Occulte poespas in
nieuwe opera Axel
y/7 él&i! 83$ èy -
I
Reynolds No. 1.
GeenfilterJoch laaginteer'en nicotine.
bouwkundige tekenaars
U kunt nu 30 tot 40% terug in "teer.' -O
Zonderfilter.
MODIEUZE ROMANTIEK VAN
NEDERLANDS DRIEMANSCHAP
Jh&YÏ
mm
ra 7\
t r:J||gp
hm.
wm:Ê
Devoot geza
Vesperconcej»
Architektenburo
Duintjer Istha KramerV&n Willegen bv
INTERN CONTROLEUR
n
tl
il
fc
MAANDAG 13 JUNI 1977
Trouw/Kwartet
door Jac. Kort
JÓ2
door R.N. Degens
SCHEVE NINGEN De teleur-
stellingen van de vele Neder
landse componisten die hun
na-oorlogse opera-producten
na enkele opvoeringen voor
goed de kast in zagen gaan,
hebben de aantrekkingskracht
van deze kunstvorm op jongere
collega's niet kunnen tem
peren.
Met een nieuwe solo-opera van Peter
Schat in het vooruitzicht („Houdlni"
gaat in september in première) is in
dit Holland Festival het muziekdra
matische team-work van Jan van
Vlijmen en Re in bert de Leeuw op
een libretto van Harry Mulisch geti
teld „Axel" gepresenteerd. Vrijdag
ging de première in het Circusthea
ter in Scheveniagen; in Amsterdam
worden op 13, 15 en IS Juni voorstel
lingen gegeven en in Rotterdam op
21 JunL
Symbolisme
Minder dan welke andere is dit een
opera waar je „onvoorbereid" heen
kan gaan. Uit de vele toelichtingen
die vanwege de Nederlandse Opera
stichting door de componisten, de
tekstschrijver en de regisseur en de
cor-ontwerper de wereld zijn inge
stuurd, wordt dat al duidelijk. Ook
dat Georg Reinhardt en Heinrich
Wendel (van de Deutsche Oper am
Rhein) in het begin niet veel raad
wisten met de enscenering. En wat
librettoschrijver Harry Mulisch in
het blad „Opera Journaal" erover
schrijft, geeft de indruk dat je met
het Franse 19e eeuwse symbolisme
ln het algemeen, en met dat van
Je an-Marie Mathlas Philippe-Augus-
te com te de Villiers de lisle-Ad am in
het bijzonder, wel goed vertrouwd
moet wezen om het fijne en diepe te
begrijpen van het opera-libretto dat
Mulisch uit Villiers .Axel" (zenith
van het symbolisme**) samenstelde.
Goudschat
Ontdaan van alle occulte en symbo
lische poespas, blijft er als draad van
het verhaal ongeveer over, dat een
zekere Sara de Maupers. verwant
aan de Duitse familie Von
Auersperg, in een Frans klooster
waar zij als novice verblijft, in een
getijdenboek een aantekening vindt
dat in het slot van de familie Auer
sperg in het 8chwarzwald een enor
me goudschat verborgen is.
Sara weigert zich als bruid van
Christus te laten wijden, duwt de
abdis en de aartsdeken in de crypte
(van de heilige Apollodora) waarin
öj zeAf opgesloten moest worden, en
vlucht naar Duitsland. Daar leeft
Axel ln eenzaamheid met zijn gelief
de page Horst boven op het geheim
van de goudschat. Dat geheim wordt
de bijna honderdjarige huis-
Zacharias verraden aan neef
r, die deze wetenschap met de
dood (in een duel met Axel) moet
bekapen. Achter dit alles zit de ma
giër Athanasius die ln een afgesloten
torenkamer woont Als Sara arri
veert ligt Axel in een soort
schijndood in de familie-grafkelder.
Achter het wapenschild van het fa
miliegraf is de goudschat verborgen.
Sara ontdekt die. Axel, inmiddels
ontwaakt, wil haar doden. Zij raken
teratond verliefd op elkaar, maar wil
len toch niet samen verder leven en
schrijden gezamenlijk de verblin
dende glans van het goud tegemoet
dat hen „tot een onbeschrijfelijke
exiatentie samenvoegt".
Nazi-loot
Mulisch heeft bij de vele wijzigingen
en bekortingen die hij moest aan
brengen ook nog een Nazi-loot aan
de familiestamboom van de Auer-
spergs toegevoegd. Opdat, behalve
goud uit de tijd van de kruistochten
en de Napoleontische tijd, ook nog
goud uit de kiezen van de Ausch-
witz-slachtoffers bij de buit inbegre
pen kon zijn
Deze nogal smakeloze toevoeging
wordt in de enscenering gekruid met
.lantarenplaatjes van o.a. een doods-
ihoofd met een geruïneerd gebit. Mu
zikaal wordt het onderstreept met
extra felle ritmische accenten, die
naar mijn smaak de bedoelde uit
werking missen doordat ze naadloos
ln het verwachtingspatroon passen.
