Slag bij Ane is nog actueel i e tekening van een lezer mmentaar =>bank Vrijheidsstrijd van Drentse boeren 750 jaar geleden Na ongeluk overleden Bui met luchtje uieren langs allerlei molens slap niet nodig fruitmand doodsangst afkorting BINNENLAND Trouw/Kwartet5 ering heeft gisteren het al Dndigde wetsontwerp inge- oprichting van een „Post- '3\t creëren uit samenvoeging ^jjkspostspaarbank en Post ij en Girodienst. Er is, vooral kant van de grote banken, geprotesteerd tegen de plan- minister Duisenberg van eo ën uitbroedde. v 'jotest is eigenlijk een veeg O/ Het lijkt erop dat de grote bevreesd zijn voor een een eend in de bijt, die hun ^..5 onderonsje op de bank et komt verstoren. Als dit de ./"voor het protest is, is de jyjlg eigenlijk al te laat met de irj^ink. Die bank had er dan al zijn, om via scherpe zo gunstig mogelijke en voorwaarden voor het k te bereiken. Linken, n 'tot de met name de groten, _j meest bloeiende be- NAk in een overigens nogal de- tjel Nederlands bedrijfsleven, natuurlijk dwaas om te wen- ook de banken tot de rode zouden moeten worden ver geld. Maar wanneer hun mooie jj-ffsresultaten mede het gevolg n zijn van gebrek aan onder- Concurrentie, is de oprichting Postbank zonder meer op iuwiiaats. lcht hem nen, V gro- nog een tweede, en zeer achtergrond voor het ^^t-van de grote banken tegen n deïmst van de Postbank. Dat is konrrees dat de Postbank, oneer- beievoordeeld door de overheid, t lage tarieven zou gaan bere- n dat de concurrerende ban- die wel mee moeten om hun dizie te behouden, daarvoor ei- 'ijk niet kunnen werken. Zoiets natuurlijk nimmer mogen ge- en. Een te zwak bankwezen de nekslag betekenen voor fen van bedrijven. Daarom zal er scherp op moeten worden gelet dat de nieuwe Post bank onder dezelfde omstandighe den moet werken als de concurren ten. Het wetsontwerp van de rege ring regelt hiervoor dan ook terecht een aantal zaken. Zo zal de Post bank een normale winst moeten gaan maken. Dus geen verliesge vende tarieven, waarna de geza menlijke belastingbetalers (waaron der de bankbedrijven) dat verlies moeten dekken. Ook zal de Post bank normaal vennootschapsbelas ting moeten gaan betalen, zij het ^voorlopig een gereduceerd tarief vanwege het gespecialiseerd zijn in spaargelden. Voorts komt de nieuwe bank onder het normale overheidstoezicht op het bankwezen, uitgevoerd door voornamelijk de Nederlandsche Bank. En tenslotte wordt er een eind gemaakt aan de staatsgarantie op spaartegoeden bij de Rijkspost spaarbank („de staat staat erach ter"). Als de particuliere banken nog meer weten waaraan de Post bank moet voldoen om in gelijke positie te blijven met deze banken, dan moeten zij het zeggen. Rege ring en parlement zullen daar dan terdege rekening mee moeten houden. De regering heeft met de oprichting van de Postbank niet uitsluitend bevordering van gezonde concur rentie in het bankwezen op het oog. Als tweede reden wordt genoemd het voortbestaan van de bestaande diensten, RPS en PCGD. Als die hun vleugels niet kunnen uitslaan door een breder pakket van bank diensten te gaan verzorgen, dreigt voor hen de ondergang door een steeds verder slinkend marktaan deel, zo betoogt de regering. Ons komt het voor dat de regering hierbij wel erg ver vooruit heeft gezien. Maar tenslotte is dat rege ren. Het gaat om zes miljoen klan ten en, misschien nog belangrijker vandaag, om de werkgelegenheid van 10.000 functionarissen. Ook dat mag inderdaad een punt van over weging zijn. Door Jan Sloothaak GRAMSBEROEN De slag bij Ane heeft na ruim zeven eeuwen plotseling weer de belangstelling van de Drenten gewekt. Het begon al ln 1967, toen een monument werd