In de taal van de Inca's
q Energiebedrijf Rijnland
Amsterdams orkest Jong Excelsior
op muzikale safari door Zweden
I
1
Kr,
Het werd niet Canada maar Zweden
BALLETSCHOOL
HENDRICHS
graszoden
a. medewerker/ster
b. medewerker/ster
r kDAG 12 JULI 1977
TROUW/KWARTET H 11
De heer R. van Holst Pellek^an van het Nederlands Bijbelgenootschap reisde dwars over het
Andesgebergte, van Lima, de hoofdstad van Peru, naar Cuzco. Doel: in contact komen met het
werk van het Peruaanse Bijbelgenootschap in het Quechua-Cuzco. Dat is de moedertaal van bijna
twee miljoen Indianen, nauw verwant met andere vormen van het Quechua dat in omliggende
landen in Latijns-Amerika wordt gesproken. Eens was het de taal van de Inca's. Lang werd ze
verwaarloosd, maar nu is ze weer als een echte taal erkend.
door R. van Holst Pellekaan
Bij aankomst ln-Cuzco werden we omringd door taxichauffeurs en schoenpoetsertjes. Trouwens,
over de laatstgenoemden breek Je je nek in Latijns-Amerika. Reden: de bestrating ls vaak slecht
en dan ls er altijd veel stof. Zeker in Cuzco.
In heel Peru wonen ongeveer 130.000
protestanten, dat ls nog niet één
procent van de totale bevolking. On
geveer 20.000 moeten wonen ln dit
Indiaanse gebied dat hooggelegen,
(vaak) droog en uitgesproken arm is.
Toch is er een bloeiend kerkelijk
leven. Met als sterke kant het bijna
vanzelf uitdragen van het Evangelie.
Daar wordt nauwelijks iets voor ge
organiseerd. Het gebeurt als vanzelf.
Het hoort bij je leven als christen.
Protestanten worden ook vaak geko
zen in besturen van landbouw- en
andere coöperaties in de dorpen. Ze
zijn eerlijker, betrouwbaarder, ze
gaan zich niet te buiten aan alcohol
(een probleem in deze streken) en ze
blijven met hun handen, uit de kas.
De gesprekken beperken zich niet
tot het verspreiden van de bijbel
alleen. Al spoedig gaat het ook over
andere onderwerpen. De regering is
hier niet in bar hoog aanzien. Inte
gendeel. Maar de landhervormingen
van onlangs spreken wel aan. Men
ziet er een kans in om de ergste
armoede te bestrijden.
Veel zal afhangen van de hulp die de
regering verder biedt om de mensen
te leren het land zelf te beheren.
Alleen of dorpsgewijs. Is het echt
gemeend deze hervorming? Lima is
zo ver weg. Of is het een politieke
stunt met weinig inhoud? De bevol
king wacht af. Men is wat sceptisch
geworden door al die wisselingen van
presidenten en ministers. Iedereen
doet beloften.
En dan komt het gesprek weer terug
op de bijbel. De belangstelling is
groot, ook al is alleen het nieuwe
testament nog maar vertaald in het
Quechua-Cuzco. Het was al een tij
dje uitverkocht, maar nu is er dan
weer een nieuwe oplage van tiendui
zend exemplaren aangekomen.
Maar voor de groeiende gemeenten
en gezien de grote belangstelling
daarbuiten, ook in rooms-katholie-
ke kring, is dat aantal lang niet1
voldoende. Gelukkig kan ik vertel
len dat er wordt gewerkt aan wéér
een nieuwe oplage. Dat heb ik in
Lima gehoord.
Toch kunnen lang niet alle Indianen
dat nieuwe testament lezen. Nog al
tijd is dertig procent van de bevol
king analfabeet. En de meeste van
de anderen hebben maar een be
perkte leesvaardigheid. Velen heb
ben niet meer dan drie Jaar lagere
school genoten. Maar ook voor hen
wordt gezorgd.
Het bijbelgenootschap zal driehon
derdduizend bijbelgedeelten laten
drukken, kleine vouwbladen met
bijbelverhalen in heel eenvoudige
taal en gedrukt met grote letters.
