Hervormde synode: twee jaar
kernenergie aan banden
Hervormde delegatie
naar Zuid-Afrika
Bijbelse grenzen voor Israël?
2
Confessionelen niet
op paars papier
Festival of Joy in
Rotterdamse Ahoy
VAN DA AC;
Per telex toch op assemblee Nicky cruz
WOENSDAG 15 JUNI 1977
KERK
Trouw/Kwartet
Van een onzer verslaggevers
DRIEBEROEN De hervormde kerk dringt er bij de regering
op aan, twee Jaar lang geen onherroepelijke besluiten te nemen
inzake de uitbreiding van kernenergie en in die tijd een democra
tisch besluitvormingsproces op gang te brengen over de vraag of
men eigenlijk wel kernenergie wil invoeren.
Dit Is een van de besluiten die de
hervormde synode gisteren in Drie
bergen met algemene stemmen ge
nomen heeft, na een debat dat een
avond en een ochtend in beslag nam
De synode besloot voorts de voor
lichting en bewustwording binnen
kerk en samenleving inzake de toe
komstige energievoorziening tei
hand te nemen. De synode wil hier
toe onder meer de brochure gebrui
ken. die de consultaUegroep kerne
nergle van de raad van kerken zo
juist heeft opgesteld.
Besparing
De synode wil, dat de sectie sociale
vragen van de raad van kerken een
programma ontwikkelt voor gerich
te energiebesparing binnen het wer
ken aan een andere levensstijl. Aan
de regering vraagt de synode maat
regelen die vermindering van het
energieverbruik op het oog hebben,
waarbij de maatschappij stabiel kan
blijven en waarbij de zwaarste last
terecht komt op de sterkste schou
ders. De synode wil bovendien, dat
de regering het zoeken naar alterna
tieve energiebronnen bespoedigt en
versterkt.
Aan de besluitvorming ging een in
tensieve meningsultwlsseling met
een aantal van de consultatiegroep
kernenergie vooraf. Hieruit werd
duidelijk dat het bij de vraag naar
kernenergie in de eerste plaats gaat
om wat voor soort samenleving we
eigenlijk in de toekomst willen heb
ben. Een grootschalige energievoor
ziening (of die nu op fossiele brand
stof. zoals kolen en olie, of op urani
um draait), heijft zijn risico's voor de
samenleving. Maar er is geen techno
logie die zo grootschalig is als de
kernenergie, zei ir E. J. Tuinlnga, die
lid is van de consultaUegroep van de
raad van kerken. Hij wierp de vraag
op. of wij deze grootschaligheid met
haar centralistische zuigkracht wel
willen. En hij stelde vast dat kerne
nergie voor de derde wereld onge
wenst is, omdat zij de arme landen
nog verder afhankelijk zou maken.
Hij wees erop dat de uraniumcyclus
in handen is van niet meer dan zeven
rijke landen. Tuinlnga zette uiteen,
dat grootschaligheid voor sommige
problemen een aangewezen oplos
sing is. maar kernenergie noemde hij
..een brug te ver". De risico-analyse
doet hierbij niet zo erg ter zake.
betoogde hij.
Risico
Drs M. Bustraan, een ander lid van
de consultaUegroep vertelde, dat het
risico van kernenergie heel gering ls.
Een groot ongeluk is er nog nooit
gebeurd. Ook de afval-problematiek
achtte hij nog wel verantwoord opge
lost door gebruik te maken van zout-
koepels. die ook in de Nederlandse
bodem voorhanden zijn.
Mr A. A. P. van Rhljn betoogde dat
er over een Uental Jaren een gat
dreigt te ontstaan in onze energie
voorziening. dat eigenlijk alleen
maar met behulp van kernenergie
kan worden opgevuld. Wanneer dat
niet gebeurt, kan dat leiden tot een
sterke economische teruggang en
verdere toeneming van de werkloos
heid. Hij bepleitte, dat dit risico zou
worden afgewogen tegen de risico's
die kernenergie met zich meebrengt.
