nmerikanen domineren
Vitse autoindustrie
Stoffel van Viegen
en de gemeentezang
-Jbilerende vereniging schenkt
gbilerende koningin Rolls-Royce
Z
Ziekenhuizen in de
regio gaan meer
samenwerken
Vrouwelijke bedrijfshoofden
7A"$5AG 15 JUNI 197^
TROUW/KWARTET H 11
net veel kunst- en vlieg-
door fusie op fusie bijeen-
chte autoconcern British
ind verliest in Engeland
I meer terrein op de Ame-
nse dochterbedrijven en
pprtmerken. In sommige
tlanden, met name Ame-
tn de Benelux, heeft het
dels genationaliseerde
trn zich lange tijd goed
ide kunnen houden. Maar
jveelste staking remde dit
aar ook de export,
produktiecijfers over het eer-
lartaal van dit jaar blijkt dat
andeel van British Leyland
is teruggelopen van 52,1 pro-
ït 42,8 procent, terwijl dat van
tine Engelse merken daalde
1 naar 0,6 procent. Zodoende
otten de drie Amerikaanse be-
Ford, Chrysler-Engeland
I's Vauxhall hun gezamen-
ndeel in de Britse autoproduk-
n 47,8 naar 56,6 procent
Ij is Ford met 34,5 procent
ijk het leidende merk, wat ook
verkoopcijfers tot uiting komt.
eerste vier maanden van dit
teeg Fords marktaandeel van
naar 27 procent, waarmee
1 Leyland dat onder de 25%
gepasseerd werd. De import
uto's uit andere Europese lan-
n Japan nam verder toe tot
eer een derde van de totale
Dp.
ortdurende stakingen in Enge
llijken vooral voor British Ley-
desastreus, omdat het trio
Chrysler-Vauxhall er toch nog
een antwoord op heeft door
auto's uit andere landen te
teren. Op dit moment is niet
Datsun, maar Ford de voor
ste auto-importeur van Enge-
BVorig jaar kwam al één op de
Engelang verkochte Fords uit
land, haalde Vauxhall ée. .n op
;r wagens uit de GM-fabriek in
erpen en importeerde de Britse
!ler zelfs net iets meer dan een
van al zijn auto's uit Frankrijk
>anje.
rie Amerikaanse autoconcerns
*n trouwens bij hun uitbreldin-
0 Europa de nadruk al Jaren-
elgd op de vestigingen buiten
ind. Voor GM was Opel veel
ikkelijker dan Vauxhall in
land is de verhouding tussen
merken ook zo'n tien tegen één
arbfj nog komt, dat de nieuwste
hall-modellen eenvoudig van
1 zijn afgeleid, omdat de Britse
ek van General Motors nauwe-
neer in staat was de ontwikke-
nleuwe modellen te finan-
heeft eerder het gehele Europe-
1 gramma op één lijn gezet, al is
le Britse Cortina en de Duitse
lus nog een uitzondering ge
it, Chrysler daarentegen ont-
elde indertijd nog de grote
g Sier 160-serie in Engeland, maar
lf dit model toch in Frankrijk in
Uktie. Deze zomer valt een klei-
ype Chrysler te verwachten, dat
*11 jk zowel voor het Britse merk
*eam als voor de Franse Simca
lenen.
Dodel is ontwikkeld, mede dank
In subsidie, die Chrysler van de
e regering kreeg. Eind 1975,
ook de nationalisering van
lh Leyland ter sprake kwam,
Ide het Amerikaanse concern
Engelse fabriek in de steek te
omdat met de Britse vakbon-
ioch geen goed garen te spinnen
De regering te Londen weigerde
fcnkelijk concessies te doen aan
Amerikaanse multinational,
deze bood toen de hele fabriek
lgeland aan de regering ten ge-
lke aan. Op dat moment werd
Rijk, hoe ernstig het er voor de
e auto-industrie uitzag.
Cgering te Londen heeft sinds-
tnet financiële impulsen gepro-
I zowel British Leyland als
lier uit de zorgen te helpen. Niet
ft om beide autoconcerns te hel-
tnaar ook omdat deze fabrieken
toers zijn van een belangrijke
veringsindustrie, waartoe grote
tms als Dunlop, Lucas en GKN
ten. Dit zijn ondernemingen,
k>k allerhande onderdelen ex
porteren en die daarmee zestig pro
cent van de Engelse export aan au
to's en onderdelen voor hun reke
ning nemen. Maar om te kunnen
werken moeten die ondernemingen
wel op een belangrijke auto-indus
trie in eigen land kunnen terug
vallen.
