Europese top levert beperkt resultaat op EG verklaring gaat PLO niet ver genoeg Nog is Polen niet verloren Peking waardeert Eurocommunisme Verdeeldheid troef op Afrikaanse top Den Uyl na overleg in Londen: Boedapest gematigder dan Moskou Oostafrikaanse gemeenschap Eensgezindheid over zuidelijk Afrika Partijleider Gierek heeft weinig speelruimte, maar: VRIJDAG 1 JULI 1977 BUITENLAND Trouw/Kwartet 7 De negen regeringsleiders hebben gisteren enige stoom afgeblazen over het Europese Parlement. De Franse president Valery Discard d'Estaing onthul de samen met dc Luxemburgse premier Gaston Thorn dat het parlement van plan is in Brussel de accommodatie uit te breiden. Er zouden twee vergaderzalen moeten worden gebouwd en daarnaast moet een restaurant van de grond komen. De Fransman was hier zeer gebelgd over want hij doet al tijden moeite om de Eüropese activiteiten zoveel mogelijk voor Straatburg in zijn eigen Lotharingen te bewaren. Het parlement moest het van vele zijden ontgelden. Zo bestaat er ontevre denheid over het verkiezingsfonds dat de partijen uit het parlement met het oog op de Europese verkiezingen van volgend jaar in het leven hebben geroepen. Wie zal dat betalen, was de kreet. En toen bleek dat hiervoor het budget van de gemeenschap werd aangesproken was de boot helemaal aan. Tenslotte werd bezwaar gemaakt tegen de vergoedingen dig Europarlemen tariërs krijgen voor hun activiteiten in dc verschillende parlementaire commissies. Uitsluitend zakkenvullerij was het oordeel. door Bert van Panhuis LONDEN Het topberaad van de regeringsleiders van de negen landen van de Europese Gemeenschap heeft slechts een beperkt resultaat opgeleverd, aldus de Nederlandse demissionaire premier Joop den Uyl aan het slot van het tweedaagse overleg in Londen. Het beperkte resultaat betreft met name de gemeenschappelijke verklaring die is uitgegeven over de economische groei, de geldontwaarding en de werkgelegenheid. „Deze raad springt er niet bepaald uit, maar men mag aan het slot van dit soort overleg geen golf van indru kwekkende besluiten verwachten. Niettemin is de verklaring over de groei er een die enkele stappen voor uit betekent", aldus Den Uyl. Met name wordt in de verklaring inge haakt op het vraagstuk van de vrou wen en de jeugdwerkeloosheid, een kwestie die reeds was aangekaart op het vorige overleg in maart in Rome. De negen zijn blij met het resultaat dat dinsdag is bereikt in het overleg van de Europese ministers van socia le zaken en waarbij werd afgespro ken dat de doelmatigheid van het Europees Sociaal Fonds moet wor den verbeterd. Met name een nota van de Európese Commissie over de werkloosheid van vrouwen wordt te gemoet gezien. Jongeren vesteringen in de zwakke regio's en de herstructurering van de economie daar willen bevorderen om zodoende de werkgelegenheid een injectie te geven. Grote landen als Frankrijk en West-Duitsland voelen weinig voor de plannen en Nederland bijvoor beeld staat te aarzelen omdat men eerst wil weten wat er nu precies met deze nieuwe middelen gaat gebeu ren. De Belgen daarentegen zijn po sitief omdat, aldus de Belgische pre mier Leo Tindemans, de investe ringspolitiek enigszins wordt ont daan van de nationale kantjes die eraan zitten zolang dit beleid onder de vleugels van de Europese Investe ringsbank (EIB) blijft zitten. De an deren hechten hier minder waarde aan omdat zij weinig vertrouwen hebben in de kracht van de Europese Commissie om Investeringen naar noodzaak te doen. ROME (AP.DPA) De zelfstandige positie die de westelijke communistische partijen innemen tegenover het Kremlin valt goed in Peking. De Chinese communistische partij heeft haar kritiek op