In de zachte energie zoals de Ameri
kaanse kernenergiedeskundige
Amory Lovins heeft bepleit, zag mr
Van Rhijn geheel niets. Die zachte
weg kun Je alleen maar Inslaan als Je
bereid bent harde overheidsmaatre
gelen te aanvaarden. Ook de bespa
ring van energie achtte hij weinig
perspecUef te bieden. Je kunt nu
eenmaal moeilijk in 15 Jaar 4 miljoen
Democratisch besluitvormings
proces op gang brengen.
woningen Isoleren, meende hij. Al
ternatieve energiebronnen sloot hij
op den lange duur niet uit, maar die
zijn in het Jaar 2000, wanneer de
flessehals in de energievoorziening
zich voordoet, nog onvoldoende.
Mr Van Rhijn suggereerde, dat de
synode makkelijk praten heeft over
beperking van de welvaartsgroei,
want de welvaart is in ons land aan
een bepaalde categorie voorbehou
den. De welvaart moet hier, maar
ook in de derde wereld vergroot wor
den. Met het oog op de derde wereld
bepleitte hij Juist Invoering van de
kernenergie. Want als er straks ener-
gieschaarste komt zullen de rijke
landen zich van de overgebleven
energie meester maken ten koste
van de derde wereld.
Voorbeeldig
Het andere lid van de consultatie-
groep, ing. E. T. Ferguson, prees de
manier van opinievorming in de sy
node als een voorbeeld voor de rest
van de maatschappij. Hij meende,
Van een onzer verslaggevers
DRIEBERGEN De hervormde synode heeft gisteren de beleidsuitgangspunten ten aanzien van
Zuid-Afrika van het moderamen (dagelijks bestuur van de synode) aanvaard. Tevens heeft de
synode steun gegeven aan het plan. een delegatie uit het moderamen naar Zuld-Afrika te zenden
voor een gesprek met de zusterkerken aldaar over deze beleidsuitgangspunten. De beleidsuit
gangspunten behelzen onder meer een vereenzelviging van de hervormde kerk met de meerder
heid van de zwarte en blanke christenen ln Zuld-Afrika.
De scriba van de synode. drAR van
den Heuvel, zei dat hij rekening
houdt met de kans dat hij ditmaal
wel in Zuid-Afrika wordt toegelaten,
nu de regering-Vorster steeds meer
onder druk van de Verenigde Staten
geplaatst wordt Binnenkort zal een
delegatie van de gereformeerde
bond naar Zuid-Afrika gaan. Dit
punt en de zojuist afgelopen gijzelin
gen in Drente speelden een rol in de
discussie, die fel werd geopend door
ouderling J. Haeck uit Hoevelaken
en ds C. H. Bot uit Eerbeek.
Di. Bot'vertelde hoe een kerkelijke
vergadering in Ghana geschrokken
zweeg toen gezegd werd dat hij lid
was van de Dutch Reformed Church
(naam van een Zuldafrikaanse Boe-
renkerk). „Toen merkte ik hoezeer
zwarten door Zuldafrikaanse apart
heid op hun hart getrapt worden".
Ds Bot verklaarde zich weliswaar
sterk tegen het beleid van de rege
ring-Vorster maar niet tegen gesprek
met de Zuidafrikanen.
Verwijt
Ouderling Haeck verweet de leiding
van de hervormdekerk echter dat
deze zo eenzijdig ls dat ze elk ge
sprek onmogelijk maakt Hij zei dat
de kerk geld aan bevrijdingsbewe
gingen geeft omdat deze geweld ge
bruiken (een citaat uit een boek dat
propaganda maakt voor de apart
heid). De gereformeerde bondspredi-
kant C. van Sliedrecht uit Oude-
Tonge noemde het beleidsstuk een
zijdig. zoals de poliUeke partijkeus
van de scriba en zijn laatste boekje
over Zuid-Afrika volgens hem eenzij
dig zijn. Later maakte ds Spilt, voor
zitter van de synode, echter duide
lijk dat het beleidsstuk geheel door
hem gedekt werd en vertelde ds Van
Onze adressen:
AMSTERDAM
Postbus 859
Wibautstraat 131
Tel. 020-913456
Telex 13006
ROTTERDAM/DORORECHT:
Postbus 948
Westblaak 9. Rotterdam
Tel. 010-115588
OEN HAAG/LEIDEN:
Postbus 101
Parkstraat 22. Den Haag
Tel. 070-469445
ZWOLLE/GRONINGEN:
Postbus 3
Melkmarkt 56. Zwofle
Tel 05200-17030
den Heuvel dat hij persoonlijk nog
heel wat verder had willen gaan.