opgericht. Vorig jaar kwam een Vereniging Herdenking Slag bij Ane tot stand en zaterdag zal worden herdacht dat de slag 750 Jaar geleden plaats had. Wat ls er voor actueels aan een ge vecht waarin Drentse boeren met hooivorken en dorsvlegels verwik keld raakten tegen een groep rid ders? De heer L. Huizing, voorzitter van de Vereniging Herdenking Slag bij Ane, heeft geen moeite met het antwoord: „Het gaat erom dat de Drenten zich bewust worden van zichzelf. In de geschiedenisboekjes leerden we van alles over lieden als Florls V. Dat komt doordat op school altijd veel meer de nadruk wordt gelegd op wat er ln Holland gebeur de. De veldslag bij Ane was evenwel veel belangrijker dan de capriolen van Florls V. Het was voor het eerst in West-Europa dat de gewone man optrad tegen het feodalisme." Bij de plechtigheid van zaterdag zal de oud-senator mr. H. van Riel, die de herdenkingsrede uitspreekt, on der meer op dit feit de nadruk leg gen. Terwijl ln het noorden van Eu ropa deze politieke ketters naar hun hooivorken grepen, was er ln Zuid- Frankrijk een groep godsdienstige ketters de Alblgenzen die ln Een schilderij van de strijd van boe ren tegen ridders, zoals dat in de kamer van de burgemeester van Gramsbergen hangt. Samen met nog wat attributen, die nu in een vitrine in het gemeentehuis liggen, is het opge duikeld uit een museumkelder in Am sterdam. conflict kwamen tegen het gezag van de kerk. Politiek en sociaal De slag die de Drenten leverden, was in feite een politieke én een sociale strijd. Directe aanleiding was dat bisschop Otto II van Utrecht zijn tienden kwam opeisen en vooral ook het feit dat hij hoven wilde stichten ln het kader van de Invoering van een op gelegde rechtspraak. Door zich ge wapenderhand te verzetten bereik ten de vechtersbazen dat de eigen rechtspraak en het bestuur van het Drentse boerenrepubliekje behou den bleven. In feite was dat het behoud van een stuk Interne democratie, tot ui ting komend ln de Etstoel, het hoog ste rechtscollege, waarin elke ker spel zijn vertegenwoordiging had. Ook de tienden hoefden niet meer te worden betaald, maar wel moesten de Drenten als boetedoening met name voor het feit dat ze de bisschop hadden gedood een klooster stich ten ln Rolde. Een nederzetting hier van werd het latere Assen, zodat de slag bij Ane in feite ook de grondslag was voor het ontstaan van de huidi ge Drentse hoofdstad. Collectief Uit de strijd ls geen typische helden figuur naar voren gekomen. „Het was een collectieve strijd van de boeren voor hun vrijheid," aldus Huizing. De Drentse boeren werden weliswaar aangevoerd door Rudolf van Coevorden (een directe nazaat van hem, Jhr. F. W. W. H. van Coevor den te Rotterdam zit nu in het ere- comité), maar daar zat een stuk ei genbelang achter om een stukje van de macht van de bisschop over te nemen. De tegenpartij had wél zijn heldenfi guren. Het voor die tijd uiterst mo derne legertje van vijfhonderd edel lieden, was gevormd uit vertegen woordigers van allerlei ridderge slachten, zoals de Van Gelres en de Van Amstels. Er waren verscheidene oud-kruisridders bik Vooral één van hen wordt nu nog steeds geëerd, Bernhard van Horstmar. In het Duit se Horstmar (bij Münster) ziet men L. Huizing bij het monument van de Slag bij Ane. hem als de man die helfhaftlg strtij- dend ten onder ging in het moeras dat bisschop Otto's leger verzwolg. Bernhard van Horstmar zou op zijn schild in dat moeras hebben gestaan en langzaam zinkend sloeg hij de Drentse boeren van zich af. Veertien dagen geleden heeft Horstmar de man nog herdacht en de Drentse vereniging stuurde er een delegatie heen om hem mede te herdenken Herdenkingssteen Het