egering krijgt vijftig
•agen over gijzeling
=a kaping: noodrem trein in discussie
Alternatief plan
voor kernenergie
Wetenschap en techniek
it brieven van lezers
at in Tweede Kamer:
Bij brand 2 doden
op Nederlands schip
in haven Bremen
Op de eenwielers
horwegen zien geen aanleiding systeem af te schaffen
-ÏAG 18 JUNI 1977
BINNENLAND
nze Haagse redactie
JAAG De Tweede Kamer heeft de regering een kleine vijftig vragen voorgelegd met het
het debat over de gijzelingen, volgende week donderdag. De Kamer hoopt met name te
wat er sinds de gijzelingsacties in Wijster en Amsterdam door de regering is ondernomen
puwe acties te voorkomen.
araar, zo luidt een vraag, dat
Molukse kringen in Drente en
ïn op de hoogte was van
imen acties in Glimmen en
.lilde? Zo ja. wist de regering
rdaaraan door de vragenstel-
igevoegd. De Kamer is be
snaar de maatregelen, die ge-
n om verboden wapenbezit
.jlukkers tegen te gaan en
;en van Molukkers in mili-
ie aan banden te leggen.
aantal vragen heeft uiter-
•ekking op het verloop van
ite gijzelingen. De vraagstel-
nen veel belangstelling voor
ledelingen. die de treinkapers
»t crisiscentrum hebben ge-
jr wordt in het bijzonder ge-
naar de inhoud van de laatste
hap. die de kapers aan de
g gaven. De boodschap was,
ermeld. mede aanleiding voor
llitair ingrijpen. De Tweede
wil voorts meer weten over
regingen, waarop het rege-
luit tot ingrijpen is
trein straks weer „als nieuw" op de gers bijna drie weken hebben gebl-
ralls kunnen verschijnen. vakkeerd.
atifrste inspectie van treinstel
it bij de gijzeling bij De Punt
efd werd met kogels heeft ult-
n dat de trein niet onherstel-
beschadigd. Na een kostbare
Irovende opknapbeurt zal de
Volgens een woordvoerder van de
Nederlandse Spoorwegen ls het
plaatstaal aan de buitenkant te
dichten en kan het plaatwerk aan de
binnenkant ook worden hersteld.
Dat geldt ook voor de plafonds en
het Interieur waar kapers en relzi-
ROTTERDAM Bij een brand aan
boord van het Nederlandse vracht
schip „Serooskerk", dat in de haven
van Bremen ligt zijn twee Nederlan
ders omgekomen. Vier zijn gewond
en in een ziekenhuis behandeld.
Volgens de politie brak de brand uit
in de bar op het officlersdek. De
rook kwam door het ventilatiesys
teem in andere ruimten terecht.
Twee opvarenden, de stagiaire C. P.
Melker (19) uit Alkmaar en de 21-
Jarige leerling werktuigkundige I. J.
Zondervan uit Soest kwamen door
rookverstikking om het leven.
De brand, waarvan de oorzaak nog
niet ls achterhaald, heeft een deel
van de accommodatie aangetast,
maar werd vrij spoedig bedwongen.
Overigens moet de trein nog nauw
keurig van top tot teen worden na
gekeken en dat kan pas gebeuren
wanneer de justitie het treinstel
heeft vrijgegeven. De technische re
cherche was gisteren op het empla
cement in Zwolle nog steeds bezig
met haar onderzoek van de trein en
met de reconstructie van de gijze
ling, aldus een woordvoerder van de
NS.
Een indicatie van de schade aan de
trein en de totale schade die de
jongste gijzeling NS heeft berok
kend ls nog nipt te geven. „Het ls
volslagen onmogelijk om op dit
ogenblik al bedragen te gaan noe
men", aldus de woordvoerder. De
NS houdt er rekening mee dat tij
dens en na de gijzeling de mensen
bang zijn geworden en dat ze als het
even kan de trein niet zullen nemen.
Tijdens en na de treinkaping in Bel
len in 1975 was er ook enige tijd
sprake van een vermindering van
het aantal treinreizigers, niet alleen
op het traject Groningen Assen,
maar ook op andere lijnen. De NS
verwacht dat ook deze keer het aan
tal reizigers tijdelijk zal dalen. Hoe
de schade zal uitpakken ls pas over
een week of zes te bekijken als de
vervoerscijfers uit de computer
rollen.
