Van Gasteren-film laat zien wat sardonische lach nou precies is Circus De mislukte humorist Kareltje Knetter en de toverbubbei FonsvanWesterloo naar Amerika VRUOAG 29 JULI 1977 RADIO EN TELEVISIE TV-COMMEN TAAR 3 door Ton Hydra Het circusbedrijf is niet meer wat het geweest is. Hoewel, vroeger werd je ook vaak betoeterd. Uit mijn jeugd herinner ik me dat op een sulkerbletenveldje naast ons huis een circustent overeind werd gezet Ik kreeg een vrljkaartje voor de eerste voorstelling, maar mocht er niet heen. Want, zo oordeelden mijn vader en moeder: gereformeerden gaan niet naar een circus netzo min ais naar de kermis. Later hoorde Ik van roomse vrienden dat het hele gedoe ln die tent weinig om het lijf had. Er liepen, zelden ze. een paar hoog bejaarde paarden rond en verder was er alleen maar een vieze aap Ik had dus niet veel gemist. Intussen raakte Ik mijn belangstelling voor het circuswezen niet kwijt. Het was en bleef voor mij een geheimzinnige wereld vermoedelijk omdat ik wegens voor mij geheel onverklaarbare, godsdienstige redenen niet ln zo'n tent mocht gaan kijken. Dit maakte de aantrekkingskracht alleen maar groter. Welnu ik heb later de schade wel degelijk ingehaald. Heel wat uurtjes bracht Ik door rond circuspistes en ik genoot volop. Daarom zet ik altijd de televisie aan als er een circusprogramma is. Zo ook gistermiddag toen Sarrasanl op het scherm kwam. Het was een fantastisch programma. Maar ik miste zoveel dieren. Tijgers en leeuwen en apen waren er niet bij, om maar Iets te noemen. Er waren alleen paarden, olifanten en dat moet ik er meteen bij zeggen, er was een prachtig nummer met een varken, een haan en een konijn, alsmede een geweldig nijlpaard. Je staat er paf van hoe die circusmensen met dieren kunnen omgaan. En die dieren met de mensen. Sorn^ denk ik, het Is een voorspelletje op de nieuwe aarde die komen zal en waar de leeuw met het lam zal verkeren. En dat geldt ook voor de mens en de dieren. We hebben thuis een Drentse patrijshond. Nu, die kan niet zonder ons. Wij kunnen eigenlijk niet zonder hem. Dit samenleven en samenspelen van mensen en dieren maakt ook het circus zichtbaar. Dieren houden is erg duur geworden. Zodoende zie Je ln het circus steeds meer Jongleurs, clowns en acrobaten. En steeds minder dieren. Dat was ook gisteren ln Sarrasanl op het Malieveld ln Den Haag het geval. Ik zag perfect werk aan de trapeze, op het slappe koord en op de trampoline. Maar er kwam te weinig echte circusgeur door mijn beeldbuis. Dat was niet de schuld van Sarrasanl, maar denk ik van de financiële zorgen waarin hij wel zal verkeren. Geboeid keek ik gisteravond ook naar „De wondere wereld onder water". Diepzeeduikers brachten het leven van de grote witte haai magnifiek in beeld. Twee kanttekeningen erbij. Je hoort nogal eens misprijzend praten over de vele tv-programma's uit de levende natuur ln vakantietijd. Ze hebben zeker niets beters wordt dan gezegd. Nu. Ik ben het met deze kritiek helemaal niet eens. Rondkijken in de natuur, ook ln wat de bijbel noemt „de wateren onder de aarde" vind ik heel wat plezieriger dan vla misdaadseries kijken naar de onderwereld-op-aarde. Van die onderwereld krijgen we meer dan genoeg te zien. De tweede opmerking ls van technische aard. Waarom moet toch bij zo'n programma als over de witte haai een commentaar ln het Engels worden gegeven? Dat kan netzo goed in onze eigen taal. Een groot voordeel ls dat dan de vertaling met ondertitels kan verdwijnen. Je hoeft dan minder te lezen