.
Minister Oreja voerde in Brussel be
sprekingen met de secretaris-gene
raal van de NAVO, Joseph Luns, en
de opperbevelhebber van de NAVO-
strijdkrachten, de Amerikaanse ge
neraal Alexander Haig. Oreja zei in
antwoord op vragen over een NAVO-
lidmaatschap van Spanje: „Het NA-
VO-lidmaatschap is een andere
zaak. Daar wordt men voor uitgeno
digd. terwijl het EG-lidmaatschap
aangevraagd wordt. Over een even
tueel NAVO-lidmaatschap zal eerst
uitvoerig in het Spaanse parlement
moeten worden gesproken, omdat
een aantal partijen daar tegenstan
der van is. Het EG-lidmaatschap is
echter niet omstreden".
De Spaanse koning Juan Carlos is
gisteren van vakantie terug geko
men om een vergadering van de nati
onale defensieraad voor te zitten
waar ook het NAVO-lidmaatschap
ter sprake kwam. De Spaanse socia
listische Arbeiderspartij PSOE en de
communistische partij zijn tegen
stander van het NAVO-lidmaat-
EG
Minister Oreja heeft gisteren het of
ficiële verzoek overhandigd van de
Spaanse toetreding tot de Europese
Gemeenschappen. Bij de overhandi
ging van het verzoek aan de Belgi
sche minister van buitenlandse za
ken 8imonet, momenteel fungerend
voorzitter van de Europese minister
raad, verklaarde Oreja dat het toe
treden tot de EG het ideaal is van
alle Spanjaarden.
De Nederlandse regering verwel
komt de Spaanse aanvraag van het
lidmaatschap van de Eruopese Ge
meenschap, maar zij verheelt niet
dat er heel wat moeilijke problemen
moeten worden opgelost voor het zo
ver is. „Bij verschillende gelegenhe
den heeft de Nederlandse regering
haar waardering uitgesproken voor
het democratiseringsproces dat in
Spanje op gang is gekomen en dat
vorige maand heeft geleid tot de
eerste vrije parlementaire verkiezin
gen in meer dan veertig jaar", zo
verklaarde een woordvoerder van de
Nederlandse regering gisteren „De
Nederlandse regering verwelkomt
dan ook de aanvraag van Spanje tot
toetreding tot de Europese Gemeen
schappen en wil op dit ogenblik her
halen dat de politieke voorwaarden
voor een lidmaatschap van deze de
mocratische gemeenschap naar haar
mening zijn vervuld". Het Spaanse
verzoek zal in september op de eerst
komende raadsvergadering aan de
orde worden gesteld
elli
11'
Johan ten Hove
de Indonesische autoriteiten zijn de politieke gevangenen in dat land communisten of
if aft de communistische partij sympathiserende mensen, in ieder geval subversieve elementen, die
vovrijlating meteen een gevaar zouden opleveren voor de veiligheid van de staat en de orde in het
a«d. Herman Marcus, de man die in een tweetal brieven nadere informatie geeft over het
van de politieke gevangenen in Indonesië, schrijft echter dat onder de term politieke
een grote verscheidenheid aan mensen met ver uiteenlopende politieke overtuigingen
or *en.
5 v
slot waren onder hen christenen, ka-
thlieken (in Indonesië worden pro-
e Kanten christenen genoemd) mos-
zow en boeddhisten. En naast com-
nisten en hun sympathisanten
en er veel nationalisten, socialis-
leden van moslem-partijen, vrij-
isstrijders, en zelfs mensen zon-
enige politieke overtuiging."
n 2l verwonderlijk overigens, want
pate Marcus schrijft „is er in 1969
v< wet in elkaar gezet die de open-
cht aanklager het recht geeft ieder-
del te vervolgen en te arresteren die
or lacht kan worden van het in ge-
r brengen van de staatsveiligheid
Hem daarna voor onbepaalde tijd
deporteren naar welke plaats in
Indonesische archipel dan ook."
