eel schakeringen bij links in Spanje
Belgrado' gaat naleving 'Helsinki' toetsen
Tegenstrijdige
berichten over
Sowjet-dissidenten
linese leider Teng
eer hersteld
Ethiopische troepen
bezig met zuiveringen
foi oordenaar van
ng weer gepakt
VS-missionaris
gearresteerd
in Rhodesië
Massaproces
in Tunesië
Aan vooravond 'Belgrado'
evoelige voorbereidende besprekingen beginnen morgen
DAG 14 JUNI 1977
BUITENLAND
Trouw/Kwartet
Herman Amelink
s rood kent vele schakeringen, van licht roze tot fel rood. Sociaal-democraten, verschillende
«n socialisten, communisten en kleine groepjes Trotzkisten, en maoïsten kortom alle
£iten zijn hier voorradig.
n oiood dat in de algelopen jaren
vleest zwart gemaakt is behoort
?nstj communisten. Afgelopen zon-
sal^ield de Spaanse communisti-
•rdttpartij een groots opgezet ver-
'n (fcgsfeest bij een klein plaatsje
iderp kilometer ten noorden van
'n Viid. Voor een groot deel viel het
le-> letterlijk in het water. Boven-
"flbracht een groot deel van de
h londerdduizend bezoekers hun
e duoor in één van de honderden
ügJ lussen en duizenden auto's. In
straal van twintig kilometer
het feestterrein was het één
verkeersknoop. De stemming
|3| echter allerminst onder deze
andigheden. Jonge en zeer oude
Jmnisten verlieten hun voertuig
pen de laatste kilometers naar
r estterrein onder het zingen van
lunistische strijdliederen.
Kials de bijeenkomst afgelopen
K g van de fascistische Fuerza
werd het feest pok hier be
door vele gezinnen van wie een
)p op het terrein kampeerde. De
was echter heel wat vriendelij-
)e geheven linkervuist deed mij
er bedreigend aan dan de ge-
hoi ,e rechter arm.
3e
iirii
in de vlaggen, de strijdliederen en
te reekkoren zijn eerder een uiting
an reugde over de terugkeer in de
lan teit dan een aanwijzing dat de
'en listische heilstaat op het punt
t-la uitbreken staat. Gematigdheid
ds ef bij de Spaanse communisten,
ds agzin van de dictatuur van het
3oe tariaat is opgegeven. „Na 40
i dS Franco willen we geen enkele
ngi tuur meer", aldus Sanchez
i ero op een verkiezingsbijeen-
aou t.
Z
Naast de rode vlag zwaaiden de com
munisten ook met rood en geel van
de Spaanse monarchie. De campag
ne van de Spaanse communisten is
er vooral op gericht het vertrouwen
van de kiezers te winnen. De PCE wil
laten zien dat zij veel minder naar de
hel ruikt dan men in veertig jaar
Franco heeft willen doen geloven. De
leider van de PCE, Santiago Carrillo,
gaat zelfs zover dat hij een regeerak
koord met het centrum van premier
Suarez en links na de verkiezingen
niet uitsluit. Veel feller gaat hij te
keer tegen de Allianza Popular, de
rechtse volksalliantie van Fraga Isi-
barne, die hij snerend noemt „een
collectie figuren uit het wassenbeel
denmuseum, bij ons beter bekend
als de Alianza Impopular. Er zit hele
maal niets achter de woorden die zij
ons aanbieden. Als zij nu met een
wereld van beloften komen dan vra
gen wij hen: waarom hebben jullie
die beloftes in de afgelopen veertig
jaar niet waargemaakt?"
Verandering
Van de kant van rechts worden de
communisten voortdurend aange
vallen. De gematigde houding, euro-
communisme geheten,, duurt maar
tijdelijk, zo vertelden zij. Als het
communisme aan de macht komt
dan geven zij die macht nooit meer
uit handen. Carrillo brengt hierte
gen in dat het euro-communisme
geen tactiek op korte termijn is
noch een slimme strategie, maar de
enige manier is om de maatschappij
te veranderen.
