van oude
techniek
bewaren'
e tekening van een lezer
afflDAG 21 JULI 1977
i
Vereniging voor behoud van industriële monumenten:
1
lommentaar
prmatie
Doe mee aan de grote
BUITONI MELBA TOAST
wedstrijd
^stemming voor gasopslagplaats Zundert
Zon blijft er bij
Strandweer.
<£N5>
uur natuur op goese tafels
abc-kind
vampier
extraatje
schijnhuwelijk
handdruk
Trouw/Kwartet
5
^formatie-opdracht die prof.
)a gisteravond heeft aanvaard,
ten oplossing voor de politieke
|jkheden te bieden die ener-
nogal voor de hand ligt, maar
(ajds kennelijk niet zonder
omzichtigheid kon worden be-
Jgica van de benoeming van
^a geldt zowel diens politieke
Dnlijkheïd als de verkiezings-
van 28 mei. De heer Albeda
als een christen-democraat
buitengewoon heldere kijk
maatschappelijke werkelijk-
jMede wegens hetgeen hij in
imenleving waarneemt is hij
/«jjcrklaard voorstander van een
ft waarin socialisten en chris-
Jmocraten samenwerken
het kabinet waarvoor de
5 zich ondubbelzinnig hebben
Iproken.
in de verkiezingsuitslag kon er
worden berust dat de voor-
«J van beide betrokken partijen
/iogingen om tot een akkoord
/nen, in onbegrijpelijke, tegen-
ylge strubbelingen hadden laten
rfden. Het staatshoofd blijkt
leen combinatie van tact en
■ftstendheid een formule te
hebben kunnen ontwerpen die de
informateur een maximale kans
biedt om deze strubbelingen te
overwinnen. Daarbij hebben beide
partijen pijn geleden, zoals dat heet
in het Haagse jargon. Enerzijds is
niet de voorkeur van het CDA voor
een socialistische informateur ge
volgd. Anderzijds heeft de Partij
van de Arbeid haar verlangen moe
ten prijsgeven dat de informatie
zich in de allereerste plaats en uit
sluitend op de vermogensaanwasde-
ling zou moeten richten.
Het schijnt dat de drie betrokken
fractieleiders zich bij hun gezamen
lijke bijeenkomst bij de Koningin
op deze oplossing min of meer heb
ben verenigd en zij er daarom in
zekere mate aan gebonden zijn.
Ook dat schept maximale kansen
dat de heer Albeda zal slagen.
Overigens: een gezamenlijke zitting
van vertegenwoordigers van aspi
rant-coalitiegenoten bij de Konin
gin zal zelden of niet eerder zijn
vertoond. Wie hier een woord van
kritiek zou willen laten horen, moet
wel bedenken dat een onconventio
nele weg altijd nog beter is dan de
impasse, waarin politici ons hadden
binnengeleid.
door Huib Goudriaan
ADVERTENTIE
Igtj en win een geheel verzorgde
weekend-vliegreis voor twee
personen naar Rome
of ding mee naar een
van de ^onderden
andere prijzen.
Let op de speciale
HT BUITONI MELBA TOAST
cfaOERT (ANP) - De NV Dlstri-
it^ag van de Belgische regering
>j%oringen doen in een 1600 hec-
^root gebied ten zuiden van het
tgtntse Zundert. Distrigaz, dat in
6 de aan- en verkoop van gas
zoekt naar gebieden waar
^ïers aardgas uit Slochteren on-
onds bewaard kan worden. Dat
ordt dan gedistribueerd in de
maanden als het gebruik veel
Ugt.
verleden is ten zuiden van
Zundert al geboord naar aardgas en
olie. Dat is toen niet gevonden. Wel
stelde men vast, dat de structuur
van de bodem nagenoeg gelijk is als
die bij het Groningse Slochteren en
dat er zeker aardgas opgeslagen kan
worden. De boringen zijn verricht op
een diepte van circa 1100 meter.
België importeert leder uur 1,75 mil
joen kubieke meter aardgas uit Ne
derland. Een belangrijk deel daar
van gaat door naar Frankrijk.
