FILM
Prachtige rol
van Jodie Foster
Gehannes met
de geheime dienst
Deze moeder heeft
zojuist een spaar
rekeninggeopend.
The seven percent solution
Sherlock Holmes speurt
met Sigmund Freud
Kinderachtige collage van
krijgsgeweld en Beatles
Opheffing Centrale dc vrolijke autowassers uit „Carwash
commissie
Filmkeuring
Car wash
Uitbundige autowasserspret
Satansbraten
Een groteske die
stikt in de mensenhaat
The little girl who lives down the lane
Fraaie speelboot voor Fhn
nieuwe Amro spaarders. <2/
The Domino Principle
Prolongaties
en reprises
VRIJDAG 3 JUNI 1977
15
door W.Wielek-Berg
AnvEITENTlE
De zeer prille (24-jarige) Susan
Winslow heeft op het procédé inge
haakt maar er nog een schepje bove
nop gedaan: zij maakte een collage
van journaalnieuws, speelfilmfrag-
manten en Beatle-songs over de de
tweede wereldoorlog onder de
woordspelige titel „All this and
World War 11" („De muziek sleept je
mee naar wereldoorlog II")
De Nederlandse titel is onzin, want
de muziek sleept je juist helemaal
niet mee naar wereldoorlog II. De
liedjes van de Beatles (meer dan
twintig zijn er in de film verwerkt)
zijn zeer lief en vriendelijk, duidelijk
gebonden aan de kabouter-tijd. En
van wereldoorlog II kun je veel zeg
gen. maar niet dat hij lief en vriende
lijk en kabouterac tig was.
Susan Winslow onderkende het ver
schil niet tussen zwarte en witte nos
talgie en gebruikte de songs onver
vaard als muzikale illustratie of als
contrapunt voor gebeurtenissen uit
die gruweljaren. Het resultaat is
meer curieus dan treffend: „Lucy in
the Sky with diamonds" als ach
tergrond voor een vlucht van bom
bardementsvliegtuigen lijkt eerst
wel aardig gevonden, maar onthult
alras zijn loze kern en ..Nowhere
Man", toegepast op Mussolini, slaat
bij nader inzien ook op niets, even
min als de klacht van ouders wier
kind van huis is weggelopen op jour
naalbeelden van naar het front ver
trekkende Marva's
En zo is alles mis of het deugt niet.
Dat is de voornaamste grief die ik
tegen de film heb. het onder één
noemer willen willen brengen van
twee totaal verschillende gevoels- en
ervaringswerelden. Het is maar goed
Het begin is intrigerend: een meisje
van dertien haalt geld van de bank.
weet een sex-maniak handig af te
schepen met taart voor zijn kinde
ren. beantwoordt de chantage van
de afschuwelijke eigenares van het
huis waarin zij (en haar vader?) wo
nen met subtiele tegen-chantage.
Bestaat die vader, op wie ze zich
telkens beroept9 Is hij dood of weg?
In de intrige, die zich langzaam ont
vouwt. worden diverse interessante
zaken aangestipt de onmacht en
rechteloosheid van kinderen op de
grens van volwassenheid, de discri
minatie van minderheden in een def
tig dorp. maar geen ervan wordt uit
gediept Tenslotte blijkt het toch
alleen maar te gaan om de hoeveel
heid lijken die in de kelder belanden
cn de moeite die het kost om er op
een fatsoenlijke manier vanaf te ko
men Netjes om de beurt verschijnen
de mensen die Rynn. het meisje,
dwars zitten of helpen, aan haar
„In 1891 verdween Sherlock Holmes en drie jaar lang meende
men dat hij dood was. Dit is het ware verhaal van zijn verdwij
ning. Alleen de feiten zijn verzonnen." Zo begint de film ,,The
seven percent solution" (gebaseerd op het gelijknamige boek
van Nicholas Meyer) van Herbert Ross en die introductie is wel
nodig, want anders zouden we helemaal niet weten waar we aan
toe waren.
Beeld uit de Beatle-oorlogsfilm
De muziek sleept je mee naar wereldoorlog II
Eens hebben wij de loftrompet gestoken voor Philippe de Mora's
„Brother can you spare a dime", een briljante mengeling van
werkelijkheid (nieuwsjournaals) en fictie (speelfilmscènes), die
een indringend beeld opriep van de Amerikaanse crisis jaren
dat Susan Winslow de afgrijselijle
aspecten van oorlog en fascisme bui
ten beschouwing heeft gelaten (in
haar ogen was het blijkbaar een ge
vaarlijk spelletje tussen potsierlijke
tegenstanders) anders zou het wer
kelijk afzichtelijk van onnozelheid
zijn geworden. Overigens kiest zij
ook uit de speelfilms fragmenten, die
alleen de alleroppervlakkigste laag
van de gevoelens raken. Zodoende is
het een kinderachtig filmpje gewor
den voor een zo pretentieus project
is zij kennelijk nog lang niet rijp.