„Onze campagne is arm", aldus Car
rillo afgelopen zondag, „omdat wij
geen geld uit Moskou noch uit Pe
king krijgen, maar ook niet uit Bonn
of uit de Verenigde Staten", toespe
lingen makend op de Westduitse
steun aan de Socialistische Arbei
derspartij (PSOE) en de Amerikaan
se steun aan de regering van pre
mier Adolfo Suarez. Volgens de laat
ste opiniepeilingen mogen de com
munisten op zeven acht procent
van de stemmen rekenen.
Worden de communisten geleid
door een man die een actief en daar
door in de verkiezingsstrijd omstre
den aandeel heeft gehad in de bur
geroorlog, de Socialistische Arbei
derspartij (PSOE) staat daarente
gen onder aanvoering van een lid
van de jongere generatie, een man
die eerst na de burgeroorlog is gebo
ren, Felipe Gonzalez.
Enkele jaren geleden was hij nog
volledig onbekend. Na het optreden
van premier Suarez heeft hij zich
ontwikkeld tot de meest bekende
leider van de Spaanse oppositie. Op
een echt Amerikaanse manier trok
Fielipe de afgelopen weken door
Spanje. Met een klein vliegtuig dat
plaats biedt aan hem en aan een
aantal van zijn medewerkers reisde
hij kris kras door het land om zijn
gezicht aan zoveel mogelijk kiezers
te laten zien.
Voorkeur
Hoewel de plannen van de PSOE
voor maatschappijhervorming min
der ver gaan dan die van de PCE, is
de plaatsbepaling van de socialisten
tegenover de regering veel scherper.
Felipe Gonzalez valt in zijn toespra
ken niet alleen het historische Fran-
quisme aan (waarmee hij de volksal
liantie van Fraga Isibarne bedoelt)
maar ook het vernieuwde Franquis-
me van de Unie van het Democra
tisch Centrum.
De PSOE geeft de voorkeur aan een
republikeinse staatsvorm in Spanje,
maar betrekt dit onderwerp niet in
de verkiezingstrijd. Over de koning
spreekt Felipe als „het staatshoofd
dat het land regeert in een over
gangstijd". Wanneer hem de vraag
wordt voorgelegd of de PSOE zich
eigenlijk niet republikeinser moet
opstellen, luidt het antwoord: de
keus van vandaag gaat niet tussen
de monarchie of de republiek, maar
tussen dictatuur en democratie.
Het vertrouwen van de Spaanse kie
zers in de PSOE is groter dan het
aantal mensen dat morgen op deze
partij gaat stemmen. Volgens een in
het weekblad Cambio-16 gepubli
ceerd onderaoek, gelooft 45 procent
van de kiezers dat de PSOE de de
mocratische vrijheden zal respecte
ren, 30 procent gelooft dat de PSOE
de economische problemen goed zal
aanpakken. Volgens het laatste ver-
kiezlngsonderzoek mag de PSOE
woensdag rekenen op ruim 24 pro
cent van de Spaanse kiezers. Daar
mee zou de partij nog altijd een
homogene groepering van de Spaan
se politiek worden. De Unie van het
Democratisch Centrum (UVD) van
premier Suarez mag op ruim 30 pro
cent rekenen. Maar de onderlinge
samenhang van de UVD is zo gering
dat verwacht moet worden dat de
Unie op niet al te lange termijn
uiteenvalt.
Intellectualistisch
De socialistische volkspartij (PSP),
die onder leiding staat van de 59-
jarige hoogleraar Enrique Tierno
Galvan, doet het minder goed bij de
kiezers. De met de kleine federatie
van socialistische partijen samen
werkende PSP zou op bijna vijf pro
cent van de kiezers mogen rekenen,
zo voorspellen de opiniepeilingen.
De PSP is wat intellectualistischer
dan de PSOE. Wanneer men over
Tierno Galvan spreekt, heeft men
het steeds over „de professor". In de
Santiago Carrillo, leider van de Spaanse communisten, presenteert kandidaten voor zijn partij
strijd voor de democratische rech
ten heeft hij wel zijn sporen ver
diend. Zo werd hij in 1965 als hoogle
raar ontslagen vanwege zijn solida
riteit met de protesterende Madri-
leense studenten. De PSP is ook
vanaf het begin sterk betrokken ge
weest bij het overleg van de demo
cratische oppositie in de tijd dat de
partijen nog niet gelegaliseerd wa
ren. Het verschil met de PSOE is
voornamelijk een sfeerverschil.
