an Smith gaat
:ijn eigen weg
0
Israël vreest
verlies van haven
van Djiboeti
Bomaanslag in Israël
Kerken buiten spel in Vietnam
Moskou slikt kritiek
Euro-communisten in
"ïkomo praat niet met bemiddelaar
,r<lntvoerde oud-
minister in
Egypte vermoord
h<
Boeddhisten harder
aangepakt dan
katholieken
NDERDAG 7 JULI 1977
BUITENLAND
Trouw/Kwartet
.LISBURY (Reuter, AP) De leider van de blanke minder-
idsregering in Rhodesië Ian Smith lijkt zijn eigen weg te willen
an, los van de Brits-Amerikaanse voorstellen voor een oplos-
g van het conflict tussen blank en zwart in Rhodesië.
topconferentie van de Organisatie
van Afrikaanse Eenheid (OAE) er
kend als de enige wettige vertegen
woordiger van zwart Rhodesië.
Smith herhaalde nog eens dat hij de
macht in Rhodesië zeker niet aan
het front wil overdragen. „Het Patri
ottisch Front is vijand nummer 1,"
aldus Smith, die het toejuichte dat
Sithole het front nadrukkelijk heeft
veroordeeld.
Ith zei gisteren dat dominee Nda-
jingi Sithole naar Rhodesië kan
igkeren als hij dat wil. Sithole is
medestander van de zwarte lei-
bisschop Abel Moezorwa. Eerder
f e week doken berichten op dat
ith probeert met Moezorewa tot
- jreenstemming te komen, de wes-
ie vredesvoorstellen de voorstel-
fcjgjS latend.
Kpth zei dat hij had gehoord dat
^ole van mening veranderd is
bedoelde: zich gematigder op-
it en daarom naar Rhodesië
g terugkeren. In Rhodesië, liet
fth weten, wordt voortdurend ge-
jkt aan andere mogelijkheden om
leen oplossing te komen, mochten
Britse en Amerikaanse voorstel-
mislukken.
Mé Patriottisch Front van Joshua
iei)mo en Robert Moegabe ziet wei-
in deze voorstellen, laat staan
door Smith zelf bedachte oplos-
g. Volgens hen kan het conflict in
Ddesië alleen nog maar worden
jelost door gewapende strijd,
ie week werd het front door de
g^IRO (Reuter, UPI) De ontvoer-
ec Egyptische oud-minister van reli-
^uze zaken, Mohammed El-Zah^-
die zondag door leden van de
ihodoxe islamitische secte „Boete
afzondering" werd meegenomen,
"■■vermoord.
steren werd het lijk van de man
vonden in een verlaten villa in de
lurt van de Egyptische hoofdstad
liro. De oud-minister is volgens de
ilitie afgelopen maandag al om het
ven gebracht.
•Igens Egyptische persbureaus
de man gewurgd. De politie in
iro heeft meegedeeld dat drie jon-
Inannen zijn opgepakt en ver-
tird worden. Een van hen zou de
tier zijn en reeds hebben bekend.
;~-4teren maakte de politie nog
it op leden van de secte. Woord-
ferders van de Egyptische regering
ien gisteren rekening te houden
i nieuwe ontvoeringen en terreur-
en. De Egyptische autoriteiten
niet ingegaan op de ultimata
de ontvoerders en hebben ge-
jlgerd zestig leden van de secte,
gevangen zaten, vrij te laten,
werd het losgeld van ruim een
Ijoen gulden geweigerd.
x de leiding van de islamitische
is weinig bekend. In de afgelo-
drie jaar zijn er verscheidene
essen gevoerd tegen leden van
J secte. De oud-minister, die door
!mier Salem een martelaar werd
ien»oemd, zal vandaag begraven
rden.
Overigens ontkende Smith dat hij
besprekingen heeft gevoerd met ver
tegenwoordigers van Moezorewa om
tot overeenstemming te komen. Vol
gens een woordvoerder van Nkomo
dinsdag was zo'n akkoord al een
eind op weg. Smith bestreed echter
niet de verklaring van Nkomo's
zegsman dat meer dan tweehonderd
aanhangers zijn aangehouden.