AMSTERDAM Bijna onop
gemerkt is aan de langzamer
hand „volle stam" van Neder
landse organisaties voor monu
mentenzorg een nieuwe loot
ontsproten. Het is de vorig jaar
opgerichte Vereniging tot be
houd van Monumenten van Be
drijf en Techniek (afgekort:
MBT).
Tot voor kort werd bij het be
grip monumentenzorg alleen
gedacht aan fraaie gevels, oude
kerken, stadhuizen, molens,
kastelen en zij het schoor
voetend allengs ook aan
complete dorpen of stadsdelen.
In tegenstelling tot Engeland
zag Nederland lang voorbij aan
de sporen, die industrie en
techniek van vroeger hebben
achtergelaten.
De nog jonge vereniging wil de
blinde vlek voor de vaak schro
melijk verwaarloosde of door
sloop bedreigde oude fabrie
ken, werkplaatsen, stoomge
malen, kanalen, havenwerken
en scheepswerfjes wegnemen.
Doel is het veiligstellen van de
„industriële monumenten",
mèt behoud van hun oorspron
kelijke inventaris, door ze aan
te kopen.
Het streven naar conservering van
de industriële monumenten gaat
hand in hand met onderzoek in het
kader van de zogenaamde industrië
le archeologie, een nog jonge tak van
de geschiedwetenschap. Secretaris
J. M. Bos van de vereniging: „Monu
menten van bedrijf en techniek
weerspiegelen ontwikkelingen op ge
bieden en techniek weerspiegelen
ontwikkelingen op gebieden als ge
schiedenis van de technologie, ge
schiedenis van de ingenieurs-weten
schappen, bouwkunst, sociale en
economische geschiedenis. Omdat
de vereniging vooral een praktische
behoudsorganisatie moet worden,
zullen we voor onderzoek zoveel mo
gelijk trachten te steunen op het
werk van bestaande instituten. On
derzocht wordt nog of een eigen pe
riodiek of aansluiting bij een be
staand tijdschrift (naast informatie
bulletins) wenselijk en mogelijk is."
De vorig jaar door de vereniging aangekochte blekerij/stoomwasserij uit IJsselmuiden.
Aankopen
Secretaris Bos en voorzitter ir K. van
der Pols vertellen dat de vereniging
ook een stichting in het leven heeft
geroepen. Deze Stichting Beheer
MBT heeft de functie van een be
heersorganisatie, die overeenkom
sten bij aankoop van monumenten
aangaat, fondsen probeert te verwer
ven en de vereniging en haar leden
vakkundig ondersteunt bij het ver
werven en beheren. Oude bedrijven
kunnen, als ze geen economisch nut
meer hebben, uiteraard alleen overe
ind blijven als ze in handen komen
van een op hun behoud gerichte or
ganisatie.
Geen enkele 'ondernemer, of dat nu
een klompenmaker of een textielfa
brikant is, zal met een historisch
bedrijf door blijven werken omdat
toeristen dit zo aardig vinden. Bij
het behoud gaat het er de vereniging
vooral om dat iedereen de bedrijven
„van buiten en van binnen kan be
kijken en beleven". Daartoe is nood-
zakelijk dat ze mèt een gave inven
taris en in hun eigen omgeving kun
nen worden geconserveerd. De vere
niging wil op deze manier een verza
meling belangrijke monumenten
van bedrijf en techniek vormen,
maar „de stukken uit deze collectie
dienen op hun eigen plaats te blij
ven. Een oud gemaal met zijn schep
raderen en stoommachine, of een
bezienswaardig ambachtelijk be
drijf met zijn gereedschappen horen
thuis in de eigen streek. In de eerste
plaats omdat oude installaties, ma
chines en gereedschappen juist in
hun eigen gebouwen en in hun eigen
landschap het meest tot de verbeel
ding van de bezoekers spreken", al
dus de vereniging in een informatie
bulletin.