De assessor van de synode, ds L. de
Liefde uit Vlissingen maakte duide
lijk dat hij ook het stuk van het
moderamen veel te tam vond. Hij
was daarom nogal verontwaardigd
over het koele onthaal dat het stuk
in de synode kreeg. Diegenen die
aldoor pleiten voor ootmoed en be
grip voor de blanke Boerenkerken
komen niet met een alternatief, zei
hij. Hij merkte ook op dat hij de
steun van de zwarte christenen in
het debat gemist had. Hij verzette
zich tegen verwijten van eenzijdig
heid en gelijKhebberiJ, die van de
kant van de gereformeerde bonders
kwamen. Hij daagde deze tegen
standers uit, vanuit de bijbel iets in
te brengen tegen de op tafel liggen
de beleidsnota.
Hij en dr Van den Heuvel legden er
de nadruk op dat de oorlog in Zuid-
Afrika al aan de gang ls. Een oproep
tot dialoog wekt de Indruk alsof wij
steun willen geven aan de gevestig
de orde in Zuld-Afrika. De zwarte
vertegenwoordigers vragen om ver
groting van druk op de blanken en
ds De Liefde pleitte dan ook voor
een boycot van Zuid-Afrikaanse
produkten en van het toerisme.
Boek
Ds Spilt merkte op dat iemand
(waarschijnlijk bedoelde hij prof.
Jonker uit Utrecht) in een boek
pleitte voor begrip voor de Zuidafri
kanen maar hij had daarmee blank
Zuid-Afrika bedoeld, had hij ds
Spilt moeten toegeven.
Dr. Van den Heuvel noemde het
geschrift van prof. Jonker schande-
Van een onzer verslaggevers
lijk. Het geeft geen alternatief en
staat bovendien vol van onjuisthe
den. Dr Van den Heuvel noemde er
enkele. Terwijl de oorlog aan de
gang is proberen wij het geweld te
rug te dringen, zei de scriba. Het
enige alternatief voor geweld ls een
ronde-tafel-conferentie, maar daar
voor moeten de zwarte leiders eerst
worden vrijgelaten. Dr Van den
Heuvel zette uiteen dat hij, indien
hij in Zuid-Afrika wordt toegelaten,
eerst de zwarten met beperkte bewe
gingsvrijheid en de zwarte gevange
nen zal opzoeken en pas daama met
de blanke kerken zal praten. Of hij
zijn plan kan uitvoeren horen we op
de novemberzitting van de hervorm
de synode, wanneer verslag wordt
uitgebracht van de pogingen tot ge
sprek met de Zuid-Afrikanen.
dat de beslissing over kernenergie
gaat over onze toekomstige maat-
schappijvorm. Je zou daarover ook
kunnen praten aan de hand van
grootschalig vervoer en grootschalig
bestuur, zei ing. Ferguson. Hij voer
de een pleidooi voor een streven naar
het niet langer laten groeien van de
economische welvaart ter wille van
de Innerlijke kwaliteit van onze sa
menleving.
Vanuit de synode concludeerde ds. J.
Vroegindewey uit Emmeloord dat de
keus eigenlijk niet gaat voor of tegen
kernenergie, maar tussen een groei-
economie en toenemende staatsin
menging. Hij stelde vast, dat de sy
node zich dan op politiek terrein zou
begeven, hetgeen hij liever niet
heeft De kerk moet eigenlijk niet
verder gaan dan oproepen tot matig
heid, zei ds. Vroegindewey, waarop
de scriba van de synode dr. A. H. van
den Heuvel uitriep, dat dit ook poli
tiek is. Ouderling R. A. van Oosten
uit Zelhem viel ds. Vroegindewey bij
en stelde vast dat het niet over tech
nische vragen gaat, maar over de
vooronderstellingen. HIJ steunde dr.
Van den Heuvels voorstel, ook te
kijken naar de belangen die meespe
len bij het doen van een keus voor of
tegen kernenergie.