De politieke stellingname van de
PSP is op een aantal punten radica
ler dan die van de PSOE maar de
presentatie is gematigder. De PSP
vereet zich bijvoorbeeld zeer uit
drukkelijk tegen aansluiting van
Spanje bij de NAVO en ziet meer
heil in oriëntatie op de landen rond
de Middellandse Zee en op de derde
wereld dan in de door de PSOE
bepleite toenadering tot West-Euro-
pa.
Splintergroep
Aan de uiterst linkse kant van het
politieke spectrum doen tal van par
tijen mee die overigens geen enkele
kans maken op een zetel. De meeste
van die partijen zijn niet officieel
erkend omdat hun statuten niet
door de beugel konden. Ze doen nu
onder andere namen mee aan de
verkiezingen. De Revolutionaire Or
ganisatie van de Arbeiders (ORP)
staat op de Madrileense verkiezings
lijst als „de kandidaten van de ar
beiders van Madrid".
Dan is er ook nog het eenheidsfront
van de arbeiders (FUT) waarin aller
lei communistische en marxistische
splinters samenwerken. Eén van
deze partijen heeft zich inmiddels
alweer teruggetrokken uit de FUT,
terwijl de partij haar kandidaten op
de gemeenschappelijke lijst hand
haaft. Dergelijke afsplitsingen zijn
typerend voor groeperingen die de
eenheid van de werkende klasse
voorstaan.
sbureau Tanjug uit Joegoslavië:
■GRADO (AP, AFP) De voormalige vice-premier van de
nisrepubliek China, Teng Hsiao-ping, is gerehabiliteerd en zal
ro'het juiste tijdstip" weer belangrijke functies in de Chinese
'?5ng bekleden. Dit zegt het Joegoslavische persbureau Tanjug
m lomen te hebben van de huidige Chinese vice-premier en lid
het politbureau, Li Hsien-nien.
ilen-nien zou hebben gezegd dat
t een goede kameraad is en een
«kend leider en dat zijn terug-
zal bijdragen tot de ontwikke-
van China. „Er werd eerder kri-
op hem geuit door voorzitter
Tse-toeng omdat hij met som-
administratieve maatregelen
er ging. Teng heeft toen een fout
ls aakt, maar de bende van vier (de
ni
TROS (Reuter, UPI) De politie
1C1 le Amerikaanse staat Tennessee
'n ft gisteren de moordenaar van
Martin Luther King, James Earl
gearresteerd. Hij slaagde er
dag in samen met zes anderen te
jsnappen uit de gevangenis van
gjj shy Mountain. Ray, die tot 99
gi veroordeeld werd, werd opge-
op 13 kilometer van de gevan-
s. Enkele uren eerder had de
DO <ie in hetzelfde gebied één van
rjyjaidere ontsnapten, Earl Hill, ge-
(en genomen. Beide mannen
d?n gevonden met behulp van
pchonden. Ray werd gisteren
vier aan de dijk gezette radicalen
onder leiding van Mao's weduwe
Tsjiang Tsjing) belasterde hem en
heeft hem vals beschuldigd. Dit is nu
vastgesteld en bevestigd", aldus Li.
Hij voegde er volgens Tanjug aan toe
dat er na de dood van Mao wel
degelijk gevaar heeft bestaan van
een burgerloorlog. Deze werd vol
gens Li afgewend door de arrestatie
van de „bende van vier".
SALISBURY (Reuter, UPI) De
Rhodesische autoriteiten houden
sinds een week de Amerikaanse mis
sionaris Selwyn Spray in hechtenis.
Sinds zijn aanhouding zijn 23 Afri
kaanse bewoners van zijn missiepost,
de Mount Selinda Missie van de Uni
ted Church of Christ, eveneens opge
pakt. Een reden voor de arrestatie is
niet gegeven.
