toffel van Viegen veertig
lar cantor van de Domkerk
Zomers allerlei
IW PROBLEEM 00K HET ONZE
n
er
Hke Asma en Piet van Egmond waren zijn concurrenten
Opdracht in hout
=<g
AG 13 JUNI 1977
artër
Trouw/Kwartet
11
ïste u.
„Het gaat als een
ise w voorbij. Ik zou het over willen
j. saDat is een kreet die je vaak in
lews hoort, maar het is waar. Ik zou
og eens willen beleven, allemaal.
-h tyou ik het wel heel anders aanpak-
gemk zou meer het accent leggen op het
als reren en het orSanist zijn OP zich,
iropjr °P het doceren. Hoogstens zou ik
ïveniar privé-leerlingen aannemen." Als
it zji van Viegen, die deze week zijn
ftsÉJarig jubileum viert als organist
foitog utrechtse Domkerk, tot deze uit-
enigk komt, beseft hij meteen dat het
jimogelijke wens is.
Ie werkelijkheid is dat organist-zijn in
id een ondergewaardeerd beroep is.
kunnen leven moet Je er van alles bij-
tankzij de bemoeienissen van de Neder-
etenfOrganisten Vereniging en de Nederlandse
recl#instenaarsvereni6lnS' me* °P de achter-
de steun van het CNV, verandert er de
tijd veel ten goede. Vooral de hervormde
ede^eft de salarissen van de organisten de
u srf Jar®11 hhik opgetrokken, maar ervan be-
xwskun je nog steeds niet. Dat die ideale
,geiipd wordt bereikt, zoals in Duitsland en de
en navische landen, zal wel na mijn tijd zijn,
:e d e zijn er tenminste mee bezig en dat is al
Bafle vooruitgang."
erke
n dJoffel van Viegen zijn situatie met die van
1 pja's in de gereformeerde kerken vergelijkt,
hapij dat hij zeker niet mag mopperen. „Daar
organist zijn nog steeds liefdewerk, vaak
jjbaantje voor de onderwijzer die zo graag
speelt en daarvoor in het gunstigste geval
iet eind van het jaar een paar honderd
ji krijgt als een soort boekenbon."
(1 van Viegen schrijft die gang van zaken
in het streng calvinistisch denken in Neder-
„Men is te lang te veel ingesteld geweest op
eek. Dat begon al tijdens de hagepreken.
eek was het centrale punt en als entourage
dan ook nog een lied gezongen. De protes-
kerken zijn lange tijd gebouwen geweest
■itgekalkte muren en groenverschoten gor-
I waar dan ook nog een orgel stond, als
pkelijk kwaad. In sommige plaatsen in
pd denkt men er nog zo over. Daar gaat op
lagen het orgel schuil achter een gordijn."
ook dat verandert langzamerhand, evenals
gelbouw in ons land zich na de oorlog
as Stoffel van Viegen verheugend heeft
kkeld.
natuur. Dat merkte je aan zijn wijze van orgel
spelen. Wat ging daar een bezieling en een waar
digheid van uit. In de tijd dat ik organist was in
de Wilhelmlnakerk haastte ik me altijd na afloop
van de dienst op mijn fietsje naar de Domkerk,
waar ik dan nog net op tijd kwam om te genieten
van zijn naspeL Er zijn veel mensen die denken
dat je als organist de toetsen maar heb in te
drukken om geluid te hebben, maar er zijn
zoveel speelmanieren. Een orgel klinkt bij elke
organist weer anders. Zoals Hendrik Bos het
deed, dat was een grote gave. Hij is daarom een
man die als een pilaar in mijn leven staat. Ik
tracht hem na te bootsen, maar ik moet eerlijk
toegeven dat ik het zo niet kan. Deze man had
een standbeeld verdient in Utrecht. Het tragi
sche is dat hij 39 jaar na zijn dood vrijwel is
vergeten, terwijl de naam van zijn voorganger
Johan Wagenaar, die tot 1918 organist was van
de Domkerk, nog steeds bekend is. Die was
ongetwijfeld meer all-round .omdat hij ook com-,
poneerde, maar hij mist toch de waardigheid die
Bos had."