Smith zei dat arrestaties plaatsvin
den van mensen die terrorisme
willen.
Geen vredesmacht
De leider van de blanke minder
heidsregering liet weten niets te zien
in een vredesmacht voor Rhodesië
bestaande uit troepen van het Brit
se gemenebest. Wel zei hij dat het
belachelijk zou zijn opbouwende
voorstellen van de westerse wereld
weg te werpen. „En dat is niet mijn
mening maar ook die van de leger
leiding," aldus Smith. Daarmee aan
gevend dat hij kennelijk doelde op
de komst van Britse en Amerikaan
se troepen. i,Als we de juiste mensen
zouden kunnen krijgen om ons te
helpen, dan zijn ze welkom." Wel
zouden alle buitenlandse legereen
heden onder Rhodesisch bevel moe
ten komen te staan.
De Britse bemiddelaar John Gra
ham en zijn Amerikaanse collega
Stephen Low hebben gisteren hun
pogingen voortgezet om door over
leg tot een oplossing voor Rhodesië
te komen. Een eerste ontmoeting
met Nkomo in het Zambiaanse Loe-
saka werd uitgesteld vanwege diep
gaande verschillen van mening over
welke weg moet worden bewandeld
om tot zwart meerderheidsbestuur
te komen. Nkomo zei dat hij pas wil
praten over een grondwet voor Rho
desië als de strijd is beëindigd en
een overgangsregering is ingesteld.
Volgens de Britten moet eerst over
een grondwet een akkoord worden
bereikt, voor er een overgangsbe
wind kan komen.
In kringen van de Britse en Ameri
kaanse bemiddelaar werd gezegd
dat de onverholen steun van de Or
ganisatie voor Afrikaanse Eenheid
voor het Patriottisch Front een op
lossing van het conflict in Rhodesië
moeilijker heeft gemaakt. Daar
komt bij dat ter rechterzijde van de
Rhodesische Frontpartij van Ian
Smith een nieuwe partij is gevormd
waardoor de blanke leider mogelijk
nu nog minder ruimte heeft de zwar
ten in zijn land iets tegemoet te
komen.
De drie mannen en een vrouw die dinsdag een Chileens vliegtuig hadden gekaapt mogen in Peru
blijven. Hier lopen zij op het vliegveld van Lima onder de vleugel van het toestel door, nadat zij die
toezegging hadden gekregen. De drie hadden eerst geëist door te vliegen naar Caracas in
Venezuela of Parijs.
door James Dorsey
TEL AVTV (Reuter, AP) Bij een
bomaanslag op een groentemarkt in
Petah Tikvah, ten oosten van de
Israëlische stad Tel Aviv, zijn giste
ren zeker 23 mensen gewond ge
raakt. Vijf van hen zijn er zeer ern
stig aan toe. Een man verloor een
been en een zwangere vrouw werd
door rondvliegende scherven ge
troffen.
Inmiddels is de verantwoordelijk
heid voor de aanslag opgeëist door
de Palestijnse guerrilla-organisatie
Al Fatach van Jassir Arafat. Dit
werd door het Palestijnse persbu
reau Wafa bekendgemaakt. Volgens
het persbureau waren na de aanslag
65 Arabieren aangehouden en gin
gen de arrestaties nog onverminderd
door. „Het hele gebied werd ont
ruimd, door middel van wegversper
ringen afgesloten en doorzocht op
andere bommen".
Volgens Israëlische veiligheidsfunc
tionarissen was het een „vrij grote
bom" die geplaatst was in een kist
onder een groentestalletje. Het ge
bied van Petah Tikvah ligt vlak bij
de grens tussen Israël en Jordanië
van voor de oorlog van 1967. Ge
woonlijk zijn er veel Arabieren uit de
door Israël bezette gebieden die er
op de markt hun produkten aanbie
den. Volgens de Israëlische politie
werden er enige tientallen Arabieren
opgepakt, ook om ze te beschermen
tegen woedende Israëli's.