de Italiaanse communisten sterk gematigd. Ook uit de Hongaarse hoofdstad Boekarest klonken gisteren zeer gematig de geluiden over het zogeheten Eurocommunisme. Bijzondere interesse is er voor het vraagstuk van de structurele werk loosheid onder jongeren. De minis ters van sociale zaken is verzocht begin najaar na te gaan welke ge meenschappelijke actie kan worden ondernomen. De ministers van eco nomische zaken en financiën is ge vraagd een studie te maken van een plan van de Europese Commissie om de mogelijkheid van lenen door de gemeenschap uit te breiden. De commissie zou met name de in Inflatie De negen wijzen nogmaals op het belang om de economische gToel af te stemmen op de bestrijding van geldontwaarding en werkloosheid. Zij keren zich net als bij voorgaande gelegenheden tegen het grijpen naar beschermende maatregelen van na tionale economieëen. Verder ls er gesproken over de toestand van de werkgelegenheid in die sectoren van de economie, die door de wijzigingen In de wereldeconomische toestand De regeringsleiders van de negen landen van de Europese Gemeenschap stonden gisteren na de tweedaagse conferentie nog even na te keuvelen op de trappen van het Londense Lancaster House. Van links naar rechts: President Giscard van Frankrijk, de Westduitse minister van buitenlandse zaken Genscher, de Britse premier Callaghan en de Duitse bondskanselier Schmidt. zijn getroffen (staalindustrie en scheepsbouw bijvoorbeeld). De com missie ls gevraagd voort te gaan met studies over deze problematiek. De toestand in Afrika en dan met name In het noordoosten de hoorn van Afrika met Ethiopië, Somalië en DJiboetl en in het zuiden is giste ren onderwerp van gesprek geweest. De Britten hebben hun bezorgdheid over de toestand uitgesproken en premier Callaghan sprak met be trekking tot zuidelijk Afrika zelf van een „acute crisissituatie". De Chinezen hebben hun gewijzigd standpunt onthuld aan de Italiaanse minister van buitenlandse zaken Forlani die in juni een bezoek bracht aan Peking. „Zij hebben tegenover mij benadrukt dat zij enige tijd gele den zijn opgehouden de leiders van het Italiaanse communisme „lakeien van het sociaal-imperialisme" te noemen". Met de term „sociaal-im perialisme" duiden de Chinezen de politiek van de Sowjet-Unle aan. „Wel noemen de Chinezen de Itali aanse broeders nog verraders van het marxisme", aldus Forlani. Forlani zei dat de Chinese leiders met plezier gemerkt hadden dat de Italiaanse communistische partij zich in enkele gevallen „van Moskou hebben losgemaakt" en zich hebben uitgesproken voor het blijven van Italië in de Noordatlantische Ver dragsorganisatie (NAVO), zolang de BEIROET (XJPI, Reuter) - Syrië heeft er geen enkel belang bij zijn troepen in Libanon te handhaven, hoe noodzakelijk „het ook is dat elke soldaat aan het front zijn plicht doet". Dit heeft de Syrische presi dent Hafez al Assad gisteren ver klaard in een vraaggesprek met het Libanese dagblad Al Anwar. Oosteuropese landen nog in het War schaupact zitten. Forlani was van 12 tot 17 juni op bezoek In Peking waar hij sprak met de Chinese minister van buitenland se zaken Hoeang Hoea en vlce-pre- mier en minister van defensie LI Hsien-nlen. Forlani verklaarde voorts dat de Chinese communisten nogal achterdochtig waren over de mate waarin de Italiaanse commu nisten zich zelfstandig tegenover Moskou zullen blijven opstellen. Hongarije De Hongaarse communistische par tij heeft de Europese communisti sche partijen uitdrukkelijk het recht toegekend een eigen, onafhankelijke weg te volgen naar de verwezenlij king van hun doelstellingen Daarbij moeten ze zich echter wel bewust zijn van de grote verantwoordelijk heid