Relnbert de Leeuw en Jan van Vlij
men hebben zich „voor de muzikale
vertaling van de occulte en mystiek-
religieuze tendensen in Villiers dra
ma laten Inspireren door de
muzjek van Wagner en Satie omdat
de handeling van het oorspronkelij
ke verhaal zowel in Frankrijk als in
Duitsland is gesitueerd".
vraagt voor de voorbereiding en uitwerking van enkele grotere werken
op het gebied van de gezondheidszorg
Opleiding: H.T.S. of M.T.S. en bij voorkeur enige jaren ervaring.
Sollicitaties te richten aan ons buro-adres:
Ulenpas 16. Amsterdam. Ttfefoon: (020)44 2891.
De Rabobank te Rijnsburg
roept sollicitanten op voor de functie van
Deze staffunctionaris krijgt tot taak ts bevorderen
dat het totale bedrijfsgebeuren conform de gegeven
beleidslijnen wordt gevoerd en juist en volledig
wordt geadministreerd
Vereisten voor deze functie zijn:
Middelbare schoolopleiding
Optoma MBA.
Goede organisatorische eigenschappen
Enige jaren bankervaring en kennis van geauto
matiseerde administratie strekt tot aanbeveling
Leeftijd 25 tot 30 jaar.
Naast een medische keuring zal een psychotechnisch onderzoek
deel kunnen utmafcen van de selectieprocedure.
Schriftelijke sollicitaties mei uitvoerige inlichtingen kunl u richten
aan da Rabobank Rqnsburg, postbus 4 Ri/nsburg
Rabobank
Oegstgeessera
„Rijnsburg"
eg 199, tel. 01719-29202.
knap staaltje van bewuste stijl-lmi-
tatie, dat wel! Evenals de daaraan
voorafgaande scène waarin de neo
klassieke Strawinsky plus Benja
min Britten (onbedoeld) doorklin
ken. En niet te vergeten de aan
S tra wins ky's „Sacre" herinnerende
ritmische rukken in de tweede akte
bij het duel, en bij de gouden tanden
en kiezen van Auschwitz. Men kan
hier de hand van Reinbert de Leeuw
in vermoeden, die in zijn orkestwerk
.Abschied" dergelijke stijl-toespe-
llngen zo meesterlijk (en daar zeer
op him plaats) verwerkte.
Zonder tekort te doen aan het ver
nuft en het talent waarmee dit alles
muzikaal is gedaan, moet men toch
met verbijstering constateren dat
componisten die het over „het du
bieuze karakter van Wagners pseu-
do-religieuze opvattingen" en zijn
„potsierlijke worsteling met het zoe
ken naar een rechtvaardiging voor
zijn keuze van het Parsifal-gegeven"
hebben, met een libretto in zee kon
den gaan, dat in dubieusheid en
potsierlijkheid alles overtreft dat
Wagner ooit heeft bedacht. En wel
zonder dat in de muziek ook maar
een zweem van afstandnemen, van
relativering te bespeuren valt. Het
gaat in deze opera doodernstig en
langdurig om tenslotte één hoofdge
dachte: de mens moet het goud niet
tot een afgod maken.
Oud gegeven
Dit thema van de verwerpelijke
zucht naar rijkdom en macht, be
hoort tot de oudste dramatische ge
gevens ln de cultuur. Het is even
dankbaar als onuitroeibaar, en het
heeft altijd meer tot vermaak dan
tot lering gediend, blijkbaar. Van
daar dat het nog steeds actueel is.
Je hoeft van een nieuwe opera op dit
gegeven dan ook niet te verwachten
Beeld uit de laatste acte van „Axel" met Urpu Nuottamo en Michael Devlin.
dat die iets tot de verbetering van de
mensheid in dit opzicht zal bijdra
gen. Je mag wèl verlangen dat het
een boeiend, vermakelijk of ontroe
rend stuk muziektheater zal zijn.
Naar mijn smaak is „Axel" noch het
één noch het ander. Ondanks de
verwachtingen die heel even worden
gewekt in de eerste acte, die muzi
kaal (en ook wel dramatisch) knap is
opgebouwd. Voor de rest is het een
mislukte poging tot modieus roman-
tiek-bedrijven.
In de enscenering is van alles be
proefd om het statische verloop met
de vele lange gesproken mono- en
dialogen door visuele aantrekkelijk
heid te verlevendigen. Met een knap
perspectivisch decor, met belich
tingseffecten, met „verduidelijken
de" balletscènes op een loopbrug
boven het toneel, met lichtprojec-
ties en „ondertiteling" van anders
onbegrijpelijke, en bovendien on
verstaanbare, mysterieuze uitspra
ken in zeven talen. Kortom, er is wel
een en ander gedaan om deze nieu
we Nederlandse opera, die het Frans
en Duits als voertaal heeft, een over
tuigende presentatie te geven.
Niet geslaagd
Ik dacht niet dat men daarin is
geslaagd. Wat niet geweten kan wor
den aan de kosten en moeite die
eraan zijn gespendeerd. Zichtbaar
en hoorbaar door de Nederlandse
Operastichting die er, behalve ge
noemde ensceneurs, het Radio Fil
harmonisch Orkest en een aantal
bekwame solisten voor had ingezet.