Meteen na de ontploffing zijn de
markt en de omgeving afgezet door
de politie en moesten alle kopers het
terrein verlaten. Uit Tel Aviv kwa-
BELFAST (Reuter) In het plaats
je Aughnacloy, ten westen van de
Noordierse hoofdstad Belfast, is gis
teren een politieman vanuit een hin
derlaag doodgeschoten. Twee colle
ga's van hem werden gewond. Ver
ondersteld wordt dat de aanslag is
gepleegd door leden van het Ierse
Republikeinse leger.
men ambulances om de gewonden te
halen. De commandant van de poli
tie in zuidelijk Israël heeft de bevol
king later tot waakzaamheid opge
roepen, in verband met „oplaaiende
terroristische activiteit". Hij zei dat
kort voor de explosie een aantal an
dere aanslagen door de veiligheids
politie waren voorkomen, met name
in de sector van Jeruzalem.
MOSKOU (Reuter, UPI) De Sowjet-Unie heeft haar kritiek op
het Euro-communisme voor een deel ingeslikt.
Het blad Nieuwe Tijden, dat onlangs
een felle aanval deed op de Spaanse
communistenleider Santiago Carril-
lo, schreef gisteren dat dit niet ge
zien moet worden als kritiek op het
Euro-communisme in het algemeen.
Het artikel was alleen bedoeld, aldus
Nieuwe Tijden, om de anti-Sowjet
houding van Carrillo aan de kaak te
stellen. Deze heeft in een onlangs
verschenen boek geschreven dat het
socialisme in de Sowjet-Unie verwor
den is en dat de Sowjet-Unie niet
kan worden beschouwd als een soci
alistisch land.
Volgens Nieuwe Tijden is de Sowjet-
partij niet bezig een campagne op
touw te zetten tegen welke zuster
partij dan ook. „Het artikel bevat
geen woord gericht tegen welke com
munistische partij dan ook, ook niet
tegen de Spaanse". In het artikel in
Nieuwe Tijden dat twee weken gele
den verscheen wordt wel gezegd dat
het Euro-communisme zoals dat
door Carrillo wordt aangehangen zal
leiden tot een breuk binnen de inter-,
nationale communistische bewe
ging.
De Italiaanse en Franse communis
tische partij beschouwden dit ook
als een aanval op hen, omdat ook zij
tot op zekere lijn onafhankelijkheid
van Moskou voorstaan. De stap te
rug van de Sowjet-Unie volgt vier
dagen na-een bezoek van een hoge
Italiaanse communistische delega
tie. Het hele artikel dat gisteren in
Nieuwe Tijden verscheen werd ver
spreid door het persbureau Tass,
evenals het eerste verhaal, wat aan
geeft hoeveel waarde Moskou aan de
zaak hecht.
Mensenrechten
Inmiddels heeft de Sowjet-Unie toe
gegeven dat de gebruikelijke televi
sierede op 4 juli van de Amerikaanse
ambassadeur niet is uitgezonden
vanwege de passage over de mensen
rechten. Maar Tass bestreed dat de
ambassadeur, Malcomm Toon, was
„bedrogen". Dat werd een uitvinding
genoemd van „zekere kringen" in de
Verenigde Staten die het socialisme
geweld willen aandoen en de verbe
tering van de betrekkingen tussen
de Sowjet-Unie en de Verenigde Sta
ten willen tegenhouden. Er werd op
gezinspeeld dat Toon, die als een
„harde", wordt beschouwd contac
ten heeft met die kringen.
Voor Djiboeti, het voormalige Afars en Issaland, dat nog geen
twee weken geleden onafhankelijk werd, dreigen de internatio
nale problemen nog groter te worden.
De regering van het aan de Ingang
van de Rode Zee strategisch zeer
belangrijk gelegen Djiboeti moet
niet alleen er voor zorgen dat haar
verstandhouding met de grote buren
Ethiopië en Somalië, die elk moment
dreigen elkaar in de haren te vliegen,
goed blijft. Ook zal president Hassan
Goeled stelling moeten nemen in het
conflict tussen Israël en de Arabi
sche staten. Hierbij zal hij moeten
proberen de belangen van de nieuwe
republiek zo veilig mogelijk te stel
len terwijl de onvermijdelijk nega
tieve gevolgen van welke beslissing
dan ook zo beperkt mogelijk worden
gehouden.