Andrew Rose (13) en Mark Goodburn (14) uit Knaresborough (in het Britse
graafschap Yorkshire) beschikken over een grote collectie zelfgebouwde fiet
sen: tandems, driewielers, eenwielers en bromfietsen. De eenwielers kwamen
goed van pas toen de jongens met glazenwassen wat extra's wilden verdienen.
Ze kunnen met emmer en zeem én met de fietsen zo te zien goed overweg.
3" onzer verslaggevers
CHT De Nederlandse Spoorwegen achten de noodrem in de trein zinvol
n geen aanleiding deze af te schaffen. De afgelopen weken is de discussie
Ie noodzaak van de noodrem opnieuw opgelaaid naar aanleiding van de
aping bi) De Punt.
ik
nnen de directie van
ls hierover gesproken,
■jen is op het stand
lijven staan dat de
n nog steeds nut
Overigens kan de
niet zonder meer
afgeschaft, omdat
voorgeschreven in een
Spoorwegwet beho-
ïsluit. Het voornaam-
ament om de noodrem
3 (haffen, is het vele mis-
dat er, ondanks de
arheld, van wordt ge-
Voelbalsupporters
len er een merkwaar-
ïoegen in, naast het
;n van rijtuigen, aan
de noodrem te trekken, ter
wijl de aanwezigheid van de
noodrem het beroven of ka
pen van een trein vergemak
kelijkt. In geval van roof kan
de trein op een plaats tot
stilstand worden gebracht
die een betere vluchtkans
biedt dan bijvoorbeeld een
station. Treinkapers kunnen
de plek zodanig kiezen dat zij
een goed overzicht hebben en
de trein moeilijk te overval
len ls.
Fout argument
Volgens de NS gaat dat argu
ment echter niet op: door het
weglaten van de noodrem
wordt het doen stoppen van
een trein wel wat moeilijker,
maar het blijft toch altijd
mogelijk de trein tot stil
stand te brengen. Het wegla
ten van de noodrem, aldus de
NS, voorkomt een kaping
niet. Daarnaast wordt buiten
het vele misbruik nog steeds
zinvol gebruik gemaakt van
de noodrem, waardoor levens
worden gered. Ook daarom
acht de NS het niet juist de
noodrem uit de trein te ver
wijderen.
Een van de velen die zich de
afgelopen weken in de dis
cussie hebben gemengd, ls
prof. dr J. van Noordwljk, die
er op wees dat de noodrem
vroeger noodzakelijk was
omdat de trein toen uit apar
te coupés bestond en het, als
er in een coupé Iets gebeurde,
niet mogelijk was de conduc
teur om hulp te roepen.
Nu echter bestaan de treinen
uit treinstellen met doorlo
pende gangpaden en kan de
conducteur elke reiziger be
reiken zonder dat de trein
behoeft te stoppen. Prof. Van
Noordwljk stelt dan ook voor
de noodrem te vervangen
door een apparaat waarmee
de conducteur kan worden
gewaarschuwd, zoiets als een
babyfone of een praatpaal.
De conducteur kan zich dan
op de hoogte stellen en rpaat-
regelen nemen, zoals het vol
i
k
41
gende station waarschuwen.
Niet in ?lle
Volgens een woordvoerder
van de Spoorwegen, klopt dit
echter niet, omdat in lang
niet alle treinen de conduc
teur door de trein kan lopen.
Vaak worden twee treinen
aan elkaar gekoppeld, waar
door het niet mogelijk is van
het ene treinstel in het ande
re te komen. Dit gaat welis
waar veranderen ln de nieu
we Intercltytreinen (daarin
zal men van de ene kop naar
de andere kop kunnen lopen',
zodat wie in het verkeerde
deel van de trein zit niet meer
op hem station hoeft over te
stappen, maar dat geldt niet
voor alle andere treinen. Ook
de nieuwe Sprinters worden
gekoppeld, waardoor het niet
mogelijk is van het ene deel
in het andere te komen.
Daarbij komt dat in deze ge
koppelde treinen niet in leder
deel een conducteur mee
reist.
en duidelijk geschreven, liefst aan één kant getypte, brieven kunnen worden gestuurd naar: Secretaris Hoofdredactie
/Kwartet, Postbus 659, Amsterdam. Bij publikatle wordt de naam van de schrijver vermeld.