Van alle kanten wordt me gevraagd
wanneer ze komen. Ik weet het niet.
Ik weet alleen dat de eerste serie
snel van de pers komt. Dan zullen er
later nog meer volgen, steeds moei
lijker verhalen. Samen zullen ze als
het ware een „leestrap" vormen
waarmee deze mensen zich verder in
het lezen kunnen bekwamen. Tot
dat ze het gehele nieuwe testament
zullen kunnen lezen. En straks het
oude, dat in 1970 zal verschijnen als
de vertalers zich aan het schema
houden.
Maar ik blijf niet in Cuzco. Ik wil
verder. Naar het dorp Urcos, waar
het asfalt ophoudt. Als Je erheen
wilt, zijn er drie mogelijkheden: een
taxi, een collectivo (een taxi die Je
met een paar mensen huurt), of een
bus. We besluiten de bus te nemen.
Dat is het goedkoopste. En dat ls de
manier waarop hier de gewone men
sen reizen.
Als we bij de halte komen worden
we niet teleurgesteld. Er staat inder
daad een bus. Nog van redelijke
kwaliteit. Hij zal over een kwartier
vertrekken. We gaan alvast op de
voorste bank zitten.
Kort voor het vertrek begint een
Jonge man, die later de conducteur
blijkt te zijn, op luide toon te ver
kondigen dat deze bus naar Urcos
gaat. Er druppelen een paar mensen
Een studente in Peru leert een oudere vrouw lezen met behulp van
de nieuwe uitgaven van de bijbelgenootschappen.
binnen. Zijn toon wordt geleidelijk
niet alleen harder maar ook dreigen
der. Wie mee wil moet nu Instappen.
En dan is ln drie minuten de bus
boordevoL
De chauffeur rijdt heel langzaam
weg vanwege het gewicht en om nog
een paar laatkomers op te pikken.
Ze persen zich naar binnen. Dan
trekt hij een paar keer achter elkaar
aan een ketting die uit het dak naar
beneden hangt Vlak bij het stuur.
Het is de claxon. De reis is nu echt
begonnen.
De passagiers zijn meest bewoners
van omringende plaatsen. Indianen
van eenvoudige soort. Op een enkele
uitzondering na. Er is een jongeman
bij ln een kleurig windjack met een
stapeltje boeken onder zijn arm. Hij
stapt uit bij een iets grotere plaats.
Daar staan een paar nette hulzen
met keurige daken.
Verder zijn we omringd door arme
mensen. Vooral veel vrouwen. In de
typische kleding van deze streek. En
dat slaat dan vooral op de hoeden en
op de gekleurde doeken waarin ze
kinderen, bonen of aardappelen dra
gen. Ze hebben extra moeite de bus
in of uit te komen. Vooral omdat bij
elke halte kleine ongewassen Jon
gens de bus Inkomen met koeken,
ijs en allerlei andere niet te om
schrijven lekkernijen. Ze maken het
in- en uitstappen wat ingewikkeld.
Maar er ls steeds een oplossing. Ech
te haast heeft niemand.
We helpen enkele zwaar bepakte fi
guren bij het instappen. We tillen
kinderen op en geven bundeltjes
aan. Dat wordt kennelijk gewaar
deerd. Vlak om ons heen staan de
vrouwen. Uit sommige draagdoeken
steekt een koppie. Uit andere han
gen alleen een paar vieze voetjes.
Aangezien aardappelen en bonen
geen voeten hebben, moet het een
kind zijn.
De conducteur gaat rond met een
lijst. Hij schrijft van alle passagiers
de namen op. Dat is, blijkt later, in
verband met eventuele ongelukken.
Ergens ln een dorpje geeft hij de lijst
af. Mijn Hollandse naam levert nog
al moeilijkheden op. Een drastische
bekorting tot 'Rudi' brengt de oplos
sing.