In zekere zin is Djiboeti reeds partij
geworden in het conflict in het Mid
den-Oosten door formeel het lid
maatschap aan te vragen in de Ara
bische liga. Er bestaat weinig twijfel
aan het feit dat Djiboeti tot de Liga
zal worden toegelaten. Immers elke
nieuwe staat, die verklaart dat hij
Arabisch is, heeft recht op lidmaat
schap in de Arabische Liga. Boven
dien heeft de Arabische wereld, die
de Rode Zee graag als een Arabische
Zee wil zien, baat bij een lidmaat
schap van Djiboeti.
De Arabische Liga verkeert in een
situatie van oorlog met Israël. Dat
wil zeggen dat alle leden van de Liga,
ook de nieuwe leden, dus ook Djiboe
ti, met Israël op voet van oorlog
staan. Tot de onafhankelijkheid van
Djiboeti, was de haven van de hoofd
stad van de nieuwe republiek een
belangrijk aanlegpunt. van Israëli
sche schepen. In Israël vreest men
nu dat dit steunpunt, het enige dat
Israëlische schepen in de Rode Zee
kunnen aandoen, verloren zal gaan.
Op de vraag of Israëlische schepen
voortaan Djiboeti kunnen aandoen,
komen uit de nieuwe republiek te
genstrijdige reacties. Terwijl de
nieuwe regering al gauw liet weten
dat Israëlische schepen in de haven
van Djiboeti niet meer welkom wa
ren, verklaarde Achmed Dini, voor
zitter van de Nationale Assemblee
van Djiboeti, verleden week dat de
haven vrij zal blijven voor de inter
nationale scheepvaart. Volgens Dini
is de zeestraat Bab el Mandeb een
„internationale route die aan geen
van de aangrenzende staten toebe
hoort."
Een verbod voor het aanleggen van
Israëlische schepen in de haven van
Djiboeti zou een zware klap zijn
voor de zwakke economie van de
nieuwe staat. Immers voor Israël is
de Rode Zee via de in het zuiden van
de Joodse staat gelegen havenstad
Eilat de enige zuidelijke waterweg
Deze waterweg wordt voornamelijk
begrensd door Israël vijandig gezin
de staten. In het afgelopen jaar heb
ben ruim honderd Israëlische sche
pen in de haven van Djiboeti aange
legd. Kleine schepen vervoeren van
uit Eilat goederen naar Djiboeti
waar zij op grotere oceaanvaardige
schepen worden overgeladen. Bo
vendien varen via de Rode Zee olie
tankers tussen Iran, Israels voor
naamste olieleverancier, en Eilat.
In Israël is de vrees over het verlies
van de haven van Djiboeti gestegen
nu er geruchten de ronde doen dat
president Goeled verschillende Ara
bische staten, waaronder Egypte.
Saoedi-Arabië en Noord-Jemen
heeft verzocht om troepen in de
nieuwe republiek te stationeren
Deze Arabische eenheden zouden
samen met de 3500 Franse soldaten
voor de veiligheid van Djiboeti moe
ten zorgen. Israël vreest niet alleen
dat de toegang tot Bab el Mandeb
en de Rode Zee haar in de toekomst
ontzegd zou kunnen worden maar
ook dat er tegen Israël gerichte mili
taire installaties aan de Ingang tot
de Rode Zee opgebouwd zullen
worden.
i jac
1 jonge man schuift op zon-
;morgen bij ons in de bank
"■Heen rooms-katholieke kerk
Saigon. 's Middags op straat
fden we aangesproken door
andere man. Beiden heb-
i een verhaal te vertellen.
