Een volk
dat fietst,
bouwt aan
zijn toekomst
„Heropvoeding" Is het
sleutelwoord In Vietnam
ZATERDAG 2 JUU 1977
BUITENLAND
Trouw/Kwartet PS 13/RH 15
„Oorlogswonden" is een
woord dat in gesprekken in
Vietnam vele malen terug
komt. En ze zijn diep en pijn
lijk.
Vliegend van Saigon (nu Ho Tsji
Mlnh-stad) naar Hanoi in het
noorden zijn de bomkraters te zien
ei) de omvangrijke ontbossing die
schier eindeloze vlakten kale grond
heeft achtergelaten, die 25 tot 100
jaar nodig zullen hebben om zich
weer te herstellea Verder de weg
geslagen bruggen met de in het
niets eindigende wegen daarvoor
en in de havenstad Halfong de gro
te gaten in de stad. Ook daar ka
potte bruggen die vernuftig zijn
hersteld en nu tenminste voor voet
gangers en fietsers weer bruikbaar
zijn, en loodsen in de veel te krappe
haven waarvan er na de bombarde
menten nog precies één overeind
stond.
Ondertussen wordt de oorlog tegen
„Amerikaanse imperialisten" en
„buitenlandse agressors" (want zo
heet dat uit de mond van de tolk.
en niet anders) wel gekoesterd als
de heldhaftige strijd van het Viet
namese volk. Een bezoek aan het
oorlogsmuseum in Hanoi is een
zondagsultstapje voor de inwoners
van die stad. Van groot tot zeer
klein schuifelt men langs vliegtuig
wrakken, tanks, wapentuig en fo
to's van aanvankelijk Franse en
later Amerikaanse wandaden in
Vietnam.
Hoe groot die Franse invloed ook
op ander terrein is geweest blijkt
bij een bezoek aan het museum
voor nationale kunst in Hanoi,
waar overigens geen hond te zien Is.
Schilderijen van Vietnamese kun
stenaars hadden net zo goed ge
maakt kunnen zijn door Franse Im
pressionisten. Pas latere schllderii-
en zijn puur sociaal-realisme
arbeiders, boeren, vissers en solda
ten, werken ln de fabriek en op het
land, het binnenhalen van de net
ten en een tank die komt aanrollen
door de bergen.
De Amerikaanse rol wordt duide
lijk in het museum van oorlogsmis
daden ln Ho Tsjl Mlnh-stad, hoe
eenzijdig u zegt hetdat ook zal
zijn. Foto's van tijgerkooien, ver
brandingen, martelingen, oorlogs
taferelen, nooit geboren mismaak
te kinderen, napalmslachtoffers en
kleine metalen pijltjes (tets groter
dan een speld) die vanuit vliegtui
gen in brede zwermen op burgers
werden afgeschoten en later van
plastic werden gemaakt omdat ze
ze dan met röntgenapparatuur niet
te vinden waren. Directeur Mal
Lam van het museum geeft er na
afloop van het bezoek een paar
mee. „Ter herinnering". Ze liggen
nog in mijn hoteL Ook zijn er speld
jes, kammen en ringen gemaakt
van de brokstukken van B-52 bom
menwerpers en hangt er in het
stadhuis van Hanoi een kunstwerk
gemaakt van de bedrading uit
Amerikaanse toestellen. „Een ge
schenk van McNamara."
In het museum ls verder een
zaal vol met de „culturele" over
heersing van de Amerikanen boe
ken en bladen met een mengeling
van platte seks. schijnromantlek
en geweld die deels in de Verenigde
Staten in het Vietnamees werden
gedrukt om het Vietnamese volk
Jekker te maken". „De Amerika
nen hebben niet alleen genocide
(volkerenmoord), ecocide (het ka
pot maken van de natuur) maar
'ook socioclde gepleegd", zegt Mal
Lam. „Een moord op het eigen ka
rakter, de cultuur en de trots van
het Vietnamese volk". En hoofdre
dacteur Hoang Toeng van het offi
ciële dagblad Nhan Dan zegt ln een
eerder gesprek: „Onze culturele
identiteit ls een groot probleem".