Bij Chrysler lijkt de subsidiëring
welbesteed. Het Amerikaanse con
cern is er zakelijk mee gaan werken
en boekt enige vooruitgang. Daaren
tegen heeft het British Leyland tot
nu toe geen zier geholpen. Integen
deel, de door vakbonden voor dit
concern afgedwongen nivellering
van lonen heeft bij een deel van het
vroeger beter betaalde personeel
verzet opgeroepen, waardoor de in
strumentmakers zich afgelopen win
ter zelf gingen organiseren en een
staking begonnen, waar de vakbon
den geen greep op hadden. Een klein
aantal mensen kan de autoproduk-
tie lamleggen, zo heeft de jarenlan-
gen vak bonds politiek geleerd, en
dat voorbeeld deed nu volgen.
De Britse regering moest tot ernsti
ge bedreigingen overgaan het
sluiten van complete autofabrieken
en dan voorgoed eer de zaak bij
gelegd was. Op de achtergrond van
het hele gebeuren speelt uiteraard
de slechte economische toestand
met een hoge inflatie en o.m. ook de
lage autoverkoop een grote roL
BMC-Leyland
In het zilveren jubileumjaar van de
koningin hadden Britse auto-indus
triëlen mogen hopen ook het zilve
ren jubileum van de British Motor
Corporation te mogen vieren. Dit
concern kwam in 1952 als toonbeeld
van veelgeprezen slagvaardigheid
tot stand door een fusie van de Aus
tin- en Morris-fabrieken. Maar de
fusie werd nooit feitelijk doorgezet
en de langs elkaar heen werkende
ondernemingen binnen BMC wer
den eigenlijk in 1968 in hun geheel
overgenomen door de half zo grote
Leyland Motor Corporation. Hier
aan waren bovendien al de fusies
BMC-Jaguar en Leyland-Triumph-
Rover aan voorafgegaan.
Maar met ingang van 1968 zou de
toekomst voor het nieuwe concern
British Leyland er in de Europese
concurrentie goed uitzien, omdat dit
meer dan de helft van de Britse
autoproduktie verenigde en zich
door rationalisering zeer positief zou
kunnen ontwikkelen. Doch weerzin
tegen automatisering, onderlinge
naijver sommige fabrieken ver
dienden goed en andere slokten
steeds meer geld op en voortdu
rende stakingen in een toch al eco
nomisch ongunstig klimaat deden
British Leyland de das om. Hoge
verwachtingen koesterde het door
de krachtige Lord Stokes geleide
concem van Engelands toetreden
tot de Euromarkt, maar de conjunc
turele neergang na de oliecrisis haal
de een streep door alle rekeningen.
Met grote tegenzin besloot de Britse
premier Harold Wilson, die in 1968
Donald Stokes tot het British Ley-
land-avontuur overhaalde, de groot
ste werkgever van de Britse indus
trie te naasten. Van het kapitaal
bleef 5% onder honderdduizend
aandeelhouders staan als doekje
voor het bloeden. Stokes trad af.
Nieuw in de ontwikkeling van Ley
land dat ook verliesgevende be
drijven in Italië (Innocent!) en Span
je (Authi) moest afstoten is een
mogelijke samenwerking met Re
nault, die we vorige week al ver
meldden. In het concern speelt ver
der de produktie in België een voor
name rol. De verkoop in Nederland
zowel als België is onder leiding van
de jonge Benelux-directeur Jan De
Kleermaeker de laatste Jaren steeds
verder toegenomen, maar dit jaar
hebben de stakingen ook British
Leyland's marktaandeel in Neder
land, dat voorheen vijf procent be
droeg, aangetast.