U", verhaal over de kerken in
tnam die buiten spel zijn
l dest.
de r
ivoe
irenit is het probleem van het land"
W. zuster Chantal. Zij staat aan het
le gfd van een klooster waar het por-
nen van Ho Tsji Minh de grote
nl^iamese leider te midden van
Acafozenkransen hangt. De nonnen
g^len zich bezig met het breien
truien, het naaien van legerkle-
e en het maken van hoeden,
en. I
®Aet verleden werkten zij in de
^^leging en in het onderwijs, de-
(CDaan armenzorg en zorgden voor
TpL'ng van de vele wezen in Viet-
Onder de nieuwe regering is
daarmee afgelopen. De religieu-
/an buiten de stad zijn voor een
^rer^ deel naar Saigon overgebracht
it ze. zij voor de regering werken en
A ^buitenlandse geestelijken zijn
n d6okken. Hoeveel dat er zijn weet
rocetf chantal niet.
celln
huis
ISA
prot|jfeiachtige rol
de gle nieuwe regering van Vietnam
le nooms-katholieke kerk in de klem
adsli niet zo verwonderlijk. Onder de
finitie regimes speelde de rooms-ka-
e texëke geestelijkheid een zeer twij-
htige rol. De regering-Thieu
eant door dik en dun gesteund en
i meWandaden werden met de man-
fUnetr liefde bedekt. Uitzonderingen
in dgelaten.
kort
aan ti
i leb rooms-katholieke godsdienst
tiek de vorige eeuw door de Fransen
xde èngebracht en sindsdien kregen
i Onftiame de rooms-katholieken de
£>ou^ banen in de politiek. Thieu en
foedlvoorgangers hoorden allemaal
aaflie kerk. Nu nog valt bij de
In plaats van met sociaal werk houden de rooms-katholieke nonnen zich nu onder leiding van zuster
Chantal (links) onder andere bezig met het maken van hoeden.
kerkgang in Saigon op dat het vooral
de wat meer welvarende Vietname-
zen zijn die in de banken schuiven.
Voor de kerk zitten nog steeds de
bedelaars.
Zuster Chantal wil over de rol van de
rooms-katholieke kerk vroeger niet
zoveel zeggen. „Wij houden ons niet
bezig met politiek. Als anderen heb
ben geheuld met het Thieu-regime
dan betreur ik dat". Dat zij weinig
ingenomen is met de indamming van
de kerken is duidelijk, maar zuster
Chantal laat het niet merken.
De twee mannen die elk afzonderlijk
buitenlandse journalisten aanspre
ken zijn openhartiger. „Er is geen
godsdienstvrijheid meer in Viet
nam", vertellen ze zonder omwegen.
Toch zijn de kerken in Saigon maar
ook in Hanoi nog steeds open. „Dat
is alleen in de steden. De buiten
wacht moet de indruk krijgen dat er
nog vrijheid is. Op het platteland
zijn alle kerken gesloten". Of het
waar is heb ik niet kunnen zien.
Kerken geduld
Op papier is de verhouding tussen de
rooms-katholieke kerk en de Vietna
mese regering uitstekend. Toen de
bisschop van Hanoi tot het kardi
naalspurper werd bevorderd is Hij
door premier Pham Van Dong
hoogstpersoonlijk ontvangen. De
kerstvieringen in Saigon en Hanoi
waren een groot feest, zo wordt ver
teld, maar inmiddels zijn wel de offi
ciële christelijke feestdagen afge
schaft.
Je krijgt de indruk dat de rooms-
katholieke kerk in Vietnam welis
waar niet wordt onderdrukt maar op
zijn best geduld. Conflicten zijn er
ook nog. Enige tijd na de val van
Saigon werd een rooms-katholiek
complot opgerold. Geestelijken
drukten vals geld en hadden een
geheime radio-zender, om de bevol
king tegen de nieuwe regering op te
zetten. Eén van hen Is ter dood ver
oordeeld; de anderen zitten nog ge
vangen.
Pagodes gesloten
Voor de boeddhisten lijkt de toe
stand op het ogenblik moeilijker en
kennelijk beschouwt de regering hen
ook als gevaarlijker. Het is vreemd
dat de rooms-katholieken, die in het
verleden de meeste vuile handen
hebben gemaakt, enige speelruimte
krijgen, terwijl die aan de boeddhis
ten wordt onthouden.