Blij dat ik rij
a Bryant
iiita Bryant door de E.O. uit-
[d zou zijn, zoals in deze ru-
irmeld, is ons bij de E.O. niet
Dit bericht ls dus niet Juist,
tr ls het de bedoeling geweest
BtfO-programma's de homofiele
kwetsen, doch óók hem of
helpen de weg te vinden
de boodschap van Gods lief-
in Christus Jezus bekendge-
Dat ls het doel van het Evan-
n.l. dat de mens de weg vindt
levende God.
sum E.O.-persdienst
likkers (9)
'°°bibonezen waren niet alleen
strument van het Nederlandse
—ale bewind bij de onderdruk-
Ji Atjeh en andere „pacifica-
llzij waren ook medeplichtig
l/K handhaven van het structu-
iweld en onmenselijke toe-
in Indië. Schuld heeft con-
ities. Ik citeer nu uit het com-
van Trouw (13 juni): Wat
:ft, zou het niet misplaatst
er eens een officiële spljtbe-
kwam over de manier waar-
lerland in het verleden de
ilukkers in een geweldsfeer
ipgevoed en gebruikt. Het ge-
getuigt van paternalisme,
itkent een gelijke toereke
nbaarheid van Ambonezen
lerlanders. De Ambonezen
itwoordelijk voor wat zij in
irmalige Nederlands-Indië
uitgespookt. Zij vreesden
lantwoordelijk gesteld te
tn wensten daarom niet op
gedemobiliseerd te worden,
iteerde kan de Ambonezen
maar stijven in hun ziekelijk
■lag
'dan D. J. Mulder
S,4ikters (10)
flien de spoorwegen niet zou
tn beveiligen ls onzin. Enkele
va geleden waren in Noord-Itallé
nllstiscl.e activiteiten aan de
nrr» o.a. bomaanslagen op elektri-
wfllmasten. Deze werden georga-
d door de separatisten van de
■Hooiers. De gehele spoorlijn
van de grens bij Lienz tot aan de
Brenner werd door soldaten be
waakt en dat heeft maanden ge
duurd. Nu hoort men niets meer van
terrorisme in die streek. Het ls heus
wel mogelijk om de burgerij te be
schermen zelfs als de politie het niet
aan kan. Dan moeten soldaten of
mariniers ingezet worden, al zou
zo'n toestand geruime tijd moeten
duren.
Botterdam J. Mulder
Molukkers (11)
Stel eens voor, dat die Nederlanders
die ten opzichte van Z. Afrika willen,
dat alles daar door elkaar zal wonen,
in Bovensmilde dit eens ten uitvoer
mochten brengen. Dan zou dit bete
kenen dat TWEE volksgroepen niet
meer gescheiden mochten wonen
maar dat er ln het Zuldmolukse
woonoord ook blanken mochten wo
nen en ln het gewone dorp desnoods
tientallen Zuldmolukse gezinnen
zich mochten vestigen. Wat zou
daarvan het gevolg zijn? Het zou
bijzonder Interessant zijn, als men
in Bovensmilde eens een opinieon
derzoek instelde. Wat" zouden onze
Nederlandse betuttelaars van een
koude kermis thuis komen. Maar
wat ln Bovensmilde niet gaat wordt
wel geëist van Z.-Alrlka met nog
veel en veel meer vreemde en elkaar
vijandig gezinde volksgroepen.
'•-Gravenpolder L.Janse
steeds op, de rol die secretaris gene
raal dr. A. H. van den Heuvel speelt.
Terwijl hij de lidmaten en kerklei
ding vertegenwoordigt, lidmaten
wier politiek denken een staalkaart
ls van links, middengroepen en
rechts, laat hij zijn voorkeur duide
lijk blijken. Kan deze man nu ln
Zuid-Afrika een brugfunctie vervul
len? Met zijn vooringenomen en dik
wijls nogal éénzijdig patroon over
de problemen daar, trapt hij de kat
(de zuster-kerken) bij voorbaat op
haar staart.