monument om de slag te herden ken werd tien Jaar geleden opge richt. Eerder hadden de Friezen op het Rode Klif al een steen opgericht om de slag bij Warns te herdenken. Het opschrift op die steen luidt „Lea ver dea as slaef" (liever dood dan slaaf). De Drenten bedachten als op schrift: „Zie vocht'n ok veur oenze vrijheid". In Drente ziet men de slag bij Ane in het verlengde liggen van die ln het Friese Warns en die bij Kortrijk, de Vlaamse Guldensporenslag. Of ei genlijk andersom, want de Drentse strijd voor de vrijheid was eerder (1227) dan die in Vlaanderen (1302) en die in Friesland (1345). „Het was voor het eerst in Drente dat de gewone man zich verzette tegen het feodalisme door in op stand te komen," zegt de heer Hui zing. Hoewel die socciale strijd histo risch gezien van veel grotere strek king was, gaat het de Vereniging Herdenking Slag bij Ane vooral om de Drentse bewustwording. „Daar leggen wij het hoofdaccent op. Het is een duwtje in de rug van de Drentse beweging die in opkomst is." Een vergelijking met de Friese beweging gaat volgens Huizing maar gedeelte lijk op. „De Friezen denken regiona listisch, Ja soms zelfs seperatlstlsch. In Drente hoort iedereen erbij die zich met het Drentse eigene identifi ceert, of hij er nu geboren en getogen is of nieuwkomer is. Daar het Drents eigene leeft, blijkt volgens Huizing onder meer uit het feit dat naast het Drents genoot schap ook andere organisaties zijn ontstaan, zoals de Drentse schrie- verskring, het Drents Genealogisch Gezelschaop en nu weer de Vereni ging Herdenking Slag bij Ane. Dat deze verenglging zo kort na de op richting nog maar enkele tientallen leden telt, mag volgens Huizing geen verwondering wekken. Woordenboek Andere aanwijzingen zijn dat naast het maandblad „Drente" voor een sociale bovenlaag, nu ook het blad „Oeze Volk" is ontstaan. Verder zijn werkgroepen in negentig dorpen al vier Jaar bezig met het maken van een Drents woordenboek (gevorderd tot de letter (G). Huizing zelf heeft intussen een viertal boeken geschre ven en er is een vijfde op komt, onder de titel „Mensen in Drente". Deze week verschijnt er van de hand van de Groningse rechter mr. G. Over- diep nog een speciaal boekje over de Slag bij Ane. Bij de herdenking zul len rode en witte anjers op het monu ment worden gelegd, de Saksische kleuren. ARNHEM (ANP) In het gemeen teziekenhuis in Arnhem is de 71- Jarige J. H. H. C. van den Broek uit Hulssen (bij Arnhem) overleden aan verwondingen die hij had opgelopen bij een ongeval. De man werd met zijn fiets in de Karstraat in Huissen door een auto aangereden. ingen, tMj_ voorkeur in liggend formaat, sturen aan: Trouw, iury politieke prent. Postbus 859, ^irdam. Naam en adres aan de achterzijde vermelden. Voor geplaatste prenten is er een boekenbon. EWees maar niet bang, ik kom alléén maar voor hen HET WEER door Hans de Jong Weerrapporten Dat boven het rokerige indus triegebied van Rotterdam ge makkelijker dan elders buien kunnen ontstaan, is voor onze medewerker Wil Goos op Rozen burg geen vraag meer. Gister morgen zag hij uit een om half tien nog onschuldig wolkje bo ven Rijnmond een grote bulen wolk ontstaan. Een hall uur la ter had die al grote donkere plekken en om elf uur was de bui klaar om te gaan regenen. Op zijn standplaats viel er binnen korte tijd drie mm regen uit. Aan de onderzijde kon je rook in de bui zien verdwijnen Het is niet de eerste maal dat er vanuit het Rotterdamse versterkte neerslag en ook onwerengekten worden gemeld. Tot tweemaal toe is er in deze maand in het centrum ruim 40 mm regen ge vallen binnen een etmaal en voorts werd tijdens de Woens- drechtcampagne onder leiding