Volgens mensen in Mount Selinda is
Spray opgehaald door militairen, die
hem beschuldigden van contacten
met guerrillastrijders. Spray is de
enige arts van het ziekenhuis in
Mount Selinda, een naburig kleiner
hospitaal, en nog zes medische pos
ten in de omgeving. In maart kreeg
hij een uitwijzingsbevel, maar na
overleg met minister van immigratie
Elly Broomberg werd zijn ver
blijfsvergunning met een half jaar
verlengd.
In de Rhodesische stad Wankie is
gisteren een proces begonnen tegen
de katholieke zwarte priester Maxi-
mus Gumbo, hem is ten laste gelegd
dat hij de aanwezigheid van guerrilla
strijders niet heeft gemeld aan de
autoriteiten.
Volgens het militaire opperbevel in
Salisbury zijn de afgelopen dagen 16
mensen om het leven gekomen. Vier
blanke burgers en twee zwarte solda
ten van het regeringsleger zijn door
guerrillastrijders gedood. Rhodesi
sche troepen doodden zes guerrilla
strijders en vier zwarte burgers „die
terroristen hielpen".
Sowjet-Unie
«en weer teruggebracht, naar de
igenis. Van de in totaal zeven
napten waren er gisteren nog
eop vrije voeten
Over de verhouding van China met
de Sowjet-Unie zei Li te geloven dat
de polemiek tussen beide landen zal
blijven bestaan en dat deze nog zal
verergeren door Russische schuld.
China heeft inmiddels de nieuwe
grondwet in de SowjetrUnie ge
kraakt en gezegd dat het een „vijge
blad" is dat het verraad van de mas
sa's door een hand vol bureaucra-
tisch-monopolistische kapitalisten
moet verhullen. In een harde tirade
vol Chinees jargon wordt de Sowjet-
Unie verweten de werkende klasse in
eigen land te onderdrukken en te
exploiteren en dat alles achter de
nieuwe grondwet te verbergen. De
Sowjet-Unie wordt vergeleken met
het derde rijk van Adolf Hitler die
ook vend dat in een „nationalisti
sche staat geen klassen bestaan".
NAIROBI (UPI, AP) Ethipische troepen hebben „vogelvrijen"
van de Ethiopische Democratische Unie (EDU) die zich in de
Gondarstreek in het noorden van het land gewapenderhand
verzetten tegen het militaire bewind uiteengeslagen en zijn met
zuiveringsacties bezig, zo heeft radio Addis Abeba gisteren
gemeld.
Volgens een bu.icht van het Joegos
lavische persbureau Tanjug zouden
daarbij in de afgelopen weken zeker
330 opstandelingen zijn gedood. De
EDU is enige duizenden man sterk
en bestaat voornamelijk uit voorma
lige leden van de aristocratie die
onder wijlen keizer Haile Selassie
het land leidde.
Volgens de radio zei een militaire
woordvoerder „dat de revolutionaire
strijd in zijn laatste, beslissende fase
is gekomen". Volgens waarnemers
doelt de man op de vorming van een
leger van tussen de 100.000 en
200.000 boeren dat de centrale rege
ring aan het opbouwen is en dat naar
verwachting binnenkort zal worden
ingezet tegen de EDU en vervolgens
tegen de Eritreese rebellen in een
poging beide bewegingen onder de
voet te lopen. „De massa's kunnen
kiezen tussen terugkeer naar de er
gste vorm van uitbuiting of opvoe
ring van de revolutionaire strijd om
de vijanden van de revolutie te ver
pletteren", zo zei de woordvoerder.
Ethiopië is zijn banden met Oosteu-
ropese communistische landen ver
der aan het verstevigen. Volgens de
radio is gisteren een Oostdultse dele
gatie in het land aangekomen voor
de ondertekening van een aantal
overeenkomsten voor economische
samenwerking tussen beide landen.
