'S zullen wapenembargo i-Afrika strikt naleven S Felle strijd Ethiopië Uoord-Zweden raakt steeds meer achter •Jlegin-plan door Irabieren verworpen 'Bende van vier'uit Chinese partij gezet „Duizenden Somaliërs gedood" ^llaghan wint ^rtrouwensvotum Warschaupact oefent felle kritiek op besluit neutronenbom Libanese regering wil verlenging van bevoegdheden Vakbeweging valt fel uit tegen nieuwe Turkse regering egtrekken industrie en ontvolking maken gebied kwetsbaar anl IJDAG 22 JULI 1977 BUITENLAND Trouw/Kwartet taf f°lsHINGTON (Reuter, UPI) De Amerikaanse regering zal haar wapenembargo tegen Zuid- rijka krachtiger dan ooit naleven. Dit heeit het hoofd van de afdeling Afrikaanse zaken van het lutlsterie van buitenlandse zaken, William Lewis in het Buis van Afgevaardigden meegedeeld. 30 iletis verwierp berichten als zouden lerenigde Staten de regering van n h Voreter ln Pretoria helpen be- i menen als „volledig bezijden de Et: rheid". r Cis zei tegen de subcommissie onr Afrika van het Huls dat de nipring-Carter er naar streelt ook iti«verlng aan Zuld-Afrika van niet- umtaire voorwerpen, die de apart- eh< kunnen helpen bevorderen, te W nijden. „De levering van deze, e lal ln de oorlog niet bruikbare rwerpen zou de apartheid kun- bevorderen of de indruk kunnen kern dat wij in onze oppositie ►n het systeem niet ernstig zijn", lafjs Lewis. Hij noemde bij wijze ent voorbeeld de levering van ver- neJfDEN (Reuter) De Britse rege- heeft met 312 tegen 282 stern- ijs n een vertrouwensvotum voor 2fr loonpolitiek gekregen, jgh de stemming was een debat van ev^n zes uur voorafgegaan over de KUjingen van premier James Callag- ïs socialistische regering, de neisen binnen de perken te hou- i, ondanks vergaande looneisen i vakbonden. keerevliegtulgen van het type 747. Angola en Namibië (Zuld-West-Afrl- HiJ sprak tegen dat de Verenigde ka). De Unlta heeft na het einde van Staten Zuld-afrika hadden geholpen de Angolese burgeroorlog haar ver- bij de voorraadvorming van moder- zet tegen de MPLA van de huidige ne wapens, waaronder vliegtuigen, Angolese president Neto voortgezet tanks en artillerie. Unita-lelder Savlmbl verklaarde on- De Angolese regering heeft de Zuid- lanKs ZU" beweging grote delen afrlkaanse regering van „daden van agressie' tegen haar grondgebied be schuldigd. Wanneer Zuld-Afrika doorgaat met dergelijke acties be houdt de regering in Loeanda zich het recht op vergelding voor. De Zuidafrikaanse troepen zouden on der meer verantwoordelijk zijn voor het neerschieten deze maand van een Angolees transportvliegtuig, waarbij 12 mensen om het leven kwamen. Ook zouden Zuidafrikaan se troepen een hevige beschieting hebben uitgevoerd op de Caleuque- dam, waarbij opnieuw slachtoffers vielen. Pretoria heeft ontkend het vliegtuig te hebben neergehaald en heeft de schuld gelegd op strijders van de Angolese verzetsbeweging Unita die nog steeds vecht tegen de MPLA die momenteel de macht heeft in Angola. De Zuidafrikaanse radio heeft giste ren gemeld dat deze Unlta de stad Cuangar in het zuiden van Angola veroverd heeft Deze stad Ugt bij de rivier Kavango bij de grens tussen van Angola beheerste, met name ln het zuiden van Angola. WENEN (UPI, DPA), De landen van de Verdragsorganisatie van het War- schau-pact hebben gisteren op de conferentie ln Wenen over wederzijdse en evenwichtige troe- penvermlnderlng ln Centraal Euro pa felle kritiek uitgeoefend op de plannen van Washington een neu tronenbom te ontwikkelen. ZIJ lie ten weten dat het dreigen met Invoe ring van nieuwe wapensystemen om hen te dwingen de voorstellen van de Navo over troepenvermindering te aanvaarden, geen effect zal sor teren. Een woordvoerder van de Sowjet- Unie zei na afloop van de twaalfde