Jammer van het materiaal dat er zo
onvakkundig in is verwerkt.
Amsterdam-Bellevue Cinerama; Den
Haag-Asia; Rotterdam-Cinerama, 14
jr.
ADVERTENTIF
De beroemde speurder is zozeer ge
vangen in de greep van zijn cocaïne-
verslaving (hij neemt het witte spul
in een zevenprocentsoplossing in wa
ter. vandaar de titel) dat zijn broer
en zijn trouwe helper Watson het
nodig oordelen een complot te sme
den om hem naar de nieuwlichter
Sigmund Freud in Wenen te lokken
(een geniale bloedhond en de legen
darische professor Moriarty verlenen
daarbij goede diensten). De dokter
geneest hem (niet alleen van zijn
verslaving, doch ook van zijn para
noïde angsten voor professor Moriar
ty en, last but not least, van zijn
vrouwenhaat), doch verstrikt hem en
passant in een zeer gecompliceerd
speurders-complot, dat ons doet
kennismaken met een roodharig de-
mi-mondaine, een klein pokdalig
mannetje, zes witte Lippizaner
hengsten zonder ruiter, een Prui
sische baron, een spoor van lelies en
de heerser van het Ottomaanse rijk.
De climax is een achtervolging van
treinen, waarbij Freud zowel in het
houthakken als in het vechten zijn
mannetje staat. De opzet is wel inge
nieus maar te gézocht en de film.
hoewel prachtig gefotografeerd door
Oswald Morris, is helaas zo ge
kunsteld en bloedeloos, dat de gea
museerde glimlach slechts zelden
doorbreekt. Alan Arkin speelt een
mooie rol als Freud, maar Nicol Wil
liamson stelt als Sherlock Holmes
helaas bitter teleuri hij gjedraagt zich
hysterisch doch blijft desalniette
min kleurloos.
Amsterdam Leidsepleintheater, 14
DEN HAAG Op 1 juli zal aan het
bestaan van de Centrale Commissie
voor de Filmkeuring een einde ko
men. Het instituut voor de filmkeu
ring in haar huidige vorm verdwijnt,
tengevolge van een nieuwe wet op
de filmvertoningen, die op 1 juli in
werking zal treden. Minister De
Gaay Fortman van Binnenlandse
Zaken heeft de leden van de com
missie schriftelijk dank gezegd voor
de bewezen diensten.
Indertijd hebben enkele Tweede-
Kamerleden een initiatief
wetsontwerp ingediend tot afschaf
fing van de filmkeuring voor volwas
senen, invoering van een nieuw sys
teem van keuring voor jeugdigen en
intrekking van de bevoegdheid van
de burgemeester om filmvertonin
gen die naar zijn mening in strijd
zijn met de openbare orde of zede
lijkheid te verbieden.
Dit initiatief-wetsontwerp is inmid
dels door de Staten-Generaal aan
vaard en door de koningin bekrach
tigd.
Na de vertoning in Cannes waren de verwachtingen omtrent
Michael Schultz's „Carwash" nogal hoog gespannen, maar na
bezichtiging moet men vaststellen dat het toch eigenlijk niets is
om over naar huis te schrijven.
door W. Wielek-Berg
„Satansbraten" is de 27ste film van de Westduitse cineast Rainer
Werner Fassbinder en zijn eerste komedie. Maar wat heet
komedie ik zou me nauwelijks een grotere straf kunnen
voorstellen dan die film nog eens te moeten zien.
De komische schets over een dag uit
het leven van een stel autowassërs in
Los Angeles valt vooral op door zijrt
goedmoedigheid: van geweld is geen
sprake, van bijna kabouterachtige
medemenselijkheid des te meer.
Het personeel (voornamelijk be
staande uit negers) dat de Deluxe
Car wash die dag bevolkt, is niet vrij
van tics. aparte levensgewoonten en
opvallende uiterlijke kenmerken: de
een is uitbundig in het pak gestoken,
de ander zit uitbundig in zijn vléés,
de derde uitbundig in zijn vrouwelij
ke hormonen en ga zo maar door.