TUNIS Het proces tegen leden
van de linkse „Beweging van Volks
eenheid" van Achmed Ben Salah, de
voormalige tunesische minister van
economische zaken, is gisteren in
Tunis voor het hooggerechtshof be
gonnen. De 33 verdachten (waarvan
er 25 in de gevangenis verblijven, 2
op borgtocht vrij zijn en 6 zijn on
dergedoken), worden beschuldigd
van aanvallen op de staatsveilig
heid, lastering van de president, ille
gale vereniging en het verspreiden
van valse berichten. Het proces zal.
ongeveer tien dagen duren en wordt
bijgewoond door vijf advocaten uit
het buitenland die afgevaardigd zijn
door internationale organisaties die
opkomen voor de rechten van de
mens.
Ben Salah, die voortvluchtig is.
werd in mei 1970 veroordeeld tot 10
jaar gevangenisstraf wegens „hoog
verraad" na aanleiding van het mis
lukken van het experiment „coöpe
ratief socialisme" in de tijd van zijn
ministersschap. Volgens de aan
klacht heeft de „Beweging van
Volkseenheid" getracht het geves
tigde regime omver te werpen
MOSKOU (UPI, Reuter) Aan de vooravond van de conferentie
van Belgrado komen er verschillende berichten uit de Sowjet-
Unie over de behandeling van andersdenkenden. Terwijl giste
ren bekend werd dat de dissidente geleerde Joeri Menoekh naar
het westen mag vertrekken, werd de 29-jarige zionist Samuel
Zalmanson tot tien haar gevangenisstraf veroordeeld wegens
omkoperij.
Menoekh, die vanddag samen met
zijn vrouw in Wenen aan zal komen
verzocht de Russische autoriteiten
al een jaar geleden om toestemming
voor vertrek naar het buitenland.
Onlangs had hij zich aangesloten bij
de groep die toezicht houdt op de
naleving door de Sowjet-Unie van de
verklaring van Helsinki. De naleving
van deze verklaring door de 35 on
dertekende landen moet op de mor
gen in Belgrado beginnende confe
rentie worden getoetst Verschillen
de leiders van de onofficiële Russi
sche groep, waartoe Menoekh be
hoort, bevinden zich in Russische
gevagenschap
De voorzitter van de afdeling Tel
Aviv van het Israëlische Comité voor
Hulp aan de Russische Joden, Jehez-
kiel Polowitz, maakte gisteren de
veroordeling van Samuel Zalmanson
bekend. Zalmanson werd wegens
omkoperij aangeklaagd nadat hij
om een uitreisvisum naar Israël had
gevraagd. Twee broers van Zalman
son, Israel en Wolf, en zijn zwager
Eduard Koeznetsow zitten al in de
gevangenis Zij zitten straffen uit
wegens het voornemen om m een
gekaapt vliegtuig naar Israël te vlie
gen. Israël Zalmanson kreeg acht
jaar gevangenisstraf en Wolf tien
Koeznetsow werd aanvankelijk ter
dood veroordeeld, maar deze straf
werd in hoger beroep in vijftien jaar
werkkamp omgezet
Gisteren mocht ook Zdenek Mlynar.
een van de openhartigste critici van
het Tsjechowlowaakse bewind en
belangrijk adviseur van de vroegere
partijleider Dubcek naar Oostenrijk
vertrekken. Mlynar, die nu in Wenen
is. was in januari ontslagen als ety
moloog aan het nationaal museum
in Praag, nadat hij het manifest over
de rechten van de mens. Charta-77
had ondertekend. Mlynar weigerde
aanvankelijk een uitreisvisum te
aanvaarden maar veranderde later
van gedachte nadat hij het hoger
beroep tegen zijn ontslag had ver
loren
1
or J. den Boef
"?en begint in Belgrado de conferentie die moet nagaan, wat
«recht is gekomen van de afspraken, welke de landen van
aifcpa (uitgezonderd Albanië) hebben gemaakt in het slotak-
>ri van de Conferentie voor Europese veiligheid en samenwer-
?I)g (CEVS), nu bijna twee jaar geleden in Helsinki. Het kan
t*r nog vele maanden duren, voordat enig positief resultaat
«orden geboekt.