gespreksronde dat de discussie in de Navo over de Invoering van de neu tronenbom en cruiseraket „recht streeks Ingaat tegen de principes die men bij het overleg in Wenen heeft aanvaard." De Pool Dabrowa meen de dat de plannen om nieuwe wa pensystemen in te voeren volkomen in strijd zijn met de geest van de conferentie. Een woordvoerder van de Navo merkte op dat de neutro nenbom nog steeds een onderwerp van studie binnen de Navo is en dat er nog geen besluit is genomen over de eventuele plaatsing van dit nieu- laf- ^IROET, CAIRO (UPI, Reuter) De conceptie van premier rv-nachem Begin van Israël over de Oeneefse vredesconferentie Oir het Midden-Oosten, is in vrijwel de gehele Arabische wereld iiiworpen. itOI ,rdbfficlële woordvoerder van de Pa- Unse Bevrijdingsbeweging 12 O), Mohammed Labadi, verklaar- gis teren tegenover verslaggever er 1 Begin's vooretellen voor de Ge- Kfse vredesconferentie „een oor- lsc;plan vormen en geen vredes- s-h". Volgens Labadi onderstreept rd: plan van Begin „de expansionis- he doelen van Israël en het niet ennen van de rechten van het '^estijnse volk. Het laat zien dat laajtêl geen vrede wil." op t als de Palestijnse reactie spitste -^Arabische kritiek van het Israëli- ie vredesplan, dat Begin na afloop a i zijn besprekingen met de Amerl- inse president Carter op een pere- iferentie in Washington eerder e week bekendmaakte, zich toe de Israëlische weigering om met ze PLO te onderhandelen en om zich dalalle ln 1967 bezette gebieden te- ,en te trekken, ven - dagblad Al Arab uit Qatar or int dat de „vijand de oorlogs- aabmelen roert". Radio Damascus erdpje hieraan toe dat de „aarde zal >enen, wanneer de Arabieren begin zit hun grondgebied en hun rechten heroveren". Een Syrische rege- (sfunctlonaris meende dat „nle- de voogdij over het Palestijnse volk kan opeisen" reagerend op Be gin's verklaring dat hij niet met de PLO, maar wel met Palestljnen die deel uitmaken van delegaties van de Arabische staten zou willen onder handelen. De Syriër wees verder op het feit dat de Arabische topconfe rentie van Rabat in 1974 de PLO als de enige wettige vertegenwoordiger van het Palestijnse volk heeft erkend. Eerder al had de Egyptische minis ter van buitenlandse zaken Is am ail Fachmi het vredesplan van Begin „naar vorm en inhoud" verworpen. In een vraaggesprek met een Egyp tisch weekblad dat voor het bekend worden van Begin's vredesvoorstel len was opgenomen, legde Fachmi de nadruk op de deelname van de PLO aan de Geneefse vredesconfe rentie, „die essentieel is voor het succes van de conferentie". „Dit is ook alleen maar logisch omdat het Palestijnse vraagstuk de kern van het conflict in het Midden-Oosten vormt," aldus Fachmi. Egyptische regeringsfunctionarissen wilden gis teren niet op Begin's vooretellen rea geren. President 8adat houdt vana vond een toespraak ter herdenking van de 25ste verjaardag van de Egyptische revolutie. Vermoedelijk zal hij op Begin's voorstellen ingaan. On6 commentaar staat op pagina 5. NAIROBI, BELGRADO (UPI, AP) - In de Ethiopische provin cie Harage in de Ogadan-woestijn zijn felle gevechten gevoerd tussen Ethiopische troepen en opstandige guerrilla's, die ge steund werden door soldaten uit Somalië. Volgens het Joegosla vische persbureau Tanjung hebben Ethiopische strijdkrachten daarbij duizenden Somalische militairen gedood. In de Ethiopische hoofdstad Addis Abeba werd een officieel communi qué verspreid waarin stond dat Ethi opische troepen duizenden soldaten van Somalië hebben „verpletterd en gevangen genomen". Dit was ge beurd ln een reeks veldslagen in de woestijn. Onder de gevangen geno men Somalische militairen waren drie kolonels, een majoor, een luite nant „en 23 andere militairen". De Ethlopiërs