Eindelijk, na anderhalf uur bereiken
we Urcos. Als we uitstappen zeggen
de resterende passagiers ons vrien
delijk goedendag. De bus draait om
en gaat weer terug. We hebben het
gevoel aan het einde van de wereld
te staan. Er ligt alleen een klein
gebouwtje voor ons. En een paar
eenvoudige huizen. Verder niets. Al
leen bergen.
Voor mij houdt de wereld hier op.
Maar ineens besef ik: niet voor de
bijbel. Door hem in de taal van deze
Indianen te vertalen kan hij ook'
gelezen worden door de mensen ver
weg in die bergen. En ook hun leven
zal hij kunnen veranderen.
door Jan Roelfs
AAN BOORD VAN DE TOR-
SKANDINAVIA „We heb
ben een zwerftocht, met twee
autobussen, over een afstand
van ruim 2500 km door Zwe
den gemaakt en daar elf con
certen gegeven. Het is natuur
lijk al met al een geweldig
avontuur geweest voor ons
jeugdorkest."
Voorzitter C. K. Boon is even en
thousiast als de 60 jongeren van
het Amsterdamse orkest „Jong Ex
celsior", dat met de Tor-Skandina-
via voldaan van Gotenburg naar
Amsterdam voer, beladen met een
schat aan herinneringen. Vorig jaar
bestond dit oudste jeugdorkest van
Nederland vijftig jaar en de leden
in de leeftijd van 10-25 jaar
was een jubileumtrip naar Toronto
in het vooruitzicht gesteld. Die
ging niet door, hoewel het Amster-
dam-Toronto-Comité (de zusterre-
latie Amsterdam-Toronto) pogin
gen had aangewend om het orkest
behulpzaam te zijn naar Canada te
gaan. Er waren echter onoverkome
lijke moeilijkheden en de teleur
stelling was begrijpelijk groot.
Het bestuur zocht naar een alterna
tieve oplossing en Zweden kwam
uit de bus. De componist Bernhard
van Beurden, bekend in en met
Zweden, bood zijn bemiddeling
aan, het ministerie van CRM was
bereid te subsidiëren en de ge
meente Amsterdam bleef daarbij
niet achter. De organisatie „Riks-
konserter" in het Scandinavische
land nam de organisatie van meer
dan tien uitvoeringen onder
meer een aantal in de open lucht
ter hand, er werden twee Neder
landse bussen gecharterd en „Jong
Excelsior" werd in de gelegenheid
gesteld in Zweden een programma
van onder meer eigentijdse muziek
te presenteren.
,We hebben duchtig gerepeteerd,
driemaal per week. Van de leden
werd een eigen bijdrage van 100,-
gevraagd, 80 instrumenten werden
in kisten verpakt, ook lessenaars
gingen mee," aldus A. J. Harsha
gen, de dirigent van het orkest,
sinds jaren verbonden aan het Ra
dio Philharmonisch Orkest in Hil
versum.
Viiegfeest
..We hebben natuurlijk heel wat
leuke ervaringen opgedaan op onze
tocht door „Midden-Zweden. Bij
zonder was wel ons optreden in
Ostersund, een plaats op 500 km
ten noorden van Stockholm, waar
op het tijdstip van ons optreden
Jong Excelsior tijdens een openluchtconcert op het Zweedse Ostersund.
een viiegfeest gaande was. Toen
bleek, dat we met ons orkest niet
boven het vliegtuiglawaai konden
uitkomen, is er een telefoontje naar
de luchtbasis gegaan met het ver
zoek of men zijn activiteiten een
uur wilde staken. Nou, dat is ge
beurd. Heel fantastisch," aldus ver
telt de voorzitter. „Onze muzikan
ten hadden ook soms last van het
scherpe licht en de zon, wat dat
laatste betreft: het is voorgekomen
dat ze onze dirigent niet goed kon
den zien
Een gelukkige omstandigheid was
dat tubaspeler J. D. Bakker de
Zweedse taal enigermate beheerst
en als tolk kon optreden. Dat was
niet alleen waardevol bij de arran
gementen van de concerten, maar
ook voor wat betreft de huisvesting
in stuga's (de houten zomerhuis
jes), die men in het merenland alom
aantreft, de jeugdherbergen en de
sleep-ins, zoals in Gothenburg. In
de plaats orebro heeft men ge
speeld voor een congres van mu
ziekpedagogen, dat daar werd ge
houden. In de plaats Boln&s. heeft
het orkest bij gastpleegpuders
overnacht, omdat het plaatselijke
orkest „Jong Excelsior" kende van
een concours in Nederland. Tel
kens prijkte er een groot bord, op
een plein, of in een park, dan weer
in een recreatiezaal, met de mede
deling „Hier speelt „Jong Excelsi
or" Amsterdam. Veel verslagen in
de plaatsélijke pers.