Rolls-Royce
Behalve dat echter de Engelse Ford
in het algemeen nog redelijk naar
voren is gekomen uit de sociaal-
economische problemen, waarmee
Groot-Brittannië worstelt, is één
van de kleinere fabrieken kernge
zond gebleken, sinds het buiten de
nationalisering van de moederon
derneming bleef. Die fabriek is
Rolls-Royce Motors, dat in 1971 los
gemaakt werd van het staatscon-
cern Rolls-Royce, de vliegtuigmoto-
renfabriek. Sindsdien hebben de au
tomerken Rolls en Bentley ook een
sterke export opgebouwd.
Na 1970, toen voor het eerst meer
dan 2.000 Rolls-Royces gebouwd
zijn, is de produktie jaarlijks met
gemiddeld 200 stuks opgevoerd tot
vorig jaar ruim 3.200, waarvan de
Amerikanen er al duizend afnemen.
De levertijden variëren van ruim
een half Jaar tot twee jaar; voor de
modellen Silver Shadow en Camar-
gue. De winst is niet onaanzienlijk.
Maar behalve die naam van Rolls-
Royce heeft Engeland veel ver
speeld. Na de oorlog was het de
tweede autoproducent ter wereld,
achter Amerika. Nu neemt Enge
land internationaal de zesde plaats
in en is het gepasseerd door Japan,
de Duitse Bondsrepubliek, Frank
rijk en Italië.
Japan beperkt zijn export naar En
geland bewust, op verzoek van de
auto-industrie, maar de Europese
concurrenten blijven sterker opdrin
gen. Zelfs een behoorlijk geavan
ceerde modellenpolitiek heeft het
grootste Engelse concern, British
Leyland. tot nu toe niet mogen
baten.
Sharp's beter*bi|ri|ders
Alleen voor enthousiaste muziek
minnende automobilisten MetjÏAC
F M. storings- onderdrukker en met
heen- emerugspee* mogelijkheid
Bij de betere Hi-Fi handel
'else vereniging van autofa-
iten de Society of Motor
racturers and Traders SMMT
taat dit jaar 75 jaar. Aange-
'U jaar ook het zilveren jubi-
iar van de Britse koningin
th n is, heeft de SMMT beslo-
de Jubileums te vieren met
lift aan de koningin, die ge-
d werd in het gouden jubi-
aar van de vereniging. De
king betreft welhaast vanzelf-
end een Rolls-Royce.
terk. dat nog altijd het para-
ird van Engeland en zijn auto-
rie is, heeft een budget van
'uizend pond sterling bijna
onderdduizend gulden ter
ikking gekregen om een konin-
staatsiewagen op basis van de
-Royce Phantom VI te bouwen.
^Vodel is de meest exclusieve
ter wereld, die uitsluitend op
De Rolls-Royce Phantom VI, waarop de staatsiewagen voor koningin Elisabeth
gebaseerd is. Het model is de duurste auto ter wereld.
speciale bestelling geleverd wordt, briek gebouwd wordt, krijgt achter
De gelden voor de exclusieve llmou- een verhoogd dak en voor de konin-
sine zijn bijeengebracht door de le-1 gin een stoel, die automatisch opge-
den van de SMMT, dat zijn de Engel- krikt kan worden, opdat Hare Ma-
se fabrikanten van auto's en auto- jesteit duidelijker gezien wordt wart-
onderdelen. neer zij naar het volk wuift. De
fraaie Phantom zal alleen gebruikt
De speciale Rolls-Royce, die nu in worden bij officiële en plechtige ge-
Engelands meest geslaagde autofa- legenheden.
Renault geeft op
tweedehands auto's
meer garantie
Het Franse merk Renault heeft
evenals Fiat een „omruil-garantie"
ingesteld. Deze als „Gouden Garan
tie" aangeduide regeling houdt in,
dat men binnen veertien dagen, als
nog niet meer dan vijftienhonderd
kilometer gereden is, de gebruikte
bij een Renault-dealer gekochte
auto kan worden omgeruild. De ga
rantie bij Fiat geldt gedurende een
half jaar.
Ook Renault heeft nu uitgebreidere
mogelijkheden voor garantie op ge
bruikte auto's tot een half Jaar, waar
bij men geen extra bijdrage behoeft
te betalen als binnen deze termijn
waar ook in Europa reparaties
nodig zijn.
Van een onzer verslaggevers
DEN HAAG De achttien zie
kenhuizen en psychiatrische
inrichtingen in de Haagse re
gio hebben, na meer dan een
Jaar van Intensief overleg en
onderhandelingen, besloten
meer samen te gaan werken.