Het debat ging op een harmonieuze
manier voort, zonder dat sprake was
van koekoekeenzang. Dr. Th. Frede-
rikse uit Wassenaar zei zelfs, dat hij
bij elke nieuwe spreker een bekering
meemaakte. Het stoppen van de eco
nomische groei (de zogenaamde nul
groei) bij een toeneming van het
innerlijk geluk van de mensen be
pleitte hij. omdat de mens zich nu,
bij het opbranden van de fossiele
brandstof, niet als een rentmeester
gedraagt, maar het kapitaal van mil
joenen Jaren binnen zeer korte tijd
opsoepeert. De profeet Jona zei dat
er nog 40 dagen waren voor de beke
ring. De kerk moet nu wellicht zeg
gen, dat er nog 40 Jaar is. maar dan
vangt het grote sterven aan, tenzij
wij ons bekeren, zei dr. Frederikse.
Dr. O. D. J. Dlngemans, secretaris
van de raad voor de catechese, pleit
te ook al voor nul-groei, maar als dat
niet vanzelf haalbaar is, moeten de
synodeleden zich bezinnen op poli
Ueke maatregelen.
Actiegroepen
De synode besloot tenslotte de rege
ring om een moratorium te vragen.
Maar dr. Van den Heuvel zei dat dit
niets oplost Hij wilde, dat in de twee
jaar die daarvoor beschikbaar zijn
de kerk de taak op zich neemt meer
stem te geven aan acUegroepen, om
dat deze wel eens ln de knel dreigen
te komen van degenen die geloven ln
voortgaande economische groei. De
discussie moet de kerk, volgens dr.
Van den Heuvel echter niet alleen
aan actiegroepen en experts overla
ten, maar er zelf ook de schouders
onder zetten. Anders zeggen we over
vijf jaar dat de zaak de kerk uit de
hand is gelopen.
Drs. Bustraan en mr. Van Rhijn
pleitten nog voor het ontwikkelen
van kernenergie. Drs. Bustraan
noemde dit het enige alternatief
voor het verder opbranden van fos
siele brandstof. .Als we dat niet
doen, zullen onze kinderen en kinds
kinderen ons dat verwijten". Als we
twee jaar de beslissing voor ons uit
schuiven verliezen we de deskundig
heid. Ir. Tuinlnga betoogde echter
dat andere energiebronnen worden
geblokkeerd als we ons nu op kerne
nergie werpen. Hij wil, dat we de
komende twee Jaar niet praten over
de plaats waar de kernenergiecen
trales zullen ontstaan maar over de
vraag of we die centrales wel willen
en de synode was het daarmee eens.
Zij onderstreepte haar eigen moed
met een hartelijk applausje.
door A. J. Klei
Het is in deze gebroken wereld
helaas niet zo. dat het kwade ter
stond gestraft en het goede ter
stond beloond wordt. Het laatste
ondervinden met name de confes
sionelen in de hervormde kerk; ik
word daar op het moment, nu de
zomerzitting van de hervormde
synode gaande is. krachtig bij
bepaald.
De vorige week zette ik op deze
plaats uiteen dat de confessione
len naar verhouding weinig in de
publiciteit komen, omdat zij geen
eigen bonden en verenigingen be
zitten. Immers, aldus komen zij
ook niet in jaarvergaderingen of
toogdag bijeen en leveren zij geen
stof voor kranteverslagen. Ik ont
ving op mijn stukje een paar brie
ven, waarin confessionele lezers
mij uitlegden dat partijvorming
in de kerk het laatste is wat zij
begeren en dat zij dóórom afzien
van het op de been brengen van
eigen clubs.
Het goede der confessionelen, ik
zei het al. wordt niet beloond.
Hun prijzenswaardig standpunt
houdt hen niet alleen buiten de
kolommen van de dagbladpers
(daar is trouwens nog wel over
heen te komen, dunkt me), maar
ook buiten de drie paarsgekleur-
de vellen papier, die mevrouw G.
A. Staal-Schaafsma van het se
cretariaat der hervormde synode
aan alle synodeleden toegestuurd
heeft. Die drie paarse vellen zijn
aan weerskanten betikt met ver
klaringen van in het onderlinge
hervormd-synodale verkeer veel
vuldig toegepaste afkortingen.