hadden ook grote hoe veelheden wapens buitgemaakt waaronder Amerikaanse M-16 gewe ren „waaruit duidelijk blijkt dat het Amerikaanse imperialisme, op basis van geheime afspraken met het reac tionaire regiem in Mogadisjoe, be gonnen is Somalië indirect te bewa penen om het gebied van Ethiopië te schenden". Sinds de Ethiopische sterke man luitenant-kolonel Mengistoe Haile Mariam zijn macht in het begin van dit jaar consolideerde, heeft Ethio pië Amerika ln toenemende mate beschuldigd van komplotten en ma nipulaties om het zogeheten marxis tische bewind omver te gooien. So malië heeft steeds ontkend dat zijn geregelde troepen slag leveren in Ethiopië. Uit de berichten over de strijd leiden waarnemers af dat Ethiopië aan de winnende hand is. Naar verluidt zouden de Ethlopiërs de in het zuid en gelegen stad Gode, die eerder deze maand door de rebellen was veroverd, hebben ontzet. De stad Dire Dawe, die belangrijk is omdat zij aan de spoorlijn van Addis Abe ba naar Djiboeti ligt, zou zich nog steeds ln Ethiopische handen bevin den, hoewel er op de stad en de we wapen in het gebied waar op de bewapening besnoeid moet worden. Er zijn in Wenen nog steeds geen vorderingen gemaakt. Feitelijk zit de conferentie al muurvast sinds de opening, nu ruim 3,5 jaar geleden. De Jongste meningsverschillen gaan over de gegevens die belde partijen hebben verstrekt over de troepen sterkte. De deskundigen van de Navo menen dat de cijfers van de landen van de verdragsorganisatie van Warschau onjuist zijn en dat deze landen van de verdragsorgani satie van Warschau onjuist zijn en dat deze landen 155.000 man en 6.500 tanks meer in het doelgebied hebben dan de Navo-landen. De pool Dabrowa daagde gisteren de vertegenwoordigers van de Navo uit te bewijzen dat een dergelijk ver schil werkelijk bestaat. BEIROET (AP, UPI, Reuter) - Pre mier Selim al Hoss van Libanon heeft het parlement gisteren ver zocht om het mandaat van de rege ring om per decreet te regeren, tot aan het einde van dit Jaar te verlen gen. Het huidige mandaat van de regering is op 30 Juni verlopen. De Libanese regering meent het man daat nodig te hebben voor de herop bouw van het land en voor veilig heidszaken. Volgende week woens dag zal het parlement over het ver zoek van de regering praten. Muurkranten in Peking: PEKING (beuter, AFP) De leiders van de radicale vleugel uit de Chinese communistische partij, beter bekend onder de naam de „bende van vier" zijn uit de partij gezet, zo hebben muurkran ten in de Chinese hoofdstad Peking gisteren gemeld. De „misdaden" van de „bende van vier" rijn in de Chinese Volksrepubliek breed uitgemeten. Op de foto een muurkrant in de hoofdstad Peking waarin de vier radicale leiders aan de kaak gesteld worden. Tot de bende behoren de weduwe van Mao Tse-toeng, mevrouw Tsji- ang Tsjing, de voormalige vice-voor- zitter van de partij Wang Hoeng- wen, de vroegere vice-premier Tsjang Tsjoeng-tsjiao, en de partij- ideoloog Yao Wen-Joean. De muur- kranten meldden gisteren opnieuw het eerherstel van Teng Hsiao-ping, de vroegere vice-premier die ln april vorig Jaar door de radicalen aan de kant werden gezet. Ook werd nu gemeld dat het centrale comité van de partij in Peking bijeengekomen ls. De beslissingen zouden zijn geno men op de derde voltallige zitting van het centrale comité van het tien de congres van de communistische partij. Waarnemers nemen aan dat die zitting het afgelopen weekeinde heeft plaats gevonden. De eerste zit ting werd in 1973 gehouden, de twee de begin 1975. Op de muurkranten worden de Chinezen opgeroepen de beslissing om kameraad Teng al zijn functies in en buiten de partij terug te geven, volledig te ondersteunen. Zo ook de beslissing de „bende van vier" te