Vfrwachtlngen zijn in het alge-
;i*n niet hoog gespannen. Er zijn
ïi al wat landen die al blij zullen
;i lis de conferentie geen regel-
npt» mislukking gaat worden, zo-
o ia ieder geval datum en plaats
ten derde conferentie kunnen
trfdeï vastgesteld in afwachting
ir bdere tijden. Om die reden zal
morgen tevergeefs zoeken naar
isttrs of staatssecretarissen,
it e: wordt door ambtelijke verte-
Wocrdigers van de ministeries
buitenlandse zaken van de deel-
ende landen onderhandeld. Pas
tpbmber of oktober zal opnieuw
"der bekeken, op welk niveau ver-
zal worden gepraat tenzij dan
s gebleken dat het beter is de
lenntle te verdagen.
Is duidelijk dat de conferentie
Bflgrado niet wordt gehouden
Datde ontwikkelingen ln de afge
lopen twee jaren zoveel aanleiding
geven tot het maken van nieuwe
afspraken. Vorderingen op de weg
naar meer veiligheid en samenwer
king zijn nauwelijks gemaakt. Op
het gebied van de toepassing van de
„rechten van de mens" is zelfs eerder
sprake van een verslechtering van de
toestand, zoals die bij ondertekening
van het Helsinki-akkoord bestond.
Waarom dan toch een conferentie?
Omdat twee jaar geleden, vooral op
aandringen van de Sovjet-Unie, werd
bepaald dat zij moest worden gehou
den en men het vervolgens eens werd
over Belgrado als conferentie-oord.
De „dissidenten"
Dat is eigenlijk alles. In twee Jaar
tijd zijn er echter dingen gebeurd die
voor de Sowjet-Unie en verschillen
de Oosteuropese landen een enorme
tegenvaller waren. Toen het slotak
koord van Helsinki werd getekend,
beschouwde de Sowjet-Unie zich sa
men met landen als de DDR als de
grote overwinnaar op de westelijke
landen, die er over het algemeen
schoorvoetend mee hadden inge
stemd. De bepalingen betreffende de
mensenrechten had Moskou op de
koop toe genomen en in het Westen
had niemand hoge verwachtingen
van de verwezenlijking ervan in de
landen van het Sowjetblok. En toch
bracht „Helsinki" daar heel wat
teweeg.
Er lijkt dan ook reden om aan te
nemen dat de Sowjet-Unie en de
Oosteuropese landen die haar steun
den, achteraf spijt hebben gekregen
dat zij zo sterk op het organiseren
van de zogenoemde „Vervolgconfe
rentie van Belgrado" hadden aange
drongen Per slot van rekening zou
den zij in eigen land niet zoveel on
voorziene problemen hebben gehad
met „dissidenten" (andersdenken
den) die zich op het Helsinki-ak
koord beroepen, als de morgen be
ginnende conferentie geen vast
staand gegeven zou zijn geweest,
waarmee de landen van het Sowjet
blok terdege rekening moesten hou
den. Want op deze conferentie waren
de acties van de dissidenten volledig
afgestemd.
Dat de Belgrado-conferentie niette
min niet op de lange baan werd
geschoven is voor een belangrijk
deel te danken aan de matigende rol
die de zgn. neutrale landen hebben
gespeeld. Zij hebben er bij de West-
europese staten (alsmede de Ver
enigde Staten en Canada, die ook
aan de conferentie deelnemen) op
aangedrongen, de kwestie van de
mensenrechten in Belgrado niet op
de spits te drijven. Het ziet er inder
daad naar uit dat dit laatste niet zal
gebeuren, ook al zullen de landen
van het Westen ln elk geval duidelijk
maken, dat de belangen van de dissi
denten in de Oosteuropese landen
niet opgeofferd zullen worden.
Over en weer
Het is nog niet helemaal duidelijk,
welke houding de Verenigde Staten
zullen aannemen. In een rapport
aan het Amerikaanse congres ver
klaarde president Jimmy Carter vo
rige week, niet de wens te koesteren
dat de zittingen van de conferentie
ontaarden in een confrontatie van
standpunten. Maar hij meent dat de
vraag naar de uitvoering van de
bepalingen met betrekking tot de
rechten van de mens „in het cen
trum van de belangstelling moet
blijven staan". „De communistische
landen aldus Carter hebben
enkele pogingen gedaan om hun
staat van dienst te verbeteren voor
het begin van de conferentie van
Belgrado, maar hebben hun beleid
met betrekking tot menselijke con
tacten niet wezenlijk veranderd".