Blijkens een begeleidend briefje
van mevrouw Staal raken zowel
ervaren als pas beginnende syno
deleden vaak in de knoei met hun
synodale stukken, omdat zij de
betekenis van de daarin gebruik
te afkortingen niet kennen. Die
betekenis is trouwens, zo geeft
mevrouw Staal in haar briefje toe,
vaak alleen aan ingewijden ge
openbaard.
Ook onze kerknieuwsredactie
kreeg de drie paarse vellen toege
zonden en aangezien wij er een
bijzonder hoge taakopvatting op
na houden en liefst zo snel moge
lijk doordringen tot de kern van
de inhoud van een synodaal stuk.
besloten wij onvervaard de hele
boel uit het hoofd te leren. Voor
waar geen kleinigheid, maar we
staan voor niets en na een paar
uur van gestage studie was het
zover, dat we elkaar konden gaan
overhoren.
Mijn collega wilde van me weten,
wat dit betekent: de KOA stuurt
een bericht naar de CV. Ik glim
lachte. want ik had meteen het
addertje onder het gras ontdekt.
Het was me namelijk niet ont
gaan dat de hervormde beleidsor
ganen. om de zaak ingewikkeld te
maken, het woord commissie niet
in alle gevallen gewoon met een C
afkorten, doch ook een commissie
bij de K onderbrengen: de KOA.
Zonder dralen antwoordde ik: de
commissie kerkordelijke aangele
genheden stuurt een bericht naar
de confessionele vereniging.
Fout!, zei mijn collega. Ik was
verbaasd, ik dacht dat hij zich
vergiste en begon over de kom
missie met een K. Het bleek ech
ter dat jnijn vertaling van CV
ernaast was. dat' moest zijn: clas
sical vergadering. En de confes
sionele vereniging dan?, vroeg ik.
En toen bleek me. dat de confes
sionelen in het geheel niet op de
drie paarse vellen voorkomen. De
GB (gereformeerde bond) wel.
compleet met zijn zendingsbond
en jeugdbonden. De vrijzinnigen
hebben ook niet te klagen, zelfs
de vrijzinnige vrouwen treffen we
op het paarse papier aan. dus kun
je nagaan hoever de hoffelijkheid
van het synodesecretariaat reikt,
maar nogmaals: nergens een con
fessioneel.
Aldus ontdekten we dat het goe
de der confessionelen niet be
loond wordt. Zij begeren geen ei
gen. afzonderlijke organisatie, zij
doen, weliswaar soms enigszins
knorrig, met de kerk als gehéél
mee. en hoe honoreert het secre
tariaat van de generale synode
dit? Door de CV (confessionele
vereniging) niet toe te laten tot
het puikje der kerkelijke afkor
tingen. welke verenigd staan op
drie paarse vellen papier. Zo
springt de hervormde kerk met de
geestelijke nazaten van Hoede-
maker om en zo komen de confes
sionelen waarempel alweer in de
krant!
VOGELS
't Begint al 's morgens vroeg. rj
worden gewekt door het gekw
en getjilp in de grote perelaar
heb weinig verstand van voge
hoewel ik een eend toch geen
drijfsijsie noem. zoals altijd V
en mijn stadgenoten beweerd
Ik ken er wel een paar uit elkaP
spreeuwen die op de zwellend
kersen loeren, de lijsters die ej0
zijn als de mol de grond naar ij
woelt, de merels die zich laten'7
horen, de zwaluwen die in eenA
duizelingwekkende vaart van'!