Orgelstad
I beroep
e jaren 1900-1940 was er een geweldige
ting, was er sprake van revolutiebouw. Al-
oest zo goedkoop mogelijk. De orgelpijpen
le men bijvoorbeeld van zink. Daar bedek
een kippenhokken mee. Echte orgelpijpen
en van tin en lood of van hout zijn. Na de
tg is men de orgelbouw weer echt als een
twerk en een edel beroep gaan zien. We
ten nu weer orgelbouwers die deze naam
enen. Namen als Flentrop, Van Vulpen en
ang en in het buitenland de firma Marcus-
Dm maar een paar voorbeelden te noemen,
ran kan worden gezegd dat zij zich bezig
■en met orgelbouw met een grote O."
Ide Jonge generatie organisten is Stoffel van
(en ook optimistisch. „Onze jonge organisten
in Nederland weten een stevig stukje orgel-
iweg te geven. Hun technische en theoreti-
kennis is goed. Voor de rest moet het
jen. Ik speel nu anders dan toen ik 23 was."
|t Stoffel van Viegen veertig jaar geleden ais
feman van 21 organist werd in een van Ne-
jnds beroemdste kerken,kwam voor hem
bok als een verrassing." Ik speelde toen al
par nog negen orgel, eerst in de hervormde
j van Eindhoven, waar we uit Utrecht naar
STOFFEL VAN VIEGEN. gespeelde
preek (foto: Jaap Herschel)
toe waren gegaan nadat vader daar chef bij de
spoorwegen was geworden, en vanaf 1936 als
organist van de Utrechtse Wilhelmlnakerk. Als
zodanig solliciteerde ik toen ze in de Domkerk
een nieuwe organist nodig hadden, omdat orga
nist Bos ziek was geworden. Ik gaf mezelf weinig
kans. Er waren over de honderd kandidaten,
waaruit er een stuk of veertien werden geselec
teerd. Daar was ik ook bij, samen met organisten
als Feike Asma, Piet van Egmond, Mees van
Huis en Adriaan Schuurman. Omdat ik dacht
dat het toch niets zou worden, had ik van zenu
wen totaal geen last toen ik moest voorspelen
voor een commissie die bestond uit dr. Anton
van der Horst, dr. Johan Wagenaar, die zelf
jarenlang organist van de Domkerk was ge
weest, en Willem Petrie, destijds in Utrecht een
zeer bekend musicus."
Het pakte ander uit: Stoffel werd benoemd, en
daar is hij nog altijd dankbaar voor, omdat het
orgel in de Domkerk voor organisten het neusje
van de zalm is.
Stoffel van Vliegen heeft de afgelopen veertig
jaar een stempel gedrukt op het orgelgebeuren
in Utrecht. Al voor de oorlog ging hij regelmatig
orgelbespelingen verzorgen. Eerst keek men er
een beetje vreemd tegen aan. Orgelconcerten
waren in Utrecht zeldzaaam. Op Koninginnedag
toen nog de 31 e augustus werd er altijd een
gegeven in de Domkerk maar daar bleeft het
meestal bij." Utrecht is nu een echte orgelstad.
Ik ben dankbaar dat ik daar een belangrijke
bijdrage toe heb mogen leveren", vindt Stoffel
van Vliegen.
Vooral de zomeravondconcerten slaan aan.
Woensdagavond 15 juni om kwart over acht
opent Stoffel van Viegen de reeks van 1977. Dat
concert staat uiteraard in het teken van zijn
jubileum. Het eigenlijke Jubileumconcert is za
terdagmiddag 18 juni om half vier, gevolgd door
een receptie. Verder concerteert Stoffel van Vie
gen deze zomer op 2, 9 en 23 juli in de Domkerk,
op 9 september in de Lutherse Kerk in Den Haag
en op 24 september in Woerden. Daarnaast is hij
bijna elke zondag twee keer als cantororganist te
beluisteren tijdens de gewone kerkdiensten in de
Domkerk. „Concerteren en de gemeentezang be
geleiden is voor mij gelijkwaardig. Die zondagse
diensten betekenen veel voor mij, vooral omdat
het muzikale gedeelte in de Domkerk een be
langrijk onderdeel van de eredienst is gaan vor
men dankzij de grote muzikale belangstelling
van de Domkerkpastor dr. Van der Werf". Als ik
Stoffel van Viegen vraag hoe hij zijn taak als
organist ziet antwoordt hij: „Een organist is
eigenlijk onmisbaar. Hij zorgt voor een gespeel
de preek ter aanvulling op het gesproken woord.