en Je kunt dus beter kijken. En dat is de bedoeling van de televisie. Jac. B. Looijen door Riet Diemer AMSTERDAM „Salude e libertade", ofwel gezondheid en vrijheid naar de heilwens van de eilandbewoners bij het genot van hun zachte aromatische wijn heeft filmer Louis van Gaste ren de eerste van drie documentaires over Sardinië genoemd. Van harte aanbevolen! De eerstkomende drie zondagavonden zal steeds een deel van het drieluik op het scherm komen in NOS- zendtljd. Louis van Gasteren is een Sardinië- kenner en liefhebber bij uitstek ge worden sinds hij zeventien jaar gele den voor het eerst dit bij Italië beho rende eiland in de Middellandse Zee. ten zuiden van het Franse Corsica aandeed. Van zulke eilanden ls be kend. dat ze fervent worden bezocht door een vast aantal mensen dat er een sterk emotionele binding aan heeft gekregen. Voor Van Gasteren werd dat het geval met Sardinië waar hij gefasci neerd werd door de talloze gehei men. Jaarlijks is hij terug geweest om er te (Urnen en te speuren naar resten die de geschiedenis bloot leg gen. De cineast ls daarbij voor het De bioscoopfilm „The Entertai ner" (dc humorist), naar het klassieke stuk van John Osbor ne brengt de AVRO vanavond op de televisie. Archie Rice, ge speeld door Jack Lemmon. is een komiek die het niet heeft gemaakt. Ook als echtgenoot is hij mislukt. Hij ontmoet een dochter van welgestelde ouders en spiegelt haar een grote car rière in Hollywood voor. Als hij met haar wil trouwen steekt zijn familie daar een stokje voor. Als zijn vader, de beroem de komiek Billy Rice, samen met hem een show wil maken stort opnieuw zijn wereld in. In tegenstelling tot de filmver sie uit I960 met Laurence Oli vier in de hoofdrol, is deze film nooit in de Nederlandse biosco pen vertoond. Uitzending acht uur. Nederland I. dilemma gekomen graag veel te ver tellen over zijn grote liefde, maar haar toch ook voor zichzelf te willen houden en beschermen tegen een overvloed aan toerisme. Hij ls beslist niet op aangelegde paadjes blijven lopen, maar trok diep de binnenlanden in en dat zal men de doorsnee toerist nauwelijks zien doen. Daarbij kan Van Gasteren voorlopig gerust zijn. Ik heb dit Jaar nog geen Nederlandse reisorganisa tie ontdekt die als bestemming Sar dinië op het programma heeft staan. Dat Is wel het geval met Sicilië en met Corsica. Een ander gevaar bedreigt Sardinië op het ogenblik door de petrochemi sche industrieën. De nog altijd op het eiland verliefde Van Gasteren gaat dat zeer ter harte. Zijn film ls een klein beetje bedoeld als bijdrage in de strijd daartegen. Ter bescher ming van herders en magiërs van Sardinië. Het nog steeds levende he den gebruikt hij voor een soort histo rische reconstructie. Het drieluik is gevuld met kleurige en soms bar baarse gebruiken, vol betoverende landschappen en onbegrijpelijke vernielingen. Vrijheid Uit de heilwens Salude en libertade blijkt hoezeer de Sardijn prijs stelt op zijn vrijheid. Maar die vrijheid, zo vertelt de film aan de hand van tallo ze aanknopingspunten ln costuum, voeding en gebruiken, ls sinds het Jongste steentijdperk zwaar belaagd geweest. Invallen van Moren, Phoe- nlcieërs, Grieken en Romeinen heb ben de oorspronkelijke bewoners voortdurend naar de onherbergzame woeste binnenlanden gedreven. En de beslotenheid was zo sterk dat de gebruiken vaak tot twintig eeuwen lang onveranderd zijn vastge houden. Een van de beroemdste gebruiken ls de jaarlijkse rodeo ln het kleine plaatsje Sedilo Een horde van tien tallen