Hij noemde een toename van het
aantal gevallen waarin gezins- of
familiehereniging niet werd toege
staan, waarin westerse journalisten
aan banden gelegd of uitgewezen
werden en waarin de controle van de
staat over de bewegingsvrijheid van
personen en over de vrije uitwisse
ling van informatie werd gehand
haafd of verscherpt.
En Cyrus Vance, de Amerikaanse
minister van buitenlandse zaken, zei
in de Congres-commissie die toeziet
op de uitvoering van het Helsinki-
akkoord, dat zijn land de agenda
punten in Belgrado eerlijk en direct
zal benaderen en dat de „andere
partij" heeft laten merken, hetzelfde
te willen doen. Hij sloot de mogelijk
heid van een confrontatie niet uit en
verwachtte dat „de communistische
landen de Verenigde Staten zullen
beschuldigen van een groot aantal
overtredingen, waaronder het falen
om in werkgelegenheid en gezond
heidszorg voor alle Amerikaanse
burgers te voorzien".
Drie 'manden'
Aangenomen mag worden dat ook
de Verenigde Staten de vooral voor
Europa belangrijke Belgrado-confe
rentie niet tot mislukken zullen doe
men, door haar tot tribunaal te ver
heffen. waarvoor de Oosteuropese
landen terecht moeten staan. Het
Helsinki-akkoord bevat nl. nog twee
andere punten (ook wel „manden"
genoemd), betreffende de Europese
veiligheid en de economische sa
menwerking. De mensenrechten be
horen tot de „derde mand" en moe
ten op eenzelfde wijze aan de orde
worden gesteld als de Inhoud van de
andere „manden" afzonderlijk
maar met een duidelijke onderlinge
samenhang.
Dit laatste betekent dat het uitblij
ven van uitzicht op vorderingen met
betrekking tot het eine punt kan
leiden tot stagnatie bij de behande
ling van andere punten. Een voor
beeld hiervan is het uitblijven van
enig positief resultaat op de al jaren
zich in Wenen voortslepende confe
rentie over een „wederzijdse even
wichtige vermindering van de strijd
krachten" in Centraal Europa
(MBFR). De besprekingen hierover
liepen aanvankelijk parallel met de
al genoemde CEVS, maar toen in
1975 het Helsinki-akkoord gereed
was, stagneerde het overleg ln de
Oostenrijkse hoofdstad nog altijd
Het ls van groot belang dat op dit
punt spijkers met koppen worden
geslagen en dat men zich daarbij
niet alleen tot Centraal Europa be
perkt. Daarvan kan afhangen of vor
deringen gemaakt worden op punt
2. Uitbreiding van economische sa
menwerking kan in de hand worden
gewerkt door werkelijke vooruit
gang op het terrein van de ontspan-
ningspolitiek. Ook moeten de Oost
europese landen aldus een in
Bonn onder woorden gebrachte
voorwaarde sneller hun gedane
beloften inlossen voor het (wederke
rig) verstrekken van (nauwkeuriger)
produktiecijfers en andere economi
sche gegevens.
Moeilijke opgave
Bij dit alles is het zonder meer dui
delijk dat wat de punten 1 en 2
betreft geen vorderingen gemaakt
kunnen worden, als de kwestie van
de mensenrechten het voornaamste
agendapunt zou worden als gevolg
van een demonstratief optreden van
de westelijke landen Er zal dan ook
veel wijsheid nodig zijn om een min
of meer „zakelijke" bespreking van
alle drie de punten mogelijk te ma
ken zonder dat zij hun onderlinge
samenhang verliezen en zonder dat
de hand wordt gelicht met het opko
men voor de belangen van diegenen
ln de Oost-europese landen, die de
moed hebben gehad om naleving te
verlangen van de eigen wetten. In de
zin van het Helsinki-akkoord