Daarom is een nauw samenspel tussen predi
kant en organist zo belangrijk. Je moet als
organist weten waar je mee bezig bent, want de
mensen zijn niet gek. Ze horen het als het niet
echt is, als je het niet zelf beleeft."
door Mink van Rijsdijk
Heb u misschien ook familieleden of vrienden die
binnenkort op reis gaan naar Indonesië? Of behoort u
wellicht zelf tot de bevoorrechten om de tocht van uw
leven te gaan maken?
Bij zo'n droomreis behoort dan meestal ook een
bezoek aan het wonder-groene eiland vol geheimenis
sen Bali. De gelukkige lieden die in de gelegenheid
zijn daar wat rond te neuzen, brengen stellig allemaal
een bezoek aan een van de bekende werkplaatsen
voor houtsnijkunst. Meestal blijft het dan niet bij
kijken, want nadat je voorzichtige vingers bezig hebt
gezien met mesjes en gutsen, groeit het verlangen
zo'n rank hertje, een fragiel vrouwenfiguurtje of een
ganzenhoeder te kopen. Je wilt toch wat meenemen
voor de buurvrouw die zo goed voor je planten
zorgde. Iets aardigs voor Piet en Ria staat op op je
lijstje en een tastbare herinnering aan die fantastische
reis voor op je eigen schoorsteen moet er natuurlijk
ook komen. Wel, er is keus genoeg.
Op mijn schrijftafel staat al jaren een souvenir van
Bali. Een fraai bewerkt stukje hout, maar voor mij
van veel meer betekenis dan alleen een kunstvoor
werp. Als ik schrijft „het staat" op mijn bureau klopt
dat eigenlijk niet, want „hij zit" daar als mijn
persoonlijke goeroe. Toen ik hem jaren geleden voor
het eerst zag, liep ik langs hem heen zonder zijn
opdracht aan mij op te merken. Ik herkende in de wat
vreemde houten bobbel niets, laat staan een mens met
een boodschap. Soms zijn ogen zo verzadigd van zien
dat alleen heel duidelijk waarneembare signalen de
hersenen nog bereiken, terwijl subtiele verfijningen
ons dan domweg ontgaan. Gelukkig wist mijn gids
toen meer dan mijn zintuigen opmerkten. Hij zette
het houten voorwerp in het holletje van mijn hand,
liet mij kennismaken met en bewondering krijgen
voor de „orang maloe" de beschaamde mens. Hij
zit met gekromde rug op de grond of moet ik op de
aarde zeggen? alsof hij straf en hoon verwacht. Om
het komende oordeel niet te zien naderen bedekt hij
het gebogen hoofd met zijn handen. Toch is hij geen
angstig in elkaar geschrompeld wezen, hij maakt zich
op eerlijke manier klein uit wezenlijke nederigheid.
zijt gij? Hier op de grond, verlegen en
Adam, waar
beschaamd.
Dat is zijn boodschap en omdat hij dat nu al jaren
vaak tevergeefs aan mij duidelijk wil blijven
maken, ben ik zo aan hem gehecht. Want ik ben
hardleers. Nederigheid? Nou ja.
Hoor ik daar iemand zeggen dat dit „beeldendienst"
is? Kijkt u toch liever naar dat hertje, die karbouw of
dat Balinese meisje met haar sierlijke handjes; zonder
dubbele bodem van symboliek? Ik begrijp dat wel;
het is plezierig reprodukties in hout te zien van de
schepping en te konstateren dat het „goed" is. Maar
weet u, de orang maloe is van na de zondeval en
herinnert ons aan menselijk falen.
Er zijn ook dagen dat hij me irriteert. Dan denk ik:
het is mooi al die nederigheid en ootmoed, maar kom
eens in de benen man en doe iets. Dat is natuurlijk
onzin, want zijn opdracht is juist symbool te blijven
van het aspect in ons leven dat nogal verwaarloosd
wordt. Laatst zei iemand over mijn kleine goeroe:
„Iedereen die aan yoga doet, kan zo zitten, het is
gewoon een kwestie van spierconcentratie". Toen ik
probeerde uit te leggen dat er voor mij toch iets totaal
anders mee gemoeid was, werd ik vermaand vooral
nuchter te blijven. Want welke opdracht kan er nou
concreet uitgaan van een houten beeldje notabene
een beeldje waar je pas na goed kijken een mens in
ontdekt? Tegen zulke nuchterheid doe je niet veel
met begrippen als ootmoed en verstilling. Jammer.