vurige paarden stormt de berg op. waar de kerk van Constantijn staat. Overal klinkt het geknal van Jachtgeweren en het gescheld van mannen die zich met levensgevaar allen tegelijk door het nauwe poortje willen wringen. Een 8ardijns spreekwoord luidt: Wie van de zee komt komt ons bestelen. Dat geldt ook voor de vervuilende bedrijven langs de kusten. Daarbij zijn boeren en herders van hun grond vervreemd maar zonder dat er voldoende werk ls voor Iedereen. De opbrengsten van de industrieën gaan naar het buitenland en duizen den Sardljnen moeten naar Zwitser land. West-Duitsland en Nederland om hun gezinnen in leven te houden. „De Sardonische glimlach" heet de tweede film op zondag 7 augustus. zodat we meteen weten waar die uitdrukking vandaan komt. WIJ ver staan eronder een sarcastische grijns. In Sardinië ls het een realiteit die ls ontstaan- uit een verminderde werking van de gezichtsspieren waardoor emoties worden verborgen bij bezwerende en barbaarse ge bruiken. Van pure magit is sprake als de mannen van het dorpje Mamolada op het jaarfeest zich tooien met zwarte maskers, huiden en koeiebel- len (zie foto) en bijgestaan door las sowerpers door de straten dansen. Van magie is volgens de Sardijnen ook sprake bij de enorme van torens voorziene vestingwerken, de nurag- hen, die gebouwd zijn tussen 1500 en 500 Jaar voor het begin van de Jaar telling en waarvan er 11.000 op het eiland zijn te vinden. Hoewel archeo logen het verdedigingswerken noemen. „Corbeddu". de derde film. die zon dag 14 augustus uitgaat werd ln 1975 al eens door de NOS uitgezonden. Het gaat over de negentiende-eeuw- se bandiet van die naam Het Sar- dijnse banditisme ls in vergelijking tot het Siclliaanse wel varrzeer be perkte omvang, maar het vormde voor Van Gasteren de achtergrond k 88: En nu zou blijken, dat de leiders van de staat Barreberië wisten hoe ze met het bijltje van de propagan da moesten hakken, want nog die zelfde avond werd er in het Bolknak- theater een groot feest aangericht. Tot dat feest hadden natuurlijk aJ- léén de doorgewinterde partijleden toegang, maar dat is heus niet zo gek als het lijkt. De partij heeft immers altijd gelijk. Wie geen partij lid is. heeft dus altijd ongelijk en mensen die ongelijk hebben, horen niet thuis op een feest van mensen die gelijk hebben. Dat zou maar ruzie geven. Waar of niet? Zo ziet men alweer, dat de logische redene ring héél goed ln staat is uit te ma ken wie er op een feest mag komen en wie niet, zonder dat daarbij het beginsel van de vrijheid wordt aan getast. Kareltje Knetter was na tuurlijk de eregast op dat feest, want het werd te zijner ere aange richt Hij was zelfs de held van de avond. Hij kreeg een mooie medaille opgespeld en hij kreeg een indruk wekkende rol papier ln zijn hand, waarop met Barreberische letters geschreven stond, dat hij bevorderd was tot Held van de Sport Der Eer ste Klasse, oftewel Hespodek. En kijk, daar staat de kleine Karel-e tje op het toneel, trots als een pauw>la en hij wordt uitbundig toegejuicht door de partijleden. Men smeet hem zelfs spontaan met geurige bloemen, die voor dat doel van staatswege werden uitgereikt.En na dat gro te feest ging hij met de luitenant»c] Haverzak Barreberische knakworst jes eten in een klein eethuisje. Maar. de luitenant H. Haverzak keek niet51" erg vrolijk. Dikke tranen stonden dé>m man zelfs in de ogen en dat kotvre Kareltje niet zo erg goed be>ev grijpen.ij, Uit de aflevering De Sardonische glimlach: mannen met koeiebellen en huiden