Van onderop
De MBT ziet het als een van haar
belangrijkste taken plaatselijke or
ganisaties, gericht op het behoud
van voor stad of streek kenmerken
de monumenten van bedrijf en tech
niek, te helpen oprichten of stimule
ren. Pas op deze wijze kan de be
trokkenheid van het grote publiek
goed tot zijn recht komen. Zo'n
plaatselijke organisatie bijvoor
beeld een (niet-bestaande) „Stich
ting Vrienden van het Stoomgemaal
Halfdam" kan op haar beurt lid
worden van de landelijke vereniging
en zo meer stootkracht krijgen. In
spirerend voorbeeld van een actie
voor een plaatselijk project was het
initiatief in 1933 het stoomgemaal
De Cruquius te Vijfhuizen bij Haar
lem te laten restaureren. (Toen de
machine omstreeks 1849 werd ver
vaardigd voor het leegpompen van
de Haarlemmermeer, was het de
grootste stoommachine ter wereld).
De actie werd gevoerd door het Ko
ninklijk Instituut van Ingenieurs,
waarbij de huidige voorzitter van de
Vereniging tot Behoud van Monu
menten van Bedrijf en Techniek, ir.
Van der Pols, als voorzitter van de
beherende stichting enkele tonnen
bijeenbracht.
Met het behoud van De Cruquius
werd voor het eerst in de geschiede
nis van de wereldwijde monumen
tenzorg een industrieel monument
veiliggesteld, waardoor Nederland
prat kon gaan op een wereldpri
meur. Na de Tweede Wereldoorlog
heeft ons land deze voorprong niet
weten te behouden en kwam Enge
land, met een- „volksbeweging op
het gebied van de industriële arche
ologie (aldus verenigingssecretaris
Bos) in de jaren vijftig aan kop te
liggen. Het kleine Nederland, dat
vooral in de naoorlogse periode van
de wederopbouw en die van de daar
op volgende economische bloei veel
ruimte nodig had, werd driftig ge
sloopt. „In het over veel meer grond
beschikkende Engeland is niet zo'n
behoefte om te slopen en is men
daardoor van oudsher meer geneigd
oude gebouwen te laten staan",
meent ir. Van der Pols. Hoe is dan te
verklaren dat in Nederland, lang
voordat er sprake was van het be
grip industriële archeologie, al in de
jaren dertig het stoomgemaal De
Cruquis werd gerestaureerd? Van
der Pols: „De ingenieurswereld be
sefte dat dit stoomgemaal niet ver
loren mocht gaan en mijn leermees
ter prof. J. C. Dijkxhoorn had door
zijn wijze van college geven de be
langstelling hiervoor gewekt."
Wettelijk
De wettelijke bescherming van de
monumenten van bedrijf en tech
niek kwam in Nederland pas in het
monumenten jaar 1975 van de grond.
De deining rond de afbraak van de
unieke stoomtextielfabriek Pieter
van Dooren in Tilburg veroorzaakte
een doorbraak. Het ministerie van
CRM liet in hetzelfde jaar een tien
tal stoomgemalen mét hun installa
ties op de lijst van wettelijk be
schermde monumenten plaatsen.
Later volgden gietijzeren vuurto
rens en het Oranjesluizencomplex.
De vereniging MBT slaagde er in
1976 in het al beschermde complex
stoom wasserij-blekerij P. v. d.
Kamp te IJsselmuiden bij Kampen
aan te kopen. Stappen, die zijn
voortgekomen uit de groeiende be
wustwording dat ook technische
constructies en gebouwen industrië
le gebouwen deel uitmaken van een
historisch landschap.
Belangstellenden kunnen zich rich
ten tol de Vereniging tot Behoud van
Monumenten van Bedrijf en Tech
niek, postbus 603, Arnhem.
bj^ voorkeur in liggend formaat, sturen aan: Trouw, jury politieke prent. Postbus 059.
Naam en adres aan de acnterzijde vermelden. Voor geplaatste prenten is er een boekenbon.
HET WEER door Hans de Jong
De vooruitzichten voor'de va
kantiegangers zijn niet slecht.
De zon laat zich nu en dan zien
en zal wellicht nog wat meer
zendtijd krijgen. Kurkdroog
weer is te veel gevraagd. De
kans op een regenbui, al of niet
met onweer, Is eerst nog wel
aanwezig, maar ja wat wil je
ook... wij zijn tenslotte nu in de
Hondsdagen (die tot 18 augus
tus duren). Verwacht geen zo
merse uitspattingen van de tem
peratuur. Hogere middagwaar
den dan 19 tot 21 graden zijn
niet bereikbaar zolang de wind
blijft ronddarren tussen de rich
tingen noordwest en zuidwest.