Wat ook nog eens duidelijk wordt
in Hanoi waar ln de bijna lege eta
lages van het ene grote warenhuis
blanke poppen staan met blauwe
ogen en waar Hamlet in het Rus
sisch wordt gespeeld in het theater.
'De „sociocide" blijkt ook tilt een
grote lijst in het museum van oor
logsmisdaden, met cijfers die vol
gens het opschrift van de universi
teit van Michigan komen en voor
ons vertaald werd door een meisje
van midden twintig dat tijdens de
oorlog zelf zes jaar ln de gevangenis
heeft gezeten. Bij de bevrijding van
Saigon leden drie miljoen Vietna-
mezen aan geslachtsziekten, van
wie 350.000 alleen al in Saigon, er
waren een half miljoen prostituées
en evenveel drugsverslaafden, één
miljoen leed aan tbc en drie mil
joen kon niet lezen of schrijven. Er
waren een half miljoen halfbloeden
(verwekt door Amerikaanse man
nen bij Vietnamese vrouwen) en
370.000 wezen, terwijl bijna een half
miljoen mensen leden aan sterke
ondervoeding.
Tijdens de strijd trokken miljoe
nen mensen van het steeds onveili
ger wordende platteland naar het
betrekkelijk zekere Saigon. In 1945
had die stad nog slechts een half
miljoen Inwoners, bij de val ln 1975
waren het erbljna vier miljoen. Er
wordt geleefd ln de slums, met
krotten van papier, karton en blik,
tussen stinkend water, zoals ik ze
tot nu toe in ontwikkelingslanden
niet gezien heb. Dat onze gastheren
zo gesteld zijn op ons bezoek aan
de krottenwijk Khan Hol in het
vierde stadsdistrict is overigens
veelzeggend. In het zuiden moeten
de buitenlandse bezoekers met de
neus op de kwalijke erfenis van de
vorige regeringen worden gedrukt,
ln het noorden mogen zij alleen de
goede dingen zien die onder meer
door twintig Jaar communistisch
bewind tot stand gebracht zijn.
Maar ook in Hanoi zijn er nog krot
tenwijken voor degene die even het
programma ls ontvlucht en ook ln
Hanoi slapen mensen op straat. Ze
vinden het thuis te warm het was
inderdaad meer dan dertig graden
en zeer vochtig of waren naar de
markt geweest en waren te Iaat
voor de bus, heet het dan. Mogelijk,
lk weet het niet
Feit ls wel dat de pure, bittere
armoede van Saigon (zoals ieder
een nog zegt, in plaats van Ho Tsji
Minh-stad) ln Hanoi niet lijkt te
bestaan. In Saigon slapen nog
steeds duizenden op straat op wat
lappen of een stuk oud papier,
wordt nog fiks gebedeld, ls de pro
stitutie zeker nog niet uitgeroeid
zoals uit de lonkende blikken op
enkele tientallen meter van het ho
tel blijkt; de meisjes zullen het niet
doen omdat ze mij zo aardig vinden
terwijl de straathandel er nog
steeds bloeit. Niet alleen in groen
ten en fruit en andere levensmidde
len maar ook de produkten van
Singer, Sanyo en Seiko en andere
peperdure apparatuur en onderde
len voor de nog overal rondscheu
rende Honda's. Dit ln tegenstelling
tot Hanoi waar ledereen fietst en
auto's en motorfietsen zeer zeld
zaam zijn. Een volk dat fietst,
bouwt aan zijn toekomst.
In Saigon wordt geleefd in slums, met krotten van papier, karton en blik, tussen stinkend water.
(Eigen foto).
De regering probeert alles om het
verworden en verstikte waterhoofd
Saigon weer tot een leefbaar geheel
te maken. Bijvoorbeeld door het
verhuizen van plattelanders naar
hun geboortegrond, maar vooral
naar wat heet de .nieuwe economi
sche zones". Eén daarvan ls Long
Chleu, een paar uur rijden van Sai
gon. Er wonen op het ogenblik zo'n
5300 mensen die als zij aankomen
van de regering de eerste zes maan
den rijst krijgen, wat geld en wat
gereedschap (een sikkel en een
mes), terwijl gezorgd wordt voor de
ruwbouw van de hulzen (het ge
raamte staat er) en de grond ge
ploegd is (1200 eigen vlerkante me
ter voor ieder gezin, terwijl er daar
naast gemeenschappelijke gron
den zijn die gemeenschappelijk be
werkt worden). Soldaten en Jonge
ren maar ook loonbedrijven, die
nog steeds bestaan ln het socialisti
sche (zuid-) Vietnam regelen dat.