Er is een tijd geweest waarin we graag en veel
praatten over wat wij aan groots verrichtten ver over
zee. Misschien zijn velen van ons er nu toch een
beetje aan toe de orang maloe te importeren, com
pleet met zijn boodschap, die we leren verstaan.
Waar ik maar mee zeggen wil dat u de kans moet
grijpen als uw familieleden of vrienden naar Indone
sië gaanEn gaat u zelf? Goede reis, slamat
djalan en een hartelijke groet aan de vele broeders en
zusters van mijn kleine goeroe.
Concertpianist
Rijke historie
Als jongen van een jaar of acht werd Stoffel's
belangstelling al getrokken door het daar staan
de uit 1831 daterende BStz-orgel, waarvan een
gedeelte van veel ouder datum is. De gebroeders
Bfitz gebruiken namelijk bij de bouw meer dan
150 orgelpijpen uit het in 1826 afgebroken orgel,
dat sinds 1570 in de Domkerk dienst had gedaan.
Het huidige orgel van de Domkerk is zodoende
een instrument met een rijke historie. Dat ele
ment spreek Stoffel van Viegen dan ook sterk
aan „Daarvan ben ik me eigenlijk doorlopend
bewust. Dat vele generaties voor ons in de Dom
kerk dezelfde orgelgeluiden hebben gehoord als
ik nu produceer, dat zegt me veeL"
Het was Hendrik Fredericus Bos die Stoffel deed
beslissen organist te willen worden. „Zoals mijn
voorganger speelde, dat was schitterend. Hen
drik Bos was maar een gewoon mannetje, af
komstig uit Harmeien, maar wat speelde hij
geïnspireerd. Hij was een mens met een edele
Stoffel van Viegen denkt er voorlopig nog niet
over ermee op te houden, al is hij een van de
organisten met de langste staat van dienst in de
Domkerk. „Ik hoef met mijn 65e jaar niet te
stoppen. Als ik gezond blijf en de conditie houd
die ik nu heb, kan ik tot mijn zeventigste door
gaan." Ik kan niet nalaten op te merken dat hij
er nog een jaartje aan vast knoopt hij de vijftig
vol zou kunnen maken. Stoffel van Viegen lacht
en zegt dan: „Dat zou ik ook best willen als ze het
me toestaan, want alles draait bij mij om het
orgel, met de piano op de tweede plaats. Van
daar dat ik ook wel concertpianist had willen
worden. Maar je moet uiteindelijk voor één in
strument kiezen. Je wordt in het leven door de
omstandigheden in een bepaalde richting ge
duwd. Voor mij werd dat het orgelspelen."
Daar zet Stoffel van Viegen zich volledig voor in,
en, naar hij me vertelt, streeft hij ernaar de
begrippen waardigheid en poëzie te verbinden
met sublieme techniek en gevoeligheid. „Het
woord romantiek wil ik niet gebruiken. Dat
begrip verhaspelt men tegenwoordig tot zoet
heid, zoals bonbons voor vijf gulden per pond.
Die zijn ook zoet, maar ik moet ze niet."
Toen mijn oudstfi nog een baby
was hoorde ik van de huisarts
dat het onverstandig is, zelfs
een ingepakte en uit de zon
gehouden jonge baby mee naar
het strand te nemen. Pasgebo
renen hebben nog geen enkele
weerstand tegen de weerkaat
sing van ultra violette stralin
gen. Die komt pas later als de
huid melanine (pigment) pro
duceert. Mensen met een blan
ke huid zijn slechts in een
huidlaag voorzien van deze
pigmentsoort, terwijl negroïde
rassen in alle drie de huidla-
gen melanine hebben. Kinde
ren verbranden veel sneller
dan volwassenen doordat ze
nog te weinig melanine produ
ceren.