verjagen uit de partij. Machtsgreep De „bende van vier" viel in oktober vorig jaar in ongenade. Zij werd er van beschuldigd een greep naar de macht te hebben gedaan na de dood van Mao Tse-toeng. Nu worden zij beschuldigd de oorzaak te zijn van alles wat er mis gegaan ls en nog gaat ln China. Ook zouden zij de kapitalistische weg zijn opgegaan. Een zelfde beschuldiging kreeg ook Teng te verduren in die tijd dat hij uit de gratie was. De uitstoting uit de partij betekent in China de politieke omgeving al aanvallen worden ge daan door de vijand. Op verschillen de plaatsen zou de spoorlijn zijn opgeblazen. De meeste inwoners van de Ogaden- woestijn zijn nomaden van Somali sche afkomst. Somalië heeft, toen het onafhankelijk, werd (1960) dit gebied opgeëist. dood. niet de fysieke. Waarnemers verwachten dat de besluiten, aange kondigd op de muurkranten, spoe dig officieel bevestigd zullen worden. Over de publieke verschijning van Teng werd gisteren druk gespecu leerd. Diplomaten voorspelden dat Teng er zijn zal als de Amerikaanse minister van buitenlandse zaken. Cyrus Vance volgende maand een bezoek brengt aan Peking. ANKARA (UPI, Reuter) Presi dent Fahri Koruturk is gisteren ak koord gegaan met het rechtse meer derheidskabinet dat Soeleiman De- mirel, voorzitter van de conservatie ve Oerechtigheidspartij, wil vormen met de Moslemse Partij van Natio nale Redding en de uiterst rechtse Nationalistische Actiepartij. Kort daarop trok zich echter een van de voorgestelde ministers terug en kondigde voorzitter Hali Tune van de grootste vakbondsfederatie in Turkije aan dat hij een algemene staking zou uitroepen als het recht se coalitie-kabinet van Demirel zou worden geïnstalleerd. Tune zei dat de arbeidersbeweging pal zal staan voor de democratie en dat de terug keer van een rechts bewind een ramp voor Turkije en deze beweging inhield. De als minister van energie en na tuurlijke hulpbronnen gekozen di plomaat Kamran In an die zich te rugtrok zei niet te begrijpen dat hij niet de post van buitenlandse zaken had gekregen, maar Sabri Caglaian- gü die in alle drie vorige regeringen- Demlrel als zodanig heeft gefun geerd. Het kabinet dat Demirel nu heeft gevormd wijkt overigens wei nig af van zijn kabinet van voor de jongste verkiezingen in Turkije. STpr Ron Bosman 3 rjus, in het noorden van Zweden zo'n vijftig kilometer boven de poolcirkel, is [JJÏr klein en onooglijk. Weinig toeristen doen het tijdens hun tocht door dit gebied ide i. Toch heeft Porjus een bekendheid, die Je niet zou vermoeden. .915 werd er de eerste door T_Tstaat gebouwde water- ^htcentrale in gebruik ge- ïAiien. Het was één van die zaïngrijke gebeurtenissen die r Noord-Zweden de over- g naar „de nieuwe tijd" keerden. Alleen de aanleg wegen en spoorwegen in G. harde klimaat vaak een ).i5,lenselljk zware arbeid en chè» op gang komen van de CI£ertsontginning waren ge- 4 pnenissen, die in belangrijk- I met „Porjus" konden we- eren. :G: i is, uurrijkdommen heeft <cheird-Zweden altijd in over- d gehad. Er waren talrijke tren en meren te gebruiken "ERiet beschikte over grote U- el "ttsvoorraden en zeer uitge- kte bossen. De ontwikke- van de techniek maakte 015,mogelijk die rijkdommen I de eeuwwisseling te gaan linnen. In het arme Zwe- betekende werk alles en en ijdle hoeken stroomden de sen toe. Alleen al het mijn- 0 .Je Klruna groeide van 222 uwetaers aan het eind van de te eeuw tot 6600 in 1909. Porjus groeide razend- l0;de centrale trok indus- pain en mensen aan en van- zu,het niets ontstond een t vtts van 3500 mensen. us was maar het begin. De lo waterkrachtcentrale na de prfre werd gebouwd en te- genwoordig produceert Norr- land, zoals het noorden van Zweden heet, verreweg het grootste deel van