die zij tegenover de communis tische beweging als geheel dragen. In een terugblik op de vorig Jaar gehouden conferentie van Europese communistische partijen in Oost- Berlijn schreef het Hongaarse partij blad Nepszabadsag gisteren dat het succes of de mislukking van ver schillende partijeen niet een zaak is van die partijen alleen. „Elke indivi duele overwinning of elke nederlaag is van Invloed op de gehele Internati onale communistische beweging", aldus het blad. „Het inslaan van de weg van onafhankelijkheid inslaan is daarom niet slechts een zaak van recht maar evenzeer een zaak van grote verantwoordelijkheid" LUXEMBURG, BEIROET (ANP, UPI, Reuter) Volgens de Palestijnen gaat de nieuwe Midden- Oostenverklaring van de Europese Gemeenschap, die tijdens de topconferentie in Londen werd uitgegeven „niet ver genoeg". Terwijl Egypte zich met de nieuwe verklaring zeer Ingenomen IC rPT* 71 P P toonde, leken Israëlische functionarissen teleurgesteld te zijn. LIBREVILLE (Reuter, DPA, ANP) De topconferentie van de Afrikaanse staatshoofden en regeringsleiders die morgen begint in de hoofdstad van Gabon, Libreville, zal er waarschijnlijk niet in slagen overeenstemming te bereiken over de Afrikaanse strijdpunten. Wel zal men erin slagen een gemeenschappelijk standpunt in te nemen tegenover de blanke invloed in zuidelijk Afrika. Zuld-Afrika, Rhodeslë en Namibië zullen waarschijnlijk de hoofdscho tel vormen van de top. De gemeen schappelijke standpunt bepaling zal neerkomen op de els van zwart meer- derheldsbestuur voor Rhodeslë, on afhankelijkheid voor Namibië en veroordeling van de apartheidspoli tiek van Zuld-Afrika. Daarna komen de vele punten van onderlinge verdeeldheid aan de orde: Welke van de vier bevrijdingsbe wegingen die in Rhodesië actief zijn moet worden gesteund? De zoge naamde frontllnestaten, Mozambi que, Zambia, Tanzania, Botswana en Angola willen steun voor Moegabe en Nkomo. Andere Afrikaanse lan den zien meer in Sithole en Moezo- rewa. Kan er een Afrikaanse vredes macht gevormd worden om Mozam bique te helpen in de strijd tegen het blanke minderheidsbewind van Ian Smith in Rhodesië? De secretaris generaal van de Organisatie voor Af rikaanse Eenheid (OAE), Etekl- Mboemoea, speelt graag met deze gedachte. Vele werkelijkheidswaar de hebben deze voorstellen echter niet. Welke houding moet worden inge nomen in de strijd van de regering van Ehtloplë tegen de Erltrese op standelingen ln het noorden van dat land? Waar moet het hoofdkwartier van de OAE gevestigd worden nu de functionarissen van de OAE zich niet meer veilig voelen in de geweld dadige atmosfeer van de Ethiopi sche hoofdstad Addis Abeba? En als de verhuizing doorgaat (waarvoor Soedan zich sterk maakt) wie be taalt dat dan allemaal? Heeft Somalië werkelijk een aan val gedaan op Kenia? Somalië ont kent dat, maar Kenia heeft een klacht ingediend bij de OAE over de grensschending en daarover zal een uitspraak gedaan moeten worden. Tsjaad beschuldigt Libië ervan dat dit land een deel van het grond gebied van Tsjaad bezet heeft. Ook daarover moéten de Afrikaanse lei ders zich buigen. Ethiopië beschuldigt Somalië en Soedan van invallen op haar grond gebied. Wat wordt de positie van het Poli- sario-front ln de Afrikaanse wereld? Of stelt de OAE zich achter de Ma rokkaanse en Mauretaanse aanspra ken op de westelijke Sahara? De onderlinge geschillen en de te genstellingen in eigen land zijn er de oorzaak van dat steeds minder Afri kaanse leiders de gang naar de OAE- top wagen. Verscheidene Afrikaanse staatshoofden zijn het in het verle den afgezet terwijl ze ln het buiten land verbleven. Toch voorspellen woordvoerders van de OAE dat zo'n twintig