bevrijden dansend hun dorp van de kwade geesten. van een speurtocht naar de legenda rische Corbeddu, die in een geheime grot heeft gewoond. De speurtocht wordt tegelijk een be klemmende expeditie naar het oud ste verleden van dit eiland. Corbed du was de Robin Hood van Sardinië. Zijn thans hoogbejaarde neven en nichten durven tegenover buiten staanders nauwelijks over hem te spreken omdat hij beschermd moest worden tegenover politie en rech ters. HILVERSUM (ANP) De 31-Jarige Journalist Fons van Westerloo gaat met ingang van 1 september in de Verenigde 8taten wonen en werken. Hij zal ln New York niet alleen Jour nalistiek werk verrichten maar ook in diverse sectoren voor de AVRO televlsle werkzaam zijn. Van Wester loo kwam in het najaar van 1970 als redacteur-verslaggever ln dienst bij de afdeling informatieve uitzendin gen van het televisiebedrijf van de AVRO. Radio vandaag HILVERSUM I 09t m KRO 00 Nieuw». 7 02 Het levende woord. 7.08 (S) Zomer Ti (7 30 Nieuw» 7 41 Echo 8 24 Overweging 8 30 Nwuws. 8 38Gymn«- nek voor de huisvrouw 10 30 Nieuw». II 00 (S) Boswachters, gisteren en vandaag 12 28 Mededelingen 12 30 Nieuw» 1141 Echo. 14 00 Van Dijk en Schoondvrwalt b v 14-30 (Si Zomer 77 (15 30 N.euws I 16 OOtS) Muzi kaal spreekuur 17 00 (S) ln de hutsgrkl itste kinderwirket 1730 Nieuw» 17 32 <S) Echo magazine 18 30 Nieuws 18 41 Markt bench ten 18 44 (S) Tilmklapper 19 30 (S) Edwin, praten platen en zingen 20 00 (S) In ant woord op uw schnjven verzoekplaten 22 25 Overweging 22 30 Nieuw* 22 40 <S> Goal met vakantie 23 55-24 00 Nieuws. HILVERSUM II (402 m en FM-kaaalent. NCRV 07 00 Nieuws 07.11 Ochtendgymnas tiek 07 20 Vandaag, vrijdag 08 00 Nieuw» 08.11 Hier en nu. 08 30 Op de man af. 08 35 Te Deum Laud am us: gewijde mu ziek NOS 09 00 Ogen spreken, documentai re 09 35 Waterstanden 09 40 Gebruik en mogelijkheden van het electronisch orgel 10.00 Wat heeft dat kind?, pedagogische rubriek. 10.15 Duidelijke taal 10 30 NOS- Jazzportret. II 00 Nieuws. 11.03 Meer over minder, de stem van de sprekende minder heid. 12.30 Toensmo: toeristische informa tie OVERHEIDSVOORLICHTING 12 49 Uitzending voor de landbouw 13 00 Nieuw». NCRV 1311 Hier en nu NOS 1330 Vonken onder de as. Nederland*e volksverhalen en volksgebruiken 13 45 Onder de Groene lan de. oude bedjes en balladen. 14.00 Aspecten van de kamermuziek. 15 00 Zoeklicht op Nederland, regionaal programma (16 00 Nieuws). 16.30 Kijk op buitenland Oost- en West-Europa VPRO 17.00 Welingelichte kringen, debatprogramma 17.45 SYMBIO SE. 17.55 Mededelingen 18 00 Nieuws 18 11 Embargo NOS: 20 00 Nieuws 20 05 Een kleintje cultuur I. 20 30 (S) Europee» con certpodium: The New Philharmonic Orche stra met solist (ln de pauze a 21.20 Een kleintje cultuur II). 23.00 (S) Met het oog op morgen, waann om 23.05 Actualiteitenover- zicht; 23 10 De krant van morgen; 23.20 Den Haag Vandaag; 23.52 Even ontspannen voor het slapen gaan. yoga. 23.55-24.00 Nieuws HILVERSUM lil (445m en FM kanalen) 7 02 (S) Gospelsound 8 03 (S) Tijdsein, mu ziek en informatie 9 03 (S) De muzikale fruitmand. 10.03 (S) Te elfder ure Nonstop muziekprogramma. TROS 11.03 (S) Gerard de Vries draait op verzoek. 12.03 iS) Neder landstalige top tien. NCRV: 13.03 (S) Pop contact Nationale tip-30. 15.03 (S) Elpee pop NOS: 16.03 (S) De Nationale Hitparade. 18.03 De Vacaturebank. 18.10 (S) KOS-maal. VOO 1902 (S) De Nederlandse top-40. VPRO 2002 (S) VPRO-VRIJDAG-OP- DRIE, waarin de Hoogwerkers, de J J A. Gouverneurstraat en Germaine. 23.02 Radio Vnj België. 