de elektrici teit in het land. Alleen al de gemeente Jokkmokk, waartoe Porjus behoort, levert onge veer 12 procent van alle elek triciteit. Met de ontginning van het ijzererts ging het al net zo: de mljnplaatsen Kiruna, Malmberget en Svappavaara tekenen samen nu voor onge veer 90 procent van de Zweed se ljzerertsproduktie. Wordt dan ook nog Norrlands grote houtproduktie in aanmerking genomen dan kan de conclusie worden getrokken dat Norr- land een zeer groot aandeel aan de welvaart van het hele land heeft geleverd en dat nog steeds doet. Werkloosheid Maar Norrlands toekomst ziet er heel wat minder rooskleurig uit dan kan worden vermoed. De belangrijkste sociaal-eco nomische ontwikkelingen in het na-oorlogse Zweden heb ben ook het noorden niet onbe roerd gelaten. Grote steden als Stockholm, Göteborg en Mal- mö groeiden gestaag. De in dustrie vestigde er zich en trok in haar kielzog de mensen mee. Dat betekende wel dat in Norr- land de industrieën weg trok ken met als gevolg een extra snelle groei van de werkloos heid en een beginnende ont volking. Porjus kan als geen andere plaats deze ontwikkeling illus treren. In de Jaren dertig kwam daar het begin van het einde. Het werd toen mogelijk elek triciteit over grote afstanden te vervoeren zonder dat al te veel energie verloren ging. Por jus verloor daarmee haar aan trekkelijkheid voor de ver schillende bedrijven. Ze hoef den zich om van de energie gebruik te maken niet meer noodgedwongen in het noor den te vestigen. De bedrijven sloten hun poorten, de mensen begonnen weg te trekken en tegenwoordig telt het plaatsje nog maar ruim 600 mensen, van wie een groot deel gepensi oneerd is. Porjus is geen uit zondering, hooguit een ex treem voorbeeld van ontwik kelingen, die ook elders heb ben plaatsgevonden. Want er waren meer plaatsen en stre ken, die afhankelijk waren van hun waterkrachtcentrales. Van grote invloed op de ont wikkeling van dit gebied zijn ook de veranderingen ln de bos- en mijnbouw. Vroeger ging men het bos ln en werden de bomen aangewezen, die konden worden omgehakt De bosbouw is echter de economi sche sector bij uitstek, waar de te dure arbeidskracht plaats moest maken voor het tech nisch vernuft De Jongste vin ding is een machine, die de bomen met wortel en al uit de grond trekt De gevolgen wa ren er naar: het werk dat in 1950 acht arbeiders samen op één dag deden kan tegenwoor dig één man af. Het aantal arbeidsplaatsen is dan ook langzaam maar zeker gedaald. Ook Norrland werd getroffen, ondanks het feit dat in grote delen van dit gebied de staat eigenaar van het meeste bos ls. Desastreus was de gang van zaken binnen de houtverwer kende industrie vooral voor het zuidoostelijk deel van Norrland waar Adalen, het dal van de Angermanrivler ligt. Adalen ls altijd volledig afhan kelijk geweest van zijn houtin dustrieën en zagerijen. De laat ste tientallen Jaren hebben veel van die bedrijven de con currentie echter niet kunnen bolwerken, ze zijn failliet ge gaan en veelal opgekocht door de multinational Svenska Cel- lulosa AB (SCA). Deze houtgigant, die met zijn 2 miljoen ha. bosgrond waar schijnlijk de grootste privé-bo- selgenaar van Europa is, heeft ook in Adalen een monopolie positie verworven en dat is de streek niet ten goede gekomen. Rolf Alsing, hoofdredacteur van de regionale sociaaldemo cratische krant Nya Norrland daarover: „SCA bezit momen teel een kwart van alle bos grond in deze regio. In de loop van de jaren heeft het bedrijf hier enorme winsten gemaakt. Maar die investeert het liever in West-Dultsland, Canada of het zuiden van Zweden. Hier is de ene vestiging na de andere gesloten. De werkloosheid stijgt en de bevolking trekt weg." Vooral in dit deel van Norrland heeft de