Afrikaanse staatshoofden hun opwachting in Gabon zullen maken. Het politieke comité van de OAE heeft gisteren besloten het Franse persbureau AFP van deelname aan de topconferentie uit te sluiten ln verband met wat door OAE-woord- voerder Peter Onoe werd genoemd „valse en verdraaide verslaggeving". Khaled al Hassan, lid van de Pales tijnse Nationale Raad, verklaarde in Luxemburg waar hij aan een bijeen komst van Europese en Arabische parlementariërs deelneemt, te hopen dat ln Europa de politieke wil zal ontstaan om te verklaren dat het „Palestijne volk recht heeft op een onafhankelijke staat". In de verkla ring van Londen waarin de rechten van de Palestijnen nog eens worden onderstreept ls alleen sprake van een „thuisland" voor de Pales tijnen". Hassan betoogde voorts dat de Ame rikaanse president Jimmy Carter de eerste Amerikaanse president is die „een nieuwe taal spreekt" met be trekking tot het Midden-Oosten". Eerder al had PLO-leider Jassar Ara fat zich in een televisie-interview zeer lovend over Carter uitgelaten. „Hij ls de eerste Amerikaanse presi dent die is gaan spreken over de Palestijnen als een natie en over de noodzaak dat wij een thuisland moe ten hebben en rechten bezitten. Dat vinden wij al positief. Daarnaast ge looft Carter in God en dat Ls een zeer belangrijk punt, want hij zal aan dacht hebben voor ons Palestina, ons thuisland, het thuisland van de vrede waar Jezus Christus heeft rondgewandeld". In Cairo verklaarde de secretaris generaal van de Arabische Liga, Machmoed Riad, dat de nieuwe Mid den-Oosten verklaring van de EG een „stap voorwaarts" was vergele ken metr de EG-verklartng van no vember 1973. In Israël betreurt men de verklaring omdat het „schade lijk" zou zijn „voor de vooruitzichten voor vrede in het Midden-Oosten en een aanmoediging voor Arabische extremisme". Israëlische functionarissen zeiden dat de Verenigde Staten enkele we ken geleden met succes de publica tie van een dergelijk EG verklaring hadden voorkomen. De recente Amerikaanse beleidsverklaring Inza ke het Midden-Oosten, die de Israëli sche regering kastijdde omdat zij zou pogen de Westelijke Jordaanoe- ver uit te sluiten van toekomstige vredesonderhandelingen zou de pu blicatie van de nieuwe EG verkla ring echter hebben versneld. In Is raël betreurde men verder met name dat ook Nederland en de Bondsrepu bliek de nieuwe verklaring steunen. De Euro-Arabische parlementaire conferentie tn Luxemburg heeft in middels een resolutie aangenomen waarin de politiek van de Israëlische regering veroordeeld wordt. Deze po litiek is in tegenspraak met resolu ties die door de Verenigde Naties zijn aangenomen en ze wordt, aldus de parlementaire conferentie, fnuikend geacht voor de vooruitzichten op vrede ln het Midden Oosten. NAIROBI (UPI, AP. Reuter) - De Oostafrikaanse gemeenschap, een samenwerkingsverband van Kenia, Tanzania en Zambia dat eens model stond voor de Afrikaanse eenheid, ls voortaan geschiedenis. De Oostafrikaanse gemeenschap was al sinds de staatsgreep van Idi Amin ln Oeganda ln de versukkeling geraakt. Uiterlijk gisteren had er een beslissing moeten vallen over de financiering van de nog resterende gemeenschapstaken. Nu dat niet ls gebeurd, valt de gemeenschap defi nitief uiteen. De gemeenschappelijke spoorwegen zijn al enige tijd ln drie afzonderlij ke ondernemingen uiteen gevallen. De gemeenschappelijke luchtvaart maatschappij viel uiteen na een ge schil tussen Tanzania en Kenia over de financiën. Nu is er ook een einde gekomen aan de gemeenschappelij ke markt, het directoraat voor de burgerluchtvaart en nog enkele an dere Instellingen. Afgelopen woensdag werd er nog namens het hoofdkwartier