/erzet tegen
llan-Healey
Premier Begin
in Washington
Soares krijgt het
steeds moeilijker
arder werken geeft meer plezier in Sowjet-Unie
Seen
Ethiopië heeft harde
dobber aan Eritrea
Werken der
duisternis
r^ge eisen Britse bonden
3|enny
Zware strijd in Ogadenwoestijn
Groeiend verzet van links en rechts
lonomen lonken naar kapitalistische middelen
™!ibemand
Loon naar
arbeid
voor Russen?
RDAG 16 JULI 1977
BUITENLAND
Trouw/Kwartet
Duizenden New Yorkers zijn bij de
elektriciteitsstoring van afgelopen
donderdag door het dolle heen ge
raakt en begonnen met plunderen,
schieten en brandstichten. Gister
morgen waren er al 3000 mensen
aangehouden wegens plundering of
andere misdrijven. De aan winkels
aangerichte schade beloopt volgens
schattingen vele miljarden guldens.
De vertwijfelde eigenaar van een
kledingzaak zei na een bezoek aan
zijn winkel dat de hele voorraad
verdwenen was, op één schoen na.
Op de foto's links en rechts plunde
raars met koffers en tassen vol waar.
n 8-
Sch
sP
Saj
erei
De
eeHDEN (Reuter, UPI) Radicale Britse vakbondsleiders
u* jen gisteren afwijzendgereageerd op het klemmende verzoek
L minister Denis Healey om tijdens de komende vrije loonon-
)meandelingen niet meer dan tien procent verhoging te eisen,
eco,
rkele uren nadat Healey in het ding een onmisbare voorwaarde is
gehuis een verklaring had afge-
O.ligde de bond van spoorwegper-
rg: 1 al de eis op tafel dat de lonen
d Dlgend jaar april met 63,5 pro-
worden verhoogd. De mijnwer-
ond had vorige week al een
g per november van 90 pro-
eist. Het waren de mijnwer-
jJJdie in 1974 de toen zittende
vatieve regering van Edward
e.„ ten val brachten. Mijnwer-
t roormannen zeiden gisteren
n' ealey's toespraak „zeer onvol-
jage" was. „Het ziet er naar uit
yg een rasecht conflict komt tus-
n t regering en de mijnwerkers",
jj'jiEmlyn Williams, de leider van
er.^npels in Wales,
denls rode draad de gedachte dat
ursedwingen van de geldontwaar-
:he;
12-
lalc
tot
hei
lttjjNDEN (Reuter) De angli-
j inse bisschop van het zuid-
j j idense Southwark heeft een
g htiele manier gebruikt om
erei vooroordeel van jonge
istelijken tegen thuislozen
,lds en te gaan. Hij heeft ze twee
q t ;en en nachten lang door de
r j^aten van Londen laten zwer-
r zonder één penny op zak.
.ett/>en ze terug waren, waren ze
terughoudend met hun kri-
ve_k op de mensen zonder
veAis", aldus bisschop Mervyn
lurT>ckwood, die zijn relaas
luw^d *n ^et Britse hogerhuis
.i w gelegenheid van de behan-
Huing 1
lislozen.
Belastingen
TEL AVIV (Reuter, UPI) De Israëlische premier Menachem
Begin is gisteren naar de Verenigde Staten vertrokken. Aan
staande dinsdag zal hij een eerste ontmoeting met president
Carter hebben over de voorstellen die hij heeft meegebracht voor
een vredesregeling in het Midden-Oosten.
Denis Healey
Het vertrek van Begin verliep weer
volgens de oude ceremoniën die en
kele Jaren geleden door premier Gol-
da Meir werden afgeschaft. De rode
voor een terugkeer van de volledige
werkgelegenheid in Groot-Brittan-
nië hield Healey het lagerhuis voor
dat een loonsverhoging van meer
dan tien procent uit den boze is. De
geldontwaarding zal er teveel door
worden aangewakkerd en de gevol
gen daarvan voor de werkgelegen
heid zullen ernstig zijn. Bij een
loonsverhoging van vijftien procent
kan de inflatie volgend jaar niet on
der de tien procent worden terugge
drongen en bij een verhoging van
twintig procent lopen de prijzen uit
de hand en worden de Britten weer
geconfronteerd met de toestand van
1975, aldus de minister van finan
ciën.