Heemstede Johan van Wetering
Molukkers (12)
Oh! hoe hebben velen met ons gebe
den, én voor de overheid en voor de
gegijzelden, en gijzelaars, in die
klimmende nood en spanning. En
wat die actie betreft van de gijze
laars: dan komt het bijbelwoord in
mijn gedachte, „En al wat niet uit
geloof ls, ls zonde", en dan een ander
bijbelwoord; „gerechtigheid ver
hoogt een volk, maar de zonde ls een
schandvlek der volken". God
spreekt in dezen tot overheden en
onderdanen, tot blanken en zwar
ten, rijken en armen; laten wij allen
luisteren en ter harte nemen, want
in het geloof ls de overwinning en de
blijvende erekroon. 1 Johannes 5
vers 4.
Scheveningen F. J. Dekker
Actie „Blij dat Ik rij" ls de meeste
huichelachtige actie die lk ooit heb
meegemaakt. Wegenbouwers na-
tuurverpesters), bovag luchtver-
pesters) e.d. hebben de vermom
ming voorgedaan alsof ze het zo te
doen hebben met autorijders die zo
zielig ln een rijtje moeten staan,
terwijl uit deze trutactie alleen maar
de angst spreekt dat hun geldkist
minder zal gaan rammelen. Terwijl
over de gehele wereld de energie een
schaars artikel ls en ln de toekomst
nog ernstiger zal gaan worden en
overeenkomstig dringend wordt
aangedrongen zuinig te zijn met
energie, vinden de automakertjes en
wegmakertjes dat zij daar bulten
vallen. Bedoelde actie ls niet alleen
zot en dwaas, zij is vooral a-soclaal!
Dat deze hele actie, die het wegen
net zou moeten beheersen, een hele
grote flop ls, pleit dan nog ln het
voordeel van de autobezitter.
Den Haag G. H. de Man
Progressief
Grenzen van Israël (2) Grenzen van Israël
8chrljvend over Gods trouw Jegens
Israël had ds. Spijkerboer m.l. moe
ten vermelden, dat HIJ zijn volk tot
de grootste wapenleverancler van
de volkeren der derde wereld heeft
gemaakt (Jesaja 2 vers 4)
Nijmegen Lucas Grollenberg
Or. van den Heuvel
De hervormde synode wil een dele
gatie sturen naar Zuid-Afrika, om
een gesprek te hebben met de zus
terkerken daar. In de synode valt
Blijkens Genesis 15 vers 18, Numeri
34 vers 5. Jozua 15 vers 47,1 Konin
gen 8 vers 65, Jesaja 27 vers 12, 13
heeft God „de rivier van Egypte"
bestemd als de Zuidelijke grens van
Palestina. Het staat vast dat we niet
aan de Nijl moeten denken, doch
aan een beek. „de Wadi el ArisJ". die
op plm een derde van de kunstlijn
Gazport 8als uitmondt in de Mid-
dell&ndze Zee. Indien dit juist ls, zal
Israëls uiteindelijke Zuidgrens een
weinig ten westen van de Negeb-
woestijn komten te liggen en blijft
de woestijn van Slnal aan Egypte.
Rotterdam D. Zwiep
De opmerking in het commentaar
„De formatie" dat de KVP conse
quent radicaal wil zijn. zou ik willen
aanvullen met de uitspraak van de
contactnota van 1972, ondertekend
door vijftien prominenten der drie
confessionele partijen (o.a. Andries-
sen. Steenkamp, Tilanus, Goud
swaard): structuren moeten diep
gaand worden gewijzigd, verhoudin
gen ingrijpend veranderd. Hier zul
len wel geen verslechteringen be
doeld zijn, maar verbeteringen, dus
progressief! Ook ln het ontwerp-pro-
gram van het CDA vindt men van
die progressieve uitspraken over
vernieuwing, nivellering, spreiding
van macht, medezegging enz. Van
waar dan de tegenzin van Van Agt
om het a s. kabinet progressief te
noemen? Is dat de angst voor een
conservatief deel van het CDA? De
invloed die Den Uyl reeds lang met
grote zorg vervulde was van deze
groep. Van Agt beweest met zijn
protest, dat die angst terecht was en
dat de RK-PvdA-stemmers een goe
de'feeling hadden.