De boeddhistische monniken (de
„bonzen") hebben zich sterk verzet
tegen de Thieu-regering, maar moes
ten ook niets hebben van het com
munisme. Zij maakten deel uit van
de „derde macht", die een nationale
vooruitstrevende regering voor Zuid-
Vietnam wilde. Eén van de meest
bekende woordvoersters van de
„derde macht" was de overigens
niet boeddhistische advocate me
vrouw Ngo Ba Tanh. Ondanks her
haaldelijk aandringen bij de Vietna-
mezen was een vraaggesprek met
haar niet mogelijk. Mevrouw is ziek,
zo heette dat.
Deze weken publiceren
wij een serie van zeven
verhalen over Vietnam.
Vorige stonden in de krant
van afgelopen zaterdag
(Een volk dat fietst, bouwt
aan zijn toekomst) en dins
dag (Vietnam zet de deur
open). Het volgende ver
haal verschijnt zaterdag:
Ho Tsji Minh-stad is nog
steeds Saigon.
De boeddhistische pagodes zijn in
middels volgens de verhalen op
straat in Saigon gesloten. Een taxirit
naar de beroemde An Quang pagode
leert dat het althans daarvoor klopt.
De hekken zijn dicht en er hangt een
groot slot op. En dat terwijl de pago
des vroeger centra waren van het
openbare leven. Volgens onze niet
helemaal onbevooroordeelde zegslie
den zijn de boeddhabeelden vernield
en zijn de meeste pagodes veranderd
in kantoren. De „bonzen" zouden
naar kampen zijn overgebracht en
ook zijn zeggen zij nieuwe zelf
verbrandingen voorgekomen.
Tijdens de oude Zuidvietnamese re
geringen trokken de boeddhistische
monniken met die zelfverbrandin
gen grote aandacht. Zij wilden pro
beren het wereldgeweten wakker te
schudden. Eind 1975, een paar maan
den na de bevrijding van Saigon.
zouden twaalf monniken en nonnen
zichzelf door zelfverbranding om het
leven hebben gebracht, uit protest
tegen de regeringsmaatregelen te
gen de boeddhisten. Net als de
rooms-katholieken moesten de
boeddhisten een einde maken aan
hun sociale werk.
Inval van politie
Vanuit de An Quang pagode zou zijn
opgeroepen tot nieuwe zelfverbran
dingen, reden waarom de politie
daar eind april een inval heeft ge
daan. Daarbij is een 'aantal monni
ken gearresteerd, terwijl hun voor
man Tri Quang naar Thailand zou
zijn gevlucht of verbannen. De woor
den van de boeddhistenleider Tri
Quang waren Jarenlang wet voor mil
joenen. Teruggetrokken in zijn pago
de oefende hij grote invloed uit en
gebruikte hij zijn godsdienst als poli
tiek drukmiddel tegen de regering.
Het is duidelijk dat de boeddhisten
het ook deze regering moeilijk kun
nen maken en dat het regime pro
beert te voorkomen dat zij^ aanhang
krijgen. Critici van het nieuwe be
wind zijn er nog vele in Zuid-Viet-
nam.
Hoofdredacteur Toeng van het offi
ciële dagblad Nhan Dan bestrijdt
dat de boeddhisten het de regering
lastig maken. „Zij zijn vaderlandslie
vend". Het aan leidinggevende
boeddhisten zelf vragen bleek niet
mogelijk, evenmin als het lukte te
praten met andere rooms-katholieke
geestelijken dan zuster Chantal. Een
voorzichtig benaderde pastoor in
een kerk in Saigon reageerde zeer
huiverig. „Ik zie er de zin niet van".
Toeng geeft toe dat de godsdienst in
Vietnam op het ogenblik zeker niet
wordt aangemoedigd. „Maar wij eer
biedigen de godsdienstvrijheid. Alle
gelovigen kunnen als zij dat willen
ter kerke gaan, maar wij hebben óns
wereldbeeld. Wij zijn communisten,
materialisten".