Healey zei dat regering en vakbon
den inzien dat na deze maand gelei
delijk moet worden teruggekeerd
naar de vrije loononderhandelingen
maar dat moet echter ordelijk ge
beuren en er mag geen sprake zijn
van een loonexplosie. Over de wijze
waarop het doel kan worden bereikt
konden regering en bonden het niet
eens worden. In regeringskringen
was gehoopt dat de bonden hadden
willen instemmen met een derde jaar
van beperkte loonsverhogingen.
De minister zei het met de overkoe
pelende vakcentrale TUC eens te
zijn dat het niet mogelijk is aan te
geven aan welkepercentage afzon
derlijke onderhandelaars zich die
nen te houden. Maar ze moeten er
wel voor zorgen dat de stijging van
de nationale loonsom de tien pro
cent niet te boven gaat.
tot 34 procent. Bovendien zuUen de ïrïiiïÏÏS:
mogelijkheden voor individuele het voltalll e kablnet W(fnste de
trekposten worden verruimd. Verder mler het vli ld een de £ls
kondigde hij aan verhoging van de e
kinderbijslag, bevriezingvan de B1J zijn vertrek zei Begin dat Sadats
melkprijzen, gratis schoolma^tijden dat pas vijf Jaar na het
en goedkopere elektricitetistaneven vertrek yan Israë, ult de bezette ge.
voor bijstandtrekkers. bieden een vredesverdrag gesloten
Om de pil enigszins te vergulden
heeft Healey vrijdag in het lagerhuis
een aantal tegemoetkomingen op
het belastingvlak beloofd. Zo wil de
regering het basistarief voor de in
komstenbelasting verlagen van 35
BEIROET, MOGADISJOE
(Reuter, UPI, AFP) In het
noorden van Ethiopië worden
zware gevechten geleverd tus
sen troepen van de Ethiopische
regering en eenheden van het
bevrijdingsfront voor Eritrea.
Dit heeft een woordvoerder
van de beweging gisteren mee
gedeeld in de Libanese hoofd
stad Beiroet.
Het Eritrese Bevrijdingsfront (revo
lutionaire raad) ELFRC deelde mee
dat gevechten gaande zijn in Weki-
doeba op drie kilometer ten zuidwes
ten van Asmara en in Tsaba-Kristi-
an, tien kilometer ten westen van de
stad. Drie aanvallen van Ethiopische
troepen op Asmara werden in de
afgelopen dagen afgeslagen, waarbij
de Ethiopische troepen zware verlie
zen zouden hebben geleden. Ethiopi
sche vliegtuigen doen voortdurend
aanvallen in het westen van Eritrea
bij de steden Agordat en Barentoe.
Ook in het oostelijk deel van Ethio
pië, de Ogadenwoestijn, neemt de
strijd toe. Honderden Somaliërs slui
ten zich aan bij het Westsomallsche
Bevrijdingsfront dat een zware strijd
voert in het oosten van Ethiopië te
gen het regeringsleger. Het bevrij
dingsfront wordt materieel gesteund
door de regering van Somalië. Soma
lische militairen hebben het naar
eigen zeggen 6000 man tellende be
vrijdingsfront opgeleid. Volgens di
plomatieke waarnemers zouden Cu
baanse militaire adviseurs de Soma
lische militairen die meevechten aan
de kant van het bevrijdingsfront de
kneepjes van het militaire vak heb
ben bijgebracht. De Cubanen zou
den Somalië inmiddels verlaten heb
ben. Somalië is van mening dat de
Ogadenwoestijn tot haar grondge
bied behoort.
Volgens het Belgische blad Le Soir
heeft het marxistische volksfront
voor de bevrijding van Eritrea
(FPLE) op 8 juli de stad Keren in
Eritrea veroverd. BIJ deze strijd kwa
men volgens Le Soir 2000 soldaten
van het regeringsleger om het leven,
werden 1500 man gevangen geno
men en wisten 500 te ontvluchten.
Jeren zou de eerste stad zijn die in
handen is van de Eritrese bevrij
dingsbewegingen. Tot nog toe had
den ze alleen een vaste greep op het
platteland van Eritrea. Asmara zou
nu het volgende doelwit zijn.