Geen wonder: zij luisteren de gehele
dag naar uitbundige rock-muzjek
(gecomponeerd door Norman Whit
field) die blèrt uit luidsprekers en
auto-radio's en hun vak brengt mee
dat ze een uitbundig en luidruchtig
gebruik maken van water, zeep en
stoom. Ja. een luidruchtige film is
het zeker, de oren krijgen heel wat te
verwerken.
Allerlei kleine voorvalletjes worden
los aaneengeregen: een taxi
chauffeur is hardnekkig op zoek
naar een donkere juffrouw van lichte
zeden die zijn rit niet heeft betaald
en in het toilet is gevlucht om van
pruik te verwisselen; een deftige da
me, op de rand van een onsympa
thieke zenuwinstorting, heeft meer
oog voor haar auto dan voor haar
wagenzieke kind; een jongetje
maakt de buurt onveilig op zijn „ska
teboard". een gevaarlijke variant
van de rolschaatsen; de zoon van de
eigenaar loopt te leuren met het rode
boekje van Mao; een lid van het
personeel dat verzot is op de barda
me aan de overkant glipt voortdu
rend naar de telefoon omdat hij een
muzikale radio-quiz wil winnen, een
„Black Panther" die in onvrede leeft
met iedereen én zichzelf keert zich
tegen een opgewekt materialistische
"evangelist met zijn vrouwelijk ge
volg en probeert tenslotte de kas te
beroven; een schichtig oud mannetje
wordt ten onrechte verdacht van het
werpen van een gevaarlijke cola-
bom; de eigenaar heeft wat met de
kantoorjuffrouw, doch wordt door
een eng-mooie klant buiten spel ge
zet. Zo kunnen we nog wel een tijdje
doorgaan, want het wemelt van de
figuren eh de situaties in „Car wash".
Je krijgt geen tijd om op adem te
komen en dat is misschien maar
goed ook, want op de keper be
schouwt levert al dat vlechtwerk een
oppervlakkig filmpje op.
Amsterdam-Calypso; Den Haag-
Apollo 1; Rotterdam-Calypso 1, 14 jr.
Het is een groteske, een schrille grie
zel-farce. die aanleunt tegen
slapstick en Marx-brothers. Bunvel
en Arnaud, wreed, meedogenloos en
walgingwekkend, een provocatie vol
puberachtige uitwassen. Het is alsof
Fassbinder het erop heeft aangelegd
zijn publiek te treiteren.
Hoofdpersoon is de schrijver Walter
Kranz (afzichtelijk gestalte gegeven
door Kurt Raab). die na een „revolu
tionaire" scheppingsperiode in een
impasse is geraakt en terug is ge
keerd naar zijn kleinburgerlijk verle
den Hij is een monstermens met
fascistische trekken, die voor geen
schanddaad terugdeinst om geld en
roem te vergaren. Maar ook zijn om
geving is gruwelijk: zijn debiele
broer vindt het heerlijk om geslagen
te worden, verzamelt vliegen en atta
queert vrouwen; zijn adelijke minna
res gaat geen sado-masochistische
zee te hoog; zijn „grote liefde" voert
een huwelijk waarin alles geoorloofd
is; zijn aanbidster uit de provincie,
een grotesk lelijke oude vrijster, laat
zich zwijmelend vernederen. Alleen
zijn dikke, kijvende vrouw vertoont
enige menselijke trekken (ze gaat
dan ook dood).
Reïncarnatie
Op een gegeven ogenblik maakt
Kranz een gedicht dat van Stefan
George blijkt te zijn, en hij voelt zich
de reïncarnatie van de dichter. Hij
verzamelt een groep (gehuurde) jon
gelingen om zich heen maar weet
met des meesters homoseksualiteit
niet goed raad. Hij ontdoet zijn arme
ouders van hun spaarcentjes, ont
dekt dat het niet alleen heerlijk is
om te vernederen maar ook om ver
nederd te worden (de beschermers
van een door hem gechanteerde
prostituee slaan hem in elkaar) en
hervindt zijn schrijftalent, waarna
ook steunpilaten van de maatschap
pij hem met al zijn hebbelijkheden
aanvaarden: hij is Immers een
„kunstenaar"?