Deze nauwere samenwerking
is mogelijk geworden door wij
zigingen in de statuten van de
Vereniging van Haagse Zie
kenhuizen, die nu overigens
verder door het leven gaat als
de Vereniging van Ziekenhui
zen in 's-Gravenhage en om
streken.
De aangesloten ziekenhuizen en
psychiatrische inrichtingen zijn
overeengekomen om voortaan wijzi
gingen in functies en beddencapaci
teit evenals belangrijke investerin
gen of uitbreidingen vooraf te mel
den bij de Vereniging. Uitvoering
van de voorgenomen plannen kan
eerst dan plaats vinden nadat de
Vereniging daarover een advies
heeft uitgebracht.
Het hoogste orgaan van de vereni
ging is de algemene vergadering,
waarin elk aangesloten lid een verte
genwoordiger heeft zitten. De alge
mene vergadering kiest dan een da
gelijks bestuur. Daarin zitten nu de
heer A. van Es (vice-voorzitter), mr.
T. Vroon (secretaris), E. Hoogland
(penningmeester) en dr. N. 81ot (lid).
Gezocht wordt nog naar een volko
men onafhankelijke voorzitter.
door ds. P. Oussoren
Als zaterdagmiddag 18 juni om
half vier in de Dom in Utrecht
Stoffel van Viegen Bach zal be
ginnen te spelen, is dat op zich
zelf niet zo bijzonder, want élke
zaterdagmiddag laten vanaf
half vier zangers en speellieden
van de Dom aan wandelende
en winkelende Utrechtenaren
het een en ander horen uit de
zondagse eredienst. Men mag
vrij in- en uitlopen, maar soms
zitten wel zo'n vijfhonderd
mensen roerloos te luisteren
naar de vocale en Instrumenta
le cantorij, onder de leiding
van Maarten Kooy, Dom-orga-
nist Stoffel van Vliegen en an
dere musici.
Bijzonder is zaterdag dat Stoffel van
Viegen viert dat hij al 40 Jaar
Utrechts mooiste orgel bespeelt. Op
28 juli 1937 werd hij, met z'n 21 jaren
een Jonkie", benoemd. Eerder dan
ik werd geboren ging mijn grootva
der uit Vinkeveen al luisteren als
Stoffel in de dorpskerk van Ter Aa
(bij Breukelen) het merkwaardige
Engelse orgel kwam bespelen. In Ter
Aa waren ze heel trots op hun orgel,
in de vorige eeuw door een Engels
heer cadeau gedaan aan het dorp.
Daarom moesten vroeger altijd
Dom-organisten komen concerteren.
Vóór Stoffel kwam dr. Johan Wage
naar. Trots zijn ze nog steeds op hun
orgel in Ter Aa, maar voor concerten
nemen ze nu met een andere kwali
teit organisten genoegen. Van kinds
been af weten velen in stad en Sticht
van Utrecht niet beter of Stoffel van
Viegen is de organist van de Dom.
Moge het nog zo lang blijven!
Zaterdagmiddag speelt hij Bach:
„Wir glauben all an elnem Gott", de
Fantasie en Fuga uit Band HI-6 van
Peters en de Toccata en Fuga in F-
Dur. „Authentieke uitvoeringen"
zullen het niet worden: hij speelt met
hart en ziel Bach op de wijze van
Mendelssohn en Reger. Zijn stijl
past geheel bij elk romantisch
Utrechts hart, omdat het romanti
sche hart van Utrecht al zo lang door
hem van muziek wordt voorzien.
Toch is hij er nooit echt „populair"
mee geworden, als tenminste het
aantal uitgebrachte platen daarvoor
een graadmeter mag zijn. De laatste
Jaren verschenen er twee elpee's,
Happy Music I en n, onder het label
Fldelio bij Sound-Products Holland
in Nieuw-Loo8drecht, met 18e en 19e-
eeuwse muziek. Verder is een groot
deel van het concert op 7 Juni 1975,
toen de restauratie van het Dom-
orgel door de gebroeders Van Vulpen
voltooid was, op een plaat gezet die
alleen in de Domkerk te koop is; een
prachtige plaat voor slechts tien gul
dens. Dat is het, wat concert-platen
betreft. Vele malen vaker zijn er ra
dio-opnamen gemaakt van zijn spel,
en verder is hij aanwezig op bijna
alle platen van de koren van Mees
van Huis, als begeleider.