Gisteren was de lucht boven ons
land niet stabiel Dat leidde tot
enkele buien waarvan er rond
het middaguur een aantal on
weer gaven onder meer boven
Drente. Laat in de middag werd
ook onweer gemeld in Overijs
sel, Noordwest-Duitsland en De
nemarken. Uit Engeland was
nog een volgende trogstoring
onderweg. Vandaar ook dat de
buien ons vandaag evenmin los
konden laten. Maar de barome
ters stijgen en dat vormt een
aanwijzing voor de toenemende
invloed van een uitloper van het
hogedrukgebied uit de Azoren.
Deze breidt zich langzaam in
oostelijke richting naar de Brit
se eilanden uit.
De weerdienst in Londen ver
wacht, dat dit systeem tijdens
het weekeinde in Zuid Engeland
zon en warmer weer zal opleve
ren. En gepresenteerd door
een volgende oceaanstoring
enige regen, hoogstens in het
noorden en westen. Ook in ons
land zal die rug zoals gezegd een
gunstige invloed hebben, maar
Nederland, met name de noord
elijke gebieden, is toch wel wat
kwetsbaarder voor een of ande
re Noordzeestoring, die zich echt
nog wel eens zou kunnen mani
festeren zolang de hoogtestro
mingen westelijk zijn.
Naarmate het oceanische beter
weer-gebied nadert, zal ook de
wind wat minder hard aantrek
ken dan woensdagmiddag, toen
de weercontactman uit Almkerk
over de afstand Meppel-Gorre-
dijk een half uur langer fietste
dan gepland was.
Het jongste nummer van „The
Journal of Meteorology", hier al
vaker geciteerd, bevat een be
richt over een curieuze bliksem-
Vandaag eerst hier en daar een
bui en daarna meer zonnige pe
rioden, vooral 's middags. Dan
geschikt weer voor een pittige
strandwandeling. Krachtige tot
matige wind van zuidwest naar
west tot noordwest, koel aan
zee; 17 graden luchttempera
tuur, water 15 graden.
Verdere vooruitzichten: flink
wat zon en vooreerst droog.
van Klateren 17 uur
treffer. Tijdens een onweer op 8
april 1977 trof een bliksemstraal
eerst een privé-straalvliegtuig
met zeven mensen aan boord en
beschadigde vervolgens vijftig
huizen in een stad in Hertford
shire. De neus van het vliegtuig
werd er af geslagen. Het maakte
een noodlanding op een sport
veld. Het toestel vloog toen het
geraakt werd op een hoogte van
750 meter. Het kon zijn reis ech
ter vlot en veilig voortzetten
naar het vliegveld van Luton.
De hoogste temperatuur in Eu
ropa werd gistermiddag om vijf
uur gemeld door Athene
met38 graden Celsius.
Sla spijkers mcl koppen,
word lid van het CNV!
Samen sta je sterk!
Bel 030-941041.
Amsterdam
De Bilt
Deelen
Eclde
Eindhoven
Den Helder
Rotterdam
Twente
VUsslngen
Zd.Limburg
Aberdeen
Athene
Berlijn
Bordeaux
Brussel
Frankfort
Ocnève
Innsbruck
Klagenfurt
Kopenhagen
Lissabon
Locarno
Londen
Luxemburg
Munchcn
Nice
Oslo
Parijs
Rome
Spilt
Stockholm
Wenen
ZQrich
Hoogwater vrijdag 22 Juli
VHstingen 6.32-18.54, HaringvlietOuizen
6.45-19.08, Rotterdam 8.44-20.48, Schrveningcn
7.30-19.55, IJmuiden 8.14-20.39, Oen Helder 0.24-
12.22, Harlingcn 2.51-14.37, Delfzijl 4.36-16.41.
half bewolkt
19
regenbul
18
onweer
18
half bewolkt'
18
zwaar bew.
17
zwaar bew.
16
licht bew.
19
zwaar bew.
18
Ucht bew
17
half bewolkt
17
regenbul
15
onbewolkt
31
geheel bew.
20
zwaar bew.
21
half bewolkt
16
regenbui
19
zwaar bew.
23
regenbui
Ucht bew.