Soest D. de Haan
Priesteropleiding
Van de 83 afgestudeerden aan de
hogeschool voor theologie en pasto
raat (HTP) ln Heerlen werden er in
zes Jaar (1970/1976) 44 priesters ge
wijd, zegt pater Van Rossum, de
rector van die school, ln Trouw van
13 Juni. Daarmee meent hij mijn
conclusie te kunnen weerspreken,
dat „het rendement van de katholie
ke ambtsopleiding tot het absolute
nulpunt is gedaald". Pater Van Ros
sum komt aan het getal 44 door alle
wijdingen van 1970 tot en met 1976
op één hoop te vegen. Ook die van
de reguliere clerus, dat wil zeggen
van de paters die tot ordes of conge-
gratles behoren. Ik gaf alleen cijfers
van de geestelijkheid van de bis
dommen. Want alleen daarvan is
over 1976 een exact cijfer te verkrij
gen, nl. via de secretariaten van de
bisdommen. Dat waren er inder
daad vier, maar deze vier hadden
het laatste beslissende deel van hun
opleiding elders gedaan. Dus van de
vijf theologische hogescholen en fa
culteiten kwamen er in 1976 voor de
bisdommen geen nieuwe priesters.
Kun rendement is dus inderdaad
tenminste wat de opleiding tot het
priesterschap betreft in 1976 tot het
absolute nulpunt gedaald. Pater
Van Rossum vertelt bij zijn getal
van 44 priesters er ook niet bij hoe
deze over de zes Jaren van 1970-1976
zijn verdeeld. Getallen zeggen op
zich niet alles. Je moet ook naar de
„trend" kijken. En deze „trend" van
de priesterkandidaten daalt lang
zaam maar zeker tot nul. Het doel
van mijn studie was niet om Rolduc
als alternatief voor te stellen Wie
zich echter ook maar oppervlakkig
inlaat met de kwestie van de Neder
landse priesteropleiding valt het on
middellijk op. dat er een trek is uit
alle bisdommen naar Rolduc. Niet
ik stel Rolduc als alternatief, maar
het zijn de priesterkandidaten die
de theologische hogescholen de rug
toekeren, niet in het minst ih het
aartsbisdom Utrecht en de ambts
opleiding van de KTHU: 15 procent
van de studenten van Rolduc komt
uit het Utrechtse diocees. Uit het
complex van oorzaken van dit fiasco
van de Nederlandse priesteroplei
ding noemde ik o.a. „Het gebrek aan
kader waarin spirituele vorming kan
plaatsvinden". Dit heb lk niet op
eigen gezag gezegd, maar op het
gezag van de provinciale oversten
die samen met de bisschoppen de
verantwoordelijkheid dragen voor
de vijf theologische opleidingen:
„Onzerzijds", zeggen deze hogere re
ligieuzen overeten, „wordt dit (ge
brek aan kader) beaamd" (Algeme
ne Vergadering SNPR, 2 en 3 april
1974). Trouwens, dat gebrek aan spi
rituele vorming wordt inmiddels nu
wel door iedereen, insiders en bui
tenstaanders, bisschoppen en stu
denten. toegegeven. Waarom doet
pater Van Rossum zo korzelig, als ik
met deze opmerking toch niet veel
anders dan een open deur intrapt
Tcgelen dr. J. Bots SJ
door Rob Foppema
Met een paai niet eens zo Ingewikkelde sommetjes heeft de heer
Peter Fortescue deze week een aantal gevestigde opvattingen
over de toekomst van de kernenergie krachtig door elkaar
geroerd. Kortweg komt zijn betoog er op neer dat een snelle
kweekreactor een nogal onhandig ding is om splijtstof te maken,
dat een kernfusiereactor een nogal onhandig ding is om energie
te maken, maar dat daarentegen een kernfusiereactor zich
voortreffelijk leent om splijtstof te maken. Die splijtstof zou dan
dienen voor gebruik in kerncentrales van de nu beschikbare
typen.
Het zal weinig verwondering wekken
dat de heer Fortescue verbonden is
aan de afdeling Geavanceerde ener
giesystemen van de firma General
Atomic in San Diego, Californië. Wat
hij projecteert mag inderdaad een
geavanceerd systeem heten. De
kernfusiereactor ls nog niet verder
dan wat problematische papieren
schetsontwerpen. De experimentele
apparaten die waar moeten maken
dat zon ding kén werken, moeten
nog gebouwd worden. (En de leden
van de Europese Gemeenschap
slaan elkaar nog steeds de koppen ln
over de vraag waar ze dat zullen
gaan doen. Als ze vóór het eind van
de maand de knoop niet doorhak
ken, kunnen ze het hele project op
hun buik schrijven, verklaarde Euro
commissaris Guido Brunner deze
week op de grens tussen triest en
boos.)