van de Oostafrikaanse Gemeenschap een laatste mededeling uitgegeven, dat men met honderd miljoen dollar de zaak draaiende kon houden. Nu dit niet gebeurd ls, ls de gemeenschap definitief ter ziele. door J. den Boef De hoop dat het begin van de conferentie in Belgrado over de naleving van het slotakkoord van „Helsinki" tot een meer ontspannen situatie in Polen zou lelden, is nog niet in vervuiling gegaan. Er heerst in het land een soort wapenstilstand, waaraan regering en kerk zich houden, maar waarvan het de vraag is hoe lang zij stand zal houden. Want de protesten tegen het gevangen houden van „dissidenten" worden talrijker en openlijker. Dat Polen met een enorm „burger rechten-probleem" te kampen heeft, ls een rechtstreeks gevolg van de harde wijze waarop ruim een Jaar geleden ln de industriesteden Ra- dom en Ursus het arbeidersprotest tegen drastische prijsverhogingen werd neergeslagen. Uit de felheid van deze protesten bleek, hoezeer partijleider Edward Gierek en diens naaste medewerkers zich verkeken hadden op de stemming onder de Poolse bevolking. Zij herinnerden zich achteraf de ar beidersopstand van 1970, die partij leider Wladislaw Gomoelka (in 1956 als redder verwelkomd) tot aftreden dwong. Gierek liet echter verkeerde maatregelen nemen, die ook nog door de verkeerde mensen werden uitgevoerd en daardoor veel weg hadden van wraakneming. Met de onvoorziene gevolgen daarvan zit hij thans nog opgescheept Het „Comité ter verdediging van de arbeiders" dat na de gebeurtenissen in Radom en Ursus werd opgericht, heeft kort geleden een nieuwe bro chure gepubliceerd. Daarin beweren verschillende advocaten die met de verdediging van de gearresteerde en van hun werk verstoten arbeiders waren belast, dat de processen niet correct werden voorbereid en ge voerd. Men zou het principe van de „Individualisering van de strafdaad" hebben verlaten ten gunste van de zgn. collectieve verantwoordelijk heid. Tegenover de arbeiders, die uit sociale motieven zouden hebben ge handeld, zou op die wijze wraak zijn genomen. Nieuwe tegenslag Voor de autoriteiten, die ook negen leden van genoemd comité onder voorarrest hebben geplaatst (zonder hen in staat van beschuldiging te stellen), was dit een nieuwe tegen slag. Officieel weigeren zij nog steeds toe te geven dat er onolrbare dingen zijn gebeurd zowel bij het politiële optreden tegen de protesterende ar beiders als bij hun berechting. Blijk baar weten zij ook met de gearres teerde comité-leden geen raad. De zen mogen geen bezoek ontvangen van familie en zelfs niet van advoca ten Hun brieven komen pas na twee weken op de plaats van bestemming Wel wordt een verkapte hetze tegen hen gevoerd, waarin zij als „vader- landsloze beroeps-contrarevolutio nairen" worden afgeschilderd. Het lijkt echter ln 1977 onmogelijk om processen te voeren, zoals die in de stalinistische periode voorkwa men. Vooral in Polen is het onwaar schijnlijk dat dit gebeurt, omdat ln dat land voor het eerst een vorm van samenwerking is gegroeid tussen in tellectuelen, arbeiders en boeren. Monsterprocessen zouden een eind kunnen maken aan de door de rooms-katholleke kerk bevorderde politiek van leven en laten leven. Een nieuwe „opstand" zou dan ln Polen niet langer denkbeeldig zijn. En wie de geschiedenis van dit land met alle bezwaren van zijn geogra fische ligging kent, kan bevroeden wat zoiets zou betekenen. Dit gevaar kan echter ook naderbij worden gebracht als de Poolse auto riteiten geen monsterprocessen la ten voeren, maar blijven weigeren de zich uitbreidende protestbeweging serieus te nemen. Zij zouden dan de indruk vestigen dat zij geen ingrij pende maatregelen willen nemen, zo lang