20
25
onweer
15
onbewolkt
24
zwaar bew.
25
regenbui
18
regenbui
17
half bewolkt
23
Ucht bew
25
zwaar bew.
18
regen
18
onbewolkt
29
Ucht bew
30
zwaar bew.
18
zwaar bew.
26
licht bew.
22
Goes. De plannen zijn er, maar het
voorstel moet nog worden uitge
werkt en op papier gezet. Dan moet
er nog in de raadsvergadering over
gesproken worden, er moeten kre
dieten worden aangevraagd, en
voor het zover is zal het toch min
stens najaar zijn. En heel mis
schien kan in het voorjaar dan de
tuin in gebruik genomen worden.
zal vermoedelijk niet lang
r duren, of Goes heeft zijn ei-
biologische tuin. Een terrein
ongeveer een halve hectare,
rop onbespoten groenten en
ere eetbare produkten ver-
wd zullen worden en waarvan
vooral liefhebbers van zulk
lsel in Goes en omgeving kun-
profiteren. In de eerste plaats
de mensen die dat stuk
2Jid gaan beweken, er natuurlijk
van eten, maar de verwachting
at er dan nog aardig wat over
^'plijven voor de verkoop.
I' (Wil allemaal nog niet zeggen,
Goesenaren vandaag of mor
al een hap puur natuur uit de
Jgische tuin kunnen nemen,
n iet zo
zo maar eens te zeggen. De
fijnen zijn weliswaar al in diverse
jden helemaal rond, maar er zal
heel wat moeten worden be
ten, besloten, gedaan en be-
voordat de eerste spade de
in kan. Het idee is afkomstig
van de Overlevingsbeweging Zee
land, die in de provincie éénender
tig leden telt, van wie acht op de
Bevelanden. Dat laatste groepje
heeft het idee van zo'n biologische
tuin bij de gemeente Goes aange
dragen, en daar is het goed geval
len. B. en W. voelen wel voor de
denkbeelden van de beweging en
zijn zelfs al zo ver gegaan om
voorlopig een terrein te reserve
ren. Als alles doorgaat wordt de
biologische tuin naast een ook
nieuw volkstuinencomplex aan
gelegd. Dat is dan tegelijk handig
voor de toekomstige bezitters van
een volkstuin op die plek, want
willen ze adviezen over groenten en
fruit in het eigen tuintje, dan zijn
de mensen van de Overlevingsbe
weging zo bij de hand.
Hoe lang het nog gaat duren, voor
dat het werk op de biologische tuin
kan beginnen? Dat zal nog wel
even aanlopen, meent de heer De
Koning van het Stadskantoor
Anna Benedicta Claire heette het
eerste kind van het Londense echt
paar Gilmore. Indertijd, toen dat
eerste kindje geboren werd, had
den de Gilmores zich voorgenomen
al hun kinderen drie namen, begin
nend met opeenvolgende letters
van het alfabet te geven en na die
eerste zaten ze er dus aan vast. Een
paar dagen geleden stond er een
advertentie in de kranten met de
aankondiging van de geboorte van
hun zesde baby. Een jongetje, van
wie de namen beginnen met Q, R
en S, maar hoe hij voluit gaat heten
hebben de ouders nog niet beslo
ten. Tussen de eerste en de zesde
kleine Gilmore kwamen achtereen
volgens Deborah Emma Frances,
Hugh Inigo Jeremy, Katharine
Laura Mathilda en Natasha Olivia
Phoebe. Zoals te zien. is de letter G
ongebruikt gebleven. Misschien
kunnen de Gilmores die later nog
eens gebruiken, want het alfabet
raakt zo zoetjes aan uitgeput.
Zelfs als wij mensen het nog niet
direct weer voor hoogzomerkleding
vinden, is Fridolin erg gelukkig met
een extra plens koud water. Fridolin
is een pinguin, die evenals zijn me
depooldieren in de dierentuin van de
Westduitse stad Stuttgart 's zomers
geregeld een verfrissende koude
douche krijgt.