We hebben het dus nadrukkelijk
over de wat verdere toekomst. Maar
er zijn redenen om het verhaal van
Fortescue serieus te overwegen Ik
weet dat ik daar in ieder geval één
lezer in Twello treurig mee stem. Hij
schreef onlangs dat er meer aan
energie uit zon en wind gedaan zou
moeten worden en dat hij kernener
gie erg griezelig blijft vinden. De
moeilijkheid is alleen dat het hier
niet om een keuze óf-6f gaat. Redelij
ke prognoses wijzen op een serieuze
oliecrisis in de Jaren tachtig of ne
gentig Die prognoses gaan uit van
een redelijke inzet van kernenergie.
Willen we het daar zonder doen. dan
komen de moeilijkheden eerder en
harder aan. En het is een fictie dat de
ontwikkeling van alternatieve ener
giebronnen vijf maal zo snel zou
gaan als je er maar vijf maal zo veel
geld in zou pompen. Daar is in krin
gen van de Amerikaanse NASA.
waar ze toch echt van wanten weten,
ooit deze wijsheid over geformu
leerd: Uit het feit dat een vrouw in
negen maanden een kind kan krij
gen. mag niet worden afgeleid dat
een team van negen vrouwen met
een crash-programma in één maand
een kind kan krijgen.
Kweken
Terug naar Peter Fortescue. die nog
even uitlegt waarom men ook al
weer op het idee van de kweekreac
tor was gekomen. Een „gewone"
kernreactor haalt zijn energie uit de
splijting van het lichte soort urani
um (U-235) dat 0,7 procent uitmaakt
van het mengsel zoals we dat in de
natuur vinden. Als we geen manier
vinden om van de 99,3 procent zwaar
uranium (U-238) het grootste deel
ook te gebruiken, dan stoken we in
enkele tientallen jaren alle uranium-
voorkomens erdoor waar we nu zicht
op hebben. En dat kan niet de bedoe
ling wezen.
Die manier is er. U-238 kan door
snelle neutronen (kerndeeltjes zoals
die onder andere vrijkomen bij de
splijting van U-235) worden omgezet
in plutonium. En dat plutonium is,
net als U-235. bruikbaar als kem-
brandstof. Een kernreactor waarin
de omstandigheden voor deze om
zetting gunstig zijn, produceert meer
plutonium dan hij U-235 verbruikt.
Hij kweekt dus splijtstof terwijl hij
energie produceert: de kweekre
actor
De tweede poot van het verhaal be
gint bij de kernfusiereactor, door ve
len gezien als een van de grote en
(tamelijk) schone energiebronnen
van de toekomst Die zou energie
moeten halen uit de versmelting (fu
sie) van lichte atoomkernen. De eni
ge mogelijke reactie met een schijn
van haalbaarheid is die tussen zwaar
waterstof (H-2) en superzwaar water
stof (H-3). Het gasmengsel wordt met
een combinatie van elektrische en
magnetische kunstgrepen verhit tot
miljoenen graden en zo lang bij el
kaar gehouden dat er een redelijk
aantal kernfusies optreedt.
De hamvraag is, of er meer energie
uit komt dan je er eerst in moet
stoppen. Als dat lukt, zal het alleen
lukken in zeer grote installaties. De
eisen die het proces stelt aan de
constructiematerialen, gaan tot de
grenzen van het technisch haalbare
of nog iets verder Een van de grote
moeilijkheden is dat de energie van
het fusieproces vrijkomt in een las
tig hanteerbare vorm, namelijk als
snelle neutronen
Van dat probleem nu, ziet Peter For
tescue vooral de zonnige kant. Geen
zorgelijke systemen om snelle neu
tronen bruikbare warmte te laten
produceren: hij heeft een heel speci
fieke taak voor ze. het omzetten van
U-238 in plutonium. Het idee is op
zichzelf niet nieuw, de manier waar
op hij er tegenaan kijkt wel. Forte
scue argumenteert namelijk dat een
fusiereactor een veel betere neutro
nenbron is dan een snelle kweekre
actor. Dat zo n fusiereactor zelfs als
neutronenbron er al erg aantrekke
lijk uitziet, ook al zou hij netto hele
maal geen energie produceren, zelfs
al zou er per saldo flink wat energie
bij moeten. Een fusiereactor dus
puur als splijtstoffabriek voor kern
reactoren.