dak vallen en dan natuurlijk (H
mussen. Somszien weechter
zeldzamer exemplaren. Een vj
een roodborstje in de winter. tt
de zomer heeft hij het te drukr
bos en dan onze specialiteit. hR
witte kwikstaartje dat zich hir
dagelijks even laat zien. Waar,
allemaal huizen ontgaat me. /F
toe ligt er een nest naast de borj
ik heb de zwaluwen ook wel ce^
zien zitten onder de dakrand, r'
een benijdenswaardig wereldjP
van de vogels. Maar dan wel oje
eerste gezicht. Want ik heb gei
dat ze ook behoorlijk ruzie ku|
maken en geweld is ze evenmiü
vreemd Ligt er iets om op te p|
dan verjagen ze elkaar, net als
Waar wij met een zekere Jaloe(
naar kijken is natuurlijk hun P
vrijheid. Als een vogeltje zo vrtri
zeggen ze. Maar dat valt toch o
niet altijd mee. Ze zijn tenslotw
toch ook op de aarde aangeweW
Het kan wel eens lijken alsof wi
zomaar de lucht in vliegen en
lak aan hebben, maar ook die 'VI
vrijheid is beperkt. In de luchtte'
je nergens uitrusten en er is oojb
nauwelijks voedsel. Soms zie II
geen een. Zo tegen de avond. 1
gezegd verdenk ik ze dan van
samenkomst om de probleme
hun wereldje te bespreken.
Misschien wel bij de toren wa
woont de uil.
Beroepingswerk
NED. HERV. KERK
Beroepen te Brakel (toez.): H.L
ma te St. Philipsland; te Bilt£Ï
G. H. Cassuto te Dieren; tel
broek: I. Kok te Zoetermeer.J
Aangenomen naar Den Haai
Hamminga te Steenwijl
Maastricht: D. J. Blikkend
Utrecht.
'F li
Ik:
GEREF. KERKEN
Beroepen te Zuidhorn: R. P
Ridderkerk (verb.ber.).
GEREF. KERKEN (VR1JG.)
Beroepen te Soest-Baarn: H.
ma kand. te Dalfsen.
Aangenomen naar Bunschot
Wildeboer te Hardenberg.
Bedankt voor Amstelv(
drecht: A. den Broeder
OUD GEREF. GEM. IN NED
Beroepen te Utrecht: A. M. Mlfg.
Krimpen aan den IJssel. jj.
i: H
chott
1
telvei.
vrn
DAR E8 SALAAM Twee van de ruim zevenhonderd deelnemers aan de
lutherse wereldassemblee in Dar es Salaam in Tanzanië doen noodgedwon
gen per telefoon en telex mee.
Het betreft de afgevaardigden uit Taiwan en Zuid-Korea. Zikregen van
Tanzanië geen Inreisvisum, blijkbaar om de Chinese Volksrepubliek niet
voor het hoofd te stoten. Even heeft het bestuur van de lutherse wereldfede
ratie nog overwogen, om deze reden de assemblee elders te houden. Men
vond echter een uitweg door de twee afgevaardigden vanuit Zwitserland,
waar zij momenteel verblijven, mee te laten doen door middel van de
moderne communicatietechnieken.
door ds. A. A. Spijkerboer
De Arabieren hebben de Joodse staat nooit aanvaard, en daar
hebben ze tot dusverre alleen maar gebied bij verloren: bij de
wapenstilstand van 1948 raakten ze terrein kwijt, dat ze niet
verloren zouden hebben, als ze het verdelingsplan van de Ver
enigde Naties hadden aanvaard: ln 1967 verspeelden ze de
westelijke Jordaanoever, de Oolan, de Gaza-strook en de Sina-
Iwoestijn. Nu de Israëlische Invloed ln het zuiden van Libanon
groeit, en Begin na zijn overwinning bij de verkiezingen over
„bevrijde gebieden" spreekt, kun Je de vraag stellen of het Joodse
volk bezig ls de grenzen te bereiken, die het in Numeri 34 en
Ezechiël 47 toegewezen heeft gekregen.
die grens
34 precies? Hij begint, dat ls wel
duidelijk, bij het zuidelijke puntje
van de Dode Zee om dan langs Ka-
des-Barnea naar het westen te gaan
en bij El-Aris de Middellandse Zee te
bereiken. Dan naar het noorden tot
de berg Hor. maar waar ligt die ei
genlijk? Daar zijn de geleerden het
niet over eens. Wel biedt het ln vers 8
genoemde Hamath enkele aankno-
om de Jordaan de volgen tot die ln
de Dode Zee uitmondt
De ln Ezechiël 47 genoemde grenzen
zijn ook. met name in het noorden,
niet duidelijk, maar ze zullen wel
ongeveer samenvallen met de in Nu
meri 34 genoemde.