De Inwoners van Tanzania's hoofd
stad Dar es Salaam zijn er vast van
overtuigd dat in hun stad vampiers
rondwaren. Ze zijn daarin nog ge
sterkt door een uitzending van
(staats-)radio-Tanzanla, waarin een
stuk of wat stadgenoten „ooggetui
geverslagen" gaven van vampier
overvallen. Met eigen ogen zouden
ze gezien hebben, hoe „bloedzui
gers" met een soort injectiespuit het
bloed van hun slachtoffers aftapten
en de leeggezogen stakkers daarna
aan hun lot overlieten. Boze stem
men beweren zelfs dat de regering
de bloedzuigerij georganiseerd heeft
om makkelijk aan een bloedvoor-
raad voor de overheidsziekenhulzen
te komen. De geruchten zijn niet
van de lucht, alle moorden en over
vallen worden aan bovennatuurlijke
schepsels toegeschreven en er
heerst zo'n paniekerig sfeertje in de
stad, dat de autoriteiten alle moeite
moeten doen om de sprookjes uit de
wereld te helpen. De stadsbestuur
ders proberen hun onderdanen er
met al hun overredingskracht van te
overtuigen dat de moorden en over
vallen niet aan vampiers, maar aan
misdadigers van vlees en bloed moe
ten worden toegeschreven. De poli-
tiecommandant van Dar es Salaam
heeft een verklaring uitgegeven,
waarin hij zei dat het de onderwe
reld is die de bijgelovige praatjes
verspreidt en in een hoofdartikel op
de voorpagina van de regerings
krant Daily News werd uiteengezet,
dat de wereld vol is van alle mogelij
ke tasbare wezens en zaken. .Spo
ken en geesten bestaan heus niet",
aldus de krant, „en het moet nu
maar eens uit zijn met dat domme
gepraat over geestverschijningen".
Maar praat dat een doodsbenauwde
massa maar eens uit het hoofd.
hij haar niet meer ontmoet en als
de wettige echtgenoot wil weten
hoe Nadioeska er eigenlijk uitziet,
moet hij naar de bioscoop om daar
zijn geheel niet of zeer spaarzaam
geklede schone op het witte doek te
bewonderen.
Vijf jaar geleden trok het Duitse
fotomodel Berta Roswita Honczar
naar Spanje In de hoop daar carriè
re te maken. Ze kwam er al gauw In
contact met een paar filmmensen,
die haar wel konden gebruiken in
„Een verboden liefde", een film van
een niet te hoog, maar wel erg bloot
gehalte. Intussen heeft ze, weet
Nieuwe Re vu, al In 42 van dat soort
films meegedaan, maar al na een
stuk of wat moest ze, om niet het
land uitgezet te worden, proberen
de Spaanse nationaliteit te krijgen.
De snelste methode was met een
Spanjaard trouwen, en dus liet de
zich nu Nadioeska noemende ster
een schijnechtgenoot voor zich zoe
ken. Het werd vuilnisman Fernan
do Montalban y Sanchez, met wie
„Nadioeska" in juni 1973 trouwde.
Hij kreeg er 800, een nieuw pak.
een paar schoenen, een aansteker
en een kus voor en daarmee was
zijn aandeel in Nadioeska's carrière
geleverd. Na de plechtigheid heeft
Oud-bankdirecteur Kurtz uit de
Amerikaanse staat Pennsylvania
staat bekend als een hartelijk man.
Mevrouw Sherman Reed kan daar
over meepraten. Bijna twee Jaar
geleden ontmoette ze even buiten
de kerk de oud-bankdirecteur. Bij
die gelegenheid schudde Kurtz me
vrouw Reed de hand. Zij heeft nu
een proces tegen Kurtz aangespan
nen, omdat ze die handdruk nog
steeds voelt. Mevrouw Reed eLst
van Kurtz tienduizend dollar smar-
tegeld, „omdat hij de hand greep
en drukte en schudde zonder een
ogenblik te denken aan de kracht
die hij daarbij ontwikkelde".
Na de begroeting met handdruk
heeft mevrouw Reed geen huishou
delijk werk meer kunnen doen en
zegt ze ook „veel pijn en ongemak"
te hebben. Haar man heeft hoge
dokterskosten en moet nu in het
huishouden bijna alles zelf doen. Je
moet er niet aan denken wat er
gebeurd was, als meneer Kurtz me
vrouw Reed een kus had gegeven.