002 (S) Amigos de Musica. AVRO: 1.02 (S) Radio Pandora. 2.02-7.00 (S) 'n Nachtje AVRO. HILVERSUM IV (FM-Kanalen) NOS: 7.00 Nieuws. 7.02 (S) Vroeg klassiek: nieuwe grammofoonplaten. 9.00 Nieuws. 9.02 (S) Stof van eeuwen. 10.00 (S) Vocalise. 12 00 (S) Van het Nederlands Concertpodium: Het Amadeus kwartet. EO: 13.00 (S) Klankspie- gel. Concertgebeuren van heden en verle den. 14 00 Nieuws. 14.02 (S) Orgelbespeling 14 25 (S) Laat sangh en spel: religieuze bede- ren VPRO: 15 00-17.00 (S) Muziek op vier: Muziek voor strijkers. TV vandaag NCOERLANDl 1X45 NOS FN II» Joumaai 19 05 AVRO Happy Day* tv-a 20.00 Oa Humor* Spae*»» 2135 NOS: Journaal 2150 Wwvandadn* 2235 Tha Bk» kr«ght tv-sane 2X15 NOS: Joumaai NEDERLANDH 1X45 NOS: Fabeltjeskrant 1X55 Journaal 1X04 TROS Cafemero 19.17 AH er é«n schaap over da dam >s Documentaire s«ne 19.43 Vaa/bewis-zin ol onxm 7 Informatieve sene 20.00 NOS: Joumaai 2035 TROS: André van fX*n en Frans van Dusschoten 20.55 AktuaTV 21.40 Charta's AngeH TV-sene 22.30 Voetbaltoernooi Utrecht 77 23 30 Journaal 47 En ln de loopgraven geloofden nog veel minder mensen aan een snelle overwinning. ZIJ merkten beslist niet veel van de lafheid van de Duit sers, waarvan Horace zo hoog opgaf. Dat deed ook Henry Pitts niet. In één opzicht had de actieve dienst hem teleurgesteld. Hij was, kort na de door de geallieerden verloren slag van Loos, naar het front gestuurd, maar daar had hij helemaal niets gemerkt van het keurige exerceren, dat hem thuis zo enthousiast had gemaakt. Zij sjokten maar wat door de modder of lagen ln de loopgra ven. Toch bleef hij opgewekt, want aan het front vond hij kameraad schap. Hij had altijd de voorkeur gegeven aan het gezelschap van mannen en nu leefde hij alleen on der mannen. Hij was zo joviaal en vriendelijk, dat hij net als Smut Potter en Jem Pollock spoedig tot de meest populaire mannen van de troep behoorde. Hij had hooit oog voor natuurschoon gehad, zodat de afschuwelijke verminking van het landschap hem niets deed. Er kwam nog iets bij: hier bekommerde nie mand zich om zijn uiterlijk. Dat was thuis anders geweest. Daar hadden zijn moeder eerst en zijn vrouw later altijd aanmerking op zijn vuile kle ren of zijn baardgroei. Hij had zich altijd zorgvuldig moeten afborste len en zich dagelijks moeten sche ren. Hier kon hij met stoppels van een week rondlopen en in modderige kleren zonder dat iemand er iets van zei. Aan een spoedig einde van de oorlog geloofde hij beslist niet. Hij zag om zich heen hoeveel materiaal er voortdurend werd aangevoerd. Zo iets zou toch niet zo maar gebeuren, dat zou verspilling zijn geweest. En verspilling had Henry sinds zijn kin derjaren leren schuwen als de pest. Hij bedacht zo nu en dan wat hij allemaal niet had kunnen doen, als hij een klein beetje van dit materi aal op de boerderij had gehad. Een aantal sectoren meer naar het noorden was er nog een man uit het dal, die niet geloofde aan een snelle overwinning. Smut Potters voor spelling over de duur van de oorlog was gebaseerd op de kracht van de Duitse tegenaanvallen tijdens de slag van Loos. Smut was nooit een held ln rekenen geweest; hij kon niet verder tellen dan tot tien, want hij had niet meer vingers. Toch was hij gek op getallen. Tot aan Loos had hij het aantal dode vijanden altijd nog wel kunnen tellen, maar daarna werd het een hopeloos geval. Zijn batterij had het ene groepje aanval lers nog niet neergeknald, of er was al weer een volgend gekomen en dat was dagen achter elkaar doorge gaan. Smut