Van een medewerker
LISSABON „Democraten maken gemene zaak met de com
munisten en de kiezers van beide richtingen mogen zich wel eens
afvragen, wat dit monsterverbond te betekenen heeft," aldus het
bittere commentaar van de Portugese socialistische partij (PSP),
nadat deze week een belangrijk wetsvoorstel van de regering
door de gezamenlijke oppositie verworpen was. Het is een teken
aan de wand, dat de overlevingskansen van de socialistische
minderheidsregering zienderogen minder worden.
kan worden voor zijn regering on
aanvaardbaar is. De premier zei dat
het volk Israël naar vrede verlangt
èn „we geven niet toe aan dreige
menten van de Arabieren," aldus de
premier.
Volgens politieke waarnemers zou
den de plannen die Begin aan Carter
gaat voorleggen, voorzien in een te
rugtrekking van Israël uit de 51-
naïwoestijn en van de Golanhoog-
ten. Begin wil wellicht een semiauto-
nome status voor de westelijke Jor-
daanoever met behoud van de Jood
se vestigingen in dit gebied. Hij heeft
de wens te kennen gegeven om op 10
oktober in Genève met de Arabieren
te gaan praten.
De Damasceense krant Tisjrin koes
terde gisteren wel enig vertrouwen in
de behandeling van premier Begin
door president Carter. De Ameri
kaanse regering begrijpt heel goed
welke politieke en diplomatieke be
wegingen niet overeenkomen met de
wensen van Israël. Ondanks de ver
schillen van inzichten tussen Carter
en Begin meent de Amerikaanse re
gering er echter goed aan te doen te
voorkomen dat het tot een openlijke
confrontatie met de Joodse lobby in
de VS komt. Begin zal geen obstakel
zijn op de weg naar vrede, aldus de
Syrische krant, die niet door de Vere
nigde Staten opgeruimd kan wor
den. Carter zal proberen Begin mee
te krijgen met zijn plannen in ruil
voor militaire, economische en fi
nanciële toezeggingen.
De Jordaanse premier Moedar Ba-
dran heeft verklaard dat zijn rege
ring niet van plan is de Palestijnen
op het deze herfst in Genève te hou
den overleg over het Midden-Oosten
te vertegenwoordigen. De Palestij
nse Bevrijdingsorganisatie PLO is
de enige wettige vertegenwoordiger
van het Palestijnse volk, aldus de
Jordaanse premier. De' Jordaanse
verklaring komt na eerdere uitspra
ken van de Egyptische president Sa-
dat en de Amerikaanse president
Carter over een verbinding tussen
Jordanië en een onafhankelijke Pa
lestijnse staat op de westelijke oever
van de Jordaan.
Het Is met name het gebrek aan
steun bij de gewone werknemer en
de landarbeiders, dat de socialisten
noodlottig dreigt te worden. Als
voorwaarde voor de toetreding tot de
EG (nodig voor de onontbeerlijke
buitenlandse hulp en investeringen)
ziet de regering zich voor de nood
zaak gesteld, de economie drastisch
te saneren en met name ook een
aantal al te ver gaande „socialisti
sche" belemmeringen voor de bui
tenlandse investeerders weg te ne
men of af te zwakken.
Zo mogen de lonen niet boven de
vijftien procent stijgen, terwijl de
prijzen grotendeels vrijgelaten wor
den en nu al met bijna veertig pro
cent gestegen zijn. Een deel van de
in maart 1975 genationaliseerde
banksector is weer toegankelijk ge
maakt voor initiatieven van particu
lier kapitaal. De arbeiderscommis
sies die in de bedrijven door middel
van de „plenaire vergaderingen"
soms zelfs een alleen-heerschappij
voeren, zullen belangrijke delen van
de bevoegdheden die zij zich in de
revolutionaire zomer van 1975 heb
ben toegeëigend, weer in moeten
leveren.