Realiteit
ROTTERDAM Onder de naam
Itatlnl of Jor wonlt in het Rot.
terdamse sportpaleis Ahoy komen
de zondag van drie tot negen uur
een evangellsatle-acUe gehouden.
Het Canadees-Israëlische zangduo
Merv en Merla Watson (bekend van
de EO) sluit hier zijn derde Neder
landse tournee af. Ook ls het het
slotoptreden van de relimusical
Kom Tezamen, die anderhalf Jaar
op de planken stond. De Burning
Candles komen ter gelegenheid van
hun tienjarig jubileum, terwijl de
nieuwe Nederlandse formatie Sjofar
zich voor het eerst in het openbaar
presenteert Sprekers zijn Ben Hoe
kendijk. Mei Tart. een opwekkings
prediker uit Timor, en de Ameri
kaanse r.k. pater ülmaria.
de Rashi (1040-1105). die bij „de beek
van Egypte" In vers 5 niet aan de
Wadl-el-Aris denkt, maar aan de Nijl,
zegt dat Hamath Antiochië ls. en dat
de noordelijke grens van Israël dus
vlak bij de huidige grens tussen Sy
rië en Turkije zou liggen. Geleerden
uit onze tijd denken aan een plaats,
die ongeveer 160 km ten noorden van
het Meer van Tiberias ligt. en dat ls
een heel stuk het huidige Libanon ln.
Waar de ln vers 9 genoemde plaatsen
Zedad. Zifron en Hazar-Enan liggen
is ook al niet duidelijk, maar ln vers
11 komen we dan toch op bekend
terrein, nl. de Golan, en dan gaat de
grens langs het Meer van Tiberias
We zullen wel moeten bedenken, dat
grenzen tussen staten ln de oudheid
iets anders waren dan grenzen tus
sen moderne staten. Een staat ln de
oudheid had veel weg van een ko
ning plus zijn Invloedssfeer, en de
grenzen tussen die invloedssferen
waren natuurlijk vloeiend. Het ls
verder heel opmerkelijk, dat ln Jo-
zua 13 Ruben. Gad en de halve stam Betekenis
van Manasse tegen de ln Numeri
geopereerd. In de tijd van de konin
gen zullen Jeugdige Amorieten wel
zandkastelen gebouwd hebben in de
duintjes, waarop nu Tel-Aviv ligt,
want het Oud-Testamentische Israël
heeft geen belangstelling gehad voor
de kust langs de Middellandse Zee.
Het rijk van Josia is een dwergstaat-
Je geweest, vergeleken bij het rijk
van David.
Wil men in het heden „historische
rechten" laten gelden, dan kan de
huidige staat Israël Judea en Sama
ria wel opeisen, maar dan zou de
staat Israël ook de kuststrook, met
Tel-Aviv, moeten ontruimen, omdat
de Joden daar in het verleden bitter
weinig mee te maken hebben gehad.
Wil men in het heden met Numeri
34 in de hand „bijbelse rechten"
laten gelden, dan kan de huidige
staat Israël inderdaad op zijn minst
drie kwart van Libanon opeisen,
maar dan zou deze staat ook zijn
onderste punt, die op de kaart zo
merkwaardig naar Eilat, aan het
rechtervlngertje van de Rode Zee,
toesteekt, moeten opgeven, want
dat gebied valt er in Numeri 34 dui
delijk buiten.
Het is gemakkelijk in te zien wat
voor absurde gevolgen het laten gel
den van ..historische" en „bijbelse
rechten" ln de huidige realiteit zou
hebben.
34 gegeven aanwijzing, dat de Jor
daan de grens ls, in! gebied krijgen
toegewezen ln het Overjordaanse.
het huidige Jordanië. Dat zal wel een
weerspiegeling zijn van de histori
sche realiteit
In de realiteit kan Israël nooit de ln
Numeri 34 aangegeven grenzen ge
had hebben, al hebben de troepen
van David wel ver in het noorden
Waarom is de grote Rasji bezig met
de grenzen van het beloofde land?