Fassbinder zegt in een interview:
„Satansbraten is een film waarvan ik
geloof dat hij de werkelijkheid van
de toeschouwers raakt en dat
heeft met de waarheid van de gevoe
lens te maken." Ik geloof dat hij zich
vergist, ik geloof dat hij zozeer ver
strikt is geraakt in zijn in vele op
zichten vampier-achtige milieu (en
gevangen in zijn werkmanie) dat hij
van de gewone gevoelens vervreemd
is geraakt en deze vervreemding pro
beert te overschreeuwen met een
soort verwensingskannonade.
Misschien ook poogt hij door een
soort shock-therapie de gewone ge
voelens weer op te roepen. Nu kan
grote woede best grote kunst opleve
ren, maar vrij willekeurig gooien met
monsterachtigheden is geheel iets
anders. Overigens heeft in deze film
mij het meest de kinderachtige co-
quetterie gehinderd, waarmee hij ge-
voelstaboe's vertrapt. „Denk aan het
lot van de Galicische joden", wordt
er bijvoorbeeld temidden van de vie
zigheid opeens geroepen. Dat kan er
nu net niet meer bij.
Amsterdam-The Movies, 18 jr.
Roy Tucker, terecht of ten onrechte
tot twintig jaar veroordeeld wegens
moord op de voormalige man van
zijn vrouw, krijgt van keurig in het
pak gestoken figuren de vrijheid
aangeboden als hij een vies zaakje
wil opknappen. Hij accepteert na
veel geaarzel, wordt naar een sprook
jeshuis in Puerto Rico getranspor
teerd waar zijn teerbeminde vrouw
op hem wacht en vervolgens per heli
kopter naar de plek vervoert waar
hij een hooggeplaatste figuur om
zeep moet helpen (de president van
de Verenigde Staten? Of is dat te
hoog gegrepen?). Welnu, hij schiet
uit edele motieven mis maar het
loopt toch slecht af: bijkans iedereen
legt het loodje, in brandende auto's,
ravijnen en anderszins. Stanley Kra
mer heeft gemeend de bikkelharde
„The little girl who lives down the lane" („Het meisje dat aan het
eind van de laan woont") van regisseur Nicolas Gessner, geba
seerd op het gelijknamige boek van Laird Koenig, heeft met veel
thrillers gemeen, dat hij meer belooft dan hij geeft.
deur. de goedhartige Italiaanse poli
tieman is er nooit wanneer hij er zijn
moet en geeft blijk van ongelooflijke
sukkelachtigheid waarom kan een
beruchte kinderlokker ongestoort
voortgaan met zijn praktijken?
Waarom wordt het spoor van een
verdwenen spoor niet gevonden, ter
wijl het toch zo overduidelijk naar
Rynn's huis leidt9
Enfin, de film mag dan zwak zijn. de
kind-actrice Jodie Foster (bekend
uit „Taxi Driver" en „Bugsy Malo-
ne") speelt een prachtige hoofdrol
kinderlijk en volwassen, tragisch en
waardig, hard en kwetsbaar, duide
lijk opgebouwd met acteurs-intelli
gentie. maar nergens ontaardend in
geaffecteerdheid. In haar hese. toon
loze stem weet ze nuances te leggen
die haar tot een ontroerende figuur
maken, ondanks de banaliteit van
het filmscript
Amsterdam-City 2, IX jr.
(iocd nieuws voor nieuwe spaarders, want
als die tussen 9 mei en 10 |uni bi| de Amro Bank
een spaarrekening openen, kunnen ze een fraaie
duur/aam uitgevoerde speel boot aanschaften voor
maar (17,50.
(iocd vooreen fantastisch stuk vakanticplczier
voor de kinderen. Hn eigenlijk geen geld. Zeker als u
bedenkt dat tijdens deze periode elke nieuwe Amro
spaarder ook nog 7,50 spaarpremie krijgt bijgeschreven.
Overigens is deze premie een maand lang niet opvraag
baar. De minimum-inleg bedraagt f' 15,-. Dus snel aktie
ondernemen. NX'ant het zou kunnen zijn dat u anders even
op de boot moet wachten!
Nu bij elke Amro Bank.
LoèAAemld 't een
Zumrie Bezrfp'ctetectiire'u,
dil hfi nki kan weqfojjjen
Want het Zwarte Beertje heeft van
oudsher een grote naam in
spcurderslectuur.
Georges Simenon (M.ngret)
Havank (Schaduw)
Edgar Wallace
Eric Stanley Gardner (l'erry Mason)
l'etcr Chevncx
John D. MacDunald (Tra\ is MacGee)
Koss MacDonald (Lew Archer)
Ivans (Geoffrex Gill)
l .eslie Charteris De Saint
Een "berenbofje" op de koop toe:
Wie er twee tegelijk koopt, knjgt de
speciaal ontworpen Dick Bruna "voor
jaarsposter" (xvinkelxv aarde f 4,50)
voor slechts .50 cent!