Maar voor wie niet dagelijks met het
gejammer bij de kruidenier, met de
discussies in de bedrijven en de onte
vredenheid bij de landarbeiders
werd geconfronteerd, leek het er
aanvankelijk op, dat de Portugezen
voldoende vertrouwen in Mario Soa
res stelden om zich naar hem te
schlkken.Dle illusie ging definitief
verloren met de ongekend massale
vakbondsmanifestaties tegen de re
geringspoll tiek op 1 mei van dit Jaar,
die om elk misverstand uit te sluiten,
op 22 Juni nog eens flink werden
overgedaan.
Vakbonden
Het grote probleem van de socialisti
sche partij is het ontbreken van eni
ge aanhang van betekenis binnen de
vakbonden. Bij de vakbondsverkie
zingen die er regelmatig gehouden
worden, lijden de socialistische kan
didaten nederlaag op nederlaag.
Hun politiek om de grote invloed
van de communisten te doorbreken
door middel van het oprichten van
categorale socialistische groepen
binnen de vakcentrale, is een groot
fiasco geworden. Op de vooravond
van de manifestatie van 22 juni hield
arbeidsminister Maldonado Gonel-
ha een vlammende televisierede,
waarin hij de communisten van ma
nipulatie beschuldigde en de mani
festaties veroordeelden.
De hele zaak splitst zich nu toe op
de Wet op de landhervorming, die
volgende week in het Portugese par
lement behandeld moet worden.
Deze wet wil een nieuwe regeling
treffen voor de verdeling van het
groot-grondbezit in zuid-Portugal,
waar „de hete zomer" van 1975 tot
massale bezettingen van groot
grondbezit en het oprichten van col
lectieve boerderijen heeft geleid.
Al eerder is bepaald, dat de groot
grondbezitter voor deze bezettingen
schadeloos moet worden gesteld en
recht heeft op behoud van een be
paald deel van de grond voor eigen
agrarisch gebruik. De grootte van
dit deel is tegelijkertijd het maxi
mum aantal hectaren, dat particu
liere boeren in eigendom mogen
hebben. Al het overige zal eventueel
alsnog onteigend moeten worden.
Dit maximum wordt nu in het wets
voorstel belangrijk uitgebreid, vol
gens landbouwminister Barreto om
het particuliere midden-en kleinbe
drijf te stimuleren en levensvatbaar
te maken. Maar vooral om een eind
te maken aan de „communistische
dictatuur" zoals Barreto zelf zegt, in
de belangrijkste landbouwprovincie
de Alentejo.
Toch blijkt het overgrote deel van
de landarbeiders in de Alentejo de
hpgenomie van de communistische
partij (PCP) allerminst als een dicta
tuur te ervaren. „Wij zijn geduldig",
zeggen zij, ,wij hebben een dikke
huid. Maar deze keer gaan we tot het
uiterste. Ook al wordt de wet aange
nomen, wij zullen niet toestaan, dat
de collectieve boerderijen het be
staan onmogelijk wordt gemaakt en
honderden landarbeiders weer
werkloos zullen worden'.
Het belangrijkste argument van de
PCP is, dat het wetsvoorstel on
grondwettelijk is. omdat de nieuwe
grondwet van 1976 bepaalt, dat Por
tugal zich moet ontwikkelen naar
een socialistische maatschappij:
middels het bevorderen van het ar
beiderszelfbestuur en het collectief
bewerken van de grond! Ook de con
federatie van particuliere boeren, de
CAP, is allerminst met het wets
voorstel tevreden. Zij beschuldigt
de socialisten ervan, de hegemonie
van de PCP te willen vervangen
door een alleenheerschappij van de
PSD. „De socialisten zijn nu al be
zig, de communistische collectieven
te vervangen door socialistische
coöperaties', zo heette het op een
onlangs gehouden persconferentie.
De voorgestelde uitbreiding van de
grond in particulier bezit zal volgens
de Confederatie nog steeds niet vol
doende zijn om het midden-en klein
bedrijf levensvatbaar te maken. De
centrum-democraten zijn het met
deze argumenten eens en hebben al
aangekondigd tegen het wetsvoor
stel te zullen stemmen, als het niet
belangrijk gewijzigd wordt.
Ook de PSD, die zich zo lang moge
lijk op de vlakte houdt, zal in ieder
geval niet voetstoots akkoord gaan.