Hij vertelt dat zelf in zijn commen
taar op Numeri 34: omdat er veel
geboden zijn, die in het land gelden,
en daarbuiten niet. Rasji is dus in de
grenzen geïnteresseerd, omdat hij
de Wet stipt wil betrachten. We za
gen al, dat hij de grenzen heel wijd
trekt, en ik vermoed, dat hij dat
doet ln aansluiting aan de tekst, die
het verst gaat, en die ik nog niet
noemde: Genesis 15:18. Daarin be
looft God aan Abraham het land
van de rivier de Nijl in Egypte, tot de
rivier de Eufraat, ln het huidige
Irak! Maar bij de profeten hoor je
nooit de oproep om dat allemaal nu
maar eens te gaan veroveren: zij
hadden andere zorgen aan hun
hoofd, namelijk dat Israël de afgo
den achterna liep, en wanneer Israël
afgoden dient, verliest het wonen in
het beloofde land zijn zin.
Ik durf uit al deze gegevens voorlo
pig alleen de conclusie te trekken,
dat God aan het joodse volk, waar
aan Hij trouw is, en blijven zal,
tussen de Nijl en de Eufraat een
land heeft belooft, opdat het daar in
het verbond zou leven. De in Nume
ri, Ezechiël en elders genoemde
plaatsen, riveren en zeeën herinne
ren ons er telkens aan, dat dit land
niet op de maan ligt, maar op de
aarde: God wil hier God zijn.
Voor de grenzen van de huidige
staat Israël lijkt mij in de eerste
plaats van belang, dat zij het joodse
volk een redelijke mate van veilig
heid bieden, èn dat zij ruimte laten
voor de in Palestina wonende Ara
bieren. Onder Ben-Gurion, Golda
Meir en Rabin heeft de Israëlische
politiek gevochten voor het bestaan
van de staat, èn tegelijk rekening
willen houden met de rechten van
de Palestijnse Arabieren. Onder Be
gin zou dat anders kunnen worden,
en dat is een reden tot diepe be
zorgdheid. Zelfs als Begin en zijn
Likoed zich op Numeri 34 en Eze
chiël 47 zouden willen beroepen.
Ds A. A. Spijkerboer, hervormd pre
dikant tc Amsterdam, behandelt in
zijn artikel vragen, die ons uit de
lezerskring gesteld zijn.
De Amerikaanse plnksterevaj
Nicky Cruz wordt in augusl
Nederland verwacht voor twej
pagnes, op 19 augustus in 01
gen en 20-21 augustus in Denr
Giuseppe Caprio
Mgr. Giuseppe Caprio Is be£
tot substituut van het pat
staatssecretariaat Daarmee r
hij de derde man van het Va^
na de paus en staatssecreta
lot. Hij volgt mgr. Benelli i
aartsbisschop wordt van Fltf,
Het staatssecretariaat is het
nerend en controlerend orgal
de Romeinse curie. Sinds 191
Caprio verantwoordelijk vooff
ticaanse financiën.
Farisani
Vlak voor het begin van de luW
wereldassemblee ln Tanzaniêl
zwarte lutherse dominee T. 8r
sani in Zuld-Afrika op vrije 1
gesteld. Hij heeft zonder opg®
redenen ruim twee maanden 4
zeten. Farisani, deken van defc,
se kerk in Vendaland, was v
voorzitter van de Black Peopl
vention, een zwarte anti-aparl
organisatie.
Conferenties
Kamp van de vrede, 27 Junif
op „De Slikken" te Westen
(Gr.). „Een samenleving va
maand. Om rust en kracht f
doen in onze wereld die anders
en anders kan. Voor mensen dj
vernomen hebben van het i
van joden en christenen en}J
toekomst in zoeken." Oeorgai
door de werkgroep „Dienst a
sisgroepen en kritische gemel
(tel. 050-135759). Bij opgave
den welke week of weken.
Zoeken naar een nieuwe I
stijl, 27 juni-2 juli. De Drlel
Paterswolde (tel. 05907-2700).
Katechese en liturgie, 27 J
juli, Kontakt der Kontin»
Soesterberg (tel. 03463-1755).
Bejaardenemancipatie. 27 1
juli. Ons Erf, Berg en Dal (tel.l
1744).