Zwitsal brengt „in 't zonnetje",
een zonnebrandmiddel met een
ultra-violet-filter, dat speciaal
aan kleine kinderen bescher
ming biedt. Natuurlijk gelden
hier dezelfde regels als voor
volwassenen: in het begin
nooit langdurig in de zon; ver
mijdt de warmste uren van de
dag; regelmatig insmeren en
tijdig iets aantrekken. Na het
zonnen een vochtinbrengende
lotion gebruiken waardoor de
huid zacht en soepel blijft. Ook
volwassenen zijn gebaat met
baby-verzorgingsprodukten
zoals babyzeep, babyshampoo
en babyolie; deze artikelen
zijn bovendien nog voordelig
ook.
Warner komt dit seizoen met
een luchtig foundation setje,
„Cottoncool", dat onder rag
dunne zomerse kledij perfect
zit, nauwelijks zichtbaar is en
vooral heerlijk draagt. De b.h.
(f29,90) is laag uitgesneden,
naadloos en biedt voldoende
steun door de katoenstretch.
VRAGEN uitsluitend in envelop sturen naar postbus 507. Voorburg
Per vraag een gulden m postzegels, het lietst In waarden van 55 en
45 ets. bijvoegen, en beslist niet aan de buitenkant opplakken
Geheimhouding verzekerd. Briefkaarten worden terzl|de gelegd
AG: Worden er expres voor het
en van ivoren sieraden olifan-
jejaagd?
'WOORD: Vroeger gebeurde dat
k geval weL Tegenwoordig wor
de olifanten beschermd en
its die exemplaren afgeschoten,
gevaarlijk zijn of die geen
tie hebben voor de instandhou-
van de soort. Het werk van het
ld Natuur Fonds is hier te lan-
oldoende bekend. Dat dergelij-
leschermende maatregelen ont-
tn worden, is beschamend maar
laarbaar Overigens worden
zgn. ivoren voorwerpen vaak
aardigd van gewone slachthuis-
ïn. De plastics hebben het
)are ivoor op vele plaatsen ver
en. In Erbach (Odenwald), waar
Suropees centrum voor ivoorbe-
Ing sedert eeuwen was geves-
ziet men de sieraden van ivoor
namelijk in het museum en
den in de stalletjes en winkeltjes
meeste engeltjes en kettinkjes
„gebroken wit" plastic ver-
it. Ook pianotoetsen worden te-
■woordig van kunststof vervaar-
p Ik kan het mis hebben, maar
Pof. dat men voor biljardballen
geen vervangend materiaal van
I—
kunststof heeft uitgevonden. Nog
even die olifanten jacht: De safari's
van deze tijd zijn hoofdzakelijk be
doeld voor fotografen.
VRAAG: Waren er omstreeks 1741
legerplaatsen van de Republiek der
Zeven Verenigde Nederlanden in
Hamburg of omgeving en in de te
genover Lobith aan de overzijde van
de Rijn gelegen oorspronkelijke
Hollandse vesting Schen
kenschans? Wanneer kwam de ves
ting Schenkenschans op Duits
gebied?
ANTWOORD: Om en bij Hamburg
waren er geen Nederlandse vestin
gen. Maar er waren wel garnizoenen
in de Duitse Rijnstreek. U denkt
wellicht aan de Nederlandse han
delsmagazijnen, die wél in Hamburg
waren. De door u genoemde schans
lag op Staatsgebied op de splitsing
Rijn en Waal. In de 18de eeuw viel
een rivierarm droog. De Schen
kenschans kwam op de zuidelijke
oever te liggen en verloor daardoor
alle belang, evenals het strookje Ne
derlands gebied er omheen. Toen
Frankrijk het Nederlandse gebied
bezuiden de grote rivieren inlijfde,
verdween ook dit stukje Nederland
(zie uw historische atlas). In 1816
kwam de definitieve regeling tot
stand met Pruisen, dat Kleef inlijfde
en dat gebeurde ook met de Schen
kenschans, ook na de grenscorrec
ties na de laatste oorlog.
VRAAG: Op de damesbeurs in Den
Haag in '76 was een kopersla-
gersechtpaar dat koperen bedde-
pannen maakte. Is het adres van die
koperslager nog te achterhalen?
ANTWOORD: Met enig kunst-en
vliegwerk kwamen we er achter, dat
hij wél te bereiken is op telefoon
05430-4858, maar een verder adres
kan ik u niet mededelen. In elk geval
wordt hij op de najaarshuishoud
beurs weer in Den Haag verwacht
VRAAG: Vroeger leerden we op
school dat na de vergrotende trap
het woordje „dan" moest volgen.