Tenslotte komt de oppositie zelfs uit
Mario Soares' eigen partij. De vroe
gere, radlkale minister van land
bouw Lopes Cardoso heeft al aange
kondigd tegen te stemmen. Als zijn
medestanders hem daarin volgen is
de tweede scheuring binnen de PSP
in één Jaar tijd welhaast onvermij
delijk. Het zal er volgende week
hard aan toegaan in het parlement,
maar ook in de Alentejo en de indus
triegordels rond Lissabon, waar de
arbeiders vierkant achter de boeren
staan. Zou het toeval zijn, dat uitge
rekend dit weekeinde de comman
dotroepen van het leger groot
scheepse oegeningen in Portugals
zuiden op stapel hebben staan?
Ier,
r Bi
5.30-
My Victor Zorza
'flantal hoog gekwalificeerde onderzoekers van de Siberische
^femie van Wetenschappen heeft een serie experimenten
i jroerd waarin men mensen veel harder heeft laten werken
-kalewoonliik. „Je zou verwachten", aldus de onderzoekers,
eugdie mensen ook meer vermoeid zouden raken en dat die
odeheidheid hen weer prikkelbaarder zou maken". Maar het
|overgestelde gebeurde. De mensen die meededen aan de
jimenten werden „enthousiast" over hun werk, en in plaats
25) fritatie was blijheid en ontspanning het gevolg.
inde)
het in zijn werk? Door Maar er zijn mensen in de Sowjet-
Unie die volhouden dat geen van
deze extremen onvermijdelijk is, en
zij blijven er bij het Kremlin op
hameren door te gaan met hervor
mingen die de doelmatigheid van de
economie van de Sowjet-Unie ten
goede komen.
"r,eJ te spelen op de menselijke
vaalten van de arbeiders. In één
verd aan de arbeiders het een-
kapitalistische lokaas van
"»ge bonus voorgehouden. Dit
rerkJde hun hebzuchtige aard zo-
ïoidat de produktiviteit in hun
'P111* verdubbeld werd. Het aantal
Uebif1^' 10.000 kon worden
het.lderd met 1000, de gemiddelde
i. owan de arbeiders die in dienst
k«5 Bhigen niet een derde
skerfc
930h die kritisch staan ten op-
^jjvan het Sowjet-systeem zou-
lOdipinen aanvoeren, dat een be
et), at zijn produktiviteit zo dras-
^^'eet te verhogen, wel bijzonder
jnin/601 moet zijn geweest. Ze
igeied best gelijk hebben. Zo'n
'rte*èulaire vermindering van het
ueiw werknemers kan alleen
ranifinden in een bedrijf dat
i. P*>verbemand was en opgeno-
een systeem met een verbor-
>of<Mrikloosheid op grote schaal,
ten; 1 imakers in de Sowjet-Unie
yj daarop antwoorden dat dit
:eurf geval beter is dan miljoenen
gee<rs op straat te zetten, zoals de
isten doen. En ook zij kunnen
rtTrJk hebben
De twee Siberische economen die
het zogenaamde „Shchekino experi
ment" aan de lezers van Izwestla
uitlegden probeerden een tien jaar
oud succes-verhaal, dat al lang ver
geten scheen te zijn, opnieuw tot
leven te brengen. De snelle verbete
ringen in de doelmatigheid van de
Shchekino chemische fabriek, die in
1967 aan het licht kwamen, maakten
deel uit van de economische hervor
mingen die twee Jaar daarvoor door
premier Alexei Kosygin ingevoerd
werden. Maar de hervormingen ver
vaagden toen het duidelijk werd dat
ze het machtsmonopolie van de par
tij zouden kunnen bedreigen.
Sommige Russische economen blij
ven er aan vast houden dat de her
vormingen in hun geheel moeten
worden doorgevoerd en ze worden
daarbij gesteund door enkele van de
jongere vooruitziende leden van de
partijleiding. Maar de conservatie
ven menen dat doorgaan met de
hervormingen kan betekenen dat
Ook bij de bouw van een waterkrachtcentrale, zoals hier in Oost-Siberië, zou volgens sommige
Sowjet-economen een hoge bonus wonderen kunnen verrichten.
aan het vrije spel van vraag en aan
bod een grotere rol toebedeeld moet
worden. Zodat het uiteindelijk de
consument zal zijn die bepaalt wat
de industrie moet produceren, en
niet het Kremlin. Zij geloven dat als
de partij zich laat verleiden door de
argumenten ten gunste van econo
mische doelmatigheid, zij geleidelijk
hun greep op het economische beleid
zullen verliezen en ook hun politieke
macht op den duur zal worden aan
getast. Ze willen best wat meer eco
nomische doelmatigheid, maar tot
op zekere hoogte en zeker niet tot
elke prijs.