gens Marcus zijn er veel leden
i de strijdkrachten (voornamelijk
gstfandmacht) en veel ambtenaren
et de verschillende departementen
n de regering onder de politieke
euïmgenen. Voor de rest zitten er
mensen" vast, arbeiders,
ten en handwerkslieden. Zo wer-
er in 1975 in Midden- en Oost-
a nog vele moslem-priesters met
i volgelingen opgepakt, die ervan
Jacht werden de bevolking aan te
turten tot lijdelijk verzet tegen het
isefind van president Soeharto en
(kelens van weerstand tegen de
•1 hing te stimuleren.
ploften
'kefe verscheidenheid aan mensen
Iween in de gevangenkampen als
Itieke gevangenen", waarbij er
"lende kampen zijn waar
„specifieke" groepen gevangenen bij
elkaar zitten.
In zijn brief „schijn en werkelijk
heid" van eind maart 1977, geeft
Marcus aan hoe de Indonesische re
gering binnen- en buitenlandse kri
tiek probeerde te omzeilen door lege
frasen als „Het is een interne aange
legenheid, waar buitenlanders zich
niet mee moeten bemoeien" of door
het doen van beloften over komende
vrijlatingen op grote schaal, of een
„uiteindelijke regeling" van het pro
bleem der politieke gevangenen.
De Indonesische regering heeft ook
inderdaad, onder druk van buitenaf,
voor enige verbetering gezorgd in de
huisvesting en behandeling van ge
vangenen. Zo werden in 1969 enige
duizenden gevangenen van de C-ca-
tegorie (de „lichte" gevallen, die niet
direct betrokken waren geweest bij
de staatsgreep van 1965 en die geen
banden met de communistische par
tij van Indonesië PKI kon worden
aangewreven) vrijgelaten. ZIJ wer
den slechts verdacht van sympathie-
en in die richting en hebben daar
voor drie tot vier jaar achter de tra
lies gezeten, zonder enige vorm van
proces.
Daarnaast werden er echter tussen
1969 en '71 ongeveer 10.000 politieke
gevangenen van de B-categorie naar
het eiland Boeroe in de Molukken
overgebracht. (De B-categorie be
staat uit leden van de communisti
sche partij of aanverwante organisa
ties. tegen wie nooit bewezen is dat
ze daadwerkelijk bij de coup betrok
ken waren). Zij worden door de hui
dige overheid gezien als „staatsge
vaarlijk".
In en na '71 werden nog eens onge
veer 7000 mensen van de B-catego
rie vanuit verschillende delen van
Java overgebracht naar werkkam
pen op het eiland Noesa-Kamban-
gan, ten zuiden van Java, waar ze te
werk gesteld werden op rubber-
plantages en in landbouw-projec-
ten. Terwijl, zo merkt Marcus op, de
conventie van de Internationale Ar
beidsorganisatie ILO bepaalt dat
politieke gevangenen niet gedwon
gen mogen worden tot werk. Daar
komt nog bij, aldus Marcus, „dat de
Indonesische politieke gevangenen
een dermate slechte gezondheid
hebben en zo weinig te eten krijgen
dat ze gewoon niet in staat zijn tot
hard werken."
„De feiten"
In april 1971 werden 500 vrouwelijke
politieke gevangenen van verschil
lende kampen op Java overgebracht
naar een speciaal vrouwen-werk
kamp in Plantoengan, in de bergen
van Midden-Java. „In 1974", zo zegt
Marcus, „kwamen er in de Indonesi
sche pers (weer door buitenlandse
pressie) verklaringen van verant
woordelijke regeringsfunctionaris
sen over een massale vrijlating van
politieke gevangenen. De feiten:
slechts een paar honderd gevange
nen werden vrijgelaten en de meeste
van de vrijgelatenen moesten maan
den doorbrengen in zogenaamde
overgangskampen. Tegelijkertijd
werden verschillende duizenden po
litieke gevangenen van kampen op
Java overgebracht naar Noesa
Kambangan.