Ga naar uw boekhandel!
Zmrfèdeerp&pBthü^eK-
ii berDmdöfa speurden)
'UMaèfemuuLC O
55 bruna
Stanley Kramer staat van oudsher bekend als de regisseur, die
ons gaarne een boodschap in de mond propt, doch- welke
boodschap hij in „The Domino Principle" (gebaseerd op het
gelijknamige boek van Adam Kennedy) heeft menen te moeten
verspreiden blijft duister. Of het moest zijn dat de wereld
vergeven is van geheime diensten en gelijksoortige enge organi
saties, doch dat wisten we al.
plastic-avonturen te moeten afwisse
len met liefdesscènes zó mierzoet,
dat je maag ervan omdraait. En wat
hij met zijn acteurs doet is een
schandaal: Gene Hackman in de
hoofdrol blijft nog halverwege over
eind (doch wie is stuntelig genoeg
om hem te vellen?), maar Candice
Bergen als zijn vrouw heeft niets
anders te bieden dan een permanent
trillende onderlip, zodat het waarlijk
een verademing is als zij onder de
wielen van een truck verdwijnt. En
Richard Widmark, eens legendarisch
als gangster en Western-boef doch
nu tot onherkenbaarheid toe ver
dikt, is uitzonderlijk ongeloofwaar
dig alS'syndicaat-baas.
Amsterdam-Tuschinski I, 18 jr.
l'Affiche Rouge Prachtige film
van Frank Cassenti over een
verzetsgroep in de tweede we
reldoorlog, waarbij heden en
verleden vloeiend in elkaar
overlopen. De gehele week in
Filmhuis Rotterdam; 3 juni
Ojeeboerderij Schagen; 4 juni
Filmhuis Warmenhuizen; 5 ju
ni Filmhuis Den Helder. 3
t.e.m. 6 juni Filmhuis Arnhem.
O Thiassos (De Komedianten)
Meesterwerk van Theo Angelo
poulos, waarin een bewogen
tijdperk uit de Griekse ge
schiedenis wordt weerspiegeld
in de belevenissen van een
groep reizende toneelspelers 8
en 9 juni Filmhuis Velsen; 5
juni Filmhuis Zaandam; 3 juni
Filmhuis Assendelft
Die verlorene Ehre der Kathari-
na Blum Film van Völker
Schlöndorff over een jonge
vrouw die wordt vernederd
door politie en pers. naar het
boek van Heinrich Böll. De ge
hele week in Studio, Zwolle.
Een gelukkige scheiding Per
fecte zedenkomedie met
prachtige Franse acteurs van»
de Deense regisseur Henning
Carlsen De gehele week in Kri-
terion, Amsterdam
Jour de Fête Tati's charmante
blijspel-debuut in een nieuwe,
handgekleurde versie. De ge
hele week in City 3. Amster
dam en Odeon, Den Haag
Casanova De nieuwste film van
Federico Fellini, waarin de le
gendarische vrouwenheld als
seksrobot wordt geplaatst te
gen een decor vol bizarre fan
tasie. De gehele week in Sas-
kia, Amsterdam; Studio A, En
schede. Calypso. Den Haag;
Lumière 3. Rotterdam
Mr. Klein Regisseur Joseph
Losey schildert een prachtig
portret van een man die zijn
identiteit verliest in een ijs
koud en onverschillig bezet
Parijs De gehele week in Stu
dio. Haarlem en Studio D.
Delft
De verschrikkelijke man uit
Saffie. Uitstekende politiefilm
met sociale achtergrond van
Bo Widerberg, gebaseerd op
een der succesboeken van het
Zweedse echtpaar Sjöwall en
Wahllöo De gehele week in
Luxor. Nijmegen. Royal, Scha
gen; Studio. Haarlem
Mean Streets Film vol sfeer
van Martin Scorsese, waarin
hij het milieu tekent van een
Italiaans district in New York
De gehele week in Studio. Nij
megen.
Nuit et Rrouillard Ijzingwek
kende lange documentaire
over de concentratiekampen
van Alain Kesnaus 3 en 4 Juni
Filmhuis Nijmegen.
Martin Sheen en Jodie Foster in ,,The little girl who lives down the
lane"