Die visie is om twee redenen hoogst
belangwekkend. Ten eerste wordt
het technische eisenpakket voor een
te ontwerpen kernfusiereactor aan
merkelijk verlicht. Als een energie
producerende fusiereactor op de
grens van het technisch haalbare
ligt en daar ziet het naar uit
dan betekent dat dat een splijtstof
producerende fusiereactor redelijk
bereikbaar moet zijn. Misschien al
leen maar als comfortabele tussen
stap op de weg naar de „pure" fusie
reactor. Maar ook al zouden we
nooit verder komen, dan levert die
tussenstap al een aantrekkelijk
energiesysteem voor de 21ste eeuw
en nog verder op.
Ten tweede lijkt dat energiesysteem
zich voortreffelijk te lenen voor de
„alternatieve" splijtstofcyclus die
de laatste tijd sterk in de belangstel
ling ls gekomen, de thoriumcyclus
Het verhaal is hier in eerste instan
tie opgehangen aan uranium en plu
tonium, om het niet nog onoverzich
telijker te maken dan het al moest
zijn. Maar ln dat verhaal kan de rol
van U-238 (zelf niet splijtbaar) wor
den overgenomen door het metaal
thorium. Dat kan door snelle neu
tronen worden omgezet in het wel
splijtbare uranium-233, dat dus de
rol van plutonium overneemt.
Die rolverwisseling is meer dan een
aardige technische variatie. Niet al
leen levert het naast natuurlijk ura
nium, dat in beperkte hoeveelheden
voorkomt, een tweede bron van
bruikbare splijtstof op. (Dat lijkt
trouwens belangrijk genoeg, want
overwinbare hoeveelheden thorium
is de literatuur tamelijk optimis
tisch.) Maar bovendien heeft de tho
riumcyclus een sleutelpositie in
sommige schema's om de versprei
ding van kernwapens zo moeilijk
mogelijk te maken. Vooral sinds de
Amerikaanse president Carter daar
over krachtige taal ls gaan gebrui
ken. zijn die schema's erg actueel
geworden
Het punt is dat alle splijtbare stof
fen U-235, plutonium, maar ook
U-233— in gezuiverde vorm bruik
baar zijn voor het bouwen van
atoombommen. In de uraqiumcy-
clus richt de bezorgdheid zich vooral
op het plutonium, dat op een gege
ven moment afgescheiden vervoerd
en verwerkt moet worden, en daar
bij in verkeerde handen zou kunnen
vallen. De charme van de thorium
cyclus is dat uranium-233, dat een
overeenkomstige rol speelt, voor
misbruik grondig ongeschikt kan
worden gemaakt. Door het te men
gen met het niet splijtbare U-238
wordt het gebruik als explosief on
mogelijk, terwijl het nog steeds een
voortreffelijke brandstof voor kern
centrales is En het mengsel is niet
in een klein clandestien chemisch
fabriekje weer uit elkaar te pluizen.
Dat kan alleen ln een complete ura
niumverrijkingsindustrie, en die ls
goed te controleren.
Fortescue noemt dit aspect van het
verhaal overigens niet. Zijn belang
bij de thoriumcyclus is aanmerke
lijk directer. Zijn werkgever, Gene
ral Atomic, is gespecialiseerd in een
type kernreactor dat technisch erg
prettig op de thoriumcyclus kan
draaien. Met die HTGR (hoge-tem-
peratuur gasgekoelde reactor» heb
ben ze tot nu toe commercieel nog
geen voet aan de grond gekregen
Maar dat zou best nog eens kunnen
veranderen, want de HTOR is ook
om andere technische redenen be
paald niet onaantrekkelijk
P. Fortescue. Comparitive breeding
characteristics of fusion and fast reac
tors, Science, 196, 1326-1329; 17 juni
1977.
Simpkins