Pech
Op de heenreis was er een onfor
tuinlijk incident, toen een van de
solisten, Taba Bas, baszanger, ziek
werd eri in een ziekenhuis in Go
thenburg moest worden opgeno
men. Hij ls Inmiddels op eigen gele
genheid naar huis teruggekeerd.
Lucia Kersten, sopraan, en Mimi
Dekkers, accordeon en Van Beur
den, die tijdens de tip in Zweden
was en als invaller optrad, hebben
zich uitstekend geweerd.
„Ze hebben zich echt leeggeblazen,
onze Jongeren," merkt Harshagen
op, die er op wijst, dat het jubi
leumstuk van „Jong Excelsior", ge
titeld „Het miniconcours" zeer in
de smaak is gevallen bij de Zwe
den. Dat gold ook voor het nummer
middeleeuwse dansen, georke
streerd door Henk van Lijnschoten.
Er zijn werken uitgevoerd van Ge
rard Boedljn, Pi Scheffer en Beek.
Een succesnummer was zonder
twijfel de Bill Bailey-mars, min of
meer de herkenningsmelodie van
het jeugdorkest Dat moest her
haaldelijk gebisseerd worden.
Het bezoek aan de Zweedse hoofd
stad was een hoogtepunt. Cor Ach-
tenberg, trombonist, heeft als ama
teurfotograaf voor een indrukwek
kende hoeveelheid foto's gezorgd.
De Jongeren vonden Zweden een
geweldig land, met veel ruimte, en
natuurgebieden die men in Europa
niet meer voor mogelijk houdt. En
het water in de meren, je kon het
zonder bezwaar drinken Deze
muzikale safari was in twee opzich
ten vermoeiend, in de eerste plaats
vanwege het grote aantal uitvoe
ringen, maar ook omdat men moest
wennen aan de uitzonderlijk lange
dagen. In de maanden Juni en Juli
merkt men nauwelijks dat de dag
eindigt en de nacht begint
Het was een héél geslaagde pleister
op de Torontowond en een stimu
lans voor dit populaire Amster
damse Jeugdorkest, destijds voort
gekomen uit het werk rondom de
Westerspeeltuin, om de muzikale
recreatie te bestendigen.
„We zijn heel erkentelijk voor de
steun van de Nederlandse en de
Amsterdamse overheid, óók voor
de financiële hulp van Zweedse zij
de," besluit voorzitter Boon.
Voorburg
Tussenwoning met voor- en achtertuin. Ind.: zlt-eetkamer,
keuken, ha! met toilet, 1e verd.: 3 slaapk., 2e toilet,
badkamer, 2e verd.: 2 kamers en bergzolder. Spoedig te
aanvaarden.
Vraagprijs: 265.000,- k.k.
Inl. H. Poot. makelaar, lid N.B.M. Tel. 01880-13791.
ZAKENFLITSEN
Uitknippen
Geldleningen voor elk doel
Financieringen - Persoonlijke leningen - Hypotheken
Rijks' Erkend Bedrijf Bemiddelaar Aether,
Ba. 05550
Hammarsk|o7p?ldlaan 213, teL 070-935893.
Parketvloeren
Leveren en leggen van alle soorten parket v.a. 17.- per m2. Uw
oude vloeren weer als nieuw door mach. schuren en lakken. Ook
event, reparatie.
Modu Parket
Hardenbroeketr. 156, Oen Haag, tel. 070-296608
UITKNIPPEN
T.V -reparaties bij u thuis, ook 's avonds, vooral prijsopgaaf
schriftelijke garanlle. Financiering - persoonlijke lening mogelijk.