Tegenwoordig wordt algemeen „als"
gebruikt. Volgens mij klinkt het af
schuwelijk. Nu heb ik gemerkt dat
„de geleerden" elkaar hierover in de
haren zitten. Wie heeft gelijk?
duösrL COVK cQyyi.
c/jun dff\ a/ii
<hiAi
iS'i. tjifi
ANTWOORD: In het Middel Neder
lands en de taal van de 17e eeuw was
„als" de enig gebruikte vorm na de
vergrotende trap. Gaandeweg komt
in de 18e eeuw hier het woordje
„dan" voor in de plaats. In de 19e
eeuw werd door de hoogleraren alge
meen op foutieve gronden het woord
„als" als germanisme veroordeeld
en uitgebannen uit het beschaafd
Nederlands. In deze eeuw kwam
men daarop terug, zodat er zelfs
professoren Nederlands zijn (Stut-
terheim in Leiden bv.) die „groter
als" zeggen en het gebruik van „als"
als de oudste vorm verdedigen. Het
gebruik van „dan" is echter zo inge-
hamerd, dat men het maar een raar
gedoe vindt als een intellectueel
spreekt van „groter als". Even groot
dan is natuurlijk helemaal fout. U
ziet als en dan kan allebei, terwijl we
aan de spreker en luisteraar dan
maar overlaten te beoordelen wat
plat en wat algemeen beschaafd is.
VRAAG: Ik kocht in Oud-Corinthe
een stenen uiltje met een inscriptie,
die ik niet begrijp. Kunt u de bete
kenis verklaren?
ANTWOORD: Zoals u wel in
Griekenland aan alle kanten heeft
kunnen merken, is de uil de aan de
godin Pallas Athene gewijde vogel.
Zij wordt Glaukopis genoemd, de
uilogige, wat wel een andere beteke
nis heeft dan wij aan die uitdruk
king geven, nl., met de schrandere,
doordringende blik. Op het voetstuk
van uw uiltje (Glaux) staan wel de
beginletters van de naam Athene,
met archaisch gevormde letters: A,
th en e. (kort). Wel leuk natuurlijk,
maar deze schrijfwijze klopt niet
met het Homerische Grieks. Als ik u
was zou ik het maar een leuke uil
vinden, al is het geen antieke.
VRAAG: Ik zend u hierbij een arti
keltje, dat in Trouw gestaan heeft
over warmtemeters. Kunt u mij ook
de andere artikelen toezenden?
ANTWOORD: Uit de gebruikte let
ters en de manier waarop het onder
werp al te breedsprakig werd behan
deld, was ons direct duidelijk dat dit
geen artikel kon zijn uit een grote
krant. Met enig deduceren en com
bineren, daarin bijgestaan door de
archivaris van Trouw en een redac
teur van het kantoor te Rotterdam,
kwamen wij via de „Havenloods"
dat is een soort Posthoorn voor Rot
terdam, terecht bij „Holland Silhou
et" (op de achterkant van het knip
sel komt een gedeelte van het laat
ste woord voor). Het zal echter niet
gemakkelijk zijn gegevens over een
niet gedateerd artikel op te sporen
in een archief van een adverten
tieblad, dat waarschijnlijk vele en
verschillende edities heeft. Dat is
dan niet ons probleem meer.
VRAAG: Leeft de auteur Cronin
nog?
ANTWOORD: Volgens de gegevens,
die wij van de Engelse ambassade
ontvingen, hoopt de heer Cronin,
die, zeer teruggetrokken in Zwitser
land leeft, en beslist geen contacten
wenst, op 19 Juli zijn 91e jaardag te
vieren. Via de uitgever van zijn laat
ste boek kimt u hem feliciteren. Re
ken niet op antwoord.
VRAAG: Naar aanleiding van het
bekende Oudejaarslied, waarvan de
laatste twee regels luiden: Al het
heden wordt verleden, schoon 't ons
toegerekend blijft. Aan dit lied is
heel wat getornd en veranderd. Wij
vonden: al het heden schoon 't
zijn merk in 't hart schrijft daar
naast: al het heden waarvan
slechts de heugnls blijft In de
Hasperbundel: Op den weg die wij
betreden, maken wij niets onge
daan. Al het heden wordt verleden,
doet ons allen schuldig staan. In het
liedboek van de Evangelische Broe
dergemeente en ook in ons liedboek
komt het hele vers niet meer voor.