van kapitein Boer in de jaren '60 vastgesteld of bevestigd, dat het aantal dagen met onweer in Rotterdam duidelijk groter is dan in een wijdere kring er om heen. Een voorbeeld van beïn vloeding van het weer door de mens. Geen invloed hebben de KNMI'ers, u of ik op het weers- verloop dit weekend. Dat wordt voor een belangrijk deel be paald door een Azoren-hoge drukuitloper (barometer bij de Azoren op 1037 mb), welke zich op een vrij resolute wijze in oos telijke richting uitbreidt tussen IJsland en Ierland in de richting van Scandinavië en de Noord zee. Het kan haast niet anders of daarvan zal een wat zonniger effect uitgaan op het weer in Nederland. Merkwaardig ge noeg is de wind in de hogere lagen niet noord tot noordoost, zoals logischerwijs wel het geval is op het oostelijk deel van de oceaan en boven het westelijk deel van de Britse eilanden. Bij ons is die wind zuidwest tot west-zuidwestelijk geworden als gevolg van een complicatie, in casu de ontwikkeling van een afzonderlijke hoogtedepressie boven Bretagne in een langge rekte vanuit Noord-Europa naar het zuiden reikende trog. Gaan deweg kan daardoor iets warme re lucht boven onze hoofden worden aangevoerd. Hannover had gistermiddag op vijf km hoogte nog een temperatuur van minus 20, Ukkel minus 10, Nancy minus 17 en Lvon minus 14 graden, maar de aanwezig heid van die depressie geeft toch wel hier en daar in de Lage Lan den een kans op regen of een bui. Woensdag al was het aan het westerstrand een puike dag. De waarnemer uit Uithuizermee- den, die met vakantie in Zand- voort is, vertelde dat heel wat badgasten die avond bruin ver brand hun bases hebben opge zocht. Uit Ten Post (Groningen) hoorde ik, dat de zomer sinds 1 juni daar tot en met woensdag droger is geweest dan het vorige Jaar. Nu viel er 71 mm regen, toen 79 mm. Toch zijn de effec ten van de droogte er veel gerin ger dan ln 1976. Destijds was het voorafgaande voorjaar al zo droog geweest en was het vocht gehalte van de lucht in de zomer zo gering dat het zelfs niet dauwde. In Ede is het deze maand duidelijk natter mét al leen al in het tijdvak 18 tot en met 28 Juli: ruim 70 mm regen. Rossendaal staat nu op 36 mm. Het weer in Frankrijk valt de laatste weken erg tegen. In het grootste deel van het land is het nu niet warmer dan 15 tot 19 graden en dat verandert de ko mende dagen nauwelijks. Bo vendien vallen er buien in het oosten. Zwitserland en Oosten rijk hebben veelal bewolkt weer met neiging tot regen ln de wes telijke gebieden bij 16 tot 21 graden, en meer zon in de ooste lijke met een temperatuur tot circa 24 graden. Barcelona kreeg gisteren een onweersbui van 27 mm. Strandweer Vandaag zonnige perioden, maar ook plaatselijk een bui. Een zwak of matig windje uit noord tot noordoost Lucht 19 tot 20 graden, aan zee 17 tot 18. Weinig kwallen. Vooruitzichten tijdens het weekend: overwe gend droog met zonnige perio den en weinig verandering ln temperatuur: maxima 18 tot 20 graden. Weerrapporten van fisteren 17 uur Amsterdam regenbul 18 De Bilt regenbui 16 Declen geheel bew 19 Eclde geheel bew 16 Eindhoven zwaar bew 18 Den Helder zwaar bew 16 hall bew 19 Twente geheel bew 18 Vllssingen zwaar bew 18 Zd. Limburg regenbul 17 Aberdeen zwaar bew. 14 Berlijn zwaar bew. 21 Bordeaux regen 17 Brussel regenbul 15 zwaar bew 19 Oeneve zwaar bew. 21 Helsinki zwaar bew 20 Kopenhagen licht bew 18 Lissabon zwaar bew 19 zwaar bew. 18 Londen regen bul 17 Luxemburg regen bul 17 Madrid regenbui 22 Malaga zwaar bew 33 Munchen zwaar bew 19 Nice zwaar bew 22 Oslo zwaar bew 16 Parijs zwaar bew 18 Ucht bew 25 Spilt licht bew. 28 Stockholm zwaar bew. 19 Wenen zwaar bew 21 ZOrich