de Belgrado-conferentie voortr duurt (en dat kan wel eens tot de cember zijn). Als de activiteiten van de Poolse „andersdenkenden" ln dat geval niet ln de hand gehouden kun nen worden, kan zich een ontwikke ling voordoen met eenzelfde afloop als de Uberalisatiegolf, die in 1967 en 1968 over Tsjechoslowaklje sloeg. Conflict vermijden Het ls duidelijk dat zowel de Poolse autoriteiten als de „dissidenten" er belang bij hebben, dat niet op een openlijk conflict wordt aange stuurd. Van kerkelijke zijde heeft meu veel begrip voor de hachelijke situatie, waarin Polen zich bevindt ook al is men van mening dat veel onrecht ongedaan moet worden ge maakt Van regeringszijde wordt voor het eerst sinds lang weer aan dacht besteed aan de mogelijkheid van invoering van arbeiders-zelfbe stuur. Of dit zal helpen, is de vraag, vooral omdat de jonge Poolse arbei ders ln het algemeen veel kritischer reageren dan de oudere. Van deze Jongeren kan men niet verwachten dat zij zich als ervaren diplomaten gedragen, die weten dat de geschiedenis zich kan herhalen, zoals zij zich in Polen al zo vaak heeft herhaald. ZIJ reageren spon taan op de gebeurtenissen en uit ongeduld over het uitblijven van resultaat. En zij denken er niet aan dat de zgn. Brcznjew-doctrlne (be treffende de beperkte souverelnlteit van de socialistische landen) eigen lijk al ln 1830 werd geformuleerd, zoals Andreas Razumowsky ln de Frankfurter Allgemeine Zeitung schreef. Dezelfde Ideeën In dat jaar zag tsaar Nlcolaas I zich gedwongen een Poolse opstand te laten neerslaan. Polen werd toen tot Russische provincie verklaard en zou steeds herinnerd worden aan de woorden van de tsaar tot de verte genwoordigers van de Poolse bevol king: „Ik ben nu alleen nog keizer van Rusland en op grond van deze titel staan Jullie onder mij." Razu mowsky voegt daar veelbetekenend aan toe dat Breznjew in augustus 1968, toen er een eind gemaakt werd aan de „Praagse lente", tegen de Tsjechoslowaakse partijsecretaris Zdenek Mlynar (enkele weken gele den naar Oostenrijk uitgerelsd) zei: „Jullie horen bij ons dat is alles." De eisen van de Poolse burgerrecht- beweging gaan verder dan die ln Tsjechoslowakije en de Sowjet- Unie. Gelijkgezinde organisaties ln andere landen wordt samenwerking aangeboden ln de „strijd, die zal duren tot de vrijheid Iri de gehele wereld zegeviert." Het zijn dezelfde Ideeën, aldus schrijft Razumowsky, waartegen tsaar Nlcolaas I ten strij de moest trekken, toen hij eerst de revolte van de Russische officieren en intellectuelen neersloeg, wier re volutionaire Ideeën uit Polen waren overgenomen. f Hun politieke hervormingsprogram ma verdedigden zij met het argu ment, dat het ontoelaatbaar was dat in het onderworpen Polen meer vrij heid. meer burgerrechten en een ho gere levensstandaard kunnen be staan, dan de bevolking van de Sow- Jet-Unie wordt toegestaan. In 1956 wilde Nlklta Chroestsjew al ln Polen Ingrijpen, maar het door tastende optreden van de destijds populaire Oomoelka, weerhield er de Russische partijsecretaris op het laatste ogenblik van In 1970, toen prijsverhogingen tot opstanden leidden, kon Oierek de reddende hand reiken. Sinds de onlusten van vorig Jaar heeft de partijsecretaris vergeefs geprobeerd, het vertrou wen van de Poolse arbeiders terug te winnen. Mislukken zijn pogingen definitief en lopen de zaken opnieuw uit de hand, dan zal de hand van Moskou zwaar op de Poolse bevol king gaan rusten Maar nog ls Polen niet verloren, zoals liet oude Poolse volkslied zegt. Edward Gierek, de Poolse partijleider, tijdens het uitbrengen van zijn stem.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Nieuwe Leidsche Courant | 1977 | | pagina 7