Onder wie de Finse sopraan Urpu
Nuottamo, de Amerikaanse bariton
Michael Devlin en de Nederlanders
Lieu we Visser en Marjanne Kweksil-
ber in de voornaamste rollen. Alles
onder de gezaghebbende directie
van Hans Vonk. En vrijdagavond
beloond met de welwillende aan
dacht van het niet zo talrijke pu
bliek dat aanwezig was bij de pre
mière. Van een opera waarin Harry
Mulisch zijn blijkbaar lang gekoes
terde symbolistische ei kon kwijtra
ken, en de beide componisten hun.
behoefte aan romantiek van zich af
konden schrijven. Zonder zich daar
bij te hoeven bekommeren of er ook
een publiek voor hun collectieve
produktie te vinden zou zijn. Dat
laatste lijkt mij nog dubieuzer dan
de opera zelf. Die dan ook wel weer
voor de kast geschreven zal zijn.
AMSTERDAM De betckfet
invloed van het Gregoriaans 1
turgische gezangen van de pei
Katholieke kerk) zijn bulten^
groot geweest, zowel voor depd
lijke als voor de wereldlijke
van alle eeuwen. Want niet pi
zijn een aantal protestantseiie
melodieën beïnvloed door hi
goriaans, ook in veel wereldlijk -
ziek, ik noem als voorbeeld frei
van o.a. Berlioz en Rachmip g
komt men thema's tegen, diefnn
stig zijn uit het R. K. liedboga;
stamt uit de vroege middelet
Gelijk reeds vermeld, staat
tigste Holland Festival ln hetpj
van de menselijke stem. ET
behoort uiteraard ook de ker
Daarom is het goed gezien,
organisatoren drie z.g. Vesp
certen in de Engelse kerk a«
Begijnhof hebben gepland,
achtereenvolgens de Russii^
thodoxe, de Rooms Kathol!*
de Protestantse kerkmuziek
hore worden gebracht lei
El
Zaterdagmiddag vond het |g{
concert in deze reeks plaats,
ditmaal de Schola Cantorut *r
het Ward Instituut te Roei"1
o.l.v. Jos Lennards een gehes
stemmig Gregoriaans progijei
uitvoerde.
Ongeveer dertig in stemmige
ca's geklede mannen zongen <L
riaanse missen en hymnen, zoP
zijn ontstaan tussen de vierde^
zeventiende eeuw.
Jos Lennards, die zijn opleid]
noot in de abdij van Solemnea
o.a. de beroemde Dom Mocqul
heeft zijn gehele leven aan de^
kerkzang gewijd en geldt op
bied als een autoriteit
Men kreeg deze middag daPi
Gregoriaanse zang te horen, d?
zich niet idealer kan voorsf"
Een vrij talrijk publiek luister-
grote aandacht naar dit uitea.
devote gezang. O'
Er ls op het ogenblik in de R. Kr
een sterke stroming, die zich af
van het Gregoriaans. Dat is n
eerste keer het geval in de j
denis van deze kerk.
Hoe dat ook moge aflopen, 1
hopen, dat er altijd weer mem
Lennards en zijn zangers zullel
die deze schone kunstvorm f
houden.
Zwelg-muzlek
In de eerste akte is het de „Messe
des Pauvres" van 8atle; in de laatste
(derde) ls het Wagners „Parsifal".
Vooral aan de macht van Wagners
zwelg-muzlek hebben de auteurs
zich niet kunnen en willen onttrek
ken; bijna drie kwartier van de ruim
zestig minuten die de laatste akte
duurt, is muzikaal een puur-Wagne
riaanse „Liebestod". Wie dit in een
muziek-quiz voorgelegd zou krijgen,
zou aan de onwaarschijnlijke moge
lijkheid van een pas ontdekt onbe
kend werk van Wagner denken. Een
Wilt u minder'teer'en
nicotine maar geen filter?
De tien meest verkochte merken
zonder filter hebben 20 tot 24 mg 'teer'
Reynolds No.l vergeleken met de 10 meest verkochte
sigare tten zonder filter. Gerangschikt naar'teer"-gehalte.
Reynolds No. 1
teer'-gehalte
in mg sigaret
14
nicotinegehalte
in mg sigaret
0,7
Merk A
Merk B
McrkC
Merk D
Merk E
Merk F
MerkG
Al deze merken zyn getest volgens dezelfde methode
(NEN 3382). Het is ons wettelijk niet toegestaan de merken
bij naam te noemen.
Alle grote merken-zonder-filter hebben
20 mg 'teer' of meer. Het bekendste merk
zelfs 24 mg.
Hoeveel'teer' bevat Reynolds No.l?
14 mg. Dat scheelt een stuk.
Natuurlijk kunt u nog lager, maar dan
moet u wèl aan een filter geloven. Dit staat
in ieder geval vast:
Reynolds No.l is laag in nicotine en...
van alle merken-zonder-filter het aller
laagst in'teer*.
Bl
ide
d
17
léi
cd
c
rei
ha
et
w
I VI
td
rol
IK
ike
ve
r
Bk
l c
lp:
Ni
fld
lie
tb
ra
r*