Al die voorzieningen zijn er, ten
minste op papier. Uit gesprekken
met vertegenwoordigers van inter
nationale instellingen die ln Viet
nam werken en gesprekken in Sai
gon op straat blijkt dat het er nog
wel eens aan wil ontbreken. Dat de
geraamtes er niet altijd staan, de
grond niet overal geploegd is en
rijst en geld uitblijven. En dat kan
ook bijna niet anders, gezien de
reusachtige taak die de regering
zich heeft gesteld. Een paar mil
joen mensen verhuizen is geen klei
nigheid.
De voorzitter van het volkscomité
van Long Chleu vertelt dat de men
sen vrijwillig komen en ook vrij zijn
weg te gaan als ze dat willen. „Som
mige mensen gaan terug naar de
steden omdat het hen niet bevalt
en we kunnen ze niet dwingen te
blijven", zegt ook hoofdredacteur
Toeng, die wel toegeeft dat de men
sen het niet altijd éven leuk vinden
omdat het werk op het platteland
veel zwaarder is. Dat iedereen vrij
is om te komen en te gaan is een
vertekening. Niemand wordt echt
gedwongen Saigon te verlaten,
maar van mensen zonder werk (en
dat zijn er zeker nog een half mil
joen) van wie de regering vindt dat
ze naar een nieuwe economische
zone moeten kan wel het rijstranto-
soen worden Ingetrokken. En dan
wordt het hongerlijden of verhui
zen, want de rijst op de zwarte
markt ls voor de gewone man onbe
taalbaar.
Gaan werklozen naar het platte
land, de prostituées en verslaafden
uit Saigon komen terecht in de
centra voor het herstel van de
waardigheid van de vrouw of de
waardigheid van de Jeugd. In het
opvangcentrum voor verslaafden
zitten zo'n achthonderd Jongeren
bij elkaar die daar naar toe zijn
gestuurd door familie of door het
stadsbestuur en volgens de direc
teur van het centrum zeer snel van
de opium of heroïne af zijn. Op de
manier van de botte bijl: gewoon
niets meer geven, terwijl daarnaast
onder meer met acupunctuur aan
Een onxer redacteuren heeft
als één van dc eerste Neder
landse journalisten een be
zoek van twee weken aan Viet
nam gebracht De reis verliep
niet in alle vrijheid. Het Viet
namese bureau voor culturele
betrekkingen met het buiten
land stelde het programma op,
en het was slechts mondjes
maat mogelijk daarnaast eigen
activiteiten te ondernemen.
In reven artikelen ral onre
redacteur rijn indrukken
weergeven, waarvan vandaag
het eerste. Volgende gaan
Het buitenlands beleid;
De rol van de kerken;
Dc verhouding tussen
noord en zuid;
Het economisch beleid;
Dc bemoeienissen van Ne
derland met Vietnam;
De nieuwe economische to
nes en coöperaties.
behandeling wordt gedaan. De
vraag hoe dat ln zijn werk gaat
blijkt tot nu toe door alle buiten
landse bezoekers te zijn gesteld. De
verslaafden blijven één tot twee
maanden ln het centrum en Inmid
dels hebben zo'n zesduizend Jonge
ren het centrum „schoon" verlaten.
Na het gesprek met de directeur
lopen we niets vermoedend naar
boven waar plotseling 240 ex-ver
slaafden blijken te zitten, ln drie
rijen van tachtig, die lofliederen
aanheffen op Ho Tsjl Mlnh (de va
der des vaderlands), de partij en de
solidariteit en oefeningen doen
voor de buitenlandse bezoekers.
Deze „collectiviteit als therapie"
wekt weerzin op, samen met de
vraag hoe ver je mag gaan met het
kapot maken van de persoonlijk
heid, ter wille van het geheel.