Het is gek dat hier in Nederland,
waar de begeleiding van de gemeen
tezang zo hoog staat aangeschreven
als taak voor de organist, een orga
nist nooit en te nimmer vermaard
wordt om zijn wijze van begeleiden,
maar altijd om zijn vlrtositeit, zijn
witte haar, zijn grote gevoel, zijn
charmante vrouw, zijn zeven zonen
en wat niet al. Daarom schrijf ik het
dan nu maar eens op: om zijn Reger-
vertolking wordt Stoffel van Viegen
met recht geëerd, veel méér eer dient
hem toe te komen om de wijze waar
op hij de zondagse gemeente tot
zingen brengt.
Zijn eigenlijke jubileum vindt zon
dagochtend plaats, in de dienst van
Schrift en Tafel, als hij op zijn onna
volgbare wijze de psalmen en gezan
gen uit het Liedboek zo speelt dat de'
gemeente die ook van harte zingt.
Mijn moeder, een nuchtere boerin,
omschreef het eens als „zo met vaste
Het orgel in de Domkerk te Utrecht, getekend door theoloog
tekenaar Bert Kuipers.
tred, en toch heel licht". Zo is het.
Een stevig pedaal, een 16-voets ple
num, een duidelijke discant. Het or
gel is daar ook op gebouwd; je kunt
ook zeggen: Van Viegen is bij het
orgel gebouwd, hij past geheel bij de
18e- en 19e-eeuwse koraalspel-tradi-
tie waarvoor de familie Bfit2 z'n or
gels bouwde; octaaf-verdubbelingen
(wie doet dat nog?) schuwt hij niet;
hij is „romantisch", echter zonder
dat hij de foefjes toepast die wel voor
romantisch doorgaan. Misschien
moet ik zeggen: hij is 19e-eeuws in de
lijn van de herontdekking van Bach:
Reger en Brahms zijn zijn broeders,
streng, ernstig, waardig; niet „effec
ten", maar kwaliteit; je zou zijn stijl
ook als „Engels" kunnen omschrij
ven: in de Engelse kerkmuziek is er
een soort eenheid van stijl of nu
Thomas Tallls of Benjamin Britten
wordt uitgevoerd; het English Hym
nal bevat melodieën uit bijna alle
eeuwen van de Kerk, ze worden toch
alle in de kathedralen op eenzelfde
stoere (nooit kille) dan weer tedere
(maar nooit sentimentele) wijze be
geleid. Als Stoffel van Viegen speelt
is de Utrechtse Dom een Engelse
kathedraal en het Liedboek een
Hymnal: met elk lied daarin kan hij
uit de voeten, en dan kan de gemeen
te het ook.
Feike Asma liet onlangs in de
NCRV-radiogids weten dat „de men
sen" bij het Liedboek niet meer lek
ker kunnen zingen; dat is een waar
nemingsfout. Feike Asma moet op
een vrije zondagmorgen maar eens
mee komen zingen in de Dom! Stof
fel van Viegen bezit, onder de regie
van cantor Maarten Kooy en Dom-
pastor Van der Werf, de gave om het
nieuwste en „moeilijkste" lied vol
strekt vanzeLbingend te laten klin
ken. Wie zijn stijl wil afdoen als
ouderwets, zal een betere moeten
uitvinden; diegenen die hem veertig
Jaar geleden niet romantisch genoeg
vonden zullen nog steeds niet hele
maal gelukkig met hem zijn. Veertig
jaar lang is hij al zichzelf, ten dienste
van de zingende gemeente.
Ds. P. Oussoren is hervormd predi
kant te Utrecht.
Koningin Juliana heeft gisteren in het Amsterdamse Hiltonhotel een deel van het vijftiende
wereldcongres van de Unie van vrouwelijke bedrijfshoofden bijgewoond.
Van links naar rechts: mevrouw J. Bindt-de Haan, presidente van het Nederlandse Nationaal Comité,
mevrouw Yvonne Edmont Foinant, presidente van de wereldorganisatie en koningin Juliana.