In 1975, na de debatten in de Alge
mene Vergadering van de Verenigde
Naties en kort voor het bezoek van
de toenmalige Amerikaanse presi
dent Gerald Ford aan Jakarta, orga
niseerde de Indonesische regering
voor radio en tv een grote show
waarin opnieuw over „massale vrij
latingen" werd gepraat. Op 15 de
cember 1975 zou er mee begonnen
worden en tegen het eind van 1976
zouden er geen politieke gevange
nen in Indonesië meer zijn. De fei
ten, aldus Marcus: in 1975 werden
slechts 1300 politieke gevangenen
vrijgelaten ln geheel Indonesië, ter
wijl in dezelfde tijd er nog eens 2500
naar Boeroe werden overgebracht.
In 1976 werden er weer 2500 vrijgela
ten, maar ook opnieuw 2500 overge
bracht naar Boeroe, zodat er daar
nu 15000 in de verschillende kampen
tewerk gesteld zijn.
Na het bezoek van Ford verklaarde
de procureur-generaal dat er eigen
lijk geen politieke gevangenen in
Indonesië meer waren, maar dat er
slechts „gewone misdadigers" ge
vangen zaten. Ook werdei) de men-
sen die naar Hoeroe overgebracht
werden „transmigranten" genoemd,
hetgeen Amnesty International de
angst en het vermoeden gaf dat de
regering Soeharto het probleem van
de politieke gevangenen „oplost"
door mensen van de C-categorie, die
zouden worden vrijgelaten, gewoon
over te hevelen naar de B-categorie,
en door politieke gevangenen
„transmigranten" te noemen.
Ook in 1975 werd bepaald dat de
gevangenen op Boeroe niet weer te
rug mogen naar de plaats waar ze
geboren en opgegroeid zijn. Zij blij
ven voor hun verdere leven banne
lingen in hun eigen land. Weliswaar
startte de regering een project tot
gezinshereniging op Boeroe. doof
vrouwen en kinderen van gevange
nen naar het eiland over te brengen,
Het gevangenkamp op Boeroe.'
maar zo zegt Marcus, het is in Indo
nesië onmogelijk zeg maar 20.000
vrouwen en kinderen naar Boeroe
over te brengen, (dat is dan een
vrouw en een kind per gevangene).
Het project ontmoet veel weerstand
bij de vrouwen, omdat zij, zodra ze
op Boeroe zijn aangekomen, eigen
lijk ook gevangenen zijn.
Wind en storm
In 1976 liet admiraal Soedomo, chef
van het Kopkamtib (Commando
voor het herstel van veiligheid en
orde) en de „baas" over de politieke
gevangenen, weten dat er dit jaar
10.000, en volgend Jaar nog eens
10.000 politieke gevangenen zouden
worden vrijgelaten. In 1979 zou dan
.de „rest" in vrijheid kunnen worden
gesteld. Hij gaf geen informatie over
de grootte van dit „restaantal". Mar
cus vraagt zich ln zijn brief af wat de
waarde is van deze belofte. Is het
weer een verklaring voor buiten
landse consumptie, of een nieuwe
propagandastunt voor binnenlands
gebruik? HIJ hoopt dat de publieke
opinie in de wereld de admiraal aan
zijn beloften houdt.
Marcus ziet met angst en beven de
toekomst tegemoet. Niet alleen
heeft hij zijn scepsis ten aanzien van
de beloofde vrijlating, maar ook
vraagt hij zich af wat er in de toe
komst gaat gebeuren met de kinde
ren van de politieke gevangenen en
de kinderen van de drie miljoen
slachtoffers van de massamoorden
na de coup. „Als de Indonesische
regering haar harde en genadeloze
houding tegenover de politieke ge
vangenen volhoudt, dan worden
hun kinderen (en Marcus schat het
aantal gedurende tien Jaar op 7 tot
10 miljoen) opgevoed in een sfeer
van verzet en wantrouwen, wat
nooit ten goede kan komen aan de
eenheid en de vrede in dit deel van
de wereld." „Wie wind zaait, zal
storm oogsten," zo eindigt Marcus.
(Een eerder verhaal met informatie
uit de brieven van Herman Marcus
over de politieke gevangenen in Indo-
nésië publiceerden wij 27 juli).