„Gemeenschapszin als geneesmid
del" geldt ook in het opvangcen
trum voor prostituees, waar daarna
de tocht naar toe gaat. Het gebouw
was voorheen een katholiek wees
huls, maar de wezen zijn verhuisd
en de nonnen verdwenen, zoals de
kerken ln heel Vietnam bulten spel
zijn gezet Met naai- en vlechtwerk
en andere kunstnijverheid verdie
nen de vroegere „vriendinnen" van
de Amerikaanse militairen zo'n
tien dong (gulden) per maand,
maar belangrijker is dat zij er leren
lezen en schrijven, en kennis van de
revolutie en het socialisme opdoen,
kortom worden „heropgevoed".
Heropvoeding is het sleutelwoord
ln Vietnam. Dat geldt niet alleen
voor de verslaafden en de prostitu
ees, maar zeker ook voor de officie
ren en hoge functionarissen van de
oude regering. Zij zijn samenge
bracht ln heropvoedingskampen,
waarvan we er overigens geen heb
ben kunnen bezoeken. Om hoeveel
mensen het gaat ls niet duidelijk,
evenmin als onder welke omstan
digheden zij leven. De schattingen
lopen uiteen van vijftigduizend
(wat weinig lijkt) tot driehonderd
duizend (wat veel is). Hoofdredac
teur Toeng zegt geen cijfer te kun
nen noemen omdat er steeds „her-
opgevoeden" worden vrijgelaten.
Volgens zegslieden ln Saigon ls een
aantal hoge officieren overge
bracht naar kampen ln het noorden
waar zij veel last hebben van de
kou, terwijl de harde kern volgens
sommige berichten ln Laos zit Ge
ruchten waarvan geen bevestiging
te krijgen is, evenmin als van het
verhaal dat de meeste officieren
zich zelf hebben aangemeld toen zij
merkten dat lagere goden na korte
tijd heropvoeding weer vrij
kwamen.
Vietnamese gesprekspartners wil
len daarover liever niet praten,
maar wijzen wel op de noodzaak
tot heropvoeding om opstanden en
onrust te voorkomen en „the Ame
rican way of life" uit te bannen.
Ook benadrukken de huidige
machthebbers hun eigen lankmoe
digheid: bijltjesdag, het doodschie
ten van militairen van de vorige
regering is voorkomen en een
grootscheepse wraakoefening ls
uitgebleven. „U hebt Neurenberg
gehad. U heeft het nogal Ingrijpend
opgelost," zegt de journalist Toeng.
Doorpratend over vrijheid ln het
algemeen houdt Toeng ons voor
dat het niet langer gaat om de
rechten van de Individuele mens ln
Vietnam (zoals voorheen) maar om
de rechten van miljoenen mensen.
„Vrijheid niet voor de bevoorrech
ten maar vrijheid voor leder".
Waarschijnlijk is een zekere vrij
heidsbeperking de prijs die voor
ontwikkeling en werkelijke gelijk
heid ln een derde wereldland moet
worden betaald; zeker na een oor
log als de Vietnamese.
De heropvoeding van met name
hoge functionarissen heeft (zuid-)
Vietnam wel beroofd van een groot
deel van haar kaders (mensen die
op sleutelposten zaten) wat het
openbare leven heeft ontwricht. En
dat terwijl „kaders" zo belangrijk
zijn ln het Zuidoost-Aziatische
land. Iedereen ln een leidinggeven
de baan, ln een bedrijf. In de land
bouw, ln de partij, in een school of
ln een ziekenhuis behoort onont-
U'-4'.i'-ffy'vSr1 i .V
Een bezoek aan het oorlogsmuseum in Hanoi is een uitstapje
voor de inwoners van die stad, van groot tot zeer klein. (Eigen
foto).
koombaar tot het „kader". En „ka-
derklnderen" genieten een speciale
behandeling, kunnen Ud worden
van de Jonge pioniers en naar een
club ln Hanoi gaan waar alles
wordt gedaan van ballet tot boetse
ren, van planeten bestuderen tot
Joumallstje spelen.
De angst bekruipt je dat de „pio
niers" (roet hun rode sjaaltje op het
witte hemdje) zich beter gaan voe
len dan de „gewone" kinderen ln
een land dat gelijkheid zo hoog in
het vaandel schrijft. Net zo goed als
het vreemd ls dat kinderen die
goed hun best hebben gedaan een
papieren lotusbloem krijgen of een
papleren vlaggetje (wie er vijl heeft
mag zich „htt neefje van oom Ho
(Tsji Minh)" noemen, en dat goede
leerlingen extra aandacht krijgen
op een school voor voortgezet on
derwijs in Thai Blnh in het
noorden.