zwaar bew 22 licht bew 21 hall bew 25 Tunis onbewolkt 27 Hoogwater zaterdag 30 Juli VUsslngen 13 44. HaringvlleUluizen 2 32 15 02. Rotterdam 4.21- 16.47, Schevenlngen 3.31-16.03, IJrouIden 4.04- 16 38, Den Helder 8 41-20.56. Harllngen 10 45- 23.12. Delfzijl 1.18-13.32 Kleine Stinkmolen, in 1614 ge- wd op het Passeerdersbolwerk denmsterdam-Osdorp, was in 1641 lier.erwerp van een van Rem- 4.idts etsen. Dat was er maar een 1, 7. de vele, want Rembrandt van 10.1 heeft veel Amsterdamse mo- 12. getekend, op een enkele na nik-» allemaal volkomen molen- inisch verantwoord. Rem- be-ldt wist namelijk alles van mo- de. Hij stamde uit een oud mole- Kïrdrsgeslacht vader, groot-, •groot- en betovergrootvader, •tmoeder en stiefgrootvader, is neef plus Rembrandts drie r, 8.irs Gerrit, Aedriaan en Willem 16.ïn stuk voor stuk molenaars rak,groeide in en bij zijn vaders 29.tn in Leiden op. Rembrandt ht als enige zoon doorstuderen; neg,werd letteren, maar al na een ges. nam de enige „geleerde" zoon ba-het gezin schilderlessen. „Zijne 23.1ers hem ter Scholen bestedet Jende omme metter tljdt te leeren de Latijnsche Tale wm* daer nader te brengen tot de Leytsche Academie, op dat hij tot zijne Jaeren ghecomen wesende de Stadt ende tgemeene besten met zijn wetenschap zoude mogen die nen ende helpen bevorderen en heeft daer toe gants geen lust ofte genegenheydt gehad t dewijle zijne natuyrilcke beweghingen alleen streckten tot de Schilder- en de Teyken Conste", verklaarde Orlers in 1641. „Waer omme zij luyden genootsaeckt geweest zijn, haren Soon uyt de Schole te nemen, ende volgende zijn begeeren te brengen ende te besteden, bij een schilder omme bij de selve te leeren de eerste fundamenten ende beginse len van dien". Rembrandt paste desondanks dus helemaal in het molenaarsmilieu, en daardoor heeft hij ook mime aandacht gekregen in een nieuw „molenboek" van A. Bleker Caar- ten, dat bij de Europese Biblio theek in Zalbommel is verschenen. De schrijver, al jaren voorzitter van de Rhijnlandse Molenstichting en door zijn vroegere functie bij Mo numentenzorg uitstekend op de hoogte met historische gebouwen, heeft in dit boek dertien al eerder (in bladen als Neerlands Volksle ven, het Leids Jaarboekje, Kat- wijks Volksleven en Heemschut) gepubliceerde artikelen bijeenge bracht, zij het veelal aangevuld, bijgewerkt of herschreven, en er twee nieuwe aan toegevoegd. Er staat veel ln over molens ln en ln de buurt van „zijn" Rijnland en ook daarbuiten, over de verschillende type molens, over de instandhou ding van molens, maar ook heeft hij hoofdstukken gewijd aan mo len-onderwerpen, waaraan ook mensen die niet direct molen- „fans" zijn plezier kunnen beleven. Over molens op oude tegels bij voorbeeld, die samen hele tableaus en zelfs complete wanden kunnen vormen, en over de herkomst van de namen die veel molens in de volksmond gekregen hebben. Zo zou de naam van de achtkante Bul- lemolen bij Leeuwarden ontleend zijn aan de beul van Leeuwarden, wijzen de namen van de (voormali ge) molens De Aalvisser bij Amstel veen en de Palingjager bij Purmer- end er op, dat het daar goed paling vangen was (voor de visvangst op de Rijnlandse poldermolens heeft de schrjver een apart hoofdstuk uitgetrokken), bij de vroegere mo len 't Hellegat aan het Kamermeer kon het verschikkelijk spoken en De Meneersmeulen in Slochteren heet zo. omdat ie in 1786 voor een echte meneer was gebouwd, de Heer van Slochteren. Je kunt bepaald niet zeggen dat dit boek, dat Bicker Caarten „Met de kuierstok langs de molens" heeft genoemd, goedkoop ls, maar de ware molenliefhebber vindt er zo veel informatie in dat hij die 45 er vast wel voor over zal hebben. Bo vendien ls het erg mooi uitgevoerd, gebonden in bruin linnen met goudopdruk en staan er niet min der dan eenennegentig illustraties ln, de foto op het stofomslag niet meegerekend. Lindsay Wagner, als de gedeeltelijk bionische vrouw van zes miljoen een bekende en supersterke per soonlijkheid van het televisie scherm, is in werkelijkheid „nog slapper dan een lekke fietsband', zoals het omroepblad Veronica het uitdrukt. Volgens het blad sukkelt Lindsay al sinds haar zestiende met haar gezondheid, en toch gelo ven t.v.