ontvolking grote om vang aangenomen. Tussen 1950 en nu zakte het aantal inwoners er van 280.000 naar 267.000 en dat in een periode dat de bevolking van Zweden ln zijn geheel met 2 miljoen mensen toenam. De ontvol king van Norrland is niet gelij kelijk verdeeld. Steden als Sol- leftea en Kramfors springen er zeer ongunstig uit: Kramfors bijvoorbeeld had ln 1960 nog 35.000 inwoners maar ln 1980 zullen dat er vermoedelijk nog maar 25.000 zijn. Nu al is meer dan een derde van de bevol king er gepensioneerd. De gro te lijn in de ontvolking van Norrland is dat er een trek plaatsvindt van de kleine dor pen naar de grote steden in het zuiden en naar een paar steden in Norrland zelf. De steden Sundvall en Lulea laatstge noemde in de meest noordelij ke provincie van Norrland, Norrbotten groeien nog en ook in Norrbotten zelf is de bevolking weer iets toege nomen. Het is de vraag of deze tendens zich zal doorzetten want de ge plande bouw van een nieuw groot staalbedrijf in Lulea met werkgelegenheid voor velen is voorlopig op de lange baan ge schoven. En ook in de mijn bouw, de andere belangrijke economische sector, die volle dig in Norrbotten is geconcen treerd, beginnen de problemen zich op te stapelen. Ondanks de noordelijke ligging van de mijnen is Zweden altijd een belangrijke exporteur van ijzererts geweest. Het ljzerge- halte van het erts is bijzonder hoog en bovendien kan het grootste deel van het erts via een ijsvrije haven het Noor se Narvik worden ver scheept. Ijzererts Die exportpositie is echter in gevaar gekomen onder meer door de activiteiten van Orfln- ges AB. tot 1957 de eigenaar van de mijnen. Het geld dat het bedrijf van de nieuwe eige naar, de Zweedse staat, voor het aandelenpakket kreeg heeft het grotendeels in Libe ria geïnvesteerd. Daar lag het ijzererts als het ware voor het oprapen. Met dit veel goedko pere erts kon het Zweedse be drijf LKAB langzaam maar ze ker van zijn positie op de we reldmarkt worden weggecon curreerd. Merkwaardig genoeg lijken ook twee staatsbedrij ven de Zweedse spoorwegen (8J) en het staalconcern NJA in Lulea hun best te doen LKAB het leven onmogelijk te maken. De 8J berekent LKAB dermate hoge vervoerprijzen dat de begroting nauwelijks rond is te krijgen en NJA, al tijd een vooraanstaand klant van LKAB, kocht niet zo lang geleden goedkoper erts uit Brazilië aan. Dus ook de staatsbedrijven dragen hun steentje bij aan de „onderont wikkeling" van Noord-Zweden. LKAB neemt in ieder geval al geruime tijd geen nieuwe ar beidskrachten meer aan en verder werkt het bedrijf een systeem van voortijdige pensi onering uit. De werknemers zijn bang dat het daar niet bij zal blijven. Ook zonder ontsla gen bij LKAB ziet de toekomst er voor Norrbotten somber uit. Het aantal geregistreerde werklozen is het laatste Jaar van 4800 tot 6600 gestegen en zal naar verwachting de ko mende herfst opnieuw sterk stijgen. Dan moeten namelijk 4000 jongeren proberen aan de slag te komen. Zelfs verschei dene autoriteiten zien het nu somber in: de werkzoekenden kregen onlangs het vriendelij ke advies het maar eens ln het zuiden te gaan proberen. „Vi flytt int" wij verhulzen niet is het koppige parool geworden van de mensen, die hoe dan ook ln het noorden willen blijven wonen. In de hui zen en steden, die oudere en grootoudere met zoveel moeite op de harde natuur hebben ve roverd. In de meest onderont wikkelde regio van één van de modernste industrielanden van het Westen. (Ron Bosman beeft bet noorden van Scandinavië meermalen be zocht en uitvoerig studie ge maakt van haar problematiek. Een tweede artikel zal de positie van de Lappen behandelen).

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Nieuwe Leidsche Courant | 1977 | | pagina 7