Wie heeft nu oorspronkelijk wkt
gedicht?
ANTWOORD: Rhijnvis Feith was de
dichter van het oorspronkelijke lied,
waarvan de twee laatste regels van
het eerste couplet luiden: Al het
heden wordt voorleden, Schoon 't
ons toegerekend blijft! De door u
genoemde bewerkingen zijn inder
daad pogingen om dit, door zovelen
op de oudejaarsavond gezongen lied
om te buigen tot een enigszins aan
vaardbare vorm. Wij moeten bij alle
bezwaren, die we tegen de, verre van
orthodoxe Rhijnvis Feith hebben,
het toch wel merkwaardig vinden,
dat dit vers nu al 200 Jaar oud is en
kennelijk, ongewijzigd of in enigs
zins veranderde vorm nog zo vaak
gezongen wordt (en herkend). In de
orthodoxe kringen van die dagen
werden de gezangen niet geaccep
teerd, maar de vervolgbundel, waar
in ook dit lied voorkwam, werd dan
ook als helemaal van den boze ko
mende beschouwd.
VRAAG: Hoe komt het dat mijn
zelfgebakken brood, hoewel ik het
zelfde BD-meel gebruik als mijn
bakker, korreliger van structuur is
en sneller uit elkaar valt. Ik bak al
Jaren zelf en heb dus wel ervaring.
Men zegt: de omstandigheden bij de
bakker zijn anders dan thuis, maar
waar zit 'em dat dan in?
ANTWOORD: Jaren lang bakte ik
zelf brood van hetzelfde meel en
volgens dezelfde methode als dege
ne, die mij leerde bakken en tóch
was het resultaat altijd anders. Het
kneden bij een bakker gaat anders,
machinaal en mogelijk regelmati
ger. Ook het bakken In een grote
electrische oven gaat gelijkmatiger,
dan in de waarschijnlijk door u en
mij gebruikte gasoven. Zo heeft bv.
bij mij het bakken midden in de
week beslist een ander resultaat dan
het bakken op de zaterdag. Er kwam
wel een beter resultaat door het
deeg langdurig te slaan. Als men een
Het bijpassende broekje (14,95)
van hetzelfde materiaal, is
zeer fraai gemodeleerd.
Scandinavië heeft al jaren een
belangrijke inbreng in de Eu
ropese mode, waarvoor veel
katoen gebruikt wordt van
prachtige kwaliteit. Daarvan
getuigt deze hoogzomerse witte
katoenen canvas tuinbroek
met een tunnelceintuurtje in
de taille en een grote dijzak.
Kirsten Teisner voor In-Wear.
goede bakker, die zoals u dat
schrijft, hetzelfde meel gebruikt als
u, vlak bij heeft, is het uit het oog
punt van energiebesparing aan te
bevelen niet zelf in het klein dingen
te doen die economisch in het groot
gedaan kunnen worden.
VRAAG: Onze ramen hebben achter
de plaats waar de planten staan, die
wij met leidingwater moeten be
sproeien, een aanslag van keiharde
korreltjes. Hoe krijgen we die er af?
ANTWOORD: Stevig bewerken met
een prop nat krantenpapier. Kras
sen maakt dat niet en de vuile stre
pen krijgen we er gemakkelijk later
af. Helpt dat niet, dan bevochtigt u
die prop niet met water maar met
azijn. Gaat de aanslag er nu willig
af, dan de ruit schoon wassen en met
spiritus nawrljven. Op plaatsen,
waar men alles met oud materiaal
doet, worden vensterruiten uitslui
tend met vochtige kranten schoon
gemaakt en nagewreven met een
prop krantenpapier, waarop een
paar druppels spiritus, (een aan
spons en zeem gewende Nederland
se huisvrouw vindt dat haar collega
met tropenervaring maar wonder
lijk staat te knoeien met die kran
ten, maar het resultaat ls goed en we
zouden er een slagzin van kunnen
maken: Door middel van Trouw (uw
krant voor alle ogenblikken) een
frissere kijk op de wereld om u heen.