-kijkers dat ze ook in werke lijkheid zo sterk als een dinosaurus is. „Mensen klampen me aan en vragen of ik even een auto wil optil len. Of ze komen met een telefoon boek aandragen als ik net lekker ln een restaurant zit te eten. Of ik dat maar even doormidden wil scheuren Ook benieuwd hoe de „muzikale fruitmand" het wekelijkse, druk beluisterde verzoekplatenprogram- ma voor zieken van de Evangelische Omroep op vrijdagochtend er uit ziet? Hier is ie dan, overgenomen uit de omroepgids van de E.O., Visie. Misschien wat onduidelijk, maar zo veel hebben we er toch wel op kun nen zien dat er geen enkel stukje fruit, noch iets dan aan muziek her innert op voorkomt. Wel rozen en briefkaarten, en dat is toch ook Je kunt ze hier ook kopen, de elek tronische spelletjes die je op je eigen t.v.-scherm kunt spelen. Maar ln Amerika is dat soort spelen per computer een ware rage aan het worden, zozeer zelfs dat schrijft dr Peter Hofstede in Televi- zier men de opkomst van de videospelletjes daar als een bedrei ging voor de omroep beschouwt. Juist tussen negen en twaalf 's a- vonds, als iedereen naar de t v. „hoort" te kijken, wordt het toestel daar gebruikt om er zelf spelletjes op te spelen. „Men schat dat om streeks 1980 al een kwart van alle Amerikanen over videospelen zal beschikken", schrijft Hofstede, die er nog wat verder over nagedacht heeft: „Tot op een dag iemand ont dekt dat Je kunt schaken, bridgen en pingpongen zónder Je t.v.-toe- stel daarbij nodig te hebben. Maar zover zijn we nog lang niet". Zo'n achthonderd dodelijk ver schrikte koeien en schapen storm den een paar dagen geleden in pa niek in alle vroegte door de straten van een Londense voorstad, achter na gejaagd door politie, brandweer mannen, personeel van het abat toir en buurtbewoners. Van de laat- sten renden er met touwen achter de angstige dieren aan om ze zo te kunnen vangen. Dat lukte het le gertje jagers uiteindelijk ook. maar dat betekende voor de koelen en schapen alleen maar schrik op schrik, want ze werden onmiddel lijk afgevoerd om geslacht te wor den. Dat was al eerder op de dag de bedoeling geweest, maar omdat er brand in het slachthuis was uitge broken waren de toch al bange die ren losgelaten om te voorkomen dat ze levend zouden verbranden. Op deze manier heeft het vee hoewel buiten de schuld van hun slachters tot viermaal toe doodsangst te verduren gehad. Krijgt het Utrechts Nieuwsblad een brief, ondertekend door iemand met zo'n lange afkorting bij zijn naam, dat het blad die 'de kampioen' gedoopt heeft: een af korting van twaalf letters. Onder de naam staat het volgende, „h.t. Praesident der K.U.8.V.t- .v.O.i.d.W.", wat volgens de krant betekent, dat die meneer president is van de 'Koninklijke Utrechtsche Studenten Vereniging tot vrijwilli ge Oefening ln den Wapenhandel". Een heel oude club. opgericht ln 1866. En dat 'h.t.' zou best 'hoe tempore* kunnen betekenen 'voor het ogenblik' dus, maar voor het diep onder de Indruk gekomen U.N. zou het best iets nog plechti ger» kunnen wezen.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Nieuwe Leidsche Courant | 1977 | | pagina 5