Levering van (zo mogelijk) elektrische artikelen. U wordt gehaald
en gebracht.
Rijks-Erkend Bedrijf Aether, Bs. 05550.
Hammarskjóldlaan 213 - Tel. 070-935893.
hoortoestellen
Breestraat 58, Leiden, tel. 071-140475
(naast de Stadsgehoorzaal)
Den Haag.
3-kamerappartement op de 2e etage, voorzien van cv.,
zit-eetkamer met open keuken, badkamer met ligbad, 2
slaapkamers. Aanvaarding eind augustu9 1977.
Vraagprijs 62.000,- k.k.
Inl. H. Poot. makelaar, Ud N.B.M. Tel. 01880-13791.
o.l v, Lenneke Beels'ra. Inschrijving nieuwe leerlingen voor klas-
siek-jazz-modwn-Mime en damesconchtielraintng. Ochtend- mid
dag- en avondlessen. Kinderen vanaf 5 jaar klassiek en dans-
expressie. Aanvang der lessen 5 seplember, HOOGLANDSE
KERKGRACHT 42, LEIOEN, TELEFOON 071-130256.
VOOR HET HUREN VAN
rijwielen, brom
fietsen en tandems
per dag. per week ol per maand
VAN ZIJL
KIKKERSTRAAT 14A
DEN HAAG, TEL 070-690784.
Direct van onze kwekerij, 3,25 per
m», tuinaarde en mest in zakken,
alles franco thuis. V.d. Meer, gras
zoden. Noordwljk. Tel.
01719-13939.
Gevraagd mef ol zonder
overname Flat, Woningen
en Kamers in Lelden en oma.
WON. BURO
DE SLEUTELSTAD
HOGEWOERD 105. LEIDEN
tel. 071-123675
Openingstijden van 10-19 uur.
GRASZODEN
en grond ook zakken grond in elke
hoeveelheid leverbaar F Phiüppo, i
Margrietstr. 5. Leiden. lel.
071-126414.
Zoekt u een woning, kamer of flat in
Leiden ol omg Bel dan tel. 071-
123675. Ook ruilen
WON. BURO
DE SLEUTELSTAD
HOGEWOERD 105, LEIDEN
Openingstijden van 10-19 uur.
Bij de afdeling Ka» van het Energiebedrijf Rijnland ls op korte termijn
plaats voor een
in de leeftijd van 20-25 jaar. die het publiek zal moeten adviseren
(zowel aan de balie als per lelefoon) bij betalingsproblemen Voorts
zal de aan te trekken kracht belast worden met diverse administratie
ve werkzaamheden, waaronder de periodieke controle van open
staande posten bij de debiteuren-administratie, e.d.
ln de leeftijd van 18-22 jaar. die tot taak zal krijgen het voorbereiden
van werkzaamheden van administratieve aard t.b.v. do afsluitdienst,
het muteren van diverse gegevens voor de automatische inlormatle-
verwerking e.d.
Vereist zijn voor de functie als bedoeld onder
A.: hel bezit van het diploma HAVO, Praktijk diploma Boekhouden of
studerend hiervoor en goede contactuele eigenschappen.;
B.;het bezit van het MAVO-diploma en enige administratieve
ervaring.
Salarisgrenzen per 1 augustus t977:
afhankelijk van opleiding en ervaring voor
functie A.: tot maximaal 2.101,- bruto per maand
functie B.: tot maximaal 1.977,- bruto per maand.
De premie A O W. komt voor rekening van het bedrijf. Voorts geldt
een goede ziektekostenregeling, opname in het Algemeen Burgerlijk
Pensioenfonds en gunstige studiekostenvergoeding.
Eigenhandig geschreven sollicitaties te richten aan de afdeling
Personeelszaken van hal Energiebedrijf Rijnland. Langegracht 70.
Leiden, onder vermelding van de functie en nummer ER/77014 in
de sollicitatiebrief.
Energiebedrijf Rijnland