had het gevoel, dat zij het hele Duitse leger moesten heb- Smut, al maakte hij zich nooit diens behendigheid eigen. Wonder boven wonder overleefde hij de slag van Loos, maar zes maanden later raak te hij licht gewond en werd hij weg gestuurd uit de vuurlinie. In die tijd had hij al geleerd, dat de vechtlust van vriend en vijand afhing van de hoeveelheid slaap die hij ln de voor gaande tweeënzeventig uur had ge had, van de hoeveelheid beschikba-l re rum en zelfs van het feit, of er postje van thuis was gekomen. Die vecht-j?| lust hing ook af van de tijd, datflj lomonH ol oor» Hot front woe ATc or ben vernietigd, maar toen zijn batte rij werd afgelost, waren er nog net zoveel Duitsers als tevoren. Hij snapte er niets meer van, maar was er wel van overtuigd, dat er boven natuurlijke krachten aan het werk waren. De jonge Harold Eveleigh, die op zijn zeventiende dienst had geno men in een stad, honderd vijf tig kilo meter van het dal verwijderd hij had de wenselijkheid daarvan inge zien nadat zijn moeder Gilbert had teruggehaald was het ook hele maal niet eens met Horace, dat alle Duitsers lafaards waren. Met eigen ogen zag hij vrijwel dagelijks hoe veel moed zij ten toon spreidden, ook bij het helpen van gewonde ka meraden. Harold was er in geslaagd heel snel naar het front te worden gestuurd. Dat wilde hij, sinds het ogenblik waarop hij had gehoord, dat zijn broer Gilbert bij een bomex plosie ln een naburig kamp om het leven was gekomen. Hij moest en zou zijn dood wreken. Hij werd dan ook net zo'n verwoed vechter als 01 iemand al aan het front was. Als er hem naar gevraagd was, zou hij te-j gen ledereen, zelfs tegen Horace^ hebben volgehouden, dat hij net op 01 tijd uit de vuurlinie was gestuurd ff! om de held Harold te blijven en nietp* de lafaard Harold te worden. fc Vermoedelijk zou Ikey Palfrey, die nog altijd bij Cuinchy lag zich nooit hebben laten verleiden tot een de bat met Horace Handcock, maar als dat wel gebeurd was, zou de laatste hem stellig als defaitist hebben ge brandmerkt. Ikey had zo zijn eigen ir theorie over moderne oorlogvoering,'* een theorie die vermoedelijk niet in dank zou zijn aangehoord door be roepsmilitairen. Als de geallieerden tm de oorlog wilden winnen, zouden er— minstens twee drastische verande-B ringen moeten komen in de strijd^ aan het westelijke front, voordat de I geallieerden de Duitsers zouden I kunnen terugdrijven tot Rljssel enM Valenciennes, om van Keulen ofB Berlijn maar niet te spreken. Wordt vervolgd Even puzzelen W wt Van buiten naar binnen woorden jïi invullen die betekenen: 1. huisdier.er 2. karakter, 3. lichte bedwelming, 4. ld lusthof, 5. scheepsvloer, 6. nevel, 7. d kelner. 8. nobel, 9. oevergewas, 10.1 1 opslagplaats. 11. grondsoort, 12. hongtngbij, 13. ongaarne, 14. mik-! punt, 15. uniek, 16. voorlichting, tui Bij juiste oplossing vormen de be-ldi ginletters van 1 tot en met 16 de. I naam van een vlinder. Elk woordrsj bëstaat uit vier letters. *gr itri Oplossing vorige puzzel. is Hor. 1. madat, 4. netel, 7. kever, 8-irs gelegen, 11. ever, 13. nare, 15. nes, 16.ïn pos. 17. mes, 18. bel, 20 Ada, 22 arak.Rri 24. tier, 25. mortier, 28. deels, 29.tn telen, 30. lemma. ht Vert. 1. manen, 2. aker, 3. tel. 4. neg.wi 5. eren. 6. Lares, 8. verbeurte, 9. ges. n; 10. nap. 12. veger. 14. ronde, 18. ba-ftel ret, 19. lam. 20. air. 21. aroma, 23.1er kode. 24. tese, 26. ren. 27. iU. ftei I c

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Nieuwe Leidsche Courant | 1977 | | pagina 4