Het lijkt nauwelijks te verschillen
van de stempeltjes in het reken-
schrift die vroeger op onze lagere
scholen werden uitgedeeld of het
voortrekken van de „HBS-klan-
ten". Het verschil ls echter volgens
de Vietnamezen dat het daar ging
om het belonen van de „persoonlij
ke prestatie", terwijl ln Vietnam
Juist kinderen die zich hebben inge
zet voor de hele groep een vlaggetje
of lotusbloem krijgen.
De jonge pioniers met hun rode sjaaltje op het witte hemdje, in het centrum van Hanoi. (Eigen
foto).
„Kadervorming" lijkt op het ogen
blik één van de grote gevaren die
Vietnam bedreigt. Er wordt een
kloof geschapen tussen „gewone
mensen" en hun leiders, terwijl zij
toch schouder aan schouder zou
den moeten werken, „omdat zij al
len één zijn". Gelijkheid is er zeker
nog niet in Vietnam. In bezochte
bedrijven waar voor het overgrote
deel vrouwen werken, bestaat de
bedrijfsleiding nog ateeds uit man
nen. „De vrouwen zijn er nog niet
rijp voor." In het Politburo zit geen
enkele vrouw. Toeng: „Er zijn ge
noeg bekwame vrouwen, maar ze
genieten te weinig vertrouwen," en
dat la maar één aspect.
"Hoe ver de „kadervorming" is
voortgewoekerd ls na een bezoek
van twee weken niet te zeggen,
evenmin als duidelijk ls welke vor
men de bureaucratie heeft aange
nomen. Een probleem ls het wel.
„Bureaucratie Is een vijand die ln
ons hulst", zegt de hoofdredacteur
van Nhan Dan. „De tegenstander
die we nu moeten bevechten ls er
ger dan het Imperialisme, het is de
bureaucratie," meent Vu Quoc Huy
van het comité voor de culturele
buitenlandse betrekkingen in een
ander gesprek.
Het blijkt voor de buitenlandse be
zoekers alleen bij het wisselen van
geld (dat kost een ochtend), het
kopen van een ticket Hanoi-Saigon
(dat duurt zo lang dat één van de
begeleiders de taak op zich neemt),
voor buitenlandse inwoners van
Hanoi als zij een schrijfmachine
moeten laten repareren bij de ver
plichte staatsonderneming (na een
grote papierwinkel komt het tlkap-
paraat slechter terug dan het was).
Erger is als de produktie door de
bureaucratie getroffen wordt, en
dat schijnt het geval te zijn.
Er zijn overeenkomsten te bespeu
ren met de Sowjet-Unle, waar Im
mers ook na de revolutie kadervor
ming en bureaucratie welig tierden.
Vietnam probeert ln het buiten
landse beleid tussen Chinezen en
Russen door te schipperen, maai
dat lukt niet zo. De Russische in
vloed lijkt veel groter dan de Chi
ncse. wat opvallend ls omdat de
overeenkomsten tussen het derde
wereldland China en het ontwlkke
Ungsland Vietnam veel groter zijn
dan die tussen Vietnam en de
8owjet-Unie.
Ook steken de kleine, beweeglijke
en slimme Vietnamezen schril al
bij de vaak wat lompe en onbehou
wen Russen. Toch zijn ze er ln grote
aantallen. Het Aeroflot-toestel dat
ons van Moskou vla Koeweit,
Bombay, Rangoon en Vientiane
naar Hanoi brengt zit er vol mee.
evenals het door de Cubanen ge
bouwde overwlnnlngshotel in Ha-
nol waar de Vietnamezen ons aan
vankelijk veilig ver van de stad
hadden ondergebracht
BADIO - O» atlaandiaf V»n hal NOS-radlo-
lUJIl m bulla nUnd it maandajmid-
4h bakaanal aan Vietnam (HiKmum 2.
U.M Mr). Da aflevering ward tamanftXrld
Urn Laank na BWdel an N«a Kutaeadrager