Prijspolitiek
De argumenten voor economische
doelmatigheid mogen zelden in het
openbaar worden geuit, maar een
recent artikel in het Moskouse blad
Economische problemen, laat zien
dat ze wel degelijk vlak onder de
oppervlakte leven. De publikatie
gaat over twee Russische economen
die aanvoeren dat de vraag en aan
bod kwestie in evenwicht gebracht
moet worden door een geschikte
prijspolitiek. De economen geloven
dat er met prijzen geschoven kan
worden om ervoor te zorgen dat de
verschillende lndustriën en regio's
hun grondstoffen krijgen en dat de
opbouw van de vraag van zowel de
industrie als de consument beïn
vloed kan worden.
Maar in het Sowjet-systeem, zo gaat
het artikel hier tegen in, kunnen de
prijzen dergelijke functies niet ver
vullen, „omdat deze in de eerste
plaats zijn voorbehouden aan het
nationale economische plan." Met
dit argument wordt eigenlijk be
doeld dat als men toestaat dat de
prijzen zo'n belangrijke rol gaan ver
vullen, de rol van de plannenmakers
dus de rol van het Kremlin
navenant minder zou worden.
Natuurlijk worden in de Sowjet-
Unie zowel de prijzen als de lonen
gebruikt om vraag en aanbod te
beïnvloeden, maar het is de opstel
ler van de plannen die bepaalt hoe
hoog de prijzen en de lonen zullen
zijn. Dit leidt tot onregelmatighe
den die vaak tot gevolg hebben dat
er grote hoeveelheden goederen ge
produceerd worden waar niemand
op zit te wachten en tot verspilling
van nationale bronnen en grondstof
fen op grote schaal, zoals dat zo
vaak in de Sowjet-pers beschreven
wordt
Grondwet
De belde Siberische economen, die
het artikel voor Izwestia schreven,
vatten de stier bij de hoorns en
stellen voor dat de nieuwe grondwet
in de SowjetrUnie formeel het ge
bruik toestaat van prijzen en lonen
als „economische krachten" omdat
„het erg belangrijk is dat hun rol
niet verkleind wordt".
Een van de schrijvers is een voor
aanstaande econoom in de Sowjet-
Unie, Abel Aganbegyan, die een be
langrijke rol gespeeld heeft in vroe
gere debatten over de Sowjet-poll-
tlek. Zijn voorstel ziet er onschuldig
genoeg uit, maar het is tussen de
regels door ongetwijfeld de bedoe
ling dat het gezien wordt als een
bijdrage aan het debat over econo
mische hervormingen in de partijlei
ding.
Het „Shchekino-experlment", dat
hij van groot belang vindt voor de
noden van het land, werd vele Jaren
geleden voor nationaal gebruik vrij
gegeven, maar Angabegyan merkt
op dat slechts vijf procent van de
industrie-arbeiders er nu aan deel
neemt. In het begin van dit Jaar
werd het opnieuw officieel van stal
gehaald, maar door bureaucratische
tegenwerking komt het niet veel
verder. Hoe succesvol de experimen
ten ook mogen zijn, Angabegyan
zegt: „het blijven slechts Individuele
experimenten".
Zonder zich nu meteen rechtstreeks
tot het Kremlin te wenden, waar
schuwt hij voor de „desillussle" die
mensen te verduren krijgen als ze
zien dat hun werk voor niets is ge
weest en hij maakt duidelijk dat
het werk van veel Russen verspild
wordt vanwegen de ondoelmatig
heid van het economische systeem.
Hij geeft zelfs de mogelijke politieke
gevolgen aan voor een regime dat
zijn meest energieke burgers een
bevredigende uitlaat in hun werk
onthoudt. „Zulke mensen", aldus de
econoom, „zullen zeker